Dagblaðið Vísir - DV - 17.05.2001, Blaðsíða 10

10
Hagsýni
FIMMTUDAGUR 17. MAÍ 2001
DV
Getur lækkað um 25%
- sé rétt að staðið, segir Sigurður S. Gunnarsson hjá Verkvangi
Viðhaldskostnaður fjölbylishusa:
Viöhaldí oft ábótavant
Þegar hrörnun á húsnæöi er komin á visst stig aukast skemmdirnar mjög hratt. Því borgar sig aö sinna viöhaldi vel
og tímasetja allar framkvæmdir þegar þeirra er þörf.
Viðhald fjölbýlishúsa hefur vafist
fyrir mörgum eins og sjá má á fjölda
illa farinna húsa um land allt. Oft er
því um að kenna að íbúar hússins
geta ekki komið sér saman um hvað
skuli gera og þá hvenær eða að fjár-
hagur húsfélagsins er bágur. TU að
koma í veg fyrir að húsin grotni nið-
ur þarf viðhaldið að vera reglulegt
og vel skipulagt. í tuttugu ár hefur
Verkvangur boðið upp á leið sem
leysir þessi mál en fyrirtækið rekur
svokallaðan Viðhaldsvörð. Sigurður
Sverrir Gunnarsson, byggingaverk-
fræðingur hjá Verkvangi, segir að
Viðhaldsvörðurinn sé einkum ætlað-
ur fyrir húsfélög og er markmiðið
með honum að lágmarka viðhalds-
kostnað. Þegar húsfélög ganga í Við-
haldsvörðinn magntekur fyrirtækið
húsið, þ.e. mælir hversu mikið af
veggjum og gluggum er til staðar, og
skoðar húsið hátt og lágt til að meta
ástand þess. Þá er einnig lagt mat á
þörf á viðhaldi næstu ár og gerðar
viðhaldsáætlanir. Inni í þeim eru
fjárhagsáætlanir, þ.e. hvað viðhaldið
kemur til með að kosta. Með því að
tengja þetta tvennt saman fæst lang-
tíma-fjárhagsáætlun og því er hægt
að gera ráð viðhaldskostnaði og
komast þannig hjá miklum sveiflum
í útgjöldum og háum fjármagns-
kostnaði.
Árleg skoöun húss
Þegar framkvæmt er viðhaldseft-
irlit á húsi ætti viðhald þess ekki að
koma íbúum á óvart. T.d. má segja
að ef mála þarf alla glugga eftir 3 ár
geta íbúar strax byrjað að safna fyr-
ir þeim framkvæmdum þannig að
þær ættu ekki að koma mjög illa við
budduna hjá neinum. „Við veitum
ráðgjöf um allt slikt og því verður
illa ígrundaður eða ótímabær við-
haldskostnaður úr sögunni. Ráögjöf
þessi er byggð á árlegri skoðun
hússins og kostar aðeins brot af því
sem hægt er að spara.“
Innifalið í Viðhaldsverðinum er
gagnabanki með magntölum, fram-
kvæmdaáætlun, fjárhagsáætlun,
viðhaldsvöktun og „heilbrigðisvott-
orð“ fasteignar, auk þess sem Viö-
haldsvörðurinn heldur utan um
skrá með eignaskiptasamningi,
orkuvörð, þjónustuaðila, stýringu
framkvæmdasjóðs, framkvæmda-
stýringu og viðhaldssögu.
Rétt tímasetning framkvæmda
Hvorki borgar sig að fara of
snemma né of seint í framkvæmdir.
Sigurður segir allt of algengt að íbú-
ar fjölbýlishúsa taki ákvarðanir um
viðhald án þess að leita sér sér-
fræðiaðstoðar. „Gott dæmi um slíkt
er þegar ákveðið er að klæða heilu
blokkirnar, með kostnaði upp á
milljón krónur á íbúð, þegar hag-
kvæmara væri að gera einfaldlega
við hana með mun lægri tilkostn-
aði. Auðvitað er mjög eðlilegt að
fólk sem ekki er meö sérfræðiþekk-
ingu á þessu sviði taki slíkar
ákvaröanir en betra er aö spá vel í
hlutina áður en farið er af stað. Það
getur sparað stórar upphæðir. Ekki
þarf að minnast á að með svona
kerfi eru íbúar lausir við allan
ágreining um framkvæmdir."
Kostnaður við viðhald eykst eftir
því sem það er dregið lengur og
minna er lagt í fyrirbyggjandi að-
gerðir. Afleiðingar þess aö húseign-
ir fá ekki nægilegt viðhald eru þær
að þegar loksins er farið út í fram-
kvæmdir verða þær miklu dýrari
en þær hefðu þurft að vera. Þegar
hrörnun á húsnæði er komin á visst
stig aukast skemmdirnar nefnilega
mjög hratt.
Lækkar um fjórðung
Ágætis þumalfingursregla er að
gera ráð fyrir að upphæð sem sam-
svarar 1-2% af verði hússins þurfi í
viðhald árlega en fæstir láta svo
mikið renna til þessa mikilvæga
þáttar. Þetta jafngildir því að í 30
íbúða blokk sem metin er á 300
milljónir þurfi viðhald upp á 3-6
milljónir árlega. Þetta eru stórar
tölur en með reglubundnu eftirliti
og skynsamlegum framkvæmdum
má lækka þessa tölu verulega. „í
þau tuttugu ár sem við höfum verið
með Viðhaldsvörðinn hefur það
sýnt sig að kostnaðurinn getur
lækkað mikið, eða a.m.k. 25%,“ seg-
ir Sigurður.
Ef húsi er vel við haldið eykst
verðgildi íbúðanna, sérstaklega ef
hægt er að sýna fram á hvað hefur
verið gert og hvenær. Því geta ibú-
ar í húsum sem eru í Viðhaldsverð-
inum látið eins konar heilbrigðis-
vottorð fylgja ibúðum sínum þegar
þær eru seldar þar sem upplýsingar
um viðhaldssögu og ástand hússins
koma fram. Eign sem vel er farið
meö kallar einnig á betri umgengni
sem aftur stuðlar að því að eignin
haldist í sem bestu ástandi. -ÓSB
Umhirða innijurta
Blóm og innijurtir eru nú að
hefja sitt aðalvaxtarskeið eftir vet-
urinn. Fallegar plöntur eru ein
ódýrasta leiðin til að skreyta heim-
ilið og gefa því fallegan svip. Vænt-
anlega eru flestir búnir að umpotta
og því ekki annað að gera en að
vökva og gefa áburð til að plönturn-
ar dafni vel og lífgi upp á umhverfi
sitt. Hér eru nokkur ráð sem auð-
velda umhirðu blómanna, m.a. þeg-
ar farið er í ferðalög.
Vökvun gegnum stút
Þegar gróðursett er í svalakassa
eða potta með heilum botni þarf að
láta 2-3 cm malarlag á botninn áður
en moldin er sett á sinn stað. Best
er að vökva gegnum plastpípu eða
flöskustút sem nær niður í malar-
lagið. Vatnið dreifist vel og moldin
súrnar ekki.
Sogskálar til stuönings
Ef stórvaxin blóm standa úti í
glugga er ráö að festa sogskálar úr
gagnsæju plasti á rúðuna. Auðvelt
er að hengja jurtimar á krókana og
tylla þeim, t.d. með pípuhreinsara-
bút. Gættu þess að blómin
skemmist ekki af of heitu eða of
köldu gleri.
Plast upp í háls
Á að bregða sér i 2-3 vikna ferð?
Þá skalt þú vökva jurtirnar vel, láta
poka utan um hvem pott og binda
| Tilboð verslana
Satnkaup
Tilboðin gilda til 20. maí. 1
O Gular melónur 189 kr. kg
O Ágætl kartöflur, 2 kg f/ 1 199 kr.
© Ofnstelk m/koníak 1038 kr. kg
O Ofnstelk hunangs 1038 kr. kg
Q Ofnsteik Dijon 1038 kr. kg
Q Ofnsteik venjuleg 1038 kr. hg
Q Gourmet lærisneibar 1238 kr. kg
Q Gourmet kótllettur 1254 kr. kg
Q Gourmet framp.sneibar 983 kr. l<g
0 KJúlll fersk kjúkllngalærl 449 kr. kg

Þín verslun
Tllbobtn gilda til 23. maí.
© Lambasnelbar, 300 299 kr.
O Creóla hakkbollur, 350 g 299 kr.
O Hatting hvítlauksbraub 198 kr.
O Hunt's BBQ sósa 510 ml. 179 kr.
© Heidelberg Garlic dresslng 139 kr.
Q Café Nolr Blstro, 500 g 429 kr.
© Fílakaramellur, 200 g 249 kr.
Q Toblerone, 200 g 229 kr.
Q
©
Skeljunguf
Tllbobin gilda til 30. maí.
O Sportlunsh súkkulabi 79 kr.
Q Fílakaramellur 10 kr.
© Yankle glgant súkkulabl 76 kr.
O Maarud s nakk, 40 g 59 kr.
© Tomma og Jenna safar, 1/4 I 36 kr.
© Pinquln hlt mlx, hlaup 179 kr.
Q Sun Lolly klakar, 10 stk. 199 kr.
o Nýbakab Sól- og Sveitabraub 189 kr.
O Sterllng gasgrill 18900 kr.
0 Grill og ofnhreinslr 539 kr.
Fjaröarkaui
Tilbobin gilda til 19. maí.
o Vatnsmelónur 129 kr. kg
O Braubskinka 599 kr. kg
O Bratwurst pylsur 499 kr. kg
O Hjúkllngalæri m/legg 599 kr. kg
O Kastali ostur 142 kr.
Q íþróttasúrmjólk 99 kr.
Q Johnson blautklútar, 72 stk. 299 kr.
Q
Q
©
Smáauglýsingar
Allt til alls
►I 550 5000
utan
um
pokann
viö rótar-
hálsinn. Gættu þess að
blöð og blóm standi
upp úr plastinu.
Vökvunar-
svampur
Ef vikuferð stendur
fyrir dyrum getur þú vökvað inr
jurtir með svampi (ef gat er á po
botninum). Fylltu stórt fat af vat
og settu pottana á svamp í fatinu.
Skraufþurr gróðurmold
Ekki þýðir að vökva ofan frá ef
moldin er orðin skraufþurr í pottinum,
vatnið hripar bara beint niður í skál-
ina. Betra er að stinga pottinum á kaf
í vatn smástund og setja hann síðan á
disk þar sem hann getur sogið vatnið
til sín neðan frá.
Flöskulok á botni
Ef flöskuloki er hvolft yfir botn-
gat á blómapotti má treysta því að
gatið stíflast ekki. Lokið heldur við
moldina en vatnið sígur niður und-
ir bylgjótta brún þess.
Forðastu ofvökvun
Blómasvampar sem fást í blóma-
verslunum drekka i sig mikið vatn.
Ef blómasvampur er sniðinn til og
lagður á pottbotninn þarf ekki að
óttast ofvökvun. Svampurinn held-
ur vatninu sem afgangs er.
Úr 500 hollrád
Aldur rauðvíns
Rauðvín er pressað úr bláum vín-
þrúgum og hýðið er í leginum með-
an á gerjun stendur. Glæný vin eru
næstum blárauð á litinn en eftir að
vínið hefur legið í tunnum eða í
flöskum verður liturinn djúprauður
og nálgast síðar brúnleitan blæ. Lit-
urinn sést vel ef glas með víni er
borið að ljósu blaði og ljósið látið
skína á ská. Ódýr vín eru oftast
blárauð á lit því þau eru yfirleitt
ung.
Sápuleifar
Allir kannast við hversu leiði-
gjarnt er að nota sápustykkið þegar
það er orðið of lítið til að fara vel i
hendi. Þá er ráð að safna þeim sam-
an í plastpoka. Þegar nóg er komið í
pokann er honum dýft í heitt vatn
og þá bráðna sápustykkin og renna
saman. Pokanum er því næst stung-
ið ofan í kalt vatn og látinn vera þar
uns sápan er storknuð. Einnig má
hella henni í lítil skemmtileg form
og búa þannig til sætar skrautsáp-
ur. Annað ráð er að setja sápuaf-
gangana í gamlan nælonsokk og
binda fyrir. Þá er komin finasta
sápa sem hangið getur í sturtunni.
Járnpottar
Þegar nýr járnpottur er tekinn í
notkun á að þvo hann, þurrka og
■j) smyrja síð-
an með
matarolíu. Síð-
an á að hita hann
hægt á hellu til þess
að feitin setjist í allar
misfellur. Þegar steikt er í pottinum
í fyrsta sinn á að nota heldur meiri
feiti en vanalega. Gæta þarf að hit-
anum því oft vill brenna við í nýj-
um potti. Ekki má þvo pottinn með
sterkri sápu, notið aðeins volgt vatn
og þvottabursta og þurrkið síðan
pottinn vel. Sé farið eftir þessu eyk-
ur það endingu pottanna.
Eggin springa ekki
Margir
kannast við
það vandamál
að egg sem
verið er að
sjóða springa
og innihald
þeirra lekur
út í vatnið.
Til að komast
hjá þessu
vandamáli
má setja eggin í pottinn í sigti eða
síu. Þá er líka auðvelt að ná þeim
upp úr. Kalt vatn er síðan látið
renna yfir þau.
Álpappír undir steikina
Ef steikin er skökk, þ.e. annar
helmingurinn er þykkari en hinn,
er hætt við að hún brúnist ekki
jafnt í steikingunni. Þennan vanda
má leysa með því að krumpa saman
álpappír og setja undir þynnri end-
ann eða þann sem situr neðar. Þá
verður áferð steikarinnar jöfn og
góð.
Hitamælir í ísskáp
Best er að láta hitamæli í kæli-
skáp liggja á milli matvæla í skápn-
um, helst milli tveggja pakka, til aö
hann sýni hita matarins en ekki
lofthitann. Lofthitinn getur breyst
mjög snögglega, t.d. ef ísskápurinn
er hafður opinn í smástund. Rétt
hitastig á að vera nálægt 5 stigum
en það nægir til að geyma mat án
þess að frysta hann.
Glasageymsla
Ef hillur eru háar í boröstofu-
skápnum má nýta rýmið og koma á
betri skipan með því að setja glasa-
grip neðan á hillumar. Glasagripin
eru gerö úr u.þ.b. 1/2 cm þykku tré,
krossviði eða plötum. Festingar fást
í járnvöruverslunum. Gripin eiga
að vera um það bil 1 cm styttri en
nemur breidd á hillunum.