Dagblaðið Vísir - DV - 21.09.1999, Blaðsíða 12

12
ÞRIÐJUDAGUR 21. SEPTEMBER 1999
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjómarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÖRN KÁRASON
Aðstoðarritstjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiösla, áskrift: ÞVERHOLTI 11,105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiölunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Rlmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1950 kr. m. vsk. Lausasöluverð 180 kr. m. vsk., Helgarblað 250 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til aö birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og i gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiðir ekki viðmælendum fyrir viðtöl við þá eða fyrir myndbirtingar af þeim.
Verðbólguspár eldast illa
í upphafi þessa árs spáöu Seðlabankinn og Þjóöhags-
stofnun um 2,5% verðbólgu á árinu öllu. Þá þegar taldi
DV í leiðara þessar spár vera rangar, sagði verðbólguna
örugglega mundu fara mun hærra, hugsanlega yfir 5%.
Nú er ljóst, að verðbólgan fer yfir 6% á þessu ári.
í leiðara DV var sagt, að Seðlabankinn og Þjóðhags-
stofnun væru húsbóndahollar stofnanir, sem ekki vildu
valda ríkisstjórninni erfiðleikum í aðdraganda alþingis-
kosninga. Þjóðhagsstofnun svaraði gagnrýninni fúllum
hálsi, en svör hennar hafa reynzt vera ómerk orð.
Samfylkingin reyndi að gera verðbólguna og innflutn-
ingshallann að kosningamáli í vor, en uppskar ekki ann-
að en aðhlátur úr Háskólanum, þar sem helzti brandara-
karlinn hefði mátt vita betur. Enginn vildi frekar en
venjulega hlusta á boðbera válegra tíðinda.
6% verðbólga í umheimi 2% verðbólgu er mjög alvar-
legt mál, þótt sumum henti pólitískt að loka augunum
fyrir því. Eftir áramótin hefjast kjarasamningar að nýju
og þá munu forkláruðustu bjartsýnismenn sjá, að óhófleg
verðbólga hleður upp óþægilegum vandamálum.
Það eina, sem hefur farið öðruvísi en sjá mátti fyrir í
janúar þessa árs, er hækkun benzínverðs á alþjóðamark-
aði. Sú hækkun er þó ekki meiri en svo, að hún nemur
ekki einu sinni mismuninum á 5% og 6% hækkun. Rík-
issjóður hefur hins vegar magnað hana með skatti.
Fyrir utan benzín- og fasteignaverð sker verðhækkun
matvæla í augu. Þau hafa hækkað um 6% á einu ári. Sú
hækkun var fyrirsjáanleg, enda hefur DV nokkrum sinn-
um varað við því í leiðurum, að aukin fákeppni á mat-
vörumarkaði mundi magna verðbólguna í landinu.
Samráðin í fákeppni matvörumarkaðarins felast í að
halda prósentubilum milli tegunda verzlana eftir þjón-
ustustigi þeirra, en ýta öllu verðlaginu svo hægt upp á
við, að enginn taki eftir því meðan það er að gerast.
Þannig hefur matvara hækkað um 6% á einu ári.
Forsætisráðherra hefur af annarlegum ástæðum tekið
undir þessa lýsingu á ástandi matvörumarkaðarins. Það
hentar honum að sjá með röntgenaugum, þegar meintir
óvinir eru að maka krókinn, en setja kíkinn jafnan fyrir
blinda augað, þegar kolkrabbinn þarf að fita sig.
Þjóðhagsstofnun og Seðlabankinn áttu í ársbyrjun að
geta séð fram á meginhluta fasteignaverðbólgunnar, alla
matvöruverðbólguna og hluta benzínverðbólgunnar.
Verðbólguspár þessara stofnana í upphafi árs stöfuðu
annað hvort af fáfræði eða húsbóndahollustu.
Nú er fyrri forstjóri kominn aftur til Þjóðhagsstofnun-
ar og eðlilegri hljóð farin að heyrast þaðan. Þar og ann-
ars staðar eru menn sammála um, að verðbólgan sé orð-
in svo grafalvarleg, að stjórnvöld þurfi að grípa til að-
gerða til að hægja á framkvæmdagleði þjóðarinnar.
Þegar er ljóst, að fyrirhuguð Fljótsdalsvirkjun og Reyð-
arfjarðarálver verða eins og eldur á olíu núverandi verð-
bólgu. Þessar framkvæmdir eru því þjóðhagslega óhag-
kvæmar um þessar mundir, burtséð frá kenningum um,
að þær séu almennt séð úreltar og ekki vistvænar.
Vextir eru óhjákvæmilega farnir að hækka og munu
halda áfram að hækka, þótt vaxtastig sé hér þegar kom-
ið himinhátt yfir það, sem þekkist í nágrenninu. Með há-
um vöxtum á að dempa framkvæmdagleðina. Þetta er
gamalkunnugt lyf, sem hefur miklar aukaverkanir.
Við verðum á næstu misserum að borga brúsann af of
lágum verðbólguspám í byrjun kosningaárs og tilheyr-
andi frestun aðgerða fram í óefni líðandi stundar.
Jónas Kristjánsson
„Hvað ætti þá að gera við gömiu sjúkrahúsin? Hentar Borgarspítalinn sem hótel? Gæti Landspítalinn nýst í
menntakerfinu, í tengslum við háskólann? - Allt virðist þetta þó fjarlægt."
Eitt sjúkrahús,
ein bygging
viðfangsefna til þess að
halda færni er sam-
þjöppun nauðsynleg.
Nú hafa verið stigin
ákveðin skref til þess
að auka hagkvæmni í
rekstri stóru sjúkra-
húsanna. Einn forstjóri
hefur verið ráðinn og
verið er að vinna að
skýrari verkaskipt-
ingu. Allt bendir til að
þetta sé til verulegra
bóta. Hins vegar kemur
fljótt í ljós að aðstaðan
er í sumum tilvikum
erfið til hagræðingar,
tvö stór sjúkrahús með
talsverðri vegalengd á
milli. Ýmsar greinar
verða að vera á báðum
„Við þessar aöstæöur hafa
nokkrir læknar ritaö merkar
greinar um hagkvæmni þess aö
leggja baöum stóru spítölunum
og byggja einn nýjan. (“When
you dream, dream big“). Sjálfur
hef ég aldrei litiö á þetta sem
raunhæfan möguleika.“
Kjallarinn
Guðm. G.
Þórarinsson
verkfræðingur
Á undanförnum
árum hafa menn
mjög rætt um sam-
einingu sjúkrahúsa
eða samkeppni
þeirra á milli og er
þá fyrst og fremst
átt við stóru sjúkra-
húsin í Reykjavík.
Þar hafa tekist á
sjónarmið, annars
vegar nauðsyn sam-
keppni og hræðsla
við stórt bákn og
hins vegar nauðsyn
þess að koma í veg
fyrir tvítekningu í
heilbrigðiskerfinu.
Þegar læknisfræðin
verður æ sérhæfð-
ari og tæki og bún-
aður dýrari er erfitt
að deila takmörkuð-
um fjármunum til
tvítekninga. Það
leiðir til lakari
tækjabúnaðar og
samkeppni sem
verður fyrst og
fremst um fjármuni
frá ríkinu.
Til að fylgjast
með framförum
Til þess að geta
fylgst með i fram-
förum læknisfræðinnar verður
þessi 280 þúsund manna þjóð að
verja takmörkuðum fjármunum
skynsamiega. Þar með er ekki öll
sagan sögð. Mörg svið læknisfræð-
innar eru þess eðlis að sjúklingar
eru margir og ekki þarf dýran
tækjabúnað. Slík starfsemi getur
hæglega verið dreifð og samþjöpp-
un hefur i för með sér takmarkað-
an eða engan ávinning. Þar sem
sjúklingar eru fáir, tækjabúnaður
dýr og læknir þarf ákveðinn fjölda
sjúkrahúsunum, bráðamóttaka og
slysadeiid kalla á ákveðna sér-
fræðiþjónustu og þverfagleg sér-
fræðiþekking er oft nauðsynleg
sem og að tilvera einnar sérgrein-
ar kallar oft á nærveru annarrar.
Ein bygging?
Við þessar aðstæður hafa
nokkrir læknar ritað merkar
greinar um hagkvæmni þess að
leggja báðum stóru spítölunum og
byggja einn nýjan. (“When you
dream, dream big“). Sjálfur hef ég
aldrei litið á þetta sem raunhæfan
möguleika. Þegar barist er árlega
við hefðbundinn rekstrarhalla
Landspítalans ca 300 m. kr. með
tilheyrandi erfiðleikum hefur mér
fundist slík stórfjármögnun óhugs-
andi.
En tímarnir breytast og menn-
irnir með. Landspítalinn er með
sínum byggingum 70 þfm að
stærð. Ekki þarf lengi að skoða þá
tölu til að sjá að nýr spítali þyrfti
að vera 150-200 þfm að stærð.
Landspítalinn er verulegur um-
ferðarvaki og veldur á álagstímum
miklum þunga á umferðarkerfi og
bílastæði. Við Vífilsstaði á Land-
spítalinn um 160 ha. land. Menn
geta leikið sér að hugmyndinni
um nýjan spítala þar. Sumir nefna
land Keldna eða aðra staði.
Dálítið villtar hugmyndir
Rekstur Landspítala og Sjúkra-
húss Reykjavíkur kostar um
18-20 milljarða á ári. Ef gert er
ráð fyrir að spara megi um 10% i
rekstri í einu húsi gæti það
numið um 1,8-2,0 milljörðum á
ári. Og sé gert ráð fyrir að nýr
spítali kosti um 30 milljarða og
hann væri fjármagnaður með 30
ára láni gæti sparnaður staðið
undir afborgunum og vöxtum.
Allt eru þetta dálítið villtar hug-
myndir.
Hvað ætti þá að gera við gömlu
sjúkrahúsin? Hentar Borgarspítal-
inn sem hótel? Gæti Landspítalinn
nýst í menntakerfinu, í tengslum
við háskólann? Allt virðist þetta
þó fjarlægt. En eigi að síður virð-
ist það eiga rétt á sér að gera hag-
kvæmniathugun, kanna hve mikið
sparast við rekstur stóru spítal-
anna ef þeir væru í einni bygg-
ingu.
Guðm. G. Þórarinsson
Skoðanir annarra
Grundvöllinn vantar
„Kannski veldur fullyrðingaráráttan samfara rök-
leysunni því að menn verða orðlausir með aldrinum.
Sem þýðir að þegar menn loks eru fullþroska hætta
þeir að nenna að taka til máls. Orðnir leiðir á eigin
snili... Nú fyrir skemmstu fór af stað svolítið spenn-
andi tal í blöðum og á götum úti varðandi listastarf-
semi í Ámessýslu. Um listaskálann hans Einars Há-
konarsonar í Hveragerði og um réttleik eða rangleik
rekstrarins á Listasafni Árnesinga á Selfossi sem
reyndar hefur ekki heyrst nefnt á nafn fyrr en þetta,
allt í einu, um áratugaskeið. Manni fannst að nú
væri eitthvað að fara af stað. En allt i einu þögnuðu
allar raddir. Hvers vegna? Trúlega vegna þess að
sjálfan grundvöllinn undir umræðuna vantaði.
Eyvindur Erlendsson i Lesbók Mbl. 18. sept.
Móðgun við landsbyggðarmenn?
„Mér finnst fyrir neðan allar hellur hvemig Ámi
Johnsen talar um að það sé móðgun við landsbyggð-
armenn að flytja flugvöllinn eitthvað annað. Eins og
það sé óæðra fólk hér á Suðurnesjum til að taka á
móti landsbyggðarfólki. Mér finnst alveg fáránlegt
að tala svona. Ég mótmæli því harðlega að svona sé
borið á borð fyrir vel gefið fólk. Að kalla þetta móðg-
un við landsbyggðina er með ólíkindum og furðulegt
að það skuli koma frá landsbyggðarþingmanni að
það megi ekki flytja eitt einasta starf úr miðbæ
Reykjavíkur eitthvað annað út fyrir svæðið."
Kristján Pálsson alþm. í Degi 18. sept.
Til hvers ríkisrekið sjónvarp?
„Ríkissjónvarpið hefur ekki skapað sér jafnmikla
sérstöðu á fjölmiölamarkaðnum og Ríkisútvarpið,
Rás 1, hefur gert. Rás 1 hefur einbeitt sér að því að
halda úti upplýsandi frétta- og menningardagskrá af
þeim toga sem einkastöðvarnar hafa ekki haft áhuga
á. Hlutverk Ríkissjónvarpsins ætti að vera hið sama,
að sinna því efni sem áhorfendur finna hvergi ann-
ars staðar. Til hvers ættum við annars að hafa rík-
isrekið sjónvarp?"
Ur forystugrein Mbl. 19. sept.