Dagblaðið Vísir - DV - 29.11.2000, Page 13

13
MIÐVIKUDAGUR 29. NÓVEMBER 2000
X>V_________________________________________________________________________________________________________________________Menning
Umsjón: Silja Aðalsteinsdóttir
Tónlist______________
Bókmenntir

Mýklin allsráöandi
Kammersveit Revkjavíkur hélt tón-
leika á sunnudagskvöldið á dálítið
óvenjulegum stað: í lestrarsal gamla
Landsbókasafnsins - eða nýja Þjóð-
menningarhússins - og var það ágæt-
is viðleitni til betri nýtingar á því fal-
lega húsi. Tilefni tónleikanna var út-
gáfa nýs hljómdisks sveitarinnar með
kammerverkum eftir Mozart og voru
á efnisskrá tvö verk sem einnig eru á
diskimun, Flautukvartett í C-dúr K
Anh. 171 og hornkvintett í Es-dúr K
407. Þriðja verkið á tónleikunum var
Sextett ópus 81b fyir 2 horn og strengi
eftir Beethoven.
Strax í upphafi myndaðist sérstök
og skemmtileg stemning í salnum,
líklega vegna þess að nálægðin við
áheyrendur var meiri en ég hef áður
kynnst á tónleikum hér á landi. Flytj-
endur flautukvartettsins voru Marti-
al Nardeau, flauta, Rut Ingólfsdóttir,
fiðla, Þórunn Ósk Marinósdóttir,
víóla, og Inga Rós Ingólfsdóttir, selló.
Leikur þeirra var í einu orði sagt
yndislegur og drifkraftur í flutningn-
um sem hélt verkinu lifandi allan
tímann. Martial hefur líka lag á að
halda manni vakandi með sínum fal-
lega og skýra tóni, fáguðum og vel
mótuðum leik sínum og hárfínu samspili við
aðra flytjendur. Útkoman varð innileg og ekta
Mozart-andi sveif yfir áheyrendasalnum.
í sextett Beethovens bættust í hópinn þau
Júlíana Elín Kjartansdóttir fiðluleikari og
homleikararnir Joseph Ognibene og Emil
Friðfinnsson. Gunnar Eyjóifsson - sem var
kynnir - talaði um að hinir erfiðu hompartar
heföu að öllum líkindum fengið svona upp og
ofan meðferð 18. aldar hornleikara með sin
ventlalausu horn. Hins vegar var ekki hægt
að kvarta undan frammistöðu Emils og Jos-
ephs sem léku snilldarlega. Hljómur salarins
er mikill en var þó aldrei óþægilegur eða
hvellur og ekki þannig að neitt rynni saman.
Mýktin var allsráðandi í leik sexmenning-
anna, hendingamótunin skýr og samleikur
þeirra fínn.
Lokaverk tónleikanna var svo Hornkvintett
Mozarts í Es-dúr og var það Joseph Ognibene
sem lék hornpartinn en Sarah Buckley víólu-
leikari bættist í hóp Rutar, Þórunnar og Ingu
Rósar. Eins og Gunnar minntist á er kvintett-
inn saminn fyrir tvær víólur í stað tveggja
fiðla í samræmi við myrkari lit hornsins og
skapar það líka skemmtilega andstæðu milli
horns og fiðlu sem gefur verkinu fallegan lit.
Það verður að segjast að maður hreinlega
gleymdi stað og stund undir flutningi kvint-
ettsins. Joseph er mikill listamaður, leikur
hans var óaðfinnanlegur, sem og jafnvægið í
hópnum, þar sem fallegar línur hvers hljóð-
færis fengu notið sín vel og hlýir tónar um-
vöfðu mann og glöddu.
Á hljómdiski sveitarinnar eru, auk áður-
nefndra verka Mozarts, Óbókvartett i F-dúr k
370, þar sem Matej Sarc fer með óbópartinn,
og píanókvartett í g-moll K 478, með Selmu
Guðmundsdóttur á píanóið. Er svo sannarlega
mælt með þessum diski fyrir alla einlæga
Mozart-aðdáendur og aðra sem hafa yndi af
góðri tónlist. Arndís Björk Ásgeirsdóttir
Kammersveit Reykjavíkur í Þjóðmenningarhúsinu
Leikur þeirra var í einu oröi sagt yndislegur.
DV-MYND HILMAR ÞÓR
Sú bjarta stjarna
Lýsing Stephen
Coote, eins af
mörgum ævi-
sagnariturum
John Keats, á
ensku samfélagi í
lok Napóleons-
styrjaldanna er
ekki glæsileg.
Efnahagskreppa, skoðanakúgun þar
sem kirkja og ríkisvald tóku hönd-
um saman um að bæla niður alla
frjálslynda hugsun, harðstjóm og
fámennisstjóm, því fáir höfðu kosn-
ingarétt. Megn óánægja átti sér eng-
an farveg til að móta mannlífið. Og
þó. Á þessum tíma rann upp eitt
mesta blómaskeið enskrar ljóðlistar
þar sem þeir Wordsworth og Coler-
idge ruddu brautina fyrir róman-
tísku skáldin Shelley, Byron og
Keats.
Sá síðastnefndi var þeirra ólikleg-
astur til að hljóta viðurkenningu.
Hann var af fátækum kominn, sjálf-
menntaður, dvergvaxinn, af flestum
lítils metinn og lifði einnig stutt,
því John Keats lést úr tæringu 1821,
26 ára gamall. En síðan hefur vegur
hans vaxið og nú er hann löngu við-
urkenndur sem eitt fremsta og list-
fengasta ljóðskáld enskrar tungu.
Ungur maður, Sölvi Bjöm Sigurð-
arson, hefur ráðist í það stórvirki
að þýða sonnettur Keats á íslensku,
stórvirki sem er því aðdáunarverð-
ara að ljóðaþýðingar eru eitt erfið-
asta og vanþakklátasta verk sem
um getur, ekki síst fyrir þá sök að
þýðandinn er sjaldnast sáttur við
eigiö verk. Hann veit að aldrei verð-
ur svo vel þýtt að fullgildi hinu frum-
kveðna. Keats hefur, að því er ég veit best,
verið einna minnst þýddur áðurnefndra 19.
aldar skálda enskra og ræður þar miklu að ís-
lendingar tóku snemma ástfóstri við Byron og
hafa því aðrir fremur setið á hakanum. Helgi
Hálfdanarson þýðir þó nokkur ljóö í Erlend-
um ljóðum frá liðnum tímum (1982) og er þar
eitt ljóð sem þeir Sölvi þýða báðir: „When I
have fears that I may cease to be“. Helgi nefn-
John Keats eftir Joseph Severn.
ir það „Ótta dauðans" en Sölvi „Uppgjöf'.
Fróðlegt er að bera saman upphafserindið
sem Helgi þýðir svo:
Þegar égfinn aðfeigð aó dyrum ber
fyrr en minn penni skárar hinstu Ijá
míns hugar-túns, og áður bundið er
í eigin bóka-hlöðum sérhvert strá;
(Ljóð frá liðnum tímum, 172)
John Keats: Sonnettur. Sölvi Björn Siguröarson
þýddi. Mál og menning, Reykjavík 2000.
En Sölvi þýðir svona:
Ég ugginn vil, að fyrr mig sœki feigð
en fjaðurpenninn tœmi virkan hug,
að fyrr min auma œvi lúti beygð
en ónýt bókverk geymi lífsins dug.
Báðir komast vel frá sínu þó mér þyki
túlkun Helga skáldlegri, en Sölvi er
nokkru nær frumkvæðinu, einkum í
upphafi.
Þekktasta sonnetta Keats hefst á þess-
um línum: „Bright star would I were
steadfast as thou art, / Not in lone
splendor hung aloft the night, / And
watching with eternal lids apart, / Like
nature’s patient, sleepless Eremite."
Þetta erindi þýðir Sölvi þannig:
Ú, bjarta stjarna, ef stöðugleika þinn
og styrk ég hefói - en vœri ei borinn þó
á nóttu uppi, aó horfa um himininn,
af heimsins mœtti, einn í vöku og ró.
Og ég verð að játa að þessi þýðing er
mér aðeins daufur endurómur, efnislega
nærri en hvergi hin glitrandi snilld. En
er þá ekki of mikils krafist? Verður
snilld nokkru sinni endurtekin? Annars
staðar þar sem snilld frumkvæðisins er
ekki jafnbrennd inn í sinnið skal ég fús-
lega játa að Sölva takist prýðilega til.
Nefni ég þar til Svefn, Gef mér ást, Með
óbeit á hjátrú alþýöunnar - þó ég sé
ekki sáttur við þýðingu titilsins, „Writt-
en in Disgust of Vulgar Superstition" -
og síðast en ekki síst í bláma þinna
augna, sem sómir sér vel meðal fegurri
ástarljóða á íslenska tungu. Þegar svo
tekst til er ekki unnið fyrir gýg.
Enn einn kostur þessarar bókar er að
hún gefur skýra mynd af hinum skamma
en ótrúlega skáldferli Keats, elstu ljóðin eru
verk greinds og efnilegs byrjanda en fyrr en
varir brýst snilldin fram. Skáldferlinum lýsir
þýðandi einnig í fróðlegum eftirmála. Hafi
hann heila þökk fyrir.
Geirlaugur Magnússon
Linda Vilhjálmsdóttir. Rúnar Helgi Vignisson.
Lesið á Austurlandi
Árviss bókalest fer um Seyðisfjörð, Egilsstaði
og Vopnafjörð um helgina, frá fóstudegi til
sunnudags. Fimm höfundar verða með í för: Ið-
unn Steinsdóttir með Haustgrímu, Linda Vil-
hjálmsdóttir með Öll fallegu orðin, Rúnar Helgi
Vignisson með í allri sinni nekt, Vigdís Gríms-
dóttir með Þögnina og Þorvaldur Þorsteinsson
með Blíðfinn.
Fyrsta bókavakan verður i Safnahúsinu á Eg-
ilsstöðum fóstudagskvöld, kl. 20.30, önnur í
Skaftfelli á Seyðisfirði laugardagskvöld, kl. 21,
og sú þriðja i Miklagarði á Vopnafirði á sunnu-
dagskvöldið, kl. 20.30.
Saga Hafnar
í Hornafirdi
Sdgti Hafnar
i Hornofiröi
Arnþór Gunnarsson hefur sent frá sér síðara
bindið af sinni miklu Sögu Hafnar í Hornafirði,
548 síöur í stóru broti með heimildaskrá og
mannanafnaskrá. Hér tekur
hann upp þráðinn árið 1940,
þar sem honum var sleppt i
fyrra bindi (1997) og heldur
áfram tii ársins 1975. Fjallað er
um atvinnulíf, sveitastjórnar-
mál, félags- og menningarlíf,
menntamál og heilbrigðismál,
þróun landbúnaðar í sveitunum í kring, ferða-
þjónustu og samgöngubætur.
Á þessu tímabili varð alger bylting í sam-
göngumálum Austur-Skaftfellinga þegar flugið
og stórfelld vega- og brúargerð rufu endanlega
einangrun svæðisins. Enn fremur segir frá um-
svifum setuliðsins á Hornafirði í seinni heims-
styrjöldinni og greint frá uppbyggingu ratsjár-
stöðvar bandaríska hersins á Stokksnesi í Nesj-
um og áhrifum stöðvarinnar á atvinnulíf í Höfn.
Eins og i fyrra bindinu fær saga Kaupfélags
Austur-Skaftfellinga mikið rúm, enda var það
langöflugasta fyrirtækiö á Höfn á þessu tímabili.
Útgerð og fiskvinnsla eru líka fyrirferðarmikil í
bókinni því sjávarútvegurinn var grundvöllur
hins mikla vaxtar kauptúnsins á seinni hluta 20.
aldar.
í bókinni eru um 400 ljósmyndir af umhverfi,
húsum og ekki síst mannlifi, og auk þeirra fjöl-
mörg kort, töflur og uppdrættir. Útgefandi er
Sveitarfélagið Hornafjörður.
Fjölskyldulíf
dýranna
Allir vita að lítil börn geta ekki hugsað um sig
sjálf en hvernig er þetta hjá dýrunum? Sum eru
óttalega aum af sér eins og mannabörnin en önn-
ur brölta á lappir strax nýfædd og sum dýr neyð-
ast til að sjá um sig sjálf alveg frá fæðingu vegna
þess að foreldramir em löngu stokknir burt!
í bókinni Fjölskyldulíf dýranna, sem Skjald-
borg gefur út, segir Bent Jorg-
ensen, dýrafræðingur og fyrr-
um forstjóri Dýragarðsins í
Kaupmannahöfn, lesendum
frá ólíkri hegðun fiölmargra
dýrategunda í sínu einkalífi
og Birde Poulsen teiknar þau
öll ljóslifandi. Meðal dýrateg-
unda sem sagt er frá má nefna
simpansa, fíla (sem dekra ungana sína rosalega),
risapöndur, sæfila og sæhesta þar sem pabbinn
sér um krakkana. Gissur Ó. Erlingsson þýðir.
Salka kynnir
í kvöld, kl. 20.30, verður
kynning á bókum hins nýja
bókaforlags Sölku í Kaffileik-
húsinu. Lesið verður úr þrem-
ur þýðingum sem allar hafa
notið vinsælda í heimalöndum
sínum, Kossinum eftir Kathryn
Harrison, Á lausu eftir sænska kímniskáldið
Marianne Eilenberger og Fegraðu líf þitt eftir
Victoriu Morgan. Enn fremur verður lesið upp
úr Matarsögum en í þeirri bók segja 17 þekktar
íslenskar konur ýmsar skemmtilegar eldhússög-
ur og gefa margvíslegar uppskriftir.
Þá munu Sigrún Hjálmtýsdóttir og Margrét
Pálmadóttir taka nokkur lög fyrir gesti en báðar
standa þær að útgáfu hljómdiska fyrir þessi jól.
Kynnir er Vala Þórsdóttir leikkona.
Aðgangur er ókeypis meðan húsrúm leyfir.