Dagblaðið Vísir - DV - 13.12.2000, Blaðsíða 30

Í4
MIÐVIKUDAGUR 13. DESEMBER 2000
Tilvera
DV
Ferð um ísland 1809:
Allra ljótustu mann-
verur sem ég hef séð
- lýsing heimsmanns á framandi landi, byggðu frumstæðu
fólki - skítugu, lúsugu, sjúku, heittrúuðu og hjátrúarfullu
Hefur veriö í þýöingum frá sextán ára aldri
Arngrímur Thorlacius þýdandi segist hafa byrjaö aö þýöa bókina 1993 en ekki kláraö hana fyrr en á þessu ári.
Ferð um ísland er ferðasaga tutt-
ugu og þriggja ára bresks grasa-
fræðings, Williams Jacksons
Hookers, sem kom sem ferðamaður
til íslands sumarið 1809 með ensku
kaupfari sem einnig flutti Jörund
hundadagakonung til landsins.
Hann varð því vitni að „íslensku
byltingunni" án þess þó að eiga þar
nokkurn hlut að máli.
Hooker var sjálfmenntaður nátt-
úrufræðingur og átti eftir að ferðast
viða, verða prófessor i grasafræði
við Háskólann í Glasgow, fyrsti for-
stjóri grasagarðsins í Kew og aðlað-
ur fyrir fræðistörf. Hann var alla tíð
mjög virkur maður, skrifaði bækur,
stofnaði tímarit og duglegur við að
miðla upplýsingum. Allir sem
áhuga höfðu fengu að ganga í safnið
hjá honum og fyrir það varð hann
bæði virtur og vinsæH. Hooker lést
í Kew 1865.
Bókin er lýsing heimsmanns á
framandi landi, byggðu frumstæðu
fólki - skítugu, lúsugu, sjúku, heit-
trúuðu og hjátrúarfullu, bláfátæku
en þó fyrst og fremst gestrisnu.
Byrjaði að þýða sextán ára
Arngrímur Thorlacius, efnafræð-
ingur á Iðntæknistofnun, þýðandi
bókarinnar, segir að hann hafa byrj-
að að þýða bókina 1993 en tekið sér
langt hlé og ekki klárað hana fyrr
en á þessu ári.
„Ég hef verið i þýðingum frá sext-
án ára aldri, framan af þýddi ég að-
allega barnabækur og fræðibækur
fyrir almenning. Ég hef m.a. þýtt
bækur um nudd, ljósmyndum og
svo var ég með í heimsmetabókinni.
Upphaflega var ég beðinn að þýða
þessa bók fyrir ísafold en forlagið
gafst upp áður en ég lauk verkinu
þannig að bókin var í kyrrstöðu í
nokkur ár.
Texti Hooker er mjög margslung-
inn og ég hef því þurft að leita til
náttúrufræðinga til að hjálpa mér.
Bókin var ekki skrifuð fyrir útgáfu,
þetta er dagbók sem höfundur
dreifði til vina og hann reiknaði
með að þeir væru læsir á latinu.
Hooker notaði nafnakerfi Linneus
þegar hann talar um plöntur og ger-
ir ráð fyrir að menn skilji það.
Ágúst H. Bjarnason grasafræðingur
þýddi plöntunöfnin yfir á íslensku
því helmingur þeirra hefur breyst
einu sinni eða tvisvar frá því að
bókin var skrifuð."
Lítil, skítug og ijót gömul
kona
„Mér finnst bókin mjög áhuga-
verð og merkilegt hvað svona ungur
maður fer út í margt. Hann er
greinilega bæði athugull og ná-
kvæmur. Honum finnst landið frá-
brugði því sem hann á að venjast og
lýsir því í smáatriðum, veðrinu,
fólkinu, sóðaskapnum og sjúk-
dómunum. Hann ræðir allt sem fyr-
ir augu ber, túlkar og leggur út frá
í skrifum sínum.“
Hooker ofbýður sóðaskapurinn og
segir á einum stað: Áður en ég yfir-
gaf húsið var mér í mun að vikja lít-
ilræði að húsfreyjunni, en hún var
lítil, skítug og ljót gömul kona sem
haföi hreint ekki farið varhluta af
húðsjúkdómum. Ég rétti að henni
neftóbaksdós en af hógværð hélt
hún í fyrstu að ég væri einungis að
bjóða henni að fá sér. Þegar henni
skildist loks að dósin sjálf væri
innifalin í gjöfinni, stóð ég áður en
ég vissi af, auðmýktur, umvafinn
faðmi þessarar þakklátu gömlu
konu. Ég losaði mig úr prísundinni
eins skjótt og kostur var og tókst á
hendur vandlegan líkamsþvott í
næsta tiltæka læk.
Á öðrum stað lýsir hann íslensku
kvenfóki með þessum orðum: Sum-
ar þeirra eldri voru þær allra ljót-
ustu mannverur sem ég hafði
nokkru sinni séð. í hópi þeirra
yngri voru nokkrar sem myndu telj-
ast laglegar, jafnvel í Englandi.
„Hooker var mjög upptekinn af
gestrisni íslendinga og minnist að-
eins einu sinni á slæmar móttökur,
þegar bóndinn á Skeggjastöðum
krafði hann um fyrirframgreiðslu
og tímdi varla að láta hann fá eldi-
við eða mjólk.“
Jörundur í miklum metum
„Það kemur mér á óvart hvað
Hooker talar vel um Jörund hunda-
dagakonung. Allt sem ég hef heyrt
tH þessa benti tH þess að hann hefði
verið vitleysingur eða slæpingi og í
dag væri hann líklega talinn ofvirk-
ur. Hér er aftur á móti að flnna aUt
aðra lýsingu, hann er fullkomlega
laus við að vera vitlaus og mjög lip-
ur í mannlegum samskiptum. Jör-
undur var þó engan veginn gaUa-
laus, hann var bæði fyHibytta og
fjárhættuspHari og kom sér í mikil
vandræði af þeim sökum seinna á
lífsleiðinni.
Eftir ævintýri sitt hér á landi var
hann um tíma njósnari Breta á meg-
inlandinu og fylgdist m.a. með orr-
ustunni um Waterloo úr trjákrónu
skammt frá.
Að lokum var hann sendur 1
fanganýlendu á Tasmaníu og var
um tíma lögreglustjóri þar. Jörund-
ur er reyndar i miklum metum á
Tasmaníu og safnaði efni í orðabók
fyrir tungumál frumbyggjanna og
talinn til frumkvöðla. Það fór þó iUa
fyrir honum að lokum, hann giftist
einhveri kerlingu sem var fyUibytta
og hann endaði sem aumingi í ræs-
inu og er jarðaður í ómerktri gröf.“
Kip
Húsbréf
Innlausn
húsbréfa
Frá og með 15. desember 2000 hefst innlausn á
útdregnum húsbréfum í eftirtöldum flokkum:
4. flokki 1992 - 28. útdráttur
4. flokki 1994 - 21. útdráttur
2. flokki 1995 - 19. útdráttur
1. og 2. flokki 1998 - 10. útdráttur
Innlausnarveróið er að finna í Morgunblaðinu
miðvikudaginn 13. desember.
Innlausn húsbréfa fer fram hjá íbúóalánasjóói, í bönkum,
sparisjóðum og verðbréfafyrirtækjum og Liggja þar einnig
frammi upplýsingar um útdregin húsbréf.
Ibúðalánasjóður
Borgartúni 21 I 105 Reykjavík I Sími 569 6900 I Fax 569 6800
Hljómplötur______________________________________ t
Ýmsir - Svona var á Sigló ★★
Höföar til fleiri
en innfæddra
eru Birgir Jóh. Birgisson, Ásgeir
Óskarsson, Tryggvi Húbner, Einar
St. Jónsson, Árni Scheving og Jó-
hann Ásmundsson. Auk söngvara
sem þegar eru nefndir má nefna
Þuriði Sigurðardóttur, Einar Júlíus-
son, Þorvald HaUdórsson, Rafn Er-
lendsson og reyndar koma enn fleiri
við sögu. Diskurinn var gerður í ró-
legheitum á fjórum árum. Hann er
greinHega nostursamlega unninn og
allvel vandað til verka. Þar sem
þessi diskur snýst kannski ekki svo
mjög um listrænan metnað, frum-
leika og ævintýralega spilamennsku
er stjörnugjöf kannski í minna lagi.
Það breytir því ekki að diskurinn er
vel frambærilegur og getur höfðað
til fleiri en innfæddra þótt þeir og
aðrir sem til þekkja muni helsta
ánægju hafa af. Þeir sem eldri eru
geta ornað sér við minningamar og
yngri kynslóðin kynnst því hvernig
músikin var á Sigló fyrir 10-30
árum.
Ingvi Þór Kormáksson
Hátt í fimmtíu manns koma við
sögu á geisladiskinum Svona var á
Sigló. Sumir vel þekktir á lands-
vísu, aðrir minna og frægð enn ann-
arra mest bundin við Siglufjörð og
nágrenni. Sumir textarnir virðast
verulega staðbundnir og vafasamt
að aðkomupakk botni nokkuð í
þeim. Þeir hafa þá gjarnan verið
ortir við kunn erlend lög, s.s.Anna
Lára og Hólssveinabragur. í fyrra
laginu hefur verið brugðið aUnokk-
uð frá venjubundnum takti og virk-
ar það dálítið stirt fyrir vikið. Hið
síðara er kunnur sænskur mazúrki.
Önnur lög eru dægurlög á hefð-
bundnum nótum. Tvö eru eftir Leó
R. Ólason og sýna vel að hann er lip-
ur lagasmiður. Enn fremur má
nefna lagið Rauðu sokkar rabarbar-
ans eftir Guðmund Ingólfsson og
Síðasta swinglagið, fjörugt og vel
flutt af Sigga Björns og Amari, en
það er eftir Guðmund Ragnarsson.
Eitt lag á svo Bjarki Árnason, Dísir
vorsins. í upphafi disks og niðurlagi
heyrist á tal Gústa guðsmanns en
fyrsta lagið er einmitt lag Gylfa Æg-
issonar um þann mann. Þetta er eitt
af betri lögum Gylfa, mjög ánetjandi
laglína og innUegur texti. Syrpa
með vinsælum lögum karlakórsins
Vísis er endurflutt af aðeins tíu
manna kór karla og kemur vel út.
Einn af umsjónarmönnum útgáf-
unnar er Leó R. Ólason. Hann sem-
ur, spilar á píanó og er upptöku-
maður ásamt fleirum. Meðal þeirra
sem leggja til lið sitt í hljóðfæraleik