Dagblaðið Vísir - DV - 06.11.1998, Síða 15

FÖSTUDAGUR 6. NÓVEMBER 1998
15
Búmenn gera
byltingu
„Það virðist keppikefli að komast sem lengst frá móður jörð. - Ekki fleiri
„elliturna", segir Reynir m.a. í grein sinni.
Þeir voru hóflega
bjartsýnir, forsvarsmenn
húsnæðisfélagsins Bú-
manna, þegar blásið var
til stofnftmdar fyrir tæp-
um mánuði.
En háiftíma fyrir boð-
aðan fundartíma fór fólk
að streyma á fundarstað-
inn og salurinn var
„sprunginn" áður en
fundm'inn átti að hefjast.
Það lá greinilega eitt-
hvað í loftinu.
Ekki fleiri „elliturna"
Það er ótrúlegt miðað
við alla víðáttu íslands
að ekki skuli finnast að-
gengilegri úrræði í hús-
næðismálum eldra fólks
en margra hæða fjölbýl-
ishús. Það virðist keppikefli að
komast sem lengst frá móður jörð.
En hér búa undir þeir hagsmunir
verktakanna að byggja sem mest á
viðkomandi lóðum. Til varð orðið
„þjónustuíbúð", og út á þjónustu frá
ríki og sveitarfélögum myndaðist
yfirverð á ibúðum sem numið gat
miiljónum á íbúð. Margir af bygg-
ingarstöðunum hafa svo reynst illa
í sveit settir vegna mikillar umferð-
ar, hávaða og mengunar.
Á stofnfundi Búmanna sagði fólk:
hingað og ekki lengra og það vakn-
aði von um nýjar leiðir. Hið nýja fé-
lag boðaði lægri og manneskjulegri
byggð með áherslu á
gott aðgengi, gróður
og gott umhverfi fyr-
ir hreyfingu og
göngur. Ekki fleiri
elliturna - takk.
Sparifé í
steinsteypu
Þær kynslóðir
sem nú eru að kom-
ast á efri ár urðu að
verjast áratuga óða-
verðbólgu með því
að búa sér til spari-
fé úr steinsteypu.
Þannig risu þús-
undir allt of stórra
íbúða, sem nú kalla
á mikinn rekstrar-
kostnað og viðhald.
í dag eru þessar
íbúðir eins og sparisjóðs- bækur
sem frystar hafa verið í bönkunum.
Og taki fólk út úr bókinni og selji
íbúðina er lausnin sú helst að
kaupa undir vöruheitinu, „þjón-
ustuíbúð", þar
sem spariféð er
aftur bundið í
steinsteypu og
dugar oft ekki til
og ekkert afgangs
til framfærslu og
lífsfyllingar á
efri árum. Því
hugnaðist fólki
sá kostur Bú-
manna að fólk
gæti keypt sér
eignarhlut eða
búseturétt við
hæfi, notið öryggis í rekstri og við-
haldi íbúða og átt síðan fyrir sig
einhverja Qármuni til annarra
nota.
Þjónusta á röngum forsendum
Þjónustumiðstöðvarnar sem
reistar hafa verið í mörgum fjölbýl-
ishúsum eldra fólks eru vissulega
glæsilegar og við þær því bundnar
margvíslegar væntingar. Er þær
tryggja ekki það sem er eldra fólki
mikilvægast, heilsu og starfsgetu.
Hver fermetri í sameign kostar líka
sitt í stofnkostnaði og rekstri.
Hér sem víðar í húsnæðis- og
þjónustumálum eldra fólks virðist
því þurfa að breyta um áherslur.
Hjúkrunarheimili og aðgangur að
hjúkrun er mikið öryggisatriði fyrir
eldra fólk. Búmenn hafa m.a. sett
fram þá hugmynd að hjúkrunar-
fræðingar séu búsettir þar sem eru
ibúðakjamar eldra fólks.
Þá má ekki gleyma því að með
auknum tómstundum, lengri aldri
og bættri heilsu þarf starfsgeta fólks
að virkjast sem best.
Fólk þarf sérstaka aðstöðu fyrir
iðju sína, annaðhvort í íbúðunum
með sérrými eða í þjónustukjama
með vinnustofum.
Hér veldur svo ekki síst tölvu-
byltingin og sífellt fleiri hafa nú til-
einkað sér þennan nýja heim enda-
lausra viðfangsefna.
Smiðshöggið rekið
Það má reikna með húsfylli á
framhaldsstofnfundi Búmanna, sem
verður í Súlnasalnum á Hótel Sögu
nk. sunnudag, 8. nóvember.
Þar verður m.a. gerð grein fyrir
þeim mörgu áhugaverðu stöðum,
sem hugsanlega em í boði sem
byggingarstaðir fyrir Búmenn.
Þessir staðir em bæði í grónum
hverfum, á mjög áhugaverðum ný-
byggingarsvæðum og við nátt-
úraperlur eins og Elliðavatn.
Þá verður fjallað um mjög áhuga-
verða hluti varðandi fjármál og
sparnaðarmöguleika eldra fólks og
kynntar nýjungar til að lækka bygg-
ingarkostnað.
Á fundinum verða svo síðustu
forvöð að gerast stofnfélagi i Bú-
mönnum og taka þátt í þessari ótrú-
legu hreyfingu eldra fólks til að
taka húsnæðismálin í sínar hendur.
Þessi hreyfing nær til landsins
alls, því Búmenn er landsfélag og er
þegar vaknaður áhugi á ýmsum
stöðum utan höfuðborgarsvæðisins.
í upphafi þeirrar aldar sem nú kveð-
ur brátt var talað um „Vormenn Is-
lands“. Kannski taka Búmenn við
þessu hlutverki á nýrri öld?
Reynir Ingibjartsson
Kjallarinn
Reynir
Ingibjartsson
starfsmaður Búmanna
„Þjónustumiöstöðvarnar sem
reistar hafa verið í mörgum fjöl-
býlishúsum eldra fólks eru vissu-
lega glæsilegar og við þær því
bundnar margvíslegar væntingar.
Er þær tryggja ekki það sem er
eldra fólki mikilvægast, heilsu og
starfsgetu
Róttæk vinstrihreyfing
Sú hægri bylgja sem farið hefur
víða um lönd um alllangt skeið
birtist ekki fyrst og fremst í fylgis-
aukningu hægri flokkanna heldur
í almennri hægri þróun flestra rót-
gróinna stjómmálaflokka. Lausnir
á þjóðfélagsvandamálum eru að
mestu sprottnar upp úr hug-
myndasmiðju nýfrjálshyggjunnar.
Hinir, sem kenna sig við vinstri-
stefnu, félagshyggju eða jafnaðar-
stefnu eða hvað það nú heitir, taka
þær upp i besta falli svolítið mild-
aðar, enda eru þær sagðar nútíma-
legar og hagkvæmar, þótt ljóst sé
að þær hafi ýtt undir efnahagslegt
misrétti, bæði í einstökum löndum
og á heimsvísu, og þvælist einlægt
fyrir þeim góðu áformum sem þó
eru uppi í umhverfismálum.
Máliausir vinstrimenn
Þess vegna eru margir efins um
að þær ríkisstjórnir mið- og
vinstriflokka sem hafa sums stað-
ar verið að taka við völdum að
undanfomu muni breyta miklu.
Pólitísk hugsun og umræða er í
viðjum nýfrjálshyggjunnar. Þetta
veldur því að róttækir vinstri-
menn þora varla að kalla hlutina
réttum nöfnum. Sósíalismi, arð-
rán, verkalýður og alþýða, borg-
arastétt, auðvald, heimsvalda-
stefna - þetta eru orð sem menn
þora varla að
taka sér í munn
lengur. Menn
tala um félags-
hyggju og al-
menning en hafa
ekki einu sinni
fyrir því að
finna önnur orð
fyrir arðrán,
auðvald og
heimsvalda-
stefnu. En ef við
höfum ekki rétt
orö um hlutina - eða engin orð -
þá erum við eins og skynlausar
skepnur.
Þó eru víða til róttækir vinstri-
menn, menn sem hafna lausnum
nýfrjálshyggjunnar hvort sem þær
eru hráar eða mallaðar í einhverja
nýfélagshyggjukássu. Þeir sitja
þegjandi hver í sínu homi af því
að þeir hcifa ekki mál til að tala
saman, nema þá yfirborðslega um
sérstök áhugamál og
hagsmuni. Þar má
nefna umhverfismál,
andstöðu gegn hernum
eða Evrópusamband-
inu, byggðamál, ýmis-
leg hagsmunamál
þeirra sem höllum fæti
standa o.s.frv.
Það er ekki víst að
þetta fólk muni allt
gangast við nafninu
vinstrimaður, en aðal-
atriðið er að það er
sammála um það
grundvallaratriði að
hafna efnahagslausn-
um frjálshyggjunnar,
sammála mn að hvert
svo sem áhugasviðið
eða hagsmunimir eru
þá eru lausnir frjálshyggjunnar
ógnun og það þarf að byggja á allt
annarri hugsun - og það skiptir
ekki máli hvað er kallað nútíma-
legt, það er merkingarlaust hugtak
af því að nútíminn er margbrot-
inn, fólk býr við mismunandi kjör
og veruleika, þar stangast á hags-
munir og það er þörf róttækrar
baráttu gegn því auðvaldi sem
reynir að fela arðrán, eyðingu
byggða og náttúruspjöll bak við
orðagjálfur um nútíma.
Endurreisn vinstrihreyfingar
Með þeim hræringum sem að
undanfómu hafa
orðið á vinstri kanti
stjórnmálanna hef-
ur nú skapast svig-
rúm og tækifæri
fyrir róttæka
vinstrimenn að
skapa sér hreyf-
ingu. Stefna, félag
vinstri manna, er í
mótun og vexti,
fyrrverandi félags-
menn og stuðnings-
menn Alþýðubanda-
lagsins og Kvenna-
listans leita sér að
vettvangi og nýlega
boðað róttækt og
grænt vinstra fram-
boð ýtir við róttæk-
um vinstrimönnum
viðs vegar um land.
Við þetta bætist að umhverfis-
mál era nú mikið rædd og sú um-
ræða tengist atvinnumálum og
byggðamálum og kallar á róttæka
lausn þeirra. Nú á næstunni virð-
ist liggja beint við að beina kröft-
unum að þessari framboðshreyf-
ingu, nýta hana til að koma sam-
an, skiptast á skoðunum og hafa
áhrif á hana svo að hún einangrist
ekki við fáeina frambjóðendm-
heldur verði nýtilegt baráttutæki i
samspili við víðtæka og sjálfstæða
baráttuhreyfingu.
Einar Ólafsson
„Þó eru víða til róttækir vinstri-
menn, menn sem hafna lausnum ný-
frjálshyggjunnar hvort sem þær eru
hráar eða mallaðar í einhverja nýfé-
lagshyggjukássu. Þeirsitja þegjandi
hver í sínu horni af því að þeir hafa
ekki mál til að tala sama....“
Kjallarinn
Einar Ólafsson
rithöfundur
Meö og
á móti
Lögleiðing fikniefna
Bann gerir
illt verra
„Bann við fikniefnum skapar
mikinn fjölda glæpa. Þegar
áfengi var bannað í Bandaríkj-
unum jókst morðtíðni gífurlega.
Hún hrundi svo þegar það var
leyft. Það sama
gerist vegna
fikniefnabanns-
ins: fikniefna-
salar þurfa að
beita ofbeldi til
að halda uppi
starfsemi sinni.
Einnig þurfa
fikniefnaneyt-
endur að
fremja afbrot
til þess að fjármagna neyslu
sína á efnum sem eru mun dýr-
ari við fíkniefnabann. Vegna
hins svarta markaðar sem nú er
með efnin eru þau mjög léleg.
Ýmsum vafasömum efnum er
blandað út í sem lyíjafyrirt.æki
myndu ekki gera ef fíkniefni
væru leyfð. Mikill styrkleika-
munur er á efnum á svarta
markaðinum sem veldur hættu
á of stórum skammti. Slíkt
myndi ekki gerast ef lögleg lyfja-
fyrirtæki framleiddu efnin.
Vandinn verður miklu verri við
bann fyrir ungt fólk sem leiðist
út í fikniefnaneyslu. Það selur
eigur sínar, leiðist út í glæpi
vegna hins háa verðs og um-
gengst glæpamenn. Það lendir
svo jafnvel í fangelsi. Það er
ekki líklegt að fikniefnaneysla
muni aukast mikið ef við leyfum
fikniefni. Ungt fólk neytti mari-
júana minna i Alaska eftir að
það var leyft. Sama gerðist í
Hollandi þegar byrjað var að líta
fram hjá neyslu efnisins. Það er
óréttlætanlegt að banna fólki að
stunda athæfi sem skaðar að-
eins það sjálft."
Aukin neysla
og afbrot
Gunnlaugur Jóns-
son nemi.
„Þeir sem halda því fram að
lögleiða eigi fíkniefni horfa al-
veg fram hjá þeim hliðarverkun-
um sem læknisfræðin telur
sannað að séu
þessara efna og
þeim alvarlegu
áhrifum sem
neyslan sjálf
hefur á ein-
staklinginn og
aðstandendur
hans, sem og
samfélagið í
heild. Þá hafa
þeir einnig
horft fram hjá
afleiðingum
vegna lögleið-
ingar fíkniefna
samfara neyslu
Ómar Smári Ár-
mannsson, aöstoö-
aryfirlögrogluþjónn
í Reykjavik.
Hollandi en þar
hefur atbrotum Jjölgað geigvæn-
lega eftir lögleiðingu efnanna.
Auk þess hefúr greiöur aðgang-
ur að slíkum efnum skapað
mikla erfiðleika fyrir nágranna-
löndin. Viðskipti með fikniefni
hafa aukist mjög mikiö í
Hollandi og afbrotum ljölgaö.
Samkvæmt könnun Evrópuráðs-
ins á neyslu fikniefna höfðu allt
að 80“',, hollenskra 14 ára ung-
linga prófað kannabisefni 1992.
Sölustöðum kannabis fjölgaði úr
30 árið 1980 í 1500 árið 1992 sem
segir sína sögu um aukið fram-
boð og eftirspum. Reynt hefur
verið að aðgreina hvaða fíkni-
efni eru til sölu á kaffihúsum
þar en reynslan hefur sýnt að
þar er hægt að kaupa svo til öll
fikniefni. Enginn alvarlega hugs-
andi maður getur í raun leyft sér
að mæla með framangreindu
ástandi hér á landi þar sem
fremur öðru er lögð áhersla á
heilbrigt lífemi.“ -hlh