Dagblaðið Vísir - DV - 26.05.1998, Blaðsíða 13

ÞRIÐJUDAGUR 26. MAI 1998
13
Opinber rannsókn
„Sverrir er kjarkmikill dugnaöarþjarkur, góöur ræöumaöur og afburöapenni."
Fyrrv. bankastj. Landsbankans,
Sverrir Hermannsson, hefur hafið
opinbert stríð við þá aðila sem
stóðu fyrir brotthvarfí hans og
ýmsa aðra sem með
einum eða öðrum hætti
tengjast meintu fjár-
málabraski og misnotk-
un valds viðskiparáð-
herra, þingmanna og
embættismanna við
bankann o.fl.
Ásakanir Sverris
varða nánast öll þrjú
stjórnsýslustig lýðveld-
isins, löggjafar-, fram-
kvæmda- og dómsvald-
ið. Eins og kunnugt er
gjörþekkir Sverrir inn-
viði stjórnsýslunnar
sem fyrrv. þingmaðm'
og ráðherra í áratúgi og
siðustu árin sem banka-
stjóri. Ásakanir Sverris
hafa vakið gífurlega at-
hygli, enda ekki á
hverjmn degi sem jafn-
áhrifaríkur maður kveður sér
hljóðs.
Sverrir er kjarkmikill dugnað-
arþjarkur, góður ræðumaður og
afburðapenni. Hann hefur alla
burði til að verja sig á opinberum
vettvangi fyrir atlögum og ágangi
þeirra sem að honum sækja en
hins vegar getur reynst erfitt eða
jafnvel ógerlegt að ná til hinna
meintu sakborninga vegna hvers
konar kerfisbundinna samtrygg-
inga. Svo virðist sem það séu sam-
antekin ráð hjá þeim sem Sverrir
hefur beint spjótum sínum gegn
að þegja þunnu hljóði. Reyndar
þekki ég persónulega frá fyrri
árum slík viðbrögð þegar ég var
hundeltur um árabil af ýmsum
þekktum framsóknarmönnum
vegna afskipta minna af uppljóstr-
un sakamála sem
flokksmenn þeirra
tengdust. Málgagn
flokksins, Tíminn,
var tvívegis dæmd-
ur fyrir meiðyrði í
minn garð.
Hvert er hlut-
verk dómsyfir-
valda?
Af hverju hafa rík-
issaksóknari og lög-
reglan ekki frum-
kvæði að opinberri
rannsókn sam-
kvæmt lögum um
meðferð opinberrra
mála í jafnaugljós-
um brotamálum?
Af hverju beita Al-
þingi og dómsmála-
ráðherra sér ekki
fyrir víðtækum rannsóknum á
hvers konar spillingu og meintum
afbrotum innan stjórnsýslunnar?
Vonandi eru ráðamenn ríkis-
stjórnarinnar og dómsyfirvalda
ekki svo siðblindir og veru-
leikafirrtir að
þeir trúi þvi að
hægt sé að þegja
svona mál í hel.
Vitanlega verða
þessi mál áber-
andi í komandi
sveitarstjórnar-
og alþingiskosn-
ingum. Þá dugar
ekki fyrir forsæt-
isráðherra að
skrifa einkabréf
til Sverris og
biðja um gott veður fyrir fulltrúa
„Kolkrabbans".
Veitum Sverri aöstoö
Þó svo að Sverrir hafi með ein-
hverjum hætti farið frjálslega með
vald sitt sem bankastjóri var hann
þó ekki að brjóta starfsreglur sem
voru reyndar hvergi skráðar. Vit-
að er að tugir annarra opinberra
stjómsýslumanna hafa umgengist
sínar stofnanir með hliðstæðum
hætti og hagsmunaanda, án nokk-
urrar aðfmnslu. Vissulega þurfti
að breyta þessari óhóflegu eyðslu
bankastjóranna og annarra for-
stöðumanna stofnana og ráðu-
neyta. Aðförin að Sverri er augljós
og virðist löngu undirbúin af
bankamálaráðherra og fylgifisk-
um hans í eigin flokki og fulltrú-
um „Kolkrabbans" innan Sjálf-
stæðisflokksins. „Heilög“ Jóhanna
er síðan, eins og hver önnur leik-
brúða, látin spyrja bankamálaráð-
herra um laxveiði og risnu banka-
stjóranna, sem hún sjálfsagt vissi
um til fleiri ára í gegnum fulltrúa
Alþýðuflokks í bankaráði og
tengsla innan Ríkisendurskoðun-
ar. Hver var leikstjómandinn?
Það er erfitt að standa einn gegn
hinum gjörspillta og þögla her sem
ýmist rær á stjórn- eða bakborða í
pólitísku hagsmunadekri sínu.
Kvótinn hefur sem kunnugt er
orsakað meira óréttlæti og byggða-
röskun en nokkur önnur stjórn-
sýsluaðgerð á öldinni. Reyndar
segir Sverrir að stórrán fiskveiði-
stjórnunarinnar sé ógnarlegasta
ógæfumál þjóðarinnar frá árinu
1662. Það eru engar fyrirspumir
eða kröfur um opinbera rannsókn
á Alþingi um yflrtöku og meðferð
sægreifanna á hundruðum millj-
arða fiskveiðiheimilda frá þjóð-
inni. Afstaða meirihluta þing-
heims í þessum málum er hrein
þjóðarskömm. Veitum Sverri alla
þá aðstoð sem við getum gegn
þessum skaðræðisöflum.
Kristján Pétursson
Kjallarinn
Kristján
Pétursson
fyrrv. deildarstjóri
„Af hverju beita Alþingi og dóms-
málaráðherra sér ekki fyrir víð-
tækum rannsóknum á hvers kon-
ar spillingu og meintum afbrotum
innan stjórnsýslunnar?“
Betur vinnur vit en strit
Segja má að eðli starfa almennt
skiptist í meginatriðum í tvennt -
huglæg og líkamleg störf og síðan
blöndu af þessu tvennu. Það má
lengi um það deila hvort störfin
sem eru á líkamlega sviðinu eru
erfiðari en þau sem tengjast því
huglæga. Eitt er víst að störf sem
eru alfarið líkamleg eru í flestum
tilfellum þeirrar gerðar að þegar
vinnudegi lýkur eru menn lausir,
þ.e. starfsmenn taka ekki með sér
heim að kveldi ýmsar áhyggjur
sem störfunum fylgja likt og gerist
hjá þeim sem stunda störf á hug-
læga sviðinu.
Það er mitt mat að huglegur
þáttur starfanna sé vanmetinn og
að I gegnum tíðina hafl það verið
mat alltof margra að einu störfin
sem einhvers krefðust væru þau
sem eru líkamleg, krefjast bæði
mikils svita og óhóflega langs
vinnutíma.
Aukahlutur vélstjóra
Til sjós var það svo og er ef til
vill enn að mikilvægi starfa ein-
stakra skipverja er metið á þess-
um mælistikum þar sem hinn hug-
lægi þáttur fellur í skuggann fyrir
þeim líkamlega en segja má að
störfin til sjós krefjist flest þess að
sá sem þeim sinnir sé vel á sig
kominn, þoli bæði álag á skrokk-
inn og langan vinnudag.
í síðustu kjarasamningum sjó-
manna settu vélstjórar fram kröfu
um að hinir svokölluðu aukahlut-
ir til þeirra, sem eru greiddir
beint af útgerð, hækkuðu og að
launahlutföll um borð yrðu svipuð
og t.d. í viðmiðunarsamningi ITF
vegna fiskiskipa
sem sigla undir
hentifána. Þessa
kröfu studdum
við m.a. þeim
rökum að þegar
hlutaskiptakerf-
ið var tekið upp,
sennilega í
kringum síðustu
aldamót, voru
skipin litlar
fleytur með mjög
einfóldum vél-
búnaði. Nú er öldin önnur, skipin
hafa breyst í fljótandi verksmiðjur
sem krefjast víðtækrar tæknilegr-
ar þekkingar, bæði á huglægu og
verklegu sviði. Nýtísku frystitog-
ari, þar sem fiskurinn er flakaður,
roðflettur og unninn í neytenda-
umbúðir, er aðeins mannaður 24
til 25 manns í stað rúmlega 30
manns á gömlu ísfisktogurunum.
Það hefur fækkað í áhöfn þrátt fyr-
ir að aflinn sé ekki lengur lagður i
ís heldur unninn eins og best ger-
ist í nútíma frystihúsi. Það eitt
segir okkur að um borð í frysti-
skipunum er til stað-
ar a.m.k. sami tækni-
búnaður og í frysti-
húsunum sem þarf
sitt viðhald, viðhald
sem kallar á sérþekk-
ingu, viðhald sem
verður að sinna þeg-
ar þess er þörf, án til-
lits til aðstæðna
hverju sinni. Frysti-
kerfin, ísvélarnar,
iðntölvumar, raf-
eindabúnaðurinn,
svo nokkuð sé nefnt,
kallar á sérþekkingu
sem ekki var nauð-
synleg þegar hluta-
skiptakerfið var tekið
upp. Sérþekkingu
sem vélstjórar skip-
anna hafa tileinkað
sér en án hennar væri nær útilok-
að að gera þessi skip út með við-
unandi afköstum. Sérþekkingu
sem hefur verið aflað með allt að
sjö ára ströngu námi í stað nokk-
urra mánaða námskeiðs við upp-
töku hlutaskiptakerfisins.
Flókin störf
Sjómenn og einstakir útgerðar-
menn eiga að átta sig á þessari
staðreynd en eins og áður sagði er
það útbreiddur misskilningur,
a.m.k. til sjós, að eina vinnan um
borð í skipi felist í líkamlegri
vinnu. Sú var ef til vill raunin á
timum ára- og seglskipa en nú hef-
ur margþættur vélbúnaður tekið
við af mannshendinni sem tók um
árina og knúði skipið
áfram. Hann hefur
líka tekið við hlut-
verki seglanna. Til
þess að sú breyting
gæti átt sér stað, sem
er undirstaða velferð-
arkerfisins hér á
landi, þurfti að koma
til ný vel menntuð
stétt um borð í skipin,
vélstjórarnir. Án
þeirra er rekstur nú-
timafiskiskips útilok-
aður. Þessi hópur
sker sig ef til vill ögn
úr áhöfninni sem
heildar vegna þess að
hans framlag er ekki
eingöngu sterkur lík-
ami og mikið vinnu-
þol heldur einnig, og
númer eitt og tvö, þekking og aft-
ur þekking. Sérþekking á hinum
fjölbreytta tæknibúnaði um borð
sem hefur létt störf annarra skip-
verja og jafnvel gert sumar stöður
óþarfar. Það er á grundvelli þess-
arar staðreyndar sem vélstjórar
eiga ekki alltaf samleið með öðr-
um í áhöfninni þegar til kjara-
samninga kemur vegna þess aö
þeirra framlag er þekking en ekki
eingöngu sterkur líkami og mikið
vinnuþol.
Helgi Laxdal
„Frystikerfin, ísvélarnar, iðntölv-
urnar, rafeindabúnaðurinn, svo
nokkuð sé nefnt, kallar á sér-
þekkingu sem ekki var nauðsyn-
leg þegar hlutaskiptakerfið var
tekið upp.“
Kjallarinn
Helgi Laxdal
formaður Vélstjórafélags
íslands
Með og
á móti
Nafnið Austurríki á Aust-
fjöröum
Kristján Kristjáns-
son, framkvæmda-
stjóri á
Reyðarfirði.
Mjög góð
auglýsing
„Ef við veldum eitthvað af
nöfnunum Fjarðabær, Fjarða-
byggð eða Austurbær þá myndi
fólk, t.d. á Hellissandi, Ólafsvík
eða höfuðborg-
arsvæðinu,
ekkert tala um
það. Ef við velj-
um nafhið
Austurríki þá
mun fólk taka
afstöðu og
skiptast í hópa
og segja ýmist:
svakalega eru
þeir snjallir eða
vitlausir fyrir
austan. Við
munum fá mikla og góða auglýs-
ingu. Ég er klár á því að ef við
hefðum t.d. valið nafnið Firðir þá
hefði Leifúr Hauksson ekki tekið
það fyrir i morgunútvarpinu. DV
væri heldur ekki aö hringja í mig
núna. Þetta eru aðalrökin. Ég lít
alls ekki á þetta nafn sem eitt-
hvert stórmennskubrjálæði. Það
hljómar vel og er ööruvísi. Viö
þurfum ekki öil að vera eins. Fólk
mun taka eftir þessu - það er það
sem við viljum - að komast á
kortið. Ég er vanur að fara til
Austurríkis á skíði. En við höfum
mjög gott skíðasvæði hér fyrir
austan. Meiningin er að markaðs-
setja það. Það yrði þá styttra fyr-
ir íslendinga að fara til Austur-
ríkis á skíði þó það jafnist ekki á
við skíðasvæðin ytra. Það væri þá
hægt að markaðssetja „stuttferð-
ir“ til Austurríkis. Þetta nafn var
í fyrstu meira sett fram í gríni en
nú er þetta fúlasta alvara."
Fellur ekki að
málvenju
„Ég er fyrst og fremst á móti
Austurríki vegna þess að nafnið
sem slikt er
nafn lands í
Evrópu. Menn
hafa lent í þvi
að undanförnu
að ruglast á
þessu nafni.
Menn hafa til
dæmis verið að
fá endursendan
póst. Nafnið
Austurríki
finnst mér síð-
an ekki falla að okkar málvenjum
og málfari. Auk þess finnst mér
neikvætt að upphaf tveggja heims-
styrjalda var í Austurríki. Nafnið
hefúr að visu ákveðinn húmor og
mem\ hafa haldið því fram að það
sé auglýsingarinnar virði. Ég er
hins vegar andstæðingur þessa
nafns þar sem ég er rótgróinn
fjarðamaöur og hef því viljað hafa
nafnið Firðir. Samkvæmt íslensk-
um lögum er þetta óheimilt - það
er eins og lögin eru í dag. Mér
finnst Fjarðanafnið hafa það fram
yfir önnur nöfh að það tengir firð-
ina þrjá og möguleiki er á stækkun
byggðarlagsins til suðurs ef út í
það færi. Við höfum yfirhöfuð ver-
ið kallaðir íjarðamenn. Mér finnst
nöfn sem enda á borg eða riki vera
oflátungsháttur. Síðan vil ég ekki
að yfirmaður bæjarfélagsins verði
kallaður kanslari. Ég er ekki al-
sáttur við nafnið Firðir en það er
þó besti kosturinn sem kominn er
fram að mínu mati.“
-Ótt
Kjallarahöfundar
Athygli kjallarahöfunda er
vakin á því að ekki er tekið við
greinum í blaðið nema þær ber-
ist á stafrænu formi, þ.e. á tölvu-
diski eða á Netinu.
Netfang ritstjórnar er:
dvritst@centrum.is