Dagblaðið Vísir - DV - 29.08.1998, Blaðsíða 18

LAUGARDAGUR 29. ÁGÚST 1998 JjV
i8 * f heygarðshornið
*★■ -------
Faríseinn og tollheimtumaðurinn
Svohljóöandi fyrirsögn var í Morg-
unblaðinu á fimmtudaginn: „Mik-
ilvægt að nálgast tóbaksnotendur
á nýjan hátt.“ í fréttinni greinir
síðan frá ráöstefnu sem haldin var
um tóbaksvamir á Egilsstöðum og
er í fréttinni vitnaö til samtals við
fræðslufulltrúa Krabbameinsfé-
lagsins sem segir að ekki dugi
lengur að hamra á því við fólk að
bara hætta að reykja heldur sé
þetta „mjög viðkvæmt mál þar
sem komiö er inn á persónulegt líf
einstaklingsins". Upp á síðkastið
höfúm við verið að smákynnast
þeim nýjungum sem hin opinbera
tóbaksandstaöa hefur innleitt til
aö nálgast tóbaksnotendur og
„koma inn á persónulegt líf ein-
staklingsins". Fyrst komu fræg til-
mæli til atvinnurekenda um að
ráða ekki reykingafólk í vinnu. Og
nú er það auglýsing í sjónvarpinu,
sýnd á tímum þegar vænta má að
fjölskyldan sitji við altarið öll. Þar
eru pabbi mamma böm og bíll úti
á vegum. Pabbi er að reykja á
meðan hann keyrir. Fjölskyldan
hímir grett og guggin en þegjandi
1 meðan kúgarinn púar ógurlega
uns þar kemur að glóð dettur úr
sígarettunni í sætið, hann missir
stjórn á bílnum, sýnt er andlit
drengsins í barnastólnum, svo er
myrkur, svo válegt brothljóð.
Og spumingin skilin eftir í stof-
unni heima, í miðju „persónulegu
lífi einstaklingsins": Pabbi, mun-
um við þá öll deyja ef þú heldur
áfram að reykja?
★★**★*
Reykingar em óverjandi. Og það
er einmitt sú staöreynd sem gerir
áróöurinn gegn þeim sífellt ofsa-
fengnari, siðlausari og afkáralegri.
Sá sem reykir er gersamlega vam-'
arlaus. Hann getur með engu móti
haldið uppi vömum fyrir háttemi
sitt - markvisst er unnið að því af
hálfu hinnar opinberu tóbaksand-
stöðu að gera reykingar að glæp.
Það eru engar skáldagrillur þegar
ég sé fyrir mér að innan furðu
fárra ára muni verða sektað fyrir
reykingar. Tóbakslögreglumenn
munu ryðjast fyrirvaralaust inn í
samkvæmi og inn á kaffihús
hnusandi í allar áttir og draga loks
Guðmundur Andri
Thorsson
delíkventinn út sem fýraö hafði
einni. Litiö verður á nikótínreyk-
ingar sem eiturlyfjanotkun. Sem
þær að vísu em.
Á dögunum frétti ég af dönskum
kaupsýslumanni á sænsku hóteli.
Hann hafði ekki veitt athygli skilti
í herbergi sínu þar sem stóö að
hóteliö væri rökfritt enda Danir
vanir öskubökkum í sturtunni á
sínum hótelum og reykja öragg-
lega miklu meira
en íslendingar,
bæði yfir bömum
sínum og öðrum,
hvað sem kannanir
segja. Dananum
varð það því á að fá
sér rettu fyrir
svefninn. Það átti
hann ekki að gera -
ekki í Svíþjóð.
Nokkra síðar þegar
hann er lagstur til
svefns heyrist
bankað höstuglega
á dyrnar hjá hon-
um. Hann opnar og
reiðilegt fólk ryðst
inn, skimandi í all-
ar áttir tortryggnu
nefi. Hann skilur
ekki hvaðan á sig
stendur veðrið fyrr en einn að-
komumanna stillir sér upp fyrir
framan hann og spyr með ábúðar-
miklu lögreglufasi hvort hann hafi
verið að reykja. Okkar maður ját-
ar því, grandalaus, og Svíar hafa
engar vöflur á heldur er nikó-
tínistanum umsvifalaust vísað
burt af hótelinu, með skömm. Stóð
með sínar feröatöskur vegalaus
klukkan tvö um nótt og þurfti að
biðja einhvers staöar um hæli sem
tóbakslegur flóttamaöur.
★★★*★★
Þannig er þetta í sæluríki tóbaks-
vamanna, Sviþjóð, og þannig er
þetta í Bandaríkjunum líka - svo
enginn fari nú að kenna sósíal-
demókrötum um ofstopann. Enda-
laust virðist hægt að vaða yflr það
vesalings fólk sem ánetjast hefur
reykingum, „koma inn á persónu-
legt líf einstaklingsins" - þaö get-
ur með engu móti borið hönd fyr-
ir höfuð sér. Því að reykingar era
óafsakanlegar. Þær era andfélags-
legar. Þær era banvænar. Þær era
óverjandi. Sérhvert mannlegt sam-
félag virðist þurfa á því að halda
að til sé hópur fólks sem þeir geta
litið niður á og ofsótt sem sjálfir
era illa geöiir til munns og handa.
Á Indiandi era það hinir ósnertan-
legu - á miðöldum Vesturlanda
vora það hinir holdsveiku; löng-
um hafa sígaunar, gyðingar og
hörandsdökkt fólk mátt þola of-
sóknir; hommar og lesbíur hafa
þurft að fara í felur með tilvera
sína. Og þannig má lengi telja. Yf-
irleitt rísa slíkir ofsóttir hópar að
lokum upp stoltir af sjálfum sér og
neyöa undirmálsfólkið sem ofsæk-
ir þá til að horfast í augu við aö
vandamálið liggur hjá þeim sem
ofsækir - ekki hinum sem ofsóttur
er. En reykingamenn sem era á
góðri leið með að verða slíkur hóp-
ur í samfélaginu - hvemig eiga
þeir að fara að því að rísa stoltir
upp. Hvemig er hægt að vera stolt-
ur reykingamaður? Hvemig er
hægt að vera stoltur af því að fylla
lungu sín af eitri, soga sig til bana,
eitra líf sinna nánustu? Reykinga-
maðurinn getur ekki verið stoltur
í framkomu - til þess hóstar hann
of mikið.
★★★*★★
Reykingamenn era síðasti minni-
hlutahópurinn sem á sér enga
málsvara og allra síst sig sjálfa.
Þeir muldra sakbitnir í barm sér
eitthvert hóstakjöltur á meðan á
þeim dynja skammimar og nú síð-
ast: hatrið. Ef til vill hætta ein-
hveijir að reykja undir þrýstingi
slíkrar hatursherferðar, þótt það
sé raunar vafamál. Þá mun að vísu
verða betra loft í kringum þá en
andrúmsloftið í þjóðfélaginu
mengast á hinn bógiim gerræði,
ofstæki og sigurgleði þess réttláta.
Faríseinn hefúr enn á ný tuktað til
tollheimtumanninn.
[dagur í lífi
*★ --------
Maraþondagur í lífi Lárusar Thorlacius, háskólaprófessors og íslandsmeistara í maraþonhlaupi:
Fann rétta tempóið
ásamt 178 öðram mara-
þonhlaupuram og öll-
um hinum fjölmörgu
hlaupuranum. Mark-
miöið var að halda jöfn-
um hraða, fara ekki of
hratt til að eiga eitt-
hvað eftir í lokin og
ekki heldur of hægt.
Stemningin var sérstök
í byrjun, allir enn þá
þétt saman í hóp og
hver um sig að leita að
rétta tempóinu. Ekki
spillti fyrir veðrið sem
var frábært.
Lét hugann
reika
Tiltölulega fljótt fann
ég rétta tempóið. Á
fyrri hringnum var ég
ekki enn orðinn þreytt-
ur og gat notið útsýnis-
Lárus Thorlacius kemur hér í mark í Reykjavíkurmaraþoninu, fyrstur íslendinga í
heilmaraþonhlaupinu og náði hann þriðja sætinu. Bætti persónulegan árangur sinn
um nokkrar sekúndur. Lárus starfar sem prófessor f eðlisfræði við Háskóla íslands.
DV-mynd JAK
„Ég vaknaöi um sexleytið og
gáði til veöurs. Veðurspáin hafði
veriö góð, og hún gekk eftir, en
maður verður samt alltaf að gá.
Bömin; Ámi, 2 ára, og Áslaug
Hrefna, 4 mánaða, vora vöknuð.
Þóra, konan mín, sinnti þeirri
litlu en við Ámi fóram ffam og
tókum til morgunmat. Eins og
venjulega var það hafragrautur og
ristað brauð en fyrst maður var að
fara í maraþon drakk ég með kol-
vetnaríkan orkudrykk, eða túrbó-
djús eins og tengdafaðir minn kall-
ar hann.
Feiti á tærnar
Eftir morgunmat klæddi ég mig
í hlaupagallann og tók til föt, mat
og drykk til að hafa eftir hlaupið.
Um níuleytið kom Birgir, bróðir
minn, sem var að fara í sitt fyrsta
maraþonhlaup, með dætur sínar,
Öldu og Emu, en þær sáu um að
rétta okkur „orkugel" þegar við
komum í gegnum miðbæinn í
hlaupinu. Tengdafaöir minn, Ámi
Sigurbergsson, var okkur sam-
ferða í bæinn en hann var að fara
að taka þátt í 10 km hlaupinu. Við
voram komnir á staðinn um hálf-
tíuleytiö. Settumst á gólflð í Ráð-
húsinu og kláraðum að undirbúa
okkur. Settum m.a. feiti á tæmar
til að fá ekki blöðrur. Síðustu mín-
útumar gerði maður léttar teygju-
æfingar og gekk út í Lækjargötu
að heilsa upp á vini og kunningja.
Klukkan tíu ræsti forseti ís-
lands hlaupið og ég lagði af stað
ins yfir sundin blá og
látið hugann reika. Fljótlega fór ég
að hlaupa samhliða Spánverjanum
Vicente Gomez, sem hafnaöi í
fjórða sæti á eftir mér. Þaö er alltaf
gott að hafa félagsskap á langri leið
og viö fundum að við vorum á svip-
uðu róli.
Ég kláraði fyrri hringinn á 1
klukkustund og 20 mínútum, sem
var heldur hraðar en ég hafði ætl-
að mér, en þetta var nú einu sinni
íslandsmót í maraþoni. Ég var ekki
nema 30-40 metrum á eftir íslands-
meistaranum, Ingólfi Gissurarsyni,
og ég sá möguleika á að veita hon-
um keppni. Ég fékk líka góðan
stuðning frá fjölskyldunni sem
hvatti mig af hliðarlínunni en
krakkarnir tóku þátt i
skemmtiskokkinu með hjálp afa
þeirra og ömmu.
í upphafi seinni hringsins fór að
draga saman með okkur Ingólfi og
við Vicente fórum fram úr honum
á Ægisíðunni. Gömul meiðsl höfðu
tekið sig upp hjá honum og hann
gat því ekki fylgt okkur eftir.
Seinni hringurinn var náttúrulega
erfiðari. Þá kom í ljós hvort maður
hafði æft nóg undanfarna mánuði,
hvílt sig nóg síðustu daga og borð-
að nógu mikið pasta kvöldið áður,
en í þetta sinn gekk þetta upp hjá
mér. Ég hélt sæmilega góðum
hraða alla leið og var sterkari en
Spánverjinn á síðustu kílómetrun-
um. Það spillti ekki fyrir að ég náöi
að bæta minn persónulega tíma um
nokkrar sekúndur, hljóp á 2
klukkustundum, 44 mínútum og 36
sekúndum.
Það var gaman að koma í mark,
eins og í öðrum maraþonhlaupum,
því að þá er maður loksins búinn.
Fjölskyldan fagnaði mér að sjálf-
sögðu og stemningin var sérstak-
lega góð. Til að stifna ekki gekk ég
sem mest um og talaði líka við
hlaupara sem voru að koma í
mark. Síöan tóku við viðtöl og er
maður ekki beint vanur því að
sjónvarpsmyndavélar bíði eftir
manni við marklínu. Mér var gefin
kampavínsflaska og húfa af ívari
Jósafatssyni hjá Leppin-vörum.
Hann hafði líka veitt mér stuðning
á leiðinni og fylgt mér eftir á hjóli.
Hjólreiðartúr fyrir verð-
launaafhendingu
Að hlaupi loknu bauð Reykjavík-
urborg öllum hlaupurum í sund. Ég
fór í Laugardalslaugina um þrjúleyt-
ið og settist í heita pottinn. Það var
mjög notalegt. Þegar leið undir
kvöld skrapp ég út í hjólreiðatúr um
Elliðaárdal og Fossvogsdal, ekki síst
til að forðast það aö verða mjög stíf-
ur.
Verðlaunaafhending fór síðan
fram á Hótel íslandi um kvöldið eft-
ir „stóran" kvöldmat. Góð matarlyst
er eitt af því sem kemur á eftir
maraþonhlaupi, jafiivel næstu daga
á eftir. Við fórum snemma heim þar
sem við vissum að bömin myndu
fara snemma á fætur daginn eftir.
Ég var kominn heim um ellefúleyt-
ið, fór beint í háttinn og svaf vel eft-
ir virkilega góöan dag.“