Dagblaðið Vísir - DV - 29.08.1998, Blaðsíða 23

JL*V LAUGARDAGUR 29. ÁGÚST 1998
23
Jfréttaljós
Hinn hundtryggi Tsjernomyrdín tekur við af Kirijenkó, misheppnuðum uppalningi Jeltsíns forseta:
Tsjemomyrdín reiðir sig á
peninga og pólitískt bakland
Viktor Tsjernomyrdín, sem end-
urheimti stól forsætisráðherra
Rússlands fyrir viku, er einn fárra
stjómmálamanna sem getur rætt
annars vegar við umbótasinna og
hins vegar kommúnista og þjóðern-
issinna. Hann virðist njóta trausts
allra. Og þá ekki síst rússneskra
peningamanna. Með endurkomu
sinni í rússnesk stjómmál fimm
mánuðum eftir að hann var fyrir-
varalaust rekinn úr embætti virðist
Tsjernomyrdín hafa fest þá ímynd í
sessi að hann sé ódrepandi.
En sú staða sem blasir við í efna-
hagsmálum Rússlands mundi hæg-
lega ganga af hvaða forsætisráðhera
sem er dauðum. Fyrir fjórum árum,
þegar Tsjemomyrdín virtist traust-
ur í sessi, sagði hann efnahagslega
ringuireið ríkja í Rússlandi. Styrkja
þyrfti rúbluna, kveða niður verð-
bólgudrauginn og kljást við greiðslu-
erfiðleika sem urðu til þess að
hundruð þúsunda Rússa fengu ekki
launin sín. í dag er ástandið hins
vegar mun alvarlegra. Efnahagur
Rússlands er í dauðateygjunum.
í ímyndarstríðinu þarf ekki að
koma á óvart þó Jeltsín og Tsjemo-
myrdín keppist við að kenna hinum
unga Sergei Kirijenko og ríkisstjórn
hans um hvemig komið er fyrir
Rússum í dag. En þeir vita betur.
Efhahagskreppan á rætur að rekja
til þeirra sjö ára sem hinn góðlát-
legi og stæðilegi en um leið leiðin-
legi og ófrumlegi Tsjernomyrdín
var við stjómvölinn. Hann þótti
stýra eins og hvert annað sovéskt
möppudýr.
Stóð af sár storma
Það er á allra vitorði að
Tsjemomyrdín getur ekki státað af
neinum afrekum í efnahagsmálum
en það verður ekki af honum tekið
að hann hefur sýnt forsetanum
óbilandi tryggð. Þannig hefur hann
staðið af sér ótal hrókeringar í rík-
isstjóm landsins og önnur áföli,
eins og gríðarlegt gengisfaU
rúblunnar í október 1994. Þá hefur
Tsjemomyrdin haldið rússneskum
stjómmálum nokkum veginn í jafn-
vægi. Þessir þættir virðast hafa ráð-
ið miklu um endurkomu hans nú.
Ófáir töldu Tsjemomyrdín vera
að missa völdin þegar Boris Jeltsín
skipaði umbótasinnana Boris
Nemtsov og Anatoly Chubais sem
varaforsætisráðherra með ábyrgð á
efnahagsumbótum í mars 1997. En
Tsjemomyrdín bar harm sinn i
hljóði og beið. f byrjun þessa árs
náði hann sér á strik og virtist
valdameiri en nokkm sinni. Þá kom
reiðarslagið, 23. mars í vor. Hann
var rekinn fyrirvaralaust og Sergei
Kirijenko skipaður í staðinn.
Jeltsín sagði ástæðuna þverrandi
úthald Tsjemomyrdins í umbóta-
málum. En á bak við tjöldin var al-
mennt álitið að Jeltsín hefði fundist
Tsjernomyrdín vera orðinn of
valdamikiU. Af honum stæði ógn.
Þá þótti fjármálamönnum sem tími
væri kominn á Tsjemomyrdín.
Þeim fannst ekkert gerast.
Enginn veit hvað átt hefur fyrr en
misst hefur. Eftir fjóra mánuði var
ljóst að fjármálastefna Kirijenkós
var fjármálamönnum ekki að skapi
og því talið að þeir hafi haft hönd í
bagga við endurskipun Tsjemo-
myrdíns. Hann hjálpaði þeim að
komast tU auðs.
Ungur og óreyndur
Og þá komum við að Kirijenko.
Eftir brottreksturinn segist hann
fómarlamb efnahagsóstjórnar
Hinn drengjalegi Sergei Kirkijenkó, t.v., skáiar hér við Viktor Tsjernomyrdín þegar þeir félagar hittust í apríl. Þá var sá fyrrnefndi nýoröinn forsætisráöherra
en Tsjernomyrdín nýrekinn eftir fimm ár í þeim stóli. Tsjernomyrdín endurheimti sæti sitt í vikunni. Símamynd Reuters
Tsjernomyrdíns forðum, efhahags-
vanda og olíuverðlækkunar í öðmm
löndum auk þess sem þingið hafi
neitað að samþykkja aðgerðir hans
til úrbóta.
Þegar Kirijenko varð forsætisráö-
herra urðu fjölmiðlar að leita vel og
lengi áður en þeir fundu rýrar
möppur með upplýsingum um þenn-
an fyrrum orkumálaráðherra. Hann
hafði verið ráðherra í eitt ár en þar
áður stjómað olíufyrirtæki og verið
bankamaður. Skipun Jeltsíns kom
honum algerlega í opna skjöldu.
Dagsskipunin var einfold. Honum
var einfaldlega sagt að flýta efna-
hagsumbótum. Almenningur var
hissa en þó ekki þar sem Jeltsín
hafði oft séð fyrir óvæntum uppá-
komum af ýmsu tagi auk þess sem
vitað var að hann hafði dálæti á að
koma uppalningum sínum áfram í
kerfinu.
Kirijenko var strax gert erfltt fyr-
ir. Það tók mánuð að fá þingið til að
samþykkja skipan hans. Þar þótti
mönnum hann of ungur og óreynd-
ur. Hann hafði heldur engan póli-
tiskan stuðning og engan flokk á
bak við sig. Aðeins Jeltsín, misvel á
sig kominn, stóð honum að baki.
Þrátt fyrir það fékk Jeltsín aðra til
að koma til hjálpar við útvegun er-
lendra lána og til að gera skatt-
heimtuna skilvirkari. Hvorugt hafði
tilætluð áhrif
Grigory Javlinsky, frjálslyndur
andstæðingur Jeltsíns, sagði aö
Kirijenko væri ekki ábyrgur fyrir á-
standinu í efnahagsmálum þar sem
hann hefði ekki fengið nægilegan
tíma til að láta að sér kveða. Hins
vegar væri hann ábyrgur fyrir að
taka að sér starf sem hann hefði
engan vegin valdið.
Spumingin er þá hvort
Tsjemomyrdín takist að koma skikki
á hlutina. Hann er meðal hinna
auðugu í Rússlandi, hefur auðgast
mjög á aðild sinni í Gazprom, sem áð-
ur var ríkisorkufyrirtæki í hans um-
sjá. Hann er innundir hjá fjármála-
mönnum og með pólitískt bakland,
getur talað við menn til hægri og
vinstri í þinginu. Það ætti að auð-
velda honum stjómarmyndun þrátt
fyrir háværar kröfur kommúnista
um aðild að þjóðstjóm.
Á toppinn árið 2000?
En það hangir meira á spýtunni
og því full ástæöa fyrir
Tsjemomyrdín að nýta annað
tækifæri sitt. Eftir endurkomuna er
hann kallaður krónprinsinn, vænt-
anlegur arftaki Jeltsíns á forseta-
stóli. Tsjemomyrdin hafði reyndar
ráðgert að fara í forsetakosningar
árið 2000 og sitja á þingi fyrir flokk
sinn, „Heimili okkar Rússland",
þangað til. En hann státar ekki af
mikill útgeislun og muldrar fremur
en talar þegar hann heldur ræður.
Þótti séð að hann kæmist ekki langt
án stuðning Kremlarherrans.
En nú hefur hann skyndilega
tromp á hendi. Heimildir í Moskvu
segja að með skipan hans hafi
Jeltsín þurft að láta í minni pokann
á ýmsum sviðum. Þannig setti
Tsjemomyrdín sem skilyrði fyrir
skipan sinni að hann einn sæi um
að ráða og reka ráðherra og að
Jeltsín héldi sig frá daglegum ríkis-
stjómarrekstri.
Takist Tsjemomyrdín vel upp í
verkefhum næstu mánaða stendur
hann sterkur að vígi fyrir forseta-
kosningar. Hann getur auk þess náð
forskoti með því að nota stjómkerf-
ið og fjölmiðlana í sína þágu.
Maður sem spáð var að mundi
falla í gleymskunnar dá á skyndi-
lega möguleika á að ná toppnum ár-
ið 2000. Og jafnvel fyrr ef Jeltsín
fellur frá. Reuter, Aktuelt o.fl.

TRYGGING HF.
Oskar eftir tilboðum í neðanskráðar bifreiðar sem
hafa skemmst í umferðaróhöppum. Bifreiðamar
verða seldar í því ástandi sem þær em í og kaupendur
skulu kynna sér á staðnum.
Peugeot 306 1998
Ssangyong Musso 1998
Land Rover Discovery 1997
Land Rover Defender 1997
Land Rover Discovery 1997
VW Golf GL 1997
Honda Civic 1997
Hyundai Elantra 1996
Mazda 323 F 1996
Plymouth Neon 1995
MMC Pajero 1992
Toyota Corolla 1991
MMC L 300 1991
MMC Lancer 1989
MMC Lancer 1989
Daihatsu Charade 1988
Subaru st. 1800 1987
BMW 320 1987
MMC Lancer 1987
Opel Omega 1987
Mazda 626 1987
Dodge Aries 1987
Honda CBX 550 bifhjól 1982
MMC Lancer 1988
BMW 728iA 1984
Bifreiðamar verða til sýnis mánudaginn 31. ágúst
1998 í Skipholti 35, (kjallara) frá kl. 9-15. Tilboðum
óskast skilað fyrir kl. 16 sama dag til Tryggingar
hf. Laugavegi 178, 105 Reykjavík, sími 540 6000.