Dagblaðið Vísir - DV - 19.05.1998, Blaðsíða 12

12
ÞRIÐJUDAGUR 19. MAÍ 19!
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÖSSUR SKARPHÉÐINSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaöaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI11,105 RVlK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn írtgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreit@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, stmi: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ISAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1800 kr. m. vsk. Lausasöluverð 160 kr. m. vsk., Helgarblað 220 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins I stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Hliðvarzlan er úrelt
Flestir fjölmiðlar landsins höfðu um miðjan vetur
nasasjón af þeim fjármálum borgarstjómarframbjóð-
anda, sem hafa verið fyrirferðarmikil í umræðunni síð-
ustu tvær vikur. Á öllum fréttastofunum var ákveðið að
láta kyrrt liggja, þar sem pólitík gat verið í spilinu.
Þetta er hefðbundin hliðvarzla fjölmiðla, eins konar
skömmtun á upplýsingum. Afar sjaldan er samkomulag
milli Qölmiðla um slíka hliðvörzlu og svo var ekki held-
ur að þessu sinni. Á hverjum íjölmiðli fyrir sig var sama
ákvörðun tekin án samráðs við hina fjölmiðlana.
Ástæður hliðvörzlunnar eru oftast þær, að fjölmiðill-
inn þarf að varðveita traust lesenda og telur hlaup á eft-
ir viðkvæmum rokufréttum geta skaðað þetta traust,
einkum ef síðar kemur í ljós, að hagsmunaaðilar úti í bæ
hafi komið rokufréttinni á flot í eigin þágu.
Skylt þessari hliðvörzlu er samkomulag íjölmiðla og
annarra aðila um að fresta birtingu upplýsinga fram til
ákveðinna tímamarka. Þannig hefur fjármálaráðuneytið
til dæmis kynnt fjölmiðlum efni fjárlagafrumvarps fyrir-
fram, svo að þeir fái góðan tíma til að skoða það.
Þetta hefur sett fjölmiðla í vanda, ef þeir hafa verið að
afla sömu upplýsinga eftir öðrum leiðum. Með samkomu-
lagi við ráðuneytið er fjölmiðillinn að binda hendur sín-
ar, því að engin leið er að greina á milli þess, sem lekið
er í fjölmiðla og hins, sem liggur á lausu.
Þannig hefúr DV undanfarin ár hafnað að taka þátt í
fundum ráðuneytisins um fjárlagafrumvarpið. Með þeim
hætti einum telur blaðið sér unnt að birta fyrirfram frétt-
ir af innihaldi íjárlagafrumvarps. Þannig hætti sam-
komulag um hliðvörzlu að virka á því sviði.
Hliðvarzla fjölmiðla hefur byggzt á fákeppni. Full-
burða fréttastofur eru aðeins fimm á landinu. Fimm
fréttastofur geta þagað yfir rokufréttum, annað hvort
með samráði eða án samráðs. Þegar fréttastofurnar eru
orðnar hundrað eða þúsund, hrynur hliðvarzlan.
Netið gerir hliðvörzluna úrelta. Hver einasti borgari
getur sett upp eigin fréttastofu á sinni heimasíðu. Hann
þarf ekki að kaupa dýr tæki, prentvél upp á hálfan millj-
arð eða ljósvakakerfi upp á annað eins. Hann kaupir
bara forrit fyrir nokkur þúsund krónur.
Fyrstir á vettvang eru hagsmunaaðilar, sem telja sig
þurfa að koma sjónarmiðum eða upplýsingum ómenguð-
um á framfæri. Þannig hefur menntaráðherra um nokk-
urt skeið rekið eigin heimasíðu, þar sem hann gefur til
dæmis fjölmiðlum einkunn fyrir frammistöðu.
Þannig var hliðvarzla fjölmiðla í fjármálum borgarfull-
trúans sprengd í loft upp af heimasíðu tveggja manna,
sem töldu sig hafa harma að hefna. Nánast samtímis og
án samráðs ákváðu þá hefðbundnu fjölmiðlamir, að mál-
ið hefði verið opnað og væri orðið húsum hæft.
Með þessum atburði lýkur formlegri hliðvörzlu af
hálfu hinna hefðbundnu fjölmiðla. Þróunin hefur gert
hana úrelta. Sú breyting er í sjálfu sér hvorki góð né
vond. Hún felur bara í sér nýjan tíma með nýjum leik-
reglum, sem starfsmenn fjölmiðla þurfa að venjast.
Áfram munu hefðbundnir fjölmiðlar telja sig þurfa að
varðveita og efla traust notenda sinna. Þeir geta hins
vegar ekki lengur gert það með því að þegja þunnu
hljóði, meðan rokufréttir leika lausum hala á Netinu.
Þeir verða að taka á málum og gera það hratt.
Vandi fólksins er þó meiri en íjölmiðlanna. Þegar hlið-
varzlan hverfur, þarf fólk að leggja harðar að sér við að
meta fréttir, sem steðja að úr þúsund áttum.
Jónas Kristjánsson
Um alllangt skeið
hefur ríkt þögn um
fóstureyðingar á ís-
landi. Fólk veigrar
sér við að ræða opin-
berlega þessi annars
viðkvæmu og margsl-
ungnu mál sem erfitt
er að henda reiður á.
Ég ákvað eftir nokkra
umhugsun að rjúfa
þögnina með því að
beina spumingum til
heilbrigðisráðherra
um fóstureyðingar á
íslandi, meðal annars
vegna þess að ég hafði
hugboð um að e.t.v.
væri óvarlega farið
hér á landi hvað fóst-
ureyðingar varðar.
í þögninni hafa
þessi mál þróast á
uggvænlegan hátt að
mínu mati og virðist
kerfið vera verulega
misnotað á þann hátt
að í einhverjum til-
fellum virðast fóstur-
eyðingar vera notaðar
sem getnaðarvöm þó
að i öðmm tiifellum
séu fóstureyðingar
gerðar af félagslegum
og læknisfræðilegum
orsökum. Óhætt er að
segja að svör við
spurningum mínum
hafa vakið nokkra at-
,Ljóst er að fóstureyöingar valda viðvarandi sárum,“ segir ísólfur Gylfi m.a. í greininni
Fóstureyðingar •
dauðans alvara
hygli. í svari heilbrigðis-
ráðherra kemur m.a.
fram að um 40 % aukn-
ing hefur orðið á fóstur-
eyðingum á íslandi á ára-
bilinu 1991- 1997. Lætur
nærri að fimmta hver
kona sem verður þunguð
láti eyða fóstri. Einungis
einni konu var synjaö
um fóstureyðingu árið
1997 af hálfu nefndar sem
fjallar um þessi mái skv.
28. gr. laga nr. 25/1975. Á
Landspítalanum hættu 35
konur við að láta eyða
fóstri þetta sama ár en
þar fara fram um 80% af
öllum fóstureyðingum á
landinu. Ekki liggja fyrir
tölur frá árinu 1997 um
fjölda þeirra kvenna sem
farið hafa oftar en einu
sinni í fóstureyöingu en
árið 1995 höföu 170 konur
farið í þessa aðgerð í ann-
að sinn, 30 konur í þriðja
sinn og 13 konur í fjórða
sinn.
Kjallarinn
Abyrgðin einnig
karla
Fóstureyðingar eru
samfélagslegt vandamál
og ábyrgðin er ekkert síð-
ur karla en kvenna. Við
verðum að spoma við þessari þró-
un og snúast til varnar. Heilbrigð-
Isóifur Gylfi
Pálmason
alþingismaður
isráðherra hefur
bmgðist fljótt við
og falið land-
lækni að vera í
forystu fyrir
nefnd sérfræð-
inga vegna máls-
ins. Viðbrögð
manna eru mis-
munandi og út-
skýringar á fjölda
fóstureyðinga af
mismunandi
toga. Þannig
benti ágætur yfir-
læknir á að getn-
aðarvamir á ís-
landi væra dýrar
og fella þyrfti nið-
ur virðisauka-
skatt af þeim.
„Virðist kerfið vera verulega
misnotað á þann hátt að í ein-
hverjum tilfellum virðast fóstur-
eyðingar vera notaðar sem
getnaðarvörn þó að í öðrum til-
fellum séu fóstureyðingar gerð-
ar af félagslegum og læknis-
fræðilegum orsökum.u
Við nánari athugun kemur í
ljós að „piUan“ svokölluð kostar
um 300 krónur mánaðarskammt-
urinn og þriggja mánaða skammt-
ur um 800 krónur. Þetta em ekki
háar tölur sé miðað við sólbaðs-
stofutíma, vindlingapakka, bjór-
dós eða annað. Annar ágætur
maður benti á að lausnin fælist
e.t.v. í að dreifa „piilunni" end-
urgjaldslaust til kvenna á aldrin-
um 16 til 20 ára. Sú lausn er lítils-
viröandi fyrir sjálfstæði kvenna
og gefur sérkennileg skilaboð til
ungs fólks. Hvorug þessara til-
lagna finnst mér geðþekk né
skipta sköpum í málinu.
Hvað er til ráða?
Ljóst er að fóstureyðingar
valda viðvarandi sámm. Þess
vegna er það skylda samfélags
okkar og heilbrigðisstéttarinnar
—^ að stuðla að fækkun fóstur-
eyðinga. Það er hægt að
gera með fræðslu, upplýs-
ingum og sálgæslu. í of
mörgum tilfellum virðist of
auðvelt fyrir konur að fá
fóstri eytt.
Ég óska þeirri nefnd, sem
landlæknir stýrir og kann-
ar þessi viðkvæmu mál,
velfamaðar í starfi og það
er einlæg von mín að fóst-
ureyðingum fækki á íslandi
á komandi árum. Tíðni fóst-
ureyðinga á íslandi er
dauðans alvara.
ísólfur Gylfi Pálmason
Skoðanir annarra
Sameiginlegir hagsmunir
„Frá sjónarmiði fjölmiðla er ekki auðvelt að nálg-
ast flokka og frambjóðendur. Það getur meira að
segja verið mjög erfitt að ná sambandi við frambjóð-
endur. Kannski þurfa flokkar og framboðslistar að
leggja meiri áherslu á fjölmiðlatengsl í kosningabar-
áttu og gera það á faglegri hátt en þekkst hefúr fram
að þessu. ...Það em sameiginlegir hagsmunir stjóm-
málaflokkanna og fjölmiðlanna að finna upplýsinga-
miðlun til kjósenda eðlilegan og jákvæðan farveg."
Úr Reykjavíkurbréfi Mbl. 17. maí.
Mörg glerhúsin
„Ég er bundinn bankaleynd og get ekki sagt það
sem ég gjaman vildi en ég les greinamar hans
Sverris og fmnst þær mjög góðar. Ég hef mikið álit
á Sverri og við höfum á margan hátt sömu skoðan-
ir. Sverrir hefur unnið alveg feikilega gott starf hjá
Landsbankanum og mér frnnst illt að sumir úthrópi
hann sem sukkara. ... Glerhúsin í landinu er mörg
og margir þeirra sem kastað hafa steinum i banka-
stjórana þrjá að undanförnu ættu nú að slaka á. ...
Ef spurt er um mína afstöðu þá þyrfti ekkert að
neyða mig til að standa við hliðina á Sverri.“
Eiríkur S. Jóhannsson i Degi 16. maí.
Öryggistilfinning í starfi
„Ég legg áherslu á að ég hef ekki keypt hlutabréf
í Kögun í langan tíma, bréf mín og konu minnar
vom keypt á verðbréfamörkuðum. ... Þessi kaup
vom mér nauðsynleg af ýmsum ástæðum, ekki sist
til þess að skapa mér öryggistilfinningu í starfi, ég
hafði lent í ýmsu á þeim vettvangi og vildi hafa vað-
ið fyrir neðan mig eins og hægt væri. Ég bendi líka
á að lengst af voru þessi hlutabréf ekki mjög mikils
virði. ... Hlutabréf í Kögun fóm ekki að hækka í
verði fyrr en á síðasta ári þegar félagið var farið að
sinna margvíslegri verkefnum en áður, svo sem hug-
búnaðarverkefnum."
Gunnlaugur M. Sigmundsson í Mbl. 16. maí