Dagblaðið Vísir - DV - 22.11.1999, Blaðsíða 14

14
MÁNUDAGUR 22. NÓVEMBER 1999
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÖRN KÁRASON
Aðstoöarritstjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaöaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI11,105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1950 kr. m. vsk. Lausasöluverð 180 kr. m. vsk., Helgarblað 250 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiðir ekki viðmælendum fyrir viðtöl við þá eða fyrir myndbirtingar af þeim.
Fúlmennin hóta
„Þetta hefur verið skelfilegur tími - alveg frá því í
ágúst. Líf okkar hefur verið þaulskipulagt og ailir á varð-
bergi. Hér í sveitinni var allt ólæst áður. Nú er allt lok-
að og harðlæst.“ Þetta er lýsing foreldra 18 ára pilts sem
svokallaður handrukkari hefur hótað lífLáti vegna flkni-
efnaskuldar. í Helgarblaði DV lýstu Björn Hansen, bóndi
í Skagafirði, og Edda Haraldsdóttir, eiginkona hans, því
hvemig líf fjölskyldunnar hefur breyst eftir að fúlmenni
og hrottar höfðu í hótunum við son þeirra og fjöl-
skylduna: „Viltu þá að sonur þinn verði drepinn?"
Bjöm Hansen og Edda Haraldsdóttir sýna mikinn
kjark að koma fram opinberlega með þeim hætti sem þau
gerðu á síðum DV og með framgöngu sinni varpa þau
ským ljósi á alvarlegt þjóðfélagsmein: hrottar eru famir
að ráðast til atlögu við heilu fjölskyldumar, halda þeim
í gíslingu undir ógnunum og hótunum um líkams-
meiðingar og jafnvel líflát. Heimur sem íslendingar hafa
aðeins haft afspum af eða kynnst í gegnum kvikmyndir
um glæpahringi erlendra stórborga er orðinn hluti af
daglegu lífi fjölda íslenskra fjölskyldna.
DV hefur á undanförnum vikum og mánuðum reynt
að draga þennan veruleika undirheimanna, þar sem fúl-
menni hafa völdin, fram í dagsljósið. í september greindi
blaðið frá því að hrottar hefðu ráðist á og misþyrmt 23
ára gömlum manni til að innheimta fíkniefnaskuld sem
bróðir hans hafði stofnað til. „Sonur minn er búinn að
vera undir lögregluvemd í allan dag. Þeir handleggs- og
fótbmtu hann, auk þess að berja hann með þungu vasa-
ljósi í andlitið. Hann er heppinn að vera á lífi.“ Þannig
lýsti faðir fórnarlambsins aðforunum.
Sagan úr Skagafirði er því langt frá því að vera eitt-
hvert einsdæmi. Fúlmennin fara sínu fram, að því er
virðist óhrædd við lög og reglu. „Við höfum verið með
drenginn minn í felum í fleiri mánuði. Síðast var BMW-
liðið að elta okkur,“ sagði faðir pilts sem lenti fyrr á ár-
inu í manni sem nú hefur verið ákærður fyrir lífláts-
hótanir gegn fjölskyldu piltsins. „Þeir settu þá strákinn í
skottið á bíl og óku með hann í burtu. Það sem bjargaði
honum þá var að hann var með GSM-síma og gat látið
mig vita. Síðan fór lögreglan í málið,“ sagði faðirinn í
viðtali við DV síðastliðinn föstudag.
Fátt er verra fýrir foreldra en að horfa upp á bömin
sín ánetjast fíkniefnum eða lenda í klóm glæpahyskis
sem einskis svífst. Margir foreldrar hafa ekki þorað
annað en að greiða „skuldir“ barna sinna til að þau
sleppi ómeidd úr klóm fúlmenna. Hræðslan og óttinn
ráða skiljanlega ferðinni.
Það er kominn tími til að skorin verði upp herör gegn
hrottunum sem fara sínu fram. Fjölmiðlar hafa þá
skyldu að draga fram í dagsljósið hvernig fjölskyldur, en
þó einkanlega ungmenni, hafa orðið fórnarlömb hand-
rukkara. Lögregluyfirvöld verða að tryggja öryggi þeirra
sem verða fyrir barðinu á glæpahyskinu með öllum til-
tækum ráðum. En löggjafinn verður fyrst að vinna sína
heimavinnu og færa lögreglu þau vopn sem nauðsynleg
eru í baráttunni sem svo auðvelt er að tapa.
Bjöm Hansen og Edda Haraldsdóttir hafa sýnt þann
kjark að takast á við hrottana. Spumingin er hvort ís-
lendingar yfirleitt búa yfir sama kjarkinum.
Óli Bjöm Kárason
„Fljótsdalsvirkjun hrekkur ekki til fyrir 1. áfanga, Kárahnjúkavirkjun er undir í 2. áfanga og i þeim þriðja gæti
röðin verið komin að Dettifossi."
Glæfraspil
Kjallarinn
Hjörleifur
Guttormsson
fyrrv. alþingismaður
iðju en það hlutfall
myndi hækka í 80%
með Reyðarfjarðaráli.
Langmestur hluti þeirr-
ar orkusölu yrði tengd-
ur markaðssveifum á
áli. Hver skyldi eiga að
standa undir áhættunni
af þeim viðskiptum?
Hver á að borga
fyrir gróður-
húsaáhrifin?
Losun gróðurhúsaloft-
tegunda frá 480 þúsund
tonna álverksmiðju er
samkvæmt frummats-
skýrslu talin verða 853
þúsund tonn sem myndi
auka slíka mengun um
40% hérlendis. Að
„Hugmynd stjórnvalda um 480
þúsund tonna álverksmiðju á
Reyðarfirði er fráleitasta tiltæki
sem sögur fara af hérlendis.
Slíkt fyrirtæki kallar á 6700 gíga-
vattstundir af orku ár hvert, sem
er jafnmikil orka og nú er fram-
leidd hérlendis samanlagt“
Hugmynd stjórn-
valda um 480 þús-
und tonna álverk-
smiðju á Reyðar-
firði er fráleitasta
tiltæki sem sögur
fara af hérlendis.
Slíkt fyrirtæki kall-
ar á 6700 gígavatt-
stundir af orku ár
hvert, sem er jafn-
mikil orka og nú er
framleidd hérlend-
is samanlagt, bæði
til almennra nota
og stóriðju. Fljóts-
dalsvirkjun hrekk-
ur ekki til fyrir 1.
áfanga, Kára-
hnjúkavirkjun er
undir í 2. áfanga og
i þeim þriðja gæti
röðin verið komin
að Dettifossi.
Þótt ekki hafi
verið samið fom-
lega um orkuverð
dylst engum að þar
stefnir í svarta-
lágmark í þeim til-
gangi að egna fyrir
fjárfesta, innlenda
sem erlenda. Iðnað-
arráðuneytið og
MIL hafa allan ára-
tuginn markaðsfært ísland sem.
land þar sem í boði sé lægsta orku-
verð í Evrópu og lítil skriffinnska
á sviði umhverfismála!
Nú er komið að Landsvirkjun
og fleirum að standa undir þessari
stefnu með almenna raforku-
notendur sem bakhjarl. Á síðasta
ári greiddi stóriðjan að meðaltali
tæpan þriðjung af því sem almenn-
ingsveitum var gert að greiða [88
aura í stað 286 aura fyrir kílóvatt-
stundj. Slíkt eru fáheyrðir við-
skiptahættir. Nú eru rösk 60% raf-
orkuframleiðslunnar bundin stór-
óbreyttu myndi það gera íslend-
ingum ókleift með öllu að standa
við ákvæði Kyoto-bókunarinnar
sem þó er aðeins fyrsta skrefið af
mörgum til að verjast loftslags-
breytingum af mannavöldum. „Til
aö uppfylla ákvæði Kyoto-bókun-
arinnar yrði að öðrum kosti vænt-
anlega að auka losunarkvóta á al-
þjóðamarkaði, en kostnaður vegna
þess er ekki tekinn með í útreikn-
ingana," segir í sömu skýrslu.
Einnig er hér á ferðinni fullkomið
ábyrgðarleysi litið til framtíðar.
Eina hugsanlega mótvægið við
slíka mengun er samkvæmt frum-
matsskýrslu „Aukin skógrækt“.
Ekkert er fjallað nánar er um það
„mótvægi“, en hafa má í huga að
samkvæmt áætlunum síðustu
ríkisstjómar var áætlað að kosta
myndi 480 miljónir króna að binda
22 þúsund tonn af gróðurhúsa-
lofttegundum.
Áhættan fyrir fámennt
samfélag
Staðsetning risafyrirtækis sem
þessa í fámenninu á Austurlandi
er einn reyfarakenndasti þáttur
þessa máls. Áætlað er að verk-
smiðjan fullbyggð kalli á 720 árs-
verk og að annað eins bætist við í
öðrum störfum i grennd hennar.
Þau gögn sem fylgja frummats-
skýrslu um þessi efni eru ótrú-
lega rýr, þar á meðal skýrsla
Nýsis hf.
Fulltrúar Byggðastofnunar, sem
beðnir voru um álit á málinu með
litlum fyrirvara, benda á fjölmörg
óvissuatriði og veikleika í fyrir-
liggjandi gögnum og telja þeir bú-
setuþættina í heild ekki hagstæða
álverinu. Þjónustu þurfi að lík-
indum að kaupa að í miklum
mæli, sem væri íþyngjandi fyrir
verksmiðjuna. Með stóriðjufram-
kvæmdunum og risaálverksmiðju
á Reyðarfirði væri tekin stórfelld
áhætta fyrir samfélagið á Mið-
Austurlandi, atvinnulif sem þar er
fyrir og æskilega þróunarkosti,
m.a. á sviði ferðaþjónustu.
Svo gæti farið þegar upp er stað-
ið að stóriðjuframkvæmdirnar
dragi úr atvinnustarfsemi sem fyr-
ir er og að nettóáhrif á fólksfjölda
verði langtum minni en haldið
hefur verið fram. Á heildina litið
eru fyrirætlanirnar um risaál-
verksmiðju mesta glæfraspil sem
hugmyndir hafa komið fram um
hérlendis.
Hjörleifur Guttormsson
Skoðanir annarra
Flugþjónusta í einkarekstur
„Verulegar breytingar hafa orðið á undanförnum
árum á rekstri flugmálastjórna og flugvalla. Sá
rekstur hefur lengstum verið í höndum ríkisins.
Flugmálastjóm hefur nú sums staðar verið færð til
sjálfstæðra hlutafélaga í ríkiseign, en rekstur flug-
valla og flugstöðva verið einkavæddur... Full ástæða
er fyrir íslendinga til að fylgjast með þessari þróun
og einkavæða þá þætti þjónustunnar við flugið, sem
augljóslega geta orðið skilvirkari og ódýrari með
þeim hætti... Samkeppni og einkarekstur hefur hald-
ið innreið sína í þjónustu við flugið. Mikilvægt er,
að íslendingar taki þátt í þeirri þróun að draga úr
ríkisrekstri í flugþjónustu sem á öðrum sviðum, far-
þegum og flugreks'trarfyrirtækjum til hagsbóta."
Úr forystugreinum Mbl. 19. nóv.
Ríkisútvarpið - dagskrá starfsmanna
„Ríkisútvarpið - útvarp og sjónvarp - er fyrst og
fremst dagskrá, sú dagskrá sem starfsmenn þess
skapa. Allar framkomnar hugmyndir um breytingu
fyrirtækisins í hlutafélag sniðganga þessa grundvafl-
arstaðreynd ... Tillögumar um breytingu Ríkisút-
varpsins i hlutafélag eru vanhugsaðar og reistar á
vondum rökum, þær taka ekkert mið af höfuð-
tilgangi og meginhlutverki Ríkisútvarpsins, heldur
tillögur örfárra yflrmanna þess um að hefja undir-
búning breytinga sem leiða til þess að sá fjölmiðill
sem þjóðin treystir mest og best, glatast."
Jón Ásgeir Sigurðsson í Mbl. 19. nóv.
Gögn og gæði samfélagsins
„Auðvitað vilja ferðamenn sjá ósnortna náttúru,
en þeir vilja líka sjá hvaða hugvit samfélagið notar
til að nýta sér þær auðlindir sem það ræður yfir.
Samkvæmt viðhorfskönnunum, sem gerðar hafa ver-
ið meðal ferðamanna í Mývatnssveit, er ekki grein-
anlegur munur á mikilvægi ósnortinnar náttúru og
mannanna verkum. Þeir ferðamenn sem fá að sjá og
kynnast Kísiliðjunni og Kröfluvirkjun hrífast af því
hugviti sem þar er notað ... Aðalatriðið er hvort við
ætlum að nýta landsins gæði og hvaða afleiðingar
það hefur á alla þætti samfélagsins. Það þýðir ekkert
að þykjast vera hlynntur landsbyggðinni en vera svo
á móti öllum hugmyndum til eflingar atvinnulifs þar
... Við skulum tala hreint út og þurfum að hafa þor
til að taka á viðkvæmum málum.“
Pétur Snæbjörnsson í Degi 19. nóv.