Dagblaðið Vísir - DV - 09.08.1999, Blaðsíða 14

14
MÁNUDAGUR 9. ÁGÚST 1999
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÖRN KÁRASON
Aðstoðarritstjðri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiösla, áskrift: ÞVERHOLTI 11,105 RVlK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiölunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Rlmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIOJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1900 kr. m. vsk. Lausasöluverð 170 kr. m. vsk., Helgarblaö 230 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiðir ekki viðmælendum fyrir viðtöl við þá eða fyrir myndbirtingar af þeim.
Skynsemin ræður
Rekstur fjölskyldubíls er einn dýrasti útgjaldaliður
hvers heimilis. Bílar eru dýrir í innkaupi og afskriftir
miklar auk eðlilegs viðhaldskostnaðar. Tryggingar snar-
hækkuðu nýlega og undanfarna mánuði hefur eldsneytis-
verð hækkað reglulega. Fæstir komast þó hjá því að reka
bíl. Flestir reyna að velja sér sem hagkvæmasta bílstærð,
minnugir hins fræga slagorðs Trabanteigenda, „Skynsem-
in ræður“.
Bensínlítrinn hækkaði um 2,70 krónur um mánaðamót-
in og kostar með þjónustu og eftir styrkleika frá
82,40-87,10 krónur. Hægt er að fá bensínið nokkru ódýrara
með sjálfsafgreiðslu.
Hækkunin kemur verulega niður á neytendum enda
hefur bensínið hækkað í hverjum mánuði frá því í apríl
og um rúmlega 12 krónur frá áramótum. Miðað við eðli-
legan ársakstur miðlungsfólksbíls eykst bensínkostnaður-
inn um 20 þúsund krónur.
Hækkunin kemur til af hærra olíuverði á heimsmark-
aði sem um leið hækkar skatttekjur ríkisins af hverjum
lítra. Þegar greitt er fyrir bensínið rennur stærstur hluti
greiðslunnar beint í ríkissjóð. Við þær aðstæður sem nú
ríkja þegar olíuverð er afar hátt keyrir skattpíning bíleig-
enda úr hófi fram.
Ríkisvaldið stýrir að nokkru vali fólks á gerðum bíla.
Álögur á þá fara eftir rúmtaki vélar og hvort um er að
ræða bíla með bensín- eða dísilvél. í mörgum nálægum
löndum aka menn á litlum dísilknúnum bílum sem eyða
minna eldsneyti og eru umhverfisvænni en sambærilegir
bensínbílar. Reglur hér á landi gera mönnun nánast
ókleift að eignast slíka bíla. Skattlagning gerir þá mun
dýrari í rekstri en litlu bensínbílana. Akstur dísilbíls
borgar sig ekki nema hann sé mikill og bílarnir stórir og
þungir.
íslendingar hafa i þessum efnum fylgt svipuðum reglum
og Danir. Þær reglur sæta mikiUi gagnrýni þar í landi.
Danska blaðið Jyllands-Posten sýndi á dögunum fram á
hversu óskynsamleg stefna danskra stjórnvalda er og hið
sama gildir hér. Blaðið sagði frá því að innflutningsreglur
kæmu í veg fyrir innflutning nýrra, umhverfisvænni og
miklu sparneytnari bíla en verið hafa á markaðnum.
Blaðið nefndi sem dæmi að þýsku Volkswagen-verk-
smiðjumar hefðu nýlega sett á markað smábílinn Lupo,
bæði með bensín- og dísilvél. Bensínbíllinn er spameytinn
og kemst 16,9 kílómetra á hverjum lítra. Eyðslan nemur
því tæpum 6 lítrum á ekna 100 kílómetra. Það þykir gott.
Dísilbíllinn slær þetta þó hressilega út því aka má bílnum
33,3 kílómetra á hverjum olíulítra. Hann eyðir því aðeins
3 lítrum á hverja 100 kílómetra. Danskar reglur, líkt og ís-
lenskar, koma þó í veg fyrir kaup á svo spameytnum og
um leið umhverfisvænum bílum. Hið sama gildir um spar-
neytinn og umhverfisvænan bíl frá Toyota, af gerðinni
Prius. Hann gengur bæði fyrir bensíni og rafmagni.
Bílaframleiðendur keppast við að finna sparneytnari og
umhverfisvænni bíla en neytendafjandsamlegar reglur
koma í veg fyrir kaup á þeim. Þær reglur blasa enn frek-
ar við þegar bensínhækkanir dynja á bíleigendum og
hækka heimilisútgjöldin. Þau mætti þvert á móti lækka.
Danski samgönguráðherrann mun taka málið upp í við-
ræðum við umhverfisráðherrann sem og fjármálaráðherr-
ann. Sú fróma ósk er því sett fram að sama gerist hér, að
Sturla Böðvarsson samgönguráðherra og Siv Friðleifsdótt-
ir umhverfisráðherra gangi á fund Geirs H. Haarde íjár-
málaráðherra og láti skynsemina ráða.
Jónas Haraldsson
„Ríkisendurskoðun er engum
háð í störfum sínum. Forsætis-
nefnd getur þó ýmist að eigin
frumkvæði eða samkvæmt ósk-
um þingmanna krafist skýrslna
um einstök mál er falla undir
starfsemi Ríkisendurskoðunar.
Starfsmenn Ríkisendurskoðun-
ar skulu í einu og öllu óháðir
ráðuneytum og stofnunum sem
þeir vinna að endurskoðun
hjá.“
Þannig hljóðar 3. grein laga
um Ríkisendurskoðun og tekur
af öll tvímæli um það að Ríkis-
endurskoðun ber að vinna sjálf-
stætt og án pólitískra afskipta
að eftirliti með fjárreiðum ríkis-
ins og stofnana þess. Alþingi
sjálft hefur þetta eftirlitshlut-
verk með framkvæmdavaldinu
einnig með höndum samkvæmt
sjálfri stjómarskránni og þingið
hefur gjarnan leitað upplýsinga
og óskað sjálfstæðra athugana á
ýmsum þáttum í rekstri ríkis-
ins.
Pólitískur ráðgjafahópur
Nú hefur það hins vegar gerst
að sjálfur ríkisendurskoðandi
„En hvaða erindi sjálfur ríkisendurskoðandi á inn í slíkan hóp er hins vegar
allt annað mál,“ segir Guðmundur Árni í grein sinni. - Ríkisendurskoðandi,
Sigurður Þórðarson.
Ríkisendurskoðandi
kominn í pólitík
braut með afleiðingum
sem ófyrirséðar eru.
Ég gagnrýni þetta
harðlega. Hafi sam-
gönguráðherra vilja
leitað álits rikisendur-
skoðanda á málefnum
Landssímans, en hann
er lögum samkvæmt
endurskoðandi þeirrar
stofnunar, þá á hann að
gera það með hefð-
bundnum hætti og óska
sjálfstæðrar skýrslu frá
stofhuninni, eins og lög
standa til. Ríkisendur-
skoðandi vinnur sjálf-
stætt en ekki í pólitískt
skipuðum nefndum og
ráðum, þar sem gjaman
er unnið í teymi og
„Hafi samgöngurábherra viljaö
leita álits ríkisendurskobanda á
málefnum Landssímans, en hann
er lögum samkvæmt endurskoð-
andi þeirrar stofnunar, þá á hann
að gera það með hefðbundnum
hætti og óska sjálfstæðrar
skýrslu frá stofnuninni, eins og
lögstanda til.“
Kjallarinn
Guðmundur Árni
Stefánsson
1. varaforseti Alþingis
hefur tekið sæti í
pólitískri ráðgjafar-
nefnd samgöngu-
ráðherra. Nefnd
sem hefur ýmis
verkefni sem ráð-
herra hefur sjálfur
skilgreint og einnig
væntanlega sett
nefndinni skipun-
arbréf með tíma-
mörkum, kjöram
nefndarmanna og
öðru sem venja er
til með nefndar-
skipan af þessu
tagi. Þessi nefhd á
að hjálpa ráðherr-
anum við að leita
svara við rök-
studdri gagnrýni
Samkeppnisstofn-
unar og Samkeppn-
isráðs um ýmsa
þætti í starfsemi
Landssímans hf.
sem er alfarið í eigu
ríkissjóð.
í þessari nefnd
sita auk ríkisendur-
skoðanda lögfræð-
ingur sem sjálfstæð-
ismenn leita gjarn-
an til þegar uppi
eru lögfræðileg
álitaefni og ráðu-
neytisstjóri í stjórn-
arráðinu. Það er engum blöðum
um það að fletta að tveir hinna síð-
arnefndu era trúnaðarmenn ríkis-
stjómarinnar og ekkert óeðlilegt
við það. En hvaða erindi sjálfur
ríkisendurskoðandi á inn í slíkan
hóp er hins vegar allt annað mál.
Þar er hann kominn á nýja og hála
reynt að ná sameiginlegri niður-
stöðu.
Hvert á Alþingi að leita?
Ég spyr einnig hvert Alþingi á
að leita, þegcir málefni Landssím-
ans koma til kasta Alþingis, senni-
lega strax næsta haust. Ekki er
unnt að leita til ríkisendurskoð-
anda, því hann hefur komið að til-
urð málsins á fyrri stigum og get-
ur ekki endurskoðað eigin tillögur
og gjörðir. í lögum um Ríkisendur-
skoðun ber henni að vera þing-
nefndum til aðstoðar við störf er
varða fjárhagsmálefni ríkisins.
Hvert á samgöngunefnd að leita,
þegar Landssímamálin koma inn á
hennar borð?
Það var af þessum ástæðum
sem ég lagði til í forsætisnefnd
Alþingis að ríkisendurskoðandi
viki sæti í þessari pólitísku ráð-
gjafanefnd samgönguráðherra.
Því miður urðu stjómarliðar i
forsætisnefndinni ekki við þess-
um tilmælum mínum. Hins vegar
var samþykkt að leita lögfræði-
legs álits á því hvar eðlilegt er að
ríkisendurskoðandi komi að
verki og hvar ekki, þegar um er
að ræða verkefni utan hefðbund-
ins lagaramma.
Myndi ríkisendurskoðandi til
dæmis taka sæti i starfshópi
þingflokks Samfylkingarinnar
um fjármál ríkisins, yrði þess
óskað? Myndi hann taka sæti í
nefnd fjármálaráðherra um end-
urskoðun skattakerfisins? Myndi
ríkisendurskoðandi taka sæti i
pólitískri ráðgjafarnefnd um-
hverfisráðherra um pólitískt há-
hitamál á borð við Eyjabakka-
virkjun, en áætlanir, lagafyrir-
mæli og skuldbindingar á sviði
umhverfismála era einnig á verk-
efnasviði hans? Hér er með öðrum
orðum opnuð flóðgátt, sem valda
mun ómældum vandamálum. -
Þessu máli er langt í frá lokið. Það
er rétt að byrja.
Guðmundur Árni Stefánsson
Skoðanir annarra
Pappírsviðskipti á sandi?
„Enginn vafi er á því, að viöskiptaþekking og
stjórnunarþekking er meiri í landinu en áður var.
Ungt og vel menntað fólk hefur kynnt ný vinnubrögð
og starfshætti, sem hafa áreiðanlega orðið til þess að
efla atvinnulífið mjög. Nú er hægt að gera hluti í við-
skiptalifinu hér, sem áður voru óhugsandi ... En er
hætta á því að við íslendingar séum að ganga of
hratt um gleðinnar dyr?... Eru viðskiptasamningarn-
ir að verða of stórir? Standa fyrirtækin undir þess-
um ósköpum?... Eða era pappírsviðskiptin að missa
tengslin við raunveruleikann?... Fleiri og fleiri
spyrja þessara spurninga á tímum, þegar það virðist
ekki vera neinum erfiðleikum bundið að Ijúka samn-
ingum um milljarða viðskipti á örfáum dögum.“
Úr forystugrein Mbl. 6. ágúst.
Dreifð eignaraðild að bönkunum
„Fjárfestingarbanki atvinnulífsins er eitt arð-
samra ríkisfyrirtækja sem ráðandi stjórnmálamenn
eru ólmir í að drífa í hendur einkaaðila. Til að gefa
sölu slíkra fyrirtækja alþýðlegt yfirbragð er hún
gjarnan gyllt með yfirlýsingum um dreifða eignarað-
ild ... Þeir stjórnmálamenn sem ákafast hafa boðað
fagnaðarerindi dreifðrar eignaraðildar, sem leið til
að sætta almenning við sölu gróðavænlegra ríkisfyr-
irtækja, standa nú frammi fyrir köldum veruleikan-
um líklega nokkra fyrr en þeir höfðu reiknað með.
Yfirlýsingar viðskiptaráðherra síðustu daga virðast
þó taka af allan vafa um að ekki standi til að setja
lög til að takmarka eignarhlut risanna í einkavædd-
um ríkisbönkum."
Elías Snæland Jónsson í Degi 6. ágúst.
Hátíðarljóð fyrir kirkjuna?
„Nú fara í hönd aldamót og jafnframt 1000 ára af-
mæli kristnitökunnar. Er ekki einstakt tækifæri nú
til að efna til samkeppni um hátíðarljóð, sem hæfa
þessum stórkostlegu tímamótum og síðan fá tón-
skáldin kærkomið tækifæri til að sanna snilli sína.
Ætlar hátíðarnefnd kirkjunnar að gefa trúarskáld-
um tækifæri að þessu glæsta tilefni? Væri ekki rétt
að láta öðrum eftir að kistuleggja ljóðhefðina? Kirkj-
una prýða ávallt fógur ljóð, söngur og tónlist. Á ekki
þjóðin líka kröfu á að kynnast margrómuðum yfir-
burðum nútímaljóðlistar, sem sífellt er verið að dá-
sama eða verðlauna?“
Guðmundur Guðmundarson i Mbl. 6. ágúst.