Dagblaðið Vísir - DV - 17.09.1999, Blaðsíða 8

í öfugu hlutfalli
við kaupmáttinn
Kaupréttur á hlutabréfum er ekki
enn algengt ákvæði í ráðningar-
samningum á íslandi. Hér hafa
menn auðgast með hefðbundnari
hætti. Sumir hafa reyndar grætt á
því að kaupa og selja á hlutabréfa-
markaði en þeir sem hafa orðið al-
mennilega ríkir hafa selt skömmtun-
armiðana sína í kvótakerfinu. En
samt er ekki ósvipuð stemning hér
og í Bandaríkjunum. Það virðast
flestir annaðhvort vera uppteknir af
því að verða ríkir eða af því að
hugsa um að aðrir séu að verða rík-
ir. Það er eins og hamingjan vaxi í
öfugu hlutfalli við kaupmáttinn.
Okkur vantar bara einn verð-
bréfabraskara sem hefur farið flatt á
Wall Street á Netinu til að labba inn
í FBA og hrópa yfir verðbréfagutt-
ana „Ég vona ykkur hafi gengið vel
í kauphöliinni" og skjóta síðan á þá
úr haglabyssu. Þá verður islenskt
viðskiptaumhverfi loks orðið alveg
eins og í Bandaríkjunum.
arry Eliison er
aðaleigandi tölvufyrirtækisins
Oracle. Hann er óguðlega ríkur. Og
eins og um aðra óguðlega ríka menn
er næstum ómögulegt að segja
hversu ríkur Larry er. Einn daginn
getur hann verið metinn á 3 millj-
arða dollara (220 milljarða íslenskra
króna) en þann næsta á 2,5 eða 3,5
milljarða dollara. Þetta veltur allt á
því hversu miklar væntingar verð-
bréfabraskarar hafa til fyrirtækisins
hans Larrys.
Vill vera ríkastur
Larry er það sem kalla mætti
óhamingjusaman mann. Hann er
friðlaus, ósáttur og er sífellt að
minna sjálfan sig á að hann gæti
náð meiri árangri í lífinu. Þrátt fyr-
ir alla aurana virðist hann ekki
njóta þeirra. Þó eru fáir hæfari í því
að eyða peningum en hann. Hann á
fleiri þotur en Bill Gates, hann á
dýrara og stærra hús en Bill Gates
og hann á fleiri og flottari bíla en
Bill Gates. En það sem gerir Larry
svona óhamingjusaman er, að það er
alveg sama hvað hann djöflast og
rembist, Bill Gates er og verður
alltaf ríkari en Larry.
Og bilið á milli þeirra breikkar
alltaf. Þegar Larry eignast 100 millj-
Yfirspenntur milli
En þeir sem vorkenna grey Larry
ættu að skilja eitthvað af samúð
sinni eftir handa Bill Gates. Hann er
ríkasti maðurinn sem gengið hefur
um jörðina. í hvert sinn sem hann
dregur að sér andann, eignast hann
eitthvað um milljón króna og annað
eins þegar hann andar frá sér. Hann
sefur um fjóra tíma á sólarhring og
auðgast við það um ævilaun þriggja
eða fjögurra hjúkrunarforstjóra. En
það er nóg að sjá mynd af mannin-
um til að átta sig á að hann líður vít-
iskvalir. Hann er þvalur, augnaráð-
þar störf. Ef hann á rétt á kaupum á
10.000 dollurum á genginu 5,0 en
verðið hefur hækkað upp i 25,0 á
þessum fimm árum getur hann sleg-
ið 10.000 dollara lán, leyst út hluta-
bréfin og selt þau síðan aftur, greitt
lánið og lagt 40.000 dollara inn í
bankann sinn. Þessi kaupréttur á
hlutabréfum hefur gert svo marga
Bandaríkjamenn að milljónamær-
ingum að þeir eru þrefalt fleiri í dag
en fyrir tuttugu árum eða svo.
Nú ættu þetta svo sem að vera
góðar fréttir og þær eru það að sjálf-
sögðu fyrir alla milljónamæringana
og þá sem lifa af því að búa til handa
þeim útisundlaugar og smygla til
þeirra Havana-vindlum. Hins vegar
fjölgar þeim jafn hratt sem þekkja til
fólks sem hefur skyndilega orðið
milljónamæringar. Könnun
Newsweek benti til að næstum ann-
ar hver Bandaríkjamaður þekkti
fólk sem hefur orðið milljónamær-
ingur. Og lang stærstum hluta þessa
fólks finnst það sjálft vera hálf
mislukkað. Því gengur kannski vel í
starfi, það býr vel miðað við allan
eðlilegan standard og á böm og bú,
bíl og sumarbústað og Guð má vita
hvað ekki. En það er ekki milljóna-
mæringar. Og er sifellt minnt á það.
Þegar það sér sendibíl fyrir utan
raðhúsið í götunni veit það að eig-
andinn hefur verið að leysa út kaup-
réttinn sinn og er að flytja í 900 fer-
metra villu með fjallasýn.
ónir dollara eignast Bill 1.000 millj-
ónir dollara. Og eftir því sem Bill
verður ríkari því ríkari verða aðrir
eigendur og starfsmenn Microsoft.
Þegar bisnessblaðið Forbes gaf síð-
ast út listann yfir ríkustu menn
Bandaríkjanna vom tveir eigendur
Microsoft ofar á listanum en Larry -
fyrir utan Bill Gates.
Larry dugar ekki að vera ríkur.
Hann vill vera ríkastur. Þess vegria
er hann óhamingjusamur og þess
vegna verður hann óhamingjusam-
ur þar til hann deyr. Við skulum
vona að Bill Gates liíi svo jarðarför
hans verði örugglega yfirgengilegri
og upphafnaðri.
ið ber með sér ofsóknarkennd og
árásargimd og það má lesa það af
líkamsburðinum að honum er fyrir-
munað að slappa af - hann er
spenntur og er búinn að vera
spenntur svo lengi að ef honum tæk-
ist að slappa af myndi hann öragg-
lega missa sig í óslökkvandi grát.
Bill hefur sagt frá því í viðtölum
að rótin að uppgangi Microsoft sé sú
sannfæring hans að í einhverjum
bílskúr einhvers staðar í veröldinni
geti tveir menn setið fyrir framan
tölvu og verið akkúrat á þessu
augnabliki að gera uppgötvun sem
mun síðar hnésetja Microsoft. Þetta
verðmesta fyrirtæki allra tíma er
því byggt á hálfgerðri geðveiki - óör-
yggi, friðleysi, ofsóknarkennd.
Milljónaöfund
Fréttaritið Newsweek gerði út-
tekt, einhvem tímann síðast liðið
vor, á fyrirbrigði sem hefúr skotið
rótum á bandarískum vinnumark-
aði. Þar hafa æ fleiri fyrirtæki boðið
lykilstarfsmönnum sínum svokall-
aðan kauprétt á hlutabréfum. Sá
sem semur um slíkan rétt getur
keypt hlutabréf í fyrirtækinu sem
hann vinnur hjá eftir til dæmis
fímm ára starfstíma á því verði sem
bréfín vora skráð á þegar hann hóf

f Ó k U S 17. september 1999
8
MYNDSKREYTING: ÞÓRARINN LEIFSSON