Dagblaðið Vísir - DV - 01.12.1998, Síða 11

ÞRIÐJUDAGUR 1. DESEMBER 1998
’ * ★
ienning
11
Saga tveggja heima
Ormstunga gefur út fyrstu skáld-
sögu Sveins Einarssonar, leikstjóra
og leikskálds, fyrir fullorðna. Hún
heitir því óvenjulega nafni Raf-
magnsmaðurinn og enn þá óvenju-
legri er hún innan spjalda því þar
eru nærri því eintóm bréf írá fyrsta
fimmtungi aldarinnar: Bréf frá bami
til foreldra, foreldrum til bams, milli
bræðra og vina og svo framvegis.
Blaðamanni verður fyrst fyrir að
spyrja: Er hún sönn þessi saga?
„Hvað er satt?“ svarar Sveinn að
bragði. „Það er hægt að segja sann-
leikann á ótalmarga vegu en er mað-
ur nokkum tima nær honum? Þarna
er sums staðar sagt frá sömu atburð-
um á þrjá ólíka vegu; í bréfi sem er.
kannski frá söguhetju til foreldra
sinna, i bréfi sem hann skrifar ein-
hverjum vini sínum sem hefur allt
annan tón og loks kannski í smá-
sagnaformi."
- Hver talar í þessum smásögum
sem fmna má á stöku stað innan um
bréfin?
„Það veit enginn! Það er búið að
ráða leynilögregluþjón til að komast
að því en ekkert gengur. Þær fundust
á sama stað og bréfin en leyndust
lengur!"
Skaftfellsk saga
- Þá er eiginlega komið að því að Sveinn
þú segir væntanlegum lesendum frá
því hvers konar bók Rafmagnsmað-
urinn er.
“Þetta er eins konar heimildaskáldsaga eða
lykilskáldsaga en um leið er hún náttúrlega
uppdigtuð og óáreiðanleg. Ég hef alltaf verið
heillaður af bréfum. Þau fara svo oft skemmti-
lega inn i hugarfylgsnin. Hins vegar þýðir
ekki að taka þau eins og þau eru - nema mað-
ur sé að vinna vísindalega. Ég nota þau til að
segja sögu stráks sem fer út í heim að læra til
rafmagns af því hann vill leiða birtuna inn i
Einarsson - heillaður af bréfasögum.
býlin lágu, sem skáldið kvað um. Foreldrar
hans nánast selja ofan af sér svo að hann geti
lært og komið aftur heim. Hluti af sjálfstæðis-
baráttu aldamótakynslóðarinnar, með sitt
stolt og sína miklu trú á franifarir, var að
mennta börnin sín í nýrri tækni. Svo verður
þetta saga tveggja heima, íslands og útlanda.
Kveikjan var að ég fann bréfasafn," heldur
Sveinn áfram, „og mér fannst sagan sem ég las
úr þeim afskaplega heillandi. En mér varð
líka ljóst jafnskjótt að það
yrði að forma efnið og til að
ná valdi á því las ég útlend-
ar bréfasögur og varð mér
úti um fleiri bréfasöfn! Ég
gerði allt sem ég gat til að
ná blæ þessa tíma, lýsa
honum öðruvísi en aðrir
hafa gert. Þetta er skaft-
fellsk saga, pilturinn vex
upp þar; tungutakið er
skaftfellskt; ég orðtók skaft-
fellskar bækur til að ná
fram réttum blæ og sæmi-
lega litriku máli.“
- En heldurðu að sögu-
þráðurinn drepist ekki of
mikið á dreif í svona bréfa-
sögu?
„Það held ég ekki, því
það er rauður þráður í bók-
inni. Saga um pilt sem vill
læra og hvemig það tekst.
Hann er ekki byggður á
einni fyrirmynd held-
ur samansettur úr
tveimur persónum
sem báðar em úr
bréfasöfnum sem ég
las.“
Að lokum,
Sveinn: Hvað viltu
segja við lesanda sem
er að opna Rafmagns-
manninn á þessari
stundu?
DV-mynd GVA „Að gefast ekki upp á
fyrstu blaðsíðunni! Ég held
að þessi saga eigi erindi við nútímann, til
dæmis í sambandi við atgervisflótta og stöðu
íslands í samfélagi þjóða. Við fylgjumst með
ungum manni verða heimsmaður í erlendri
stórborg og fjarlægjast uppruna sinn. Og viö
kynnumst ekki honum einum heldur bróður
hans og vinum, og sjáum hvernig íslendingar
flæktust um allan heim jafnvel á þessum
árum. Það eru margar sögur í þessari bók.“
Veisla í upphafi aðventu
Þríeykið í Englunum
Einar Már Guðmundsson hefur nú lagt
lokahönd á kvik-
myndahandritiö að
Englum alheimsins.
Tökur hefjast eftir ára-
mót og búið er að ráða
í helstu hlutverk. Frið-
rik Þór er sjálfur við
stjómvölinn.
Ef þjóðin yrði spurð
í almennri könnun
hver ætti að leika Pál, sögumann og sögu-
hetju Englanna, lífs og liðinn, kæmu lík-
lega 83 af hverjum hundrað með rétt svar.
Já, það er einmitt Ingvar E. Sigurðsson. En
frést hefur að hann sé ekki einn þar í ráð-
um heldur séu félagar hans úr Listaverk-
inu báðir með í myndinni, Baltasar Kor-
mákur og Hilmir Snær. Það verður góð
veisla.
Áætlað er að frumsýna Engla alheimsins
strax næsta haust.
Ofjarlinn
Annað kvöld kl. 20 verður annar leiklest-
ur á sígildum ljóðleikjum í Borgarleikhús-
inu; þá verður lesið leikritið Ofjarlinn (Le
Cid) eftir Frakkann Pierre Corneille i þýð-
ingu Helga Hálfdanarsonar.
Pierre Comeille (1606-1684) er
eitt höfuðleikskálda Frakka og
lagði grunninn að sígildri leikritun
Frakka ásamt Racine og Moliére.
Þótt hann hafi einkum samið
hai-mleiki þá skrifaði hann einnig
gamanleiki og varð afar vinsæll
leikritahöfundur í lifanda lífí.
Ofjarlinn er langþekktast af öllum
33 hannleikjum hans.
Þátttakendur í leiklestrinum eru
Björn Ingi Hilmarsson, Halldór Gylfason,
Halldóra Geirharðsdóttir, Hjalti Rögnvalds-
son, Jón Hjartarson, Margrét Ólafsdóttir,
Rósa Guðný Þórsdóttir, Valgerður Dan, Þór-
hallur Gunnarsson og Þorsteinn Gunnars-
son.
Sívirk auðlind
Ragnar Ai-nalds hefur gefið út deiluritiö
Sjálfstæðið er sívirk auðlind til að örva um-
ræðu um stöðu íslands meðal þjóða heims-
ins. Að meginhluta fjallar bókin um sjálf-
stæði íslands og Evrópusam-
SJálfstíeSfo
«Vírk*auoiind
Sinfóníuhljómsveit Norðurlands
bauð aðventustemninguna velkomna
með tónleikum í Akureyrarkirkju
síðastliðinn sunnudag. Úti var kalt
Akureyrarlogn en inni þéttsetinn
bekkur af eftirvæntingarfullum tón-
leikagestum, reiðubúnum að fá
„kikk“ út úr almennilegri músík. Á
efnisskránni voru þrjú verk: Sú
fræga Svíta Bachs í D-dúr, Hörpu-
konsert Hándels og Þrjú Botticelli
málverk eftir Ottorino Respighi.
Bach var iðinn við að skrifa ver-
aldlega músík fyrir ýmis hljóðfæri
eða hljómsveit þegar hann var i þjón-
ustu Leopolds prins af Anhalt -
Köthen. Prinsinn var sjálfur ágætis
músíkant, söngvinn, spilaði á fiðlu,
gömbu og hljómborð og hélt 18
manna hljómsveit sem Bach stjöm-
aði. Fyrir þessa hljómsveit samdi
Bach m.a. fjórar svítur og er D-dúr
svítan þeirra vinsælust. Auk strengj-
anna er hún fyrir 3 trompetta, 2 óbó,
pákur og sembal.
Tónlist
ívar Aðalsteinsson
Upphaf forleiksins er tignarleg
músík sem var þokkalega framreidd
af hljómsveitinni. Trompettarnir
vora samt of sterkir, hvort sem það
er útsetningu Bachs að kenna eður
ei, og fiðlurnar hefðu þurft að vera
eilítið hreinni. Hraður og fúgeraður
miðhluti forleiksins var sæmilega
leikinn, þó að fiðlusólóið hafi reynd-
ar ekki verið hnökralaust og fiðlu-
sveitin almennt ekki komin í gott stuð. Næsti
kafli svítunnar „air“-ið ljúfsára er viðkvæm og
falleg strengjamúsík en það náði tæplega að
svífa hátt og hrífa. I líflegum frönsku dönsun-
um fór landið hins vegar smám saman að rísa
og fiðlurnar að lyfta sér á kreik. Lokadansinn,
enskættað „djiggið" í 6/8, var góður í meðför-
um hljómsveitarinnar og „swingaði" vel.
Marion Herrera hörpuleikari -
sýndi meistaratakta.
Mynd Anton Brink Hansen
Hörpukonsert Hándels mun upphaflega haft
það hlutverk að vera skemmtiefni milli þátta
í einni af óratoríum tónjöfursins, en nú er
þessi geðþekki konsert eitt vinsælasta
konsertstykki sem til er fyrir hörpu og hljóm-
sveit. Á tónleikunum lék ungur franskur
hörpuleikari, Marion Herrera, einleikshlut-
verkið. Marion lék á köflum glæsilega og var
í góðu sambandi við hljóm-
sveitina sem fór vel með ein-
faldan strengjapartinn allt
fram að lokakaflanum. í hæga
kaflanum sýndi Marion meist-
aratakta í sólókadensunni sem
hljómaði ákaflega vel eins og
reyndar allur kaflinn i heild.
Verk Ottorino Respighi heyr-
ast ekki á hverjum degi þó að
mörg þeirra séu eymasælgæti,
ekki síst Botticelli-málverkin.
Þetta eru eiginlega þrjú stutt
tónaljóð og er hvert þeirra öðr-
um þræði tónlýsing á málverki
eftir ítalska endurreisnarmál-
arann Sandro Botticelli. Þetta
er í heild litbrigðaríkt hljóm-
sveitarverk með finheitum eins
og celestu og pianói. „Vorið“ er
glaðleg fantasía með trillum,
veiðimannahljóðum úr horni,
og áberandi tréblæstri. Hljóm-
sveitin skilaði því til til áheyr-
enda af mikilli smekkvísi í lif-
andi flutningi. „Aðdáun vitr-
inganna" er tær hljómsveitar-
vefur sem byggir mikið á
sólóum og samleik tré-
blásaranna. Er
skemmst frá því að
segja að þeir stóðu sig
allir hver öðrum betur.
Fágottleikarinn Brjánn
Ingason var sannast sagna
alveg meiriháttar og sam-
leikur hans og strengjanna
undir lok kaflans vel útfærð-
ur. í „Fæðingu Venusar"
spila strengimir eða píanóið
sífellur sem minna á ölduhreyf-
ingu meðfram hægri melódíu í
mögnuðum stíganda. Áheyr-
andinn skynjar hughrif þess sem er frá sér
numinn eða verður vitni að einhverju stór-
kostlegu. Allt þetta komst vel til skila í leik
hljómsveitarinnar sem var í fmu formi í þess-
um kafla.
Að flutningnum loknum klöppuðu áheyr-
endur vel og lengi, ánægðir með þessa músík-
veislu í upphafi aðventu.
II
bandið og leitast m.a. við að
svara eftirfarandi spurning-
um: Er sjálfstæði þjóðarinn-
ar úrelt markmiö? Eigum
við að ganga í Evrópusam-
bandið eða standa utan við
það? Hver hefðu áhrifm
orðið ef við hefðum geng- i
ið í Efnahagsbandalag I
Evrópu fyrir 30 árum? Er *
Evrópusambandið bandalag sjálfstæðra
rikja eða vísir að stórríki? Er stjómkerfi
þess lýðræðislegt? Hver verða áhrif sameig-
inlegrar myntar? Var og er vörn í varnarlið-
inu? Hefur andstaðan við hersetuna skilað
einhverjum árangri? Og hver er framtíð her-
stöðvanna á íslandi?
Ragnar hefur haft afskipti af stjórnmálum
síðan um tvítugt og var kosinn á þing aðeins
24 ára. Hann hefur gegnt ýmsum trúnaðar-
störfum fyrir Alþýðubandalagið og verið tví-
vegis ráðherra. Hann hefur á síðari árum
samið nokkur leikrit sem hafa vakið athygli.
Eitt þeirra, Solveig, er nú á fjölum Þjóðleik-
hússins. Háskólaútgáfan gefur bók hans út.
Gefðu mér veröldina aftur
Bókmenntafræðistofnun og Háskólaútgáf-
an hafa gefið út bókina Gefðu mér veröldina
aftur. Um sjálfsævisöguleg skrif íslendinga á
átjándu og nítjándu öld með hliðsjón af hug-
myndum Michels Foucault. Höfundur er Ei-
ríkur Guðmundsson, gagnrýnandi og
útvarpsmaður.
í bókinni er fjallað um ólík við-
horf til sjálfs og heims eins og þau
birtast í íslenskum sjálfsævisögum
og bréfum á 18. og 19. öld. Túlkun
manneskjunnar á sjálfri sér tekur
róttækum breytingum á þeim fáu
áratugum sem skilja að meinlæti
Jóns Steingrímssonar og
nístandi efa Konráðs Gíslason-
ar, og lif Fjölnismanna ein-
kennist fremur af grun en vissu - eins
og eitthvað hafi glatast eða orðið úti.
Bók Eiríks er 55. bindi í ritröðinni Studia
Islandica; ritstjóri er Vésteinn Óiason.
Umsjón
Silja Aðalsteinsdóttir