Dagblaðið Vísir - DV - 06.11.1998, Blaðsíða 14

14
FÖSTUDAGUR 6. NÓVEMBER 1998
Frjálst, óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÖSSUR SKARPHÉÐINSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjðrn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiósla, áskrift: ÞVERHOLTI11, 105 RVÍK,.
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar flölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1900 kr. m. vsk. Lausasöluverð 170 kr. m. vsk., Helgarblað 230 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og I gagnabönkum án endurgjalds.
Þjódfélagsmeinið mesta
Alvarlegasti vandi sem við er að etja í félags- og heil-
brigðismálum hérlendis er fikniefhavandinn. Um þetta
voru þingmenn sammála í utandagskrárumræðu í
fyrradag um úrræði fyrir ungmenni í vímuefnaneyslu.
Það er lýsandi fyrir þær áhyggjur sem þingheimur hef-
ur af máli þessu að um þriðjungur þingmanna tók þátt
í umræðunni.
Rannveig Guðmundsdóttir hóf umræðuna. í máli
hennar kom fram sú nöturlega staðreynd að neysla
áfengis, hass og harðra vímuefna, líkt og amfetamíns,
færi vaxandi meðal unglinga og jafnvel yngsta aldurs-
hópsins. Áherslumunur var í sumu í máli stjórnar og
stjórnarandstöðu um leiðir og meðferð fjármuna sem
varið er til vímuefhavarna en áhyggjurnar þær sömu
og sameiginlegur vilji til að berjast gegn þeim voða sem
að steðjar. Það kom jafnt fram hjá stjómarþingmönn-
um sem stjómarandstöðu að nauðsyn væri á sameigin-
legu átaki til að reyna að leysa vandann.
Þeir sem eitrinu dreifa svífast einskis enda miklir
fjárhagslegir hagsmunir í húfi. Markhópur eitursal-
anna er unga fólkið, sá hópur samfélagsins sem síst get-
ur varið sig. Einar K. Guðfinnsson sýndi fram á hugs-
anlega veltu í fíkniefnasölu hérlendis með því að nota
úttekt sem tímaritið The European gerði á umfangi
vímuefnasölu í Bretlandi. Niðurstaða blaðsins var að
umfangið svaraði til hálfs prósents af vergri landsfram-
leiðslu þar. Ef þetta er notað sem viðmiðun hér á landi
kemur í ljós að sú upphæð nemur um 2,9 miUjörðum
króna. Miðað við þessa útreikninga má ljóst vera að
engir smápeningar eru á ferð í þessum geira undir-
heimanna hérlendis.
Vandinn er mikill og því er umræða líkt og á þing-
inu vonandi undanfari þess að enn markvissar verði
tekið á flkniefnavandanum. Þá var það ekki síður merk
ráðstefna sem hófst í gær og stendur fram eftir degi í
dag í Reykjavík þar sem fjölmargir sérfræðingar, inn-
lendir sem erlendir, spyrja sig þeirrar spurningar
hvort vímuvarnirnar séu á villigötum. Þar er bent á að
vímuvamir hafi sætt nokkurri gagnrýni í ljósi aukinn-
ar fíkniefnaneyslu ungs fólks og um leið bent á árang-
ur aðgerða. Að mati þeirra sem að ráðstefnunni standa
er svarið ekki einfalt. Skoða verði meðal annars opin-
bera stefnu, samanburð við alþjóðlega þróun og hvaða
möguleika samfélagið hafi til varnar gegn neyslu vím-
efna. Síðast en ekki síst sé það spuming hvort heimil-
in standi sig í vímuvömum.
Heimdallur, félag ungra sjálfstæðismanna, stóð í
fyrrakvöld fyrir umræðufundi um lögleiðingu eitur-
lyfia hér á landi, hvort menn hafi frelsi til að skaða
sjálfa sig meðan þeir skaða ekki aðra. Sú umræða, eins
og önnur um vímuefnin, er þörf, sem og að hlusta á rök
þeirra sem telja að glæpum fækki með því að leyfa sölu
fíkniefna. Á þá aðferð er þó ekki hægt að fallast heldur
ber að berjast gegn þessari vá með öllum tiltækum ráð-
um. Ómar Smári Ármannsson, aðstoðaryfirlögreglu-
þjónn í Reykjavík, hefur bent á að í Hollandi hafi flkni-
efni verið lögleidd að vissu marki. Þetta hefur leitt tH
þess að viðskipti með fíkniefhi þar í landi hafa aukist
mjög og glæpum fjölgað.
Svo árangur náist í baráttunni við fíkniefnavandann
þurfa aUir að snúa bökum saman, almenningur, stofn-
anir og stjórnvöld. Verkefnið er erfitt, krefjandi og
kostnaðarsamt en meinið verður að reyna að uppræta
með öUum tHtækum ráðum.
Jónas Haraldsson
Frá blaðamannafundi í júlí sl. um lífeyrissjóði.
Ný löggjöf um
lífeyrissjóði
- mesta hagsmunamál landsmanna
hlutfall heildarið-
gjalda, hafa farið vax-
andi á undanfornum
árum. í anda fyrr-
greindra laga hafa þeir
boðið lasgra iðgjald en
10% sem þó tryggir þá
lágmarkstryggingar-
vemd sem lögin skil-
greina. Sumir sjóðir
hafa gerst svo djarfir
að fara vel undir 8%.
Mismunurinn að 10%
leggst þá í séreignar-
sjóð viðkomandi sjóð-
félaga. Séreignarhlut-
inn erfist við andlát
sem samtryggingar-
hlutinn gerir ekki. -
Séreignarsjóðir hafa
verið uppfinningasam-
ir og hafa kynnt marg-
ar nýjungar og ýtt
„Svokallaðir séreignarsjóðir
hafa verið að sækja í sig veðrið
undanfarin ár. Iðgjöld til þeirra,
sem hlutfall heildariðgjalda,
hafa farið vaxandi á undanförn-
um árum. í anda fyrrgreindra
laga hafa þeir boðið lægra ið-
gjald en 10% sem þó tryggir þá
lágmarkstryggingarvernd sem
lögin skilgreina.“
Kjallarinn
Árni Ragnar
Árnason
alþm. og frambjóðandi
Sjálfstæðisflokksins í
Reykjaneskjördæmi
Með samþykkt
laga nr. 129/1997 er í
fyrsta sinn sett
heildstæð löggjöf um
lífeyri landsmanna.
Lögin skapa sátt um
samtryggingar sj óði
sem og skylduaðild
að lífeyrissjóðum.
Samhliða eru lögin
að skapa grunn að
aukinni samkeppni
milli samtryggingar-
sjóða og svokallaðra
frjálsra sjóða en
fyrsti slíki sjóðurinn
var stofnaður árið
1978.
Uppfinninga-
samir séreignar-
sjóðir
Margir hefðu vilja
afnema skylduaðild
að lífeyrissjóðum og
hafa þeir aðilar tals-
vert til síns máls.
Fagfélögum ásamt
VSÍ er þó ljóst að ná
má fram svipuðum
áhrifum með sam-
einingu sjóða til að
skapa nauðsynlega
hagræðingu í
rekstri. Framsýn og
Sameinaði lífeyris-
sjóðurinn eru dæmi
um sjóði sem eru af--
sprengi margra sjóða
sem sameinuðust
enda töldu fyrri sjóð-
ir að „Stærð væri styrkur". Þeir
sjóðir sem sameinuðust voru
margs konar, m.a. gengu til sam-
runa undir merkjum Framsýnar
sjóðir sem voru þverfaglegir og
með sjóðfélaga víða um land.
Svokallaðir séreignarsjóðir hafa
verið að sækja í sig veðrið undan-
farin ár. Iðgjöld til þeirra, sem
verulega við samtryggingarsjóð-
unum.
Áhættudreifing til staðar
Ekki skal gleyma erlendum
sjóðum sem hafa hafið starfsemi
hérlendis. Margir þeirra, ef ekki
allflestir, eru verulega frábrugðnir
okkar samtryggingarsjóðum.
Landsmenn gætu hugsanlega
beint þeim 2% sem koma til frá-
dráttar á skatti frá næstu áramót-
um til erlendra sjóða og þar með
dreift sinni áhættu.
íslenskir sjóðir eru því ekki að-
eins að mæta innlendri sam-
keppni, heldur þurfa þeir að stand-
ast erlenda samkeppni hvað þetta
framlag gildir, en sjóðfélagar eru
frjálsir með hvert þeir greiða það
framlag sem bætist við frá áramót-
um. Án efa munu flestir láta inn-
lenda sjóði ávaxta þennan hluta,
enda hafa þeir staðið sig vel og
gætu líklega lagt land undir fót og
sótt á erlenda markaði.
í reynd er ákveðin áhættudreif-
ing til staðar í dag. ísl. lífeyrissjóð-
ir eru að fjárfesta erlendis og þá
einkanlega í verðbréfasjóðum. Þeir
eru að sækja aukna þekkingu sem
mun nýtast þeim um komandi ár.
Lögin munu hvetja smærri sjóði
til samruna enda er það stað-
reynd að stærri sjóðir hafa sann-
að sina tilveru með lægri kostn-
aði á sjóðfélaga og í vissum tilfell-
um hærri raunávöxtun. Stærri
sjóðir geta einnig, í sumum tilfell-
um, gefið sjóðfélögum betri þjón-
ustu þ.e. þegar þeir hafa sérstak-
an starfsmann sem nær í ýmis
vottorð og skírteini fyrir sjóðfé-
laga sem er í örorkumati.
Skylduaðild afnumin
Það er mat margra að innan
fárra ára verði skylduaðild af-
numin og sjóðir muni þurfa að
keppa um hylli sjóðfélagans. Sam-
tryggingin mun þó vera áfram
þrátt fyrir aukna samkeppni enda
er verið að velta hluta af kostnaði
almannatrygginga á lífeyrissjóð-
ina. - Öflugt lífeyriskerfi er hags-
munamál okkar allra og ný lög
munu skila sér til komandi kyn-
slóða.
Árni Ragnar Ámason
Skoðanir aimarra
Sameining til hagræðingar
Talsverður titringur hefur verið í kringum hluta-
fjárútboð íslenskra sjávarafurða ... Á síðasta ári nam
tap ÍS 310 milljónum króna og var það í fyrsta skipti
í sjö ára starfsemi þess sem það er gert upp með tapi.
Á sama tíma skilaði SH 277 milljón króna hagnaði og
SÍF 155 milljón króna hagnaði... Fróðlegt verður að
fylgjast með því hvemig útboð á 200 milljóna króna
hlut í ÍS á eftir að ganga á næstu vikum og hvort ein-
hverjar breytingar eiga eftir að verða á eignaraðild
stærstu hluthafa félagsins."
GH í Viðskipti/atvinnulíf Mbl. 5. nóv.
Verðkannanir
„Enn einu sinni er komin upp deila kaupmanna
og þess hluta neytendafrömuða sem ekki sætta sig
við að kanna verð í verslunum nákvæmlega eins og
kaupmenn samþykkja. Þrjú neytendafélög á lands-
byggðinni hafa tekið sig til og sýnt fram á að vöra-
verð í jaðarbyggðum er ótrúlega miklu hærra en
neytendum á þéttbýlisstöðum býðst ... Margt fólk á
landsbyggðinni hefur reyndar lítið sem ekkert val.
Þá leggja kaupmenn ofuráherslu á að kynna þjón-
ustu og gæði í verslunum sínum með auglýsingum.
Varla vegna þess að fólk gerir engan greinarmun?
Fátt er minna leyndarmál en vöruverð i verslunum.
Þar sem álagning er frjáls og neytendavald dreift er
mjög mikilvægt að birta reglulega kannanir af þessu
tagi.“
Stefán Jón Hafstein í Degi 5. nóv.
Verslun eða vísindi?
„Gagnagrunnsframvarpið hefur verið lagt fram á
ný í nokkuð breyttu formi frá því sem það var i vor,
þegar átti að keyra það í gegn með offorsi... Allt hef-
ur verið gert sem unnt er til að ragla almenning í
ríminu og fela hið raunverulega markmið fram-
varpsins að selja upplýsingar um íslendinga erlend-
um lyfja- og líftæknifyrirtækjum ... Einkaréttur fyr-
irtækisins á rekstri gagnagrannsins mun hefta
rannsóknir óháðra vísindamanna ... Ljóst er að þetta
framvarp er borið fram vegna viðskiptahagsmuna
væntanlegs rekstrarleyfishafa, en ekki fyrst og
fremst til að auka þekkingu og efla heilsu.“
Tómas Helgason í Mbl. 4. nóv.