Dagblaðið Vísir - DV - 14.11.2000, Blaðsíða 24

36
ÞRIÐJUDAGUR 14. NÓVEMBER 2000
Tilvera
lí f iö
E F T 1 R V I N N U
Lvegiskonur 1
Borgarleikhúsin
u í kvöld
í kvöld efnir Leikfélag Reykja-
víkur til opins samlesturs á leik-
ritinu Öndvegiskonur eftir
Wemer Schwab, eitt athyglis-
verðasta leikskáld Evrópu síð-
ustu ára. Leikritið Öndvegiskon-
ur gerist í eldhúsi Emu en þar
situr hún ásamt Grétu og Mæju.
Þær reyna að láta sér líða vel þó
líf þeirra virðist fremur gleði-
snautt, fjargviðrast yfir örlögum
sínum og óhamingjunni sem
fylgir því að eiga böm sem virða
ekki vilja mæðranna. í hlutverk-
um öndvegiskvenna eru Hanna
Maria Karlsdóttir, Margrét
Helga Jóhannsdóttir og Sigrún
Edda Bjömsdóttir. Leikstjóri er
Viðar Eggertsson. Þýðandi
verksins er Þorgeir Þorgeirson.
Verkið verður frumsýnt í Borg-
arleikhúsinu í janúar 2001. Að-
gangseyrir í kvöld er kr. 1000 og
er kaffi og tertusneið innifalin í
verðinu. Tertukaffið hefst kl. 20
í matsal Borgarleikhússins.
Klassík
■ SALURINN. KOPAVOGI Kl. 20.00
verða kammertónleikar á vegum
Tónskáldafélags íslands. Ung tón-
skáld - Rafver - kammerverk - ný
verk.
Leikhús
■ HORFOU REIÐUR UM OXL
Horfðu relöur um öxl eftir John Os-
borne á Litla sviöi Þjóöleikhússlns í
kvöld kl. 20. Uppselt.
■ HÁALOFT Háaloft er einleikur um
konu meö geðhvarfasýki eftir Völu
Þórsdóttur. Sýningin hefst kl. 211
kvöld í Kaffileikhúsinu í Hlaövarpan-
um.
■ SNUÐRA OG TUÐRA Snuöra og
Tuöra eftir löunni Steinsdóttur er
sýnt í Möguleikhúsinu viö Hlemm í
dag kl. 14. Uppselt.
■ VÖLUSPÁ Völuspá eftir Þórarin
Eldjárn sýnd í Möguleikhúsinu viö
Hlemm í dag kl. 9. Uppselt.
Myndlist
I BUBBI OG JOHANN Bubbi (Guö-
björn Gunnarsson) myndhöggvari og
Jóhann G. Jóhannsson myndlistar-
maður sýna um þessar mundir \
Sparisjóönum í Garðabæ, Garöa-
torgi 1. Sýningin er opin á af-
greiöslutímum bankans og lýkur 21.
desember.
■ MÓPIRIN í ÍSLENSKUM UÓS-
MYNDUM Nú stendur yfir sýning í
Ljósmyndasafni Reykjavíkur, Grófar-
húsi, sem kallast Móöirin í íslensk-
um Ijósmyndum. Mæöur hafa alla
tíö veriö í miklu uppáhaldi hjá Ijós-
myndurum og á þessari áhugaveröu
sýningu birtist sögulegt yfirlit yfir
ímynd móöurinnar í íslenskri Ijós-
myndasögu. Sýningin samanstendur
af upprunalega prentuöum myndum
og samtíma prentuöum Ijósmyndum
og stendur til 3. desember.
■ GUNNAR ÖRN Um helgina
opnaöi Gunnar Orn myndlistarmaður
sýningu í Hafnarborg, menningar- og
listastofnun Hafnarfjaröar. Listamað-
urinn kallar sýninguna „Sálir“. Gunn-
ar Örn hélt sína fyrstu einkasýningu
1970 og hefur síðan haldið 42
einkasýningar. Sýningin stendur til
27. nóvember. Opið er daglega kl.
11 til 17. Lokað þriöjudaga.
SJá nánar: Lífið eftir vinnu á Vísi.is
Dariusz Nieduzak er einn íjöl-
margra Pólverja sem komið hafa til
íslands í atvinnuleit. Hann lagði
það á sig að læra íslensku og er nú
búinn að koma sér vel fyrir og er
alls ekkert á förum aftur á næst-
unni.
Dariusz, eða Darek eins og ís-
lenskir vinnufélagar hans kalla
hann, starfar „í tækjunum" sem
kallað er hjá Hraðfrystihúsinu -
Gunnvöru hf. í Hnífsdal. Vinnan
felst mikið í að setja pönnur i frysti-
tæki og slá síðan úr pönnunum að
frystingu lokinni og pakka fiskinum
í kassa.
„Ég er búinn að vera hér í fjögur
ár og líkar vel. Svo er kaupið mikið
betra hér en í Póllandi. Ég er viku
að vinna fyrir sömu launum hér og
ég væri mánuð að vinna fyrir í Pól-
landi. Að vísu er allt ódýrara í Pól-
landi, en hér er hægt að gera miklu
meira. Ég er búinn að vera hér í
fjögur ár og er búinn að kaupa bíl,
hús og margt fleira. Þetta hefði ég
aldrei getað gert i Póllandi."
Darek er giftur Alinu Nieduzak
sem einnig hefur unnið hjá Hrað-
frystihúsinu. Hún er ófrisk og eiga
þau von á barni fljótlega á næsta
ári.
„Við ætlum að vera hér áfram. Ég
hef ekkert að sækja til Póllands. Hér
hef ég vinnu, heimili og marga vini,
bæði pólska og íslenska. Þá er móð-
ir mín Jozefa hér líka og bróðir
minn Jacek, sem vinnur einnig í
frystihúsinu.
Málleysið er vandi sumra

Dariusz (Darek) Nieduzak
Hefur þaö gott á íslandi. Kominn meö konu og barn er á leiöinni.
Komu til Hnífsdals til að vinna í fiski:
Ætlum að vera hér áfram
- segir Pólverjinn Dariusz Nieduzak
Það hefur verið vandamál hjá
sumum Pólverjum sem hingað hafa
komið að þeir hafa ekki viljað læra
íslensku. Þeir sögðu, ja, við komum
hingað til að vinna í nokkra mán-
uði, söfnum peningum og síðan för-
um við aftur heim til Póllands. Það
tekur því ekki að fara að læra ís-
lensku. Ég hugsaði þetta öðruvísi.
Fyrst ég væri kominn hingað, þá
væri betra að læra íslensku. Það er
Bíógagnrýni
lika raunin og íslenskan kemur
smátt og smátt. Fyrst ímyndaöi ég
mér að það væri mikill vandi að
læra íslensku, en nú frnnst mér það
ekki mikið mál.“
Stundum saknar maður Pól-
lands
„Mér líkar vel, það er fínt að vera
hér,“ segir Jacek, bróðir Dareks,
sem búið hefur í Hnífsdal síðan
1995. „Ég kom hingað með mömmu
minni, sem flutti hingað vegna
vinnunnar. Maður var búinn að
ímynda sér alls konar hluti áður en
maður kom hingað. Þetta reyndist
svo vera allt öðruvísi. Við komum
frá litlu þorpi sem samanstendur af
svona hundrað húsum. Þar var mik-
ið af fólki sem hafði enga vinnu.
Hér hef ég eignast marga íslenska
vini, en sumir Pólverjar sem hingað
koma eru stutt og kynnast því fáum.
Ég ætla mér að vera hér áfram,

en stundum saknar maður auðvitað
Póllands. Það er stundum svo kalt
héma og hvasst. Svo sakna ég syst-
ur minnar og bróður, sem búa í Pól-
landi. Mamma hefur verið að reyna
að fá þau til að koma, en ég veit
ekki hvernig það gengur,“ sagði
Jacek og sneri sér brosandi að vinn-
unni, þar sem þeir bræður eru
greinilega vel liðnir.
Háskólabió - Lulu on the Bridge: ★ ★
Tóm á milli smámynda
Gunnar Smárí
Egílsson
skrifar gagnrýni
um kvikmyndir.
Lulu on the Bridge.
Harvey Keitel til hægri í hlutverki saxófónieikarans.
Ég verð að játa mig sigraðan fyr-
ir þessari mynd Paul Auster. Ég hef
ekki grænan grun um hvað hann
ætlaði sér með henni og get því ekki
gagnrýnt myndina á hennar eigin
forsendum. Og af því ég er frekur
neytandi í nútíma þjóðfélagi skelli
ég hálfri skuldinni á Paul Auster.
Mér fmnst að hann eigi að brýna
stílvopn sín áður en hann truflar
mig næst með eigin mynd. Þegar að
því kemur skal ég vera búinn að
þjálfa mig upp í hálfrökkri heims-
myndar hans.
Paul Auster er náttúrlega risi.
Hann var svo mikið í tísku fyrir
nokkrum árum að ef hann hefði
framleitt gaOabuxur undir eigin
nafni hefði hálfur bókmenntaheim-
urinn gengið í þeim; til dæmis allir
höfundar Bjarts. New York-tríólógí-
an hans var gefin út hjá því forlagi,
svo Auster tilheyrir íslenskum bók-
menntaheimi. Gallinn við þá útgáfu
var sá að þýðandi fyrstu bókarinnar
reyndi að umskapa Auster á ís-
lensku en þýðandi hinna tveggja
þröngvaði hann til að tala nítjándu
aldar íslensku. Innkoma hans í ís-
lenskan bókmenntaheim var því
svolítið eins og hann vildi villa á
sér heimildir. Sem hæíir honum
reyndar ágætlega.
Paul Auster skrifaði handritið að
Smoke, mynd Wayne Wang (Joy
Luck Club, Eat a Bowl of Tea). Það
var frábær mynd; full af raunsærri
hlýju og ást á lífmu. Þeir voru síðan
báðir skráðir fyrir leikstjóm eins
konar framhaldsmyndar (þar sem
framhaldið var fremur stemning en
söguþráður eða persónur) sem kall-
aðist Blue in the Face. Hún var síðri
og leið fyrir oftrú á sannleika skrá-
setningarfrásagna; að hægt sé að
raða saman bitrum sannleiksbrot-
um lífsins og fá út einhverja heild-
arútkomu. Gallinn við þá aðferð er
sá að því fleiri brotum sem er raðað
saman því holara verður tómið á
mUli þeirra. En Paul Auster finnst
þetta ekki galli; þetta tóm að baki
listilega dregnum smámyndum
hans er erindi hans.
Og það er nóg af því í Lulu on the
Bridge. Sagan segir frá sjáifselskum
saxófónleikara sem er skotinn af
unglingspilti sem flippar út af ástar-
sorg og vill skaða allt og alla áður
en hann drepur sjálfan sig. Ein kúl-
an fer í gegnum vinstra lunga saxó-
fónleikarans og þar sem hann liggur
í blóði sínu á sviðinu heyr hann
eins konar uppgjör; reynir traust
sitt gagnvart lífinu og fólki, lætur
samviskuna grafa undan henni og
deyr. Sagan er að sjálfsögðu skáld-
legri en þetta; hún rambar á milli
svarts raunsæis og gleðilegrar
fantasíu. Og hún gefur möguleika á
margs konar túlkun. Ég er helst á
því að trú saxófónleikararis á lífinu
sé of veik til að hann geti haldið
henni einn og einangraður; að við
getum þetta ekki ein; að innra sam-
tal sálar okkar sé svo grimmt að það
tortími okkur ef við fáum ekki hall-
að okkur að öðrum - eða öðru.
En þessi túlkun er á mína ábyrgð.
Paul Auster er trúr sjálfum sér í
þessari mynd og er hugfangnari af
sársaukanum og uppgjöfinni og
finnst það óendanlega skáldlegt
hvað vonin er veik. Fólkið hans fær
iðulega von um að lífið sé stórt í
hinu smáa en á í erfiðleikum með
fylgja lágværu kalli hennar.
Mér fannst leikstjóm Auster svo-
lítið brokkgeng. Stundum fann mað-
ur fyrir þvi að leikaramir væru
meðvitaðir um myndavélina. En í
heildina er myndin látlaus miðað
við hvað sagan leggur á hana. Og
það er nokkurt afrek af byrjanda í
leikstjórastólnum sem í ofanálag er
að vinna með eigin hugverk.
Mira Sorvino á snilldarleik og
ætti það ekki að koma neinum á
óvart; hún hefur verið frábær í öU-
um myndum og virðist geta brugðið
sér í állra kvikinda líki. Harvey
Keitel er lágstemmdur og traust
kjölfesta sögunnar. Willem Dafoe of-
leikur ekki. En þrátt fyrir að margt
sé vel gert í myndinni og umfjöllun-
arefni hennar sé metnaðarfullt þá
stendur hún ekki undir sjálfri sér.
Þó það sé ljótt að segja það, þá held
ég að Wayne Wang heföi getað gætt
þessa mjmd þeim lífsneista sem
hana vantar.
Leikstjóri: Paul Auster. Tðniist: John
Lurie og Graeme Revell. Leikarar: Harvey
Keitel, Mira Sorvino, Willem Dafoe,
Vanessa Redgrave o.fl.