Dagblaðið Vísir - DV - 01.11.1997, Síða 16

LAUGARDAGUR 1. NÓVEMBER 1997 JL>V
16
viðtal
'k
Margrét Pála Olafsdóttir fékk jafnréttisverðlaun Jafnréttisráðs fyrir Hjallastefnuna
„Fyrir mig eru þessi verð-
laun fyrst og fremst feikileg
viðurkenning á því að að-
ferðin kynjaskipting er ekki
bara sérviska mín heldur
fagaðferð sem ber að skoða.
Fyrir leikskólann er þetta
hvatning, bæði fyrir starfs-
fólkið og foreldrana, og ég
vona að verðlaunin megi
verða til þess að opna leik-
skólanum dyr hér í Hafnar-
flrði,“ segir Margrét Pála
Ólafsdóttir, leikskólastjóri á
Hjalla i Hafnarfirði. Hún
fékk á dögunum jafnréttis-
verðlaun Jafnréttisráðs fyr-
ir Hjallastefnuna svoköll-
uðu.
„Hjallastefnan er heild-
stætt leikskólamódel um
það hvernig eigi að starfa
að og reka leikskóla frá
fyrsta til síðasta atriðis.
Stór hluti módelsins, og
jafnframt sá sem vakið hef-
ur mesta athygli, er kynja-
skiptingin. Að auki felur
stefnan í sér aðra þætti
eins og opinn efnivið í stað
leikfanga, sérstaka hegðun-
arkennslu og ýmislegt
fleira óvenjulegt," segir
Margrét Pála.
Aðspurð hversu langt
kynjaskiptingin gangi segir
Margrét að börnin séu að-
skilin meirihluta dagsins.
Þau hittist þó reglubundið á
hverjum degi til þess að
styrkja þau og þjálfa i því að
koma saman og vinna sam-
an á jákvæðan hátt. Alger aðskiln-
aður segir hún einungis myndi búa
til nýjar skekkjur. Það sé vitaskuld
ekki markmiðið.
Hinn frægi bróðurpartur
„Með kynjaskiptingunni ætlum
við að veita bæði stúlkum og drengj-
um réttlátan hlut af skólanum. Það
hefur m.a. sýnt sig að drengir hafa
hinn fræga bróðurpart af öllu því
sem skólakerfið býður upp á. Þeir
hafa 75-80% af allri athygli, leið-
sögn, hvatningu, kennslu, tíma til
að tala og plássinu í skólastofunni
og á leiksvæðinu. Þetta hafa rann-
sóknir til 25 ára sýnt og menn deila
ekki um,“ segir Margrét og bætir
við að undantekning á þessu finnist
ekki, nema ef vera kynni í bekk
með 25 stúlkum og 3 drengjum. Þá
sé bara búið að snúa dæminu við og
það sé lítið skárra.
Leikskólastjórinn segir að lengi
vel hafi verið litið svo á að stúlk-
urnar væru að tapa á þessu, og
vissulega sé það svo, en að
drengirnir væru að græða. Á þeim
forsendum hafi hin pólitísku
menntayfirvöld haldið áfram að
blanda í bekki. Á seinni árum hafi
þeim hins vegar fjölgað sem hafi átt-
Margrét Pála Ólafsdóttir, leikskólastjóri á
Hjalla í Hafnarfiröi, segir aö fordómar gagn-
vart Hjallastefnunni hafi vissulega gert vart
viö sig í upphafi. Mun minna sé þó um þá
DV-myndir E.ÓI.
nuna.
að sig á þvi að strákamir séu líka
að tapa.
„Stór hluti af öllum tíma og aiiri
þeirri athygli sem þeir fá fer í
skammir og neikvæða athygli. Þeir
eru þjálfaðir í að taka meira en
þeim ber, á kostnað stelpnanna auð-
vitað, og okkur hér finnst það ekki
æskileg þróun. Ég veit að foreldrun-
um finnst það ekki heldur."
Annað sem Margrét nefnir í
þessu samhengi er einokun kynj-
anna á hefðbundnum hlutverkum.
Hún segir þau strax á þriðja ald-
ursári vera komin með mótaða
kynímynd, þ.e. hvemig þau eigi að
haga sér þegar þau komi í hópinn.
Bæði kynin breytast
„Ég veit að fólki finnst þetta ótrú-
legt. Staðreyndin er samt sú að
bæði kyn einoka leiki og verkefni
sem tilheyra þeirra kyni. Strákam-
ir eru í bílunum, jámbrautarlest-
unum, körfuboltanum, í hreyfing-
unni og hávaðanum og látunum.
Þeir eru sjálfstæðir, hressir og frá-
bærir. Engin stelpa reynir að slá
strákana út í þessu. Á útisvæðum
leika stelpurnar sér undir veggjun-
um, í homunum, með litlu skófluna
í sandkassanum á meðan þeir em á
Hvert barn á sinn reit þar sem þaö sest ef til þess er ætlast. Petta er gert til
þess aö skapa reglu og aga. Þau þurfa þá ekki aö rffast um pláss eöa öll aö
sitja hjá leikskólakennaranum.
reynsla hennar með böm-
unum sem hafi sannfært
hana algerlega um að blönd-
unin gengi ekki og kynja-
skipting væri eina rétta
leiðin. Undirritaður setur
upp gagnrýnissvipinn og
spyr hvort ekki sé beinlínis
verið að reyna að þurrka út
muninn milli kynjanna.
Hvort ekki sé veriö að
reyna að draga strákana
nær stelpunum og öfugt.
„Ég velti því mikið fyrir
mér til að byrja með hvort
með þessari kynjaskiptingu
væri verið að teygja sjálfs-
myndina í eina átt og draga
úr henni annars staðar. Á
fáum mánuðum sannfærðist
ég þö um að með þessum aö-
ferðum væmm viö að
breikka sjálfsmyndina til
beggja átta. Stelpumar eru
stoltari og sterkari stelpur
og jafnvel prinsessulegri á
stundum en almennt gengur
og gerist.“
Margrét segir þaö sama
eiga viö um strákana. Feiki-
leg áhersla sé lögð á að aga
þá, kenna þeim vináttu og
nálægð, strjúka og hugga
vini sina og annað slíkt. Um
leið séu þeir ótrúlega miklir
strákar og hávaðasamir í
hetjuleikjunum.
„Vissulega hafa margir fordóm-
ar gagnvart okkur legið einmitt
þama. Sumir hafa talið að við
vildum að stelpumar yrðu eins
og strákar og strákamir eins og
stelpur. Einhver skömn verður
hér en aðalmálið er að kynin
verði stolt af því sem þau em.
Þau eru vissulega ólík,“ segir
Margrét.
grofun-
um.
Inni
finnast
þær í
dúkku-
króknum,
púslinu,
perlunum,
teikning-
unni, eru
syngjandi, að-
stoöa fóstr-
pá
09
Ó9n'
þótt

Þekki misráttið
umar og eru
elskulegar, góð-
ar, prúöar og
frábærar. Fjöl-
margar rann-
sóknir sýna að
þetta eru þau svið
sem kynin einoka.
Jafnframt einoka
þau þá eiginleika
sem tilheyra þeirra
kyni. Gegn þessari
einokun viljum við
vinna.“
Margrét segir að
með því að hafa börnin
aðskilin hverfi þessi ein-
okun á fáum vikum.
Stelpur sem áður beittu
sér ekki í hreyfingu geri
það um leiö og strákarnir
hverfi úr sjónmáli. Eins sé
það meö strákana. Þeir sem
áður hafi ekki verið tilbúnir
til þess aö sitja og teikna og wótt V>ot
vinna einhverja finvinnu
geri það glaöir um leið og
stelpumar séu famar.
„Mín reynsla í blönduninni var
að standa mitt á milli og reyna hvað
ég gat fyrir bæði kyn. Stúlkumar
þurfti að hvetja og styrkja einstak-
lingslega en strákana þurfti frekar
að stoppa og veita meiri félagsþjálf-
un. Ég endaöi yfirleitt í miðjunni í
einhveiju meðaltalsuppeldi. Það er
Pn6^hnS®W
nÖ. NOU
a einmitt
það sem blandað
skólakerfi gerir, býður upp á
meðaltalsuppeldi. Við viljum að
einn leikskólakennari geti gengið
beint að stelpunum og þeirra þörf-
um á meöan hann veit að annar er
að sinna strákunum.“
Ekki eitt kyn
Hjalli hefur starfað í átta ár og
Margrét segir að það hafi verið
Aðspurð hvort sú stað-
reynd að hún sé samkyn-
hneigð hafi ýtt undir for-
dóma segir hún það að
minnsta kosti ekki hafa
orðið aðferðafræðinni
til framdráttar. Hún
segist hafa heyrt um
það kjaftasögur og
jafhvel lesið það á
prenti aö hún færi
þessa leið í uppeld-
ismálunum vegna
þess að nú ætlaði
hún að gera alla
samkynhneigða.
„Sem lesbía
þekki ég mis-
réttið mjög vel.
Ég hef fundið
það brenna á
eigin skinni
og því er jafn-
réttið engin
klisja fyrir
mér, eitt-
hvaö sem
bara á að
ræða um
á hátíð-
arstund-
\ \a9' um eða
1 setja
inn i
lögbundin
markmið skólakerfisins
og gera svo ekkert meira með það.
í mínum huga er þetta barátta fyr-
ir lífinu og mér því mikið kapps-
mál. Ég hugsa að ég hefði ekki lagt
jafnt hart að mér við þessar jafn-
réttishugsjónir ef ég hefði ekki
fundið brunann á eigin skinni,“
segir Margrét Pála og bætir við að
fordómafullu fólki hafi fækkað.
Fólk hafi í æ ríkara mæli sett upp
skynsemisgleraugun gagnvart
þessu starfi. Sex leikskólar hafi
enda þegar tekið upp Hjallastefn-
una að öllu leyti og margir aðrir
I
I
I
I