Dagblaðið Vísir - DV - 04.06.1999, Page 14

14
FÖSTUDAGUR 4. JÚNÍ 1999
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÖRN KÁRASON
Aðstoðarritstjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritsflórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiösla, áskrift: ÞVERHOLTI11,105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar flölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaöam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerö: tSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1900 kr. m. vsk. Lausasöluverð 170 kr. m. vsk., Helgarblað 230 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Óvarlega farið með lífeyri
Hlutverk lífeyrissjóða er að sjá sjóðfélögum fyrir líf-
eyri þegar þeir þurfa á honum að halda, einkum við
starfslok eða framfærslu maka og hugsanlega bama
sjóðfélaga falli þeir frá. Hlutverk lífeyrissjóðanna er því
afar þýðingarmikið fyrir einstaklingana. Lífeyrissjóðir
gegna og þýðingarmiklu þjóðhagslegu hlutverki, eins og
meðal annars kom fram í ályktun miðstjómar Alþýðu-
sambands íslands í fyrradag, þar sem sagði að þeir
væm ein af stoðunum í samfélagslegu öryggi þjóðarinn-
ar.
Stjómum og forráðamönnum einstakra lífeyrissjóða
ber að ávaxta fé sjóðfélaga sinna og sjá til þess að það
sé gert með þeim hætti að innstæðan ávaxtist vel en um
leið sé fyllsta öryggis gætt. Það þýðir að óþörf fjárfest-
ingaráhætta sé ekki tekin. Þjóðin verður sífellt langlíf-
ari. Því lengist sá tími sem fólk verður að treysta á
framlag úr lífeyrissjóðum sínum, peninga sem það hef-
ur sparað með sínu framlagi og vinnuveitanda á langri
starfsævi.
Á þetta er minnt hér vegna nýlegra frétta af fjárfest-
ingum tveggja lífeyrissjóða í fýrirtækjum í héraði, fyr-
irtækja sem hafa glímt við erfiðleika en um leið veitt
mörgum vinnu á stöðum þar sem atvinnumarkaðurinn
er einhæfur. Frá því var greint að Lífeyrissjóður Vest-
mannaeyja hefði íjárfest í hlutabréfúm í Vinnslustöð-
inni sem rekið hefúr útgerð og fiskvinnslu í Vestmanna-
eyjum og Þorlákshöfn. Fyrirtækið hefur verið rekið
með gríðarlegu tapi og brást á dögunum við með fjölda-
uppsögnum í báðum bæjarfélögunum. Þá keypti Lífeyr-
issjóður Vestfjarða hlutabréf í sjávarútvegsfyrirtækinu
Básafelli hf. á ísafirði en staða þess hefur verið erfið.
Þessar ákvarðanir nefndra lífeyrissjóða eru vafasam-
ar. Ekki verður annað séð en lífeyrissjóðimir líti þama
fram hjá meginhlutverki sínu. Með hlutabréfakaupun-
um em lífeyrissjóðimir að lina sviða í augnablikinu en
með þeim er varanleg lækning fráleitt tryggð. Hætt er
við að meiri hagsmunum sé fómað fyrir minni. Að
sönnu er ástandið erfitt blasi það við að fjöldi sjóðfélaga
missi vinnuna en meginhlutverk lífeyrissjóðsins, sem
kallar á trygga ávöxtun, hlýtur að vega þyngra.
Pétur Blöndal alþingismaður bendir á það í DV í gær
að fjárfestingar lífeyrissjóða í afar áhættusömum fyrir-
tækjum, sem margir sjóðfélagar vinni hjá, séu afskap-
lega^hættulegar. Lífeyrissjóðimir verði að líta til langs
tíma og vera færir um að borga sjóðfélögunum lífeyri.
Það sem geti gerst, ef menn fjárfesta svo nálægt sér, líkt
og í nefndum tilfellum, sé að áhætta sjóðfélaga stig-
magnist. Fari allt á versta veg missi sjóðfélagar ekki að-
eins vinnuna heldur einnig hluta lífeyrisréttinda sinna.
„í grundvallaratriðum,“ segir Pétur, „eiga lífeyris-
sjóðir ekki að Qárfesta í eða lána til fyrirtækja sem sjóð-
félagar vinna hjá. Þeir eiga frekar að dreifa áhættunni
sem víðast og flárfestingar erlendis em hluti af þeirri
stefnu.“
Sjóðfélagar lífeyrissjóða treysta stjómendum þeirra
fyrir ævispamaði sínum. Ábyrgð þeirra er því mikil.
Þessum sömu stjómendum ber að reyna að ná sem
bestri ávöxtun á innstæðu sjóðsins. Þau sjónarmið virð-
ast hafa vikið fýrir skammtimasjónarmiðum hjá fyrr-
greindum lífeyrissjóðum. Þótt slíkar aðgerðir séu skilj-
anlegar, þegar glímt er við erfiðleika sem snerta marga,
þjóna þær vart hagsmunum sjóðfélaga sé litið til lengri
tíma.
Jónas Haraldsson
„Geta menn hugsað þá hugsun til enda að allur kvóti verði seldur frá Vestmannaeyjum? Fræðilega er sá mögu-
leiki á borðinu."
Endurskoðun fisk-
veiðistjórnunar
I stjórnarsátt-
mála nýrrar ríkis-
stjórnar er ákveðið
að endm-skoða fisk-
veiðistjómina með
það fyrir augum að
ná sátt í þjóðfélag-
inu. Hér er um
brýnt mál að ræða
og miklar vonir
bundnar við að vel
takist til. Flestir
eru sammála um
að aflamarkskerfi
sé vænlegur kostur
til stjórnunar há-
marksafla en á
þeim 15 árum sem
kvótakerfið hefur
verið í notkun hafa
nokkrir veigamikl- “
ir gallar þess orðið
berir. Aðeins þrjú dæmi.
Kjallarinn
Guðmundur G.
Þórarinsson
verkfræðingur
verðum við að kaupa
aðgang að fiskimiðun-
um af aðilum sem höfðu
veiðireynslu á ákveðn-
um ámm.
Hrikaleg dæmi
Þegar útgerðaraðilinn
selur skilur hann oft eft-
ir byggðarlag sem hefur
lítil eða engin veiöirétt-
indi. Fólk sem kynslóð
eftir kynslóð hefur búið
þar vegna þess að fiski-
mið era úti fyrir strönd-
inni. Eignir verða verð-
lausar, fólkið atvinnu-
laust. Dæmin eru hrika-
leg. Patreksfjörður,
Ólafsfjörður, Breiðdals-
vík, nú Þorlákshöfn.
Veiðireynsla - veiðiréttindi
Veiðiréttindum við ísland er að
mestu úthlutað til þeirra sem
veiðireynslu höfðu á árunum
1981-83. Á markaðsverði nú um
stundir geta þessi réttindi numið
um 300 þúsundum milljóna króna.
Gera verður ráð fyrir að flestir
þeir sem nú stunda útgerð dragi
sig út úr henni á næstu 10-20
árum. Ýmist falla þeir frá og erf-
ingjamir hafa ekki hug á að fást
við útgerð eða þeir hætta af öðmm
orsökum.
Þessir aðilar selja sín úthlutuðu
veiðiréttindi og þiggja gríðarlega
fjármuni fyrir, þúsundir milljóna.
Þjóðin, sjóðir fólksins og fyrirtæki
munu kaupa þessi réttindi. Fram-
sýnustu stjómmálamenn okkar
hafa barist fyrir því þessa öldina
að ná yfírráðum yfir fiskimiðun-
um undir íslensku þjóðina. Nú
„Framsýnustu stjórnmálamenn
okkar hafa barist fyrir því þessa
öldina að ná yfirráðum yfír fiski-
miðunum undir íslensku þjóðina.
Nú verðum við að kaupa aðgang að
fiskimiðunum afaðilum sem höfðu
veiðireynslu á ákveðnum árum.“
Geta menn hugsað þá hugsun til
enda að allur kvóti verði seldur
frá Vestmannaeyjum? Fræðilega
er sá möguleiki á borðinu.
Einungis markaðurinn
Úthlutun gæða á borð við fisk-
veiðiréttindi við ísland getur ekki
til lengdar farið fram eftir pólitísk-
um leiöum eöa ákvörðun sérfræð-
inga. Til lengdar getur einungis
markaðurinn annast slíka úthlut-
un. Utboð veiðiheimildanna er
óumflýjanlegt. Aðlögunartími
verður að vera hæfilegur og taka
verður tillit til þeirra sem nú hafa
keypt kvóta dýrum dómum.
Þannig mætti lengi telja.
Ásættanleg lausn
Með núverandi kerfi hefur
margt áunnist. Menn sáu ekki fyr-
ir galla kerfisins. En nú verður að
leiðrétta. Markmiðið er að þjóðin
öll njóti afraksturs fiskimiðanna,
að fólkið I byggðum landsins verði
vemdað gegn hrikalegum slysum
sem hljótast af flutningi allra
veiðiréttinda frá byggðarlaginu og
að komandi kynslóðir verði ekki
látnar kaupa veiðiréttindin við
landið af nokkram útvöldum.
Úthlutun á grundvelli veiði-
reynslu með ein-
hvers konar afla-
gjaldi er ekki ásætt-
anleg lausn. Afla-
gjald verður aðeins
ákveðið skynsam-
lega af markaðnum.
Annað verður hag-
stjóminni ofviða.
Vemdun fólksins i
byggðum landsins
gegn sviptingu veiði-
réttinda er ekki bara
byggðamál, það er réttlætismál.
Það gengur ekki að t.d. 2% íbú-
anna hirði aleiguna af hinum.
Hinn nýi sjávarútvegsráðherra
fær það mikilvæga verkefhi að
endurskipuleggja þetta kerfi. Taka
verður undir meö leiðarahöfundi
DV. Takist ráðherra vel til mun
hann letra nafn sitt í íslandssög-
una. Ef ekki verður fiskveiði-
stjómin endalaust deiluefni, rang-
læti sem aldrei næst sátt um.
Guðmundur G. Þórarinsson.
Skoðanir annarra
Langtímafjárfesting á Reyðarfirði
„Stærðarhlutfóllm í þessu era ekkert sem nú orðið er
óþekkt eða fjarlægt á íslenskum markaði. Lykilatriðin
era að þessi íslenski hópur, sem hefur tekið sig saman,
og stjómvöld, Landsvirkjun og Norsk Hydro nái að þróa
verkefni sem fjárfestar hafa trú á sem öraggri og góðri
langtímafjárfestingu. Verkefni af þessu tagi er þess
vegna, að mínu mati, verulega stórt og spennandi fyrir ís-
lenskar fjármálastofnanir að takast á við... Það er í raun
og vera viðfangsefhi undirbúningsstarfsins að gera end-
anlega stofnkostnaðar- og hagkvæmniskönnun.“
Halldór J. Kristjánsson í Mbl. 3. júní.
Stööugleikinn ekki í hættu
„Það hefur legið fyrir í marga mánuði að bensíngjald
myndi hækka um þessi mánaöamót. Forsendur fjárlaga
vora með þeim hætti, enda mikil áhersla lögð á að bæta
vegi í landinu. Þar er ekki bara um aukin útgjöld að
ræða heldur líka ávinning fyrir suma hópa landsins ...
En það er alltaf ástæða til að fara varlega og ríkisstjóm-
in ætlar sér það við gerð næstu fjárlaga. Vonandi er það
svo að þeir sem hvetja okkur nú til varkámi séu sjálfir
tilbúnir til að standa frammi fyrir mikilli varkámi í
aukningu útgjalda."
Halldór Ásgrfmsson í Degi. 3. júnl.
Fréttastofur ríkisfjölmiölanna
„Það er búið að breyta fréttatímanum ... Engum virð-
ist detta í hug að fréttimar sjálfar hafi hka með þetta að
gera!... Tökum beint dæmi um fréttir Rikisútvarpsins kl.
5, 6, og 7 á morgnana. Hvemig fara fréttamenn að því að
rekast nánast aldrei á , jákvæða" frétt? Eða þá fréttamat-
ið? Hefur fólki verið bannað að brosa? Er ekki meira af
jákvæðum hlutum í gangi? Er ekki neitt skemmtilegt að
gerast? Af hveiju þessi þrúgandi alvara? ... Hefúr frétta-
stofum ríkisfjölmiðlanna aldrei dottið í hug að taka heild-
stætt á þessum málum og varpa fram þeirri spumingu
hvort opið nútímaþjóðfélag krefjist ekki nýrra vinnu-
bragða? Sumir segja að aldamót séu góður tími til að
rétta af kompásinn."
Hrafn Sæmundsson í Mbl. 3. júni.