Dagblaðið Vísir - DV - 12.07.1999, Blaðsíða 15

MÁNUDAGUR 12. JÚLÍ 1999
15
Gáfnaljósin í glerhúsunum:
Heimskur, heimsk-
ari, heimskastur
Þeim sem um stjórnvölinn hafa haldið hverju sinni hefur verið umhugað
að koma einhverjum stóriðnaði á fót hér um slóðir, segir greinarhöfund-
ur m.a. - Frá Reyðarfirði.
Menn ryðjast fram á
ritvöllinn og fara mik-
inn um málefni sem
virðist ekki skipta til-
tölulega miklu máli fyr-
ir það fólk sem ræðir
það á þessum vettvangi.
Hámenntaðir menn
kasta grjóti úr glerhúsi
og brauðfæða sig á vatni
máli sínu til stuðnings.
Ekki ætla ég að fara
mjög geyst í þetta mál
en langar svona til að
benda þessu hálærða
fólki á að fleira fólk er á
íslandi en bara Reyð-
flrðingar. Ég hef búið
hér í rúm 20 ár og þeim
sem hafa farið með
stjórnvölinn hverju
sinni hefur verið umhugað að koma
einhverjum stóriðnaði á fót hér um
slóðir.
í tíð allaballanna
Einu sinni í tíð allaballanna sál-
ugu átti að koma hér upp borpalla-
smíði, seinna átti að reisa hér kísil-
málmverksmiðju. Já, hver var nú
ráðherra þá? Jú, enginn annar en
Ajatolli umhverfissinna, Hjörleifur
nokkur Guttormsson, sem ekki þorði
i framboð hér austur frá af hræðslu
við að vera ekki kosinn á þing.
Útúrdúr? Jú, en kannski nauð-
synlegur því ég veit ekki betur en
Hjörleifur hafi á sínum tíma komið
Fljótsdalsvirkjun á kortið og til
hvers skyldi hann hafa ætlað að
nota hana, blessaður?
Já, stjórnmála-
mönnum er umhug-
að um þennan stað,
ekki vegna Reyðfirð-
inga og síst af öllu
þeirra sem prýða
hér atvinnuleysis-
skrá heldur vegna
þeirra bama sem
erfa munu þetta
land, til að ekki
þurfi allir að siija og
rökræða um íslensk-
ar bókmenntir og
heimspeki. Ekki
komast allir að í
ferðamannabransan-
um, sem á öllu að
bjarga, þó svo að
ekki hafi það dæmi
verið hugsað til
enda af umhverfissinnum.
Eyjabakki og gæsirnar
Mér er hugsað til alis þessa lærða
fólks sem ræðst fram á ritvöllinn og
lætur ljós sitt skína, misvel, (veitti
ekki af smáaukaorku þar þótt ekki
þurfi kannski til þess heila Fljóts-
dalsvirkjun). Hefur
það yfir höfuð ekk-
ert annað að gera
en þykjast vera
gáfnaljós? Ég hef
ekki séð greinar ný-
lega um Hágöngu-
miðlun sem átti að
rústa öllu fuglalífi
og gróðurfari á há-
lendinu fyrir ekki
svo ýkja löngu. En
það segir mér að
þeir fuglar hafi haft meira vit en þeir
sem um rituðu. Ég hef reyndar aldrei
komið á Eyjabakka en mér segir svo
hugur mn að það hafi þeir sem létu
verst ekki heldur gert. - Alla vega
ekki stúlkurnar sem sveltu sig heilu
hungri hér fyrir jólin.
Álver í Hvalfirði
Mikill hávaði, mikil mótmæli.
En álver er þar komið og enginn
amast við því. Þó held ég að enginn
bóndinn í Hvalfirði hafi verið á at-
vinnuleysisskrá. En hafi þeir ein-
hverjir verið hefur það örugglega
ekki haft úrslitaáhrif um byggingu
álvers í Hvalfirði og ég reikna ekki
með að nokkur bóndi vinni þar. En
hveijir vinna þá í álverinu og járn-
biendinu á Grundartanga? Ef ætti
að reisa álver samkvæmt kenningu
Gísla íslenskufræðings, sem ræðst í
kjallaragrein sinni í DV að verk-
fræðikunnuáttu Landsvirkjunar-
verkfræðinga, væri trúlega um
nokkuð mörg álver að ræða á suð-
vesturhominu.
Umræða af þessu tagi er há-
menntuðum mönnum til vansæmd-
ar. Það er og mjög ómaklegt að
koma með tilvitnanir á jafn auvirðu-
legu plani og nefndur Gísli islensku-
fræðingur gerði sem sjálfsagt ríður
feitum hesti menntunar, öfugur í
hnakknum. Ekki er allt bókvit og
sjálfsagt fyrir Gísla að biðja þessar
þijár persónur afsökunar hér á þess-
um síðum. - Ekki svo að skilja að
þær séu tengdar mér, heldur eru
þær auðþekkjanlegar í þessu smá-
samfélagi, Reyðarfirði.
Ég er hálfdapur yfir menntun eða
menntunarleysi þjóðarinnar og í
líkingu við titil þessarar greinar vil
ég benda þeim mönnum sem ætla
sér að skrifa um þetta mál, þ.e. ál-
ver á Reyðarfirði, að gera það í
þeim tilgangi að skoða málið frá
sem víðustum grunni. Þetta er ekki
einasta baráttumál Reyðfirðinga
heldur einnig landsins í heild. Það
er ekki nóg að hugsa til framtíðar
ef allt á að friða. Viljum við þróun
verðum við að fórna til þess ein-
hveiju. Við getum allt eins hætt að
fullu og öllu.
Ég vil þakka Finni Ingólfssyni
fyrir staðfestu í þessu máli og þótt
ég leggi það nú ekki til að stytta
verði reist af honum hér á staðnum
þá á hann samt nokkurt hrós skilið.
Og smá til Sivjar: - Umhverfi þitt
er þar sem þú býrð og lifir, ekki öll
móðir náttúra þó svo að ekki sé til
þess ætlast að illa sé um hana geng-
ið. Og Siv: Þetta eru bara geldgæs-
ir. Og hreindýrin ganga hér um alla
firði og strádrepa niður gróður sem
verið er að reyna að rækta upp.
Baldvin Baldvinsson
Kjallarinn
Baldvin
Baldvinsson
sjómaöur, Reyðarfirði
„Þetta er ekki einasta baráttumál
Reyðfirðinga heldur einnig landsins
í heild. Það er ekki nóg að hugsa til
framtíðar ef allt á að friða. Viljum
við þróun verðum við að fórna til
þess einhverju. Við getum allt eins
hætt að fullu og öllu.“
Landauðnarstefnan á lokastigi
Mesti sérhagsmunaflokkur á ís-
landi er Framsóknarflokkurinn.
Hann var stofnaður af Jónasi frá
Hriflu í því skyni, og hefir fylgt
þeirri stefnu síðan. Aðrir flokkar
hafa haft á stefnskrá sinni að
vinna almennt landinu og/eða
þjóðinni gagn. Jafnvel sértrúar-
flokkurinn, sem nefndur var um
sinn „kommúnistar" og oft var
ásakaður um að sækja línuna til
Moskvu, hafði almannaheill að
leiðarljósi. Það hefir Framsókn
aldrei komið til hugcu: - nema í
blekkingarskyni.
Kvótakerfi Framsóknar
Kvótakerfi Framsóknar í fisk-
veiðum hefir nú verið í fram-
kvæmd síðan í ársbyrjun 1984, þar
af síðustu 8 árin undir harðstjórn
Þorsteins Pálssonar í umboði hægri
deildar Sjálfstæðisflokksins, eftir
að hún tók við völdum þar.
Frá 1990 hefir kvótakerfi Fram-
sóknar verið gert framseljanlegt og
þannig ætlað þeim útgerðum sem
aðgang hafa haft að bönkum, lífeyr-
issjóðum eða öðrum lánastofnunum
til að kaupa upp kvóta í stórum stíl,
sem jafnframt þýðir að öðrum er
gert ómögulegt að stunda fiskveið-
ar. Þetta er auðvitað aðfór að at-
vinuréttindum
manna og þar
með að stjómar-
skrá landsins. í
75. gr. hennar seg-
ir að „öllum sé
ftjálst að stunda
þá atvinnu, sem
þeir kjósa. Þessu
má þó setja skorð-
ur með lögum,
enda krefjist al-
mannahagsmunir
þess.“
Svo er sýnilega
ekki hér, en það
skiptir Framsókn ekki máli, því
þeir hafa sagt í sambandi við dóm
hæstaréttar, að ef kvótakerfið sé
ekki í samræmi við stjómaskrána,
þá skuli þeir bara breyta stjómar-
skránni. Þetta er einfalt mál, því að
Sjálfstæðisflokkinn hafa þeir í
hendi sér, og ekki em mótmælin á
þeim bæ. Þrátt fyrir nafnið, hefir
hann þá einu stefnu að styðja aðra
flokka til stjórnarstarfa og fram-
kvæmda á þeirra veg-
um. - Þetta er ekki
stefna, heldur kák, svo
sem reynzlan sýnir.
Atvinnuleysi og
endurskoðun
Kvótakerfi Fram-
sóknar er nú langt
komið með að leggja
fjölmargar byggðir í
auðn. Atvinnuleysi er
nú algjört hjá Rauða
hemum í kvótalausu
bæjunum: Þingeyri,
Bíldudal og í Bolung-
arvík, alls sagt upp 400
manns. Svipuð fækk-
un atvinnutækifæra
er fyrirsjáanleg á ísa-
firði. Þegar Guggan
var seld frá ísafirði
var því lofað, að skipið yrði áfram
gert út frá ísafirði og engir kvótar
seldir. Kvótamir era nú á Akureyri
en skipið selt til Þýzkalands.
Unnið er nú að sameiningu fleiri
kvóta á ísafirði, allt að 13.000 tonn.
Hvert skyldu þeir fara? Kvótaverð á
þorski til „kvótaeigenda", þ.e.
þeirra sem fá kvótum úthlutað fyr-
ir ekki neitt, er nú 120 kr/kg, en
fiskverð 140 kr/kg. Sjómenn fá
þannig 20 kr/kg fyrir að sækja stór-
fiskinn og skila honum í land. Smá-
fiskinum er eðlilega fleygt, þvi að
verð hans nær ekki kvótaverðinu,
og því væri tap af hverjum lönduð-
um smáfiski. Þingeyri
hefir nú sótt um
byggðakvóta af 1500
tonna kvótum, sem
em til ráðstöfúnar hjá
Byggðastofnun, en
engin reglugerð er til
um úthlutun slíkra
kvóta þar. Þriggja
manna Þingeyrar-
nefnd á síðan að finna
ný atvinnutækifæri.
Þetta er allt komið til
andskotans, eins og
sjómannamálið segir.
Kvótakerfið verður að
taka til endurskoðun-
ar, því að það er
nefnilega vitlaust gef-
ið, eins og Steinn
Steinarr sagði endur
fyrir löngu.
Það vita allir að stórútgerðin hef-
ir keypt upp meginhluta kvótanna
og að landauðn er í augsýn um
flestar fiskibyggðir landsins. Stór-
útgerðin, með stór frystiskip og
vinnsluskip, verður að flytjast út
fyrir 50 mílna lögsöguna og fá þar
úthlutað sérstökum heildarkvótum,
sem LÍÚ getur deilt á milli þeirra.
Hafró verður að gera að sjálfstæðri
stofnun, sem ekki heyrir undir LÍÚ,
svo sem nú er. Landróðrarbátar,
sem leggja afla sinn á land til
vinnslu, verða að fá sinn sjálfstæða
rétt innan 50 mílnanna.
Önundur Ásgeirsson
„Stórútgerðin, með stór frysti-
skip og vinnsluskip, verður að
flytjast út fyrir 50 mílna lögsög■
una og fá þar úthlutað sérstökum
heildarkvótum, sem LÍÚ getur
deilt á milli þeirra. Hafró verður
að gera að sjálfstæðri stofnun,
sem ekki heyrir undir LÍÚ, svo
sem nú er.“
Kjallarinn
Önundur
Ásgeirsson
fyrrv. forstjóri Olís
Með og
á móti
Á að hækka aldurstakmark-
ið á útihátíðir unt versiun-
armannahelgina?
Nú eru einungis rúmlega þrjár vikur
þar til verslunarmannahelgin gengur í
garð með öllum sínum ævlntýrum og
stundum skuggahliðum. Skiptar skoð-
anir eru um það hvort 16 ára ungling-
ar eigi að fara á eigin ábyrgð á þessa
hátíð eða hvort takmarka eigi inn-
göngu við 18 ára og eldri.
Eitt mesta breyt-
ingaskeiðið
„í fyrsta lagi vil ég að miðað sé
við að 18 ára og yngri fari ekki án
eftirlits á útihátíðir. Núna miða
lögin við að unglingar verði sjálf-
ráða 18 ára. I öðru lagi er mikill
mmiur á þroska
16 ára einstak-
linga og 18 ára.
Á þessum
tveimur árum
eru þeir að
breytast úr
óhörðnuðu
barni í unga
fullorðna mann-
eskju. Þetta er son, dagskrárstjóri
eitt mesta breyt- á v°ö-
ingaskeiðið.
15-17 ára krakkar geta á þess-
um útihátíðum hæglega komist í
aðstæður sem þeir ráða engan
veginn við. Mörg dæmi eru um að
krakkar hafa orðið fyrir hópþrýst-
ingi undir þessum kringumstæð-
um þar sem þeir hafa á engan hátt
verið búnir að koma sér upp
hæfni til að segja nei eða setja
frani sínar skoðanir.
í sjúklingavinnunni á Vogi hef
ég séð mýmörg dæmi hver illa
hefur farið fyrir krökkum sem
hafa farið óharðnaðir á útihátíðir
og kynnst þar í fyrsta sinn áfeng-
isneyslu og mjög oft vímuefna-
neyslu á mjög óvæginn og harka-
legan hátt í umhverfi sem er þeim
mjög fjandsamlegt. Ég hef dæmi
um að þessar útihátíðir hafa verið
gróðrarstía fyrir vímuefni og
taumlausa áfengisneyslu, ótíma-
bæra kynlífsreynslu og jafnvel
nauðganir.
Það skiptir máli að tefja byrjun-
ina á neyslunni. Hvert ár sem við
getum hindrað að krakkar byrji
að nota áfengi eða vímuefni skipt-
ir miklu máli. Minni hætta er á að
verða þeim að bráð eftir því sem
líkamlegur, tilfinningalegur og fé-
lagslegur þroski er meiri.“
Þroskaðir ein-
staklingar
„Ég er á móti þvi að það ætti að
hækka aldurstakmarkið. Eins og
þetta er hjá okkur á fjölskylduhá-
tíðinni Halló Akureyri þá höfum
við lagt áherslu á að gera eitthvað
fyrir þessa
krakka og þeir
hafa verið til
fyrirmyndar. Ég
hef líka verið
með böll fyrir
sextán ára
krakka uppi í
KA-heimili um
verslunar-
mannahelgina
þar sem þeir
hafa tjaldað og
þar hafa þeir líka verið til fyrir-
myndar. Það voru ekki nein slags-
mál þar í fyrra. Það getui' náttúr-
lega verið að það sé meira drukk-
ið á öðrum útihátíöum þai- sem
Halló Akureyri er haldiö inni í
bænum þar sem krakkarnir þurfa
að vera stilltari.
Sextán ára unglingar era náttúr-
lega orðnir þroskaðir einstakling-
ar. Eins og allir vita eru alltaf
svartir sauðir sem em áberandi en
prósentulega séð þá eru þeir fáir.
Ég er ekki með því að þessir
krakkar séu á fylliríi. Alls ekki.
Halló Akureyri er til dæmis í sam-
starfi við Vímulausa æsku en við
stjórnum þó ekki hvort krakkarnir
drekka. Uppeldið ræður því.“ -SJ
Elís Árnason, for-
maður nefndarinn-
ar Halló Akureyri.