Dagblaðið Vísir - DV - 18.08.1998, Side 14

14
ÞRIÐJUDAGUR 18. ÁGÚST 1998
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjómarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÖSSUR SKARPHÉÐINSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaöaafgreiösla, áskrift: ÞVERHOLTI11, 105 RVlK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar flölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1800 kr. m. vsk. Lausasöluverð 160 kr. m. vsk., Helgarblað 220 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaösins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Forseta ber að forðast deilur
Sem forseti íslands gagnrýndi Vigdís Finnbogadóttir
ráðamenn frjálsu kvennaráðstefnunnar í Kína fyrir
þremur árum fyrir að setja Kínastjóm úrslitakosti um að
fara að reglum Sameinuðu þjóðanna um slíkar ráðstefn-
ur. Forsetinn taldi þetta vera stríðsyfirlýsingu.
Þessi gagnrýni forsetans var röng og bar vitni um
dómgreindarbrest, enda var hún gagnrýnd í leiðara
þessa blaðs og víðar. Forsetinn hafði gengið fram fyrir
skjöldu í viðkvæmu deilumáli á alþjóðavettvangi og lagt
lóð sitt á vogarskál gegn mannréttindum.
Forseti íslands var á þessum tíma aðili að víðtækum
undirlægjuhætti ráðamanna á íslandi gagnvart Kína-
stjóm, þar sem í fararbroddi vom þáverandi utanríkis-
ráðherra og núverandi forsætisráðherra okkar. Þá höfðu
menn fengið glýju í augun af stærð og veldi Kína.
Afskipti þáverandi forseta íslands af kvennaráðstefn-
unni í Kína mörkuðu þáttaskil í viðhorfum til hennar
sem forseta. Sumir, sem jafnan höfðu stutt kosningu og
endurkosningu hennar, sögðu, að nú væri hún búin að
sitja of lengi. Enda bauð hún sig ekki fram aftur.
Nú hefur nýr forseti gengið fram fyrir skjöldu í við-
kvæmu deilumáli um íslenzka erfðagreiningu. Á Hólahá-
tíð þjóðkirkjunnar á sunnudaginn sagði Ólafur Ragnar
Grímsson frumvarp ríkisstjómarinnar um einkarétt
þess fyrirtækis vera „þröngt og ófært einstigi“.
Fyrrverandi forseti fór í slaginn til stuðnings valdhöf-
um okkar, en núverandi forseti fer í hann gegn valdhöf-
unum. Fyrrverandi forseti hafði efnislega rangt fyrir sér,
en núverandi forseti hefúr efnislega rétt fyrir sér. Að
öðm leyti em málin af svipuðum toga.
Til langs tíma er skaðlegt, að sjálft sameiningartákn
þjóðarinnar taki þátt í umræðu um viðkvæm deilumál,
hvort sem þeir hafa rétt eða rangt fyrir sér og hvort sem
þeir styðja valdhafana eða ganga gegn þeim. Slík málsað-
ild skaðar stöðu forsetans í þjóðfélaginu.
Auðvelt var að komast að þessari niðurstöðu á sínum
tíma, þegar forsetinn var hlaupinn í björg með tröllum.
Það er erfiðara nú, þegar forsetinn er að vara okkur við
tröllunum. Eigi að síður verður að hafna aðstoð forset-
ans í frumvarpsmáli íslenzkrar erfðagreiningar.
Þetta er ekki spuming um, hver hafi vald á málinu og
hver ekki. Óumdeilanlegt er, að við búum við þingstýrt
ráðherralýðræði, þar sem forsetinn tekur engar ákvarð-
anir, sem máli skipta. Þetta er spuming um, hvort forset-
inn geti verið þátttakandi í opinberri umræðu.
Fyrstu forsetar íslands gættu þess vel að halda einingu
um embættisfærslu sína með því að lýsa ekki persónu-
legum skoðunum á umdeildum málum. Afskipti fyrrver-
andi forseta af kvennaráðstefnunni í Kína vom alger og
óskiljanleg undantekning frá þeirri reglu.
Núverandi forseti hefúr áður þreifað á þátttöku í opin-
berri umræðu, meðal annars með því að hvetja til auk-
inna útgjalda til vegagerðar í Barðastrandarsýslu. Nú
hefur hann stigið skrefmu lengra og er kominn á miðjan
vígvöll helzta ágreiningsefnis þjóðarinnar.
Verst er fordæmisgildið. Með því að bjóða ágreining
um embættisfærslu forsetans er verið að breyta því í
framtíðinni, hveijir sækist eftir embætti forsetans og
hvernig þeir gegni því. Það er til langs tíma verið að gera
embættið pólitískara en það hefur verið.
Þótt þjóðin vilji nú samkvæmt skoðanakönnunum
hlaupast í björg með tröllum, er það ekki hlutverk forset-
ans að snúa henni á slóðina til byggða.
Jónas Kristjánsson
Sterkar líkur benda einnig til þess aö í báöum bönkunum hafi aöeins veriö staðin skil á staðgreiösluskatti af
dagpeningum vegna einkaferöa bankastjóra og maka..., segir m.a. í greininni.
Bankahneykslinu
ekki lokiö
heldur einnig risnu-
kostnað og starfskjör
bankastjóranna. Um var
að ræða ranga upplýs-
ingagjöf vegna (a) lax-
veiðikostnaðar, 1,3
milljónir, (b) risnu-
kostnaðar, 13,1 milljónir
(c) rekstrarkostnaðar
vegna íbúðar í London,
8,7 milljónir. Auk þess
var viðskiptaráðherra
ekki gert viðvart fyrr en
mörgum vikum síðar,
þó að ljóst væri í bank-
anum löngu áður að
viðskiptaráðherra hafði
fengið rangar upplýs-
ingar frá bankanum um
laxveiðikostnað sem
hann síðan flutti inni á
—
„Þaö sætir furðu að bæöi viö-
skipta- og forsætisráöherra skuli
bera þaö á borö fyrir þjóöina aö
ekki sé ástæöa til aö bregöast á
nokkurn hátt viö í máli Búnaöar-
bankans, þótt málsástæöur séu
um margt þær sómu og í Lands-
bankamáiinu.u
Kjallarinn
^ ^
Jóhanna
Sigurðardóttir
alþingismaöur
Geðþóttaákvarð-
anir valdhafa virð-
ast ráða því hver
ber ábyrgð og hvar
ábyrgðin liggur í
stjórnsýslunni. Það
hefur endanlega
verið staðfest í
málefnum Lands-
bankans og Búnað-
arbankans. Banka-
stjórar Landsbank-
ans látnir fjúka en
bankastjórar Bún-
aðarbankans ekki,
þótt tilefnið og
málsástæður brott-
rekstrar hafl á
margan hátt verið
þær sömu.
Spilling og geö-
þóttaákvarðanir
í tilviki banka-
stjóra Landsbank-
ans var aðallega
um að ræða ranga
upplýsingagjöf til
Alþingis vegna lax-
veiða að upphæð
22 milljónir króna,
bruðl í risnu og
ferðalögum og óút-
skýrður risnu-
kostnaður tveggja
bankastjóra upp á
nokkrar milljónir króna . Auk
þess var um að ræða óeðlileg
hagsmunatengsl, þar sem einn
bankastjóranna var leigutaki lax-
veiðiár sem bankinn átti viðskipti
við.
í tilviki bankastjóra Búnaðar-
bankans var líka um ranga upp-
lýsingagjöf að ræða, sem snerist
ekki bara um laxveiðikostnað,
Alþingi. Viðskiptaráðherra virðist
ætla að sætta sig við það að vera
niöurlægður af undirstofnun sinni
með þessum hætti.
Við athugun Ríkisendurskoðun-
ar kom einnig í ljós að Búnaðar-
bankinn hafði leynt Alþingi og
viðskiptaráðherra upplýsingum
um hluta af starfskjörum banka-
stjóranna, þegar um starfskjör
þeirra var spurt á Alþingi. Þau
starfskjör snerust um utanlands-
ferðir bankastjóranna sem þeim
voru heimilar ásamt maka, þótt
um væri að ræða einkaferðir
bankastjóranna sem ekki tengdust
erindrekstri þeirra á vegum bank-
ans.
í báðum bönkunum var um að
ræða að hluti laxveiðiferðanna
tengdist ekki viðskiptahagsmun-
um bankanna. Sterkar líkur benda
einnig til þess að í báðum bönkun-
um hafi aðeins verið staðin skil á
staðgreiðsluskatti af dagpeningum
vegna einkaferða bankastjóra og
maka, en þessi fríðindi eru ótví-
rætt skattskyld að fullu, eins og
kemur fram í greinargerð Ríkis-
endurskoðunar um Búnaðarbank-
ann.
Þó að bruðlið hafl verið stór-
tækara og óreiðan meiri innan
Landsbankans, þá er bitamunur
en ekki fjár á spillingunni innan
þessara banka.
Engu að síður voru það geð-
þóttaákvarðanir valdhafa sem
ákváðu hvað var spilling og hvað
ekki í málefnum bankanna - og
hver átti að bera ábyrgð og hver
ekki.
Afstaða ráðherranna furöuleg
Það sætir fúrðu að bæði við-
skipta- og forsætisráðherra skuli
bera það á borð fyrir þjóðina að
ekki sé ástæöa til að bregðast á
nokkum hátt við í máli Búnaðar-
bankans, þótt málsástæður séu um
margt þær sömu og í Landsbanka-
málinu. Þó að ráðherramir telji
málinu lokið, þá er ljóst að Alþingi
fslendinga hefur ekki sagt sitt síð-
asta orð í þessu máli.
Jóhanna Sigurðardóttir
Skoðanir annarra
Hann opnaði augu okkar
„Áður en fslensk erfðagreining og Kári Stefánsson
komu til sögunnar hafði a.m.k. almenningur á íslandi
ekki áttað sig á því, að mikil verðmæti gætu verið
fólgin í þeim upplýsingum, sem fyrir liggja um ætt-
fræði þjóðarinnar og heilsufar hennar. Nánast i einu
vetfangi hefúr þessi vísindamaður, sem lengst af hef-
ur starfað við bandaríska háskóla, opnað augu okkar
fyrir því, að í þessum upplýsingum getur verið fólgin
auðlind, sem enginn annar hafði áður bent á, að
kynni að vera til. í þessu er fólgin sú snilldarlega við-
skiptahugmynd, sem íslensk erfðagreining byggist á
og hugmyndir um miðlægan gagnagrunn tengjast."
Úr forystugrein Mbl. 16. ágúst.
Kvótakerfið og Sjálfstæðisflokkurinn
„Það er óvíst að hægt sé að afnema gjafakvótann
með einu pennastriki. Menn eiga einhver atvinnu-
réttindi í formi kvóta.... Nú starfar merk nefnd að at-
hugun á nýrri stjómun fiskveiða....Vissulega er
betra að fara með gát. En stjómmálalega hættan er
sú, að vilji Sjálfstæðisflokkurinn ekki breyta neinu,
þá verði ekki farið með neinni gát eftir kosningar og
hvorki spurt um lög né skynsemi. Og þá gæti farið
verr en heima setið. Raunverulegur frjálshyggju-
maður og markaðssinni getur ekki krafist misrétt-
is.... Sjálfstæðisstefnan snýst um einstaklingsfrelsi
og atvinnufrelsi. Kvótakerfið er hvorugt."
HJ í foystugrein 10. tbls. Voga, blaðs sjálfstæðis-
manna í Kópavogi
Lýðræðið kostar sitt
„Við eigum að viðurkenna að lýðræði kostar sitt.
Þingflokkar og stjórnmálaflokkar verða að fá fé til
að kaupa sérfræðiaðstoð og stunda eðlilega starf-
semi. Fjánnál stjórnmálamanna era í mikilli óreiðu
og að hluta neðanjarðar. Birtingarform þeirra er
ógeðfellt og lítt til þess fallið að auka virðingu fyrir
þeim sem óska eftir vegsemdinni „þjóðkjörinn“. Við
eigum að veita stjórnmálamönnum okkar strangt að-
hedd um meðferð fjár, en líka nægilegt frelsi til að
þeir þurfl ekki að lítillækka sig með togi um bitbein
á víð og dreif.“
Stefán Jón Hafstein í Degi 16. ágúst.
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
ú
4
4
4
v
4
4
4
:
4