Dagblaðið Vísir - DV - 11.07.2001, Blaðsíða 14

14
MIÐVIKUDAGUR 11. JÚLÍ 2001
MIÐVIKUDAGUR 11. JÚLÍ 2001
19
Útgáfufélag: Útgáfufélagíö DV ehf.
Útgáfustjóri: Eyjólfur Svelnsson
Framkvæmdastjóri: Hjalti Jónsson
Ritstjórar: Jónas Kristjánsson og Óli Björn Kárason
Aóstoðarritstjórar: Jónas Haraldsson og Sigmundur Ernir Rúnarsson
Fréttastjóri: Birgir Guómundsson
Auglýsingastjóri: Páll Þorsteinsson
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaöaafgreiósla, áskrift:
Þverholti 11,105 Rvík, sími: 550 5000
Fax: Auglýsingar: 550 5727 - Ritstjórn: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
Græn númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíöa: http://www.skyrr.is/dv/
Fréttaþjónusta á Netinu: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@dv.is - Auglýsingar: auglysingar@dv.is. - Dreifing: dvdreif@dv.is
Akureyri: Strandgata 31, simi: 460 6100, fax: 460 6171
Setning og umbrot: Útgáfufélagiö DV ehf.
Plötugerð: ísafoldarprensmiöja hf. Prentun: Árvakur hf.
Áskriftarverö á mánuöi 2050 kr. m. vsk. Lausasöluverð 190 kr. m. vsk., Helgarblað 280 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til aö birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiöir ekki viðmælendum fyrir viötöl við þá eöa fýrir myndbirtingar af þeim.
Siðferðiskennd misboðið
Nýlegur dómur undirréttar í einhverju hrottalegasta
nauögunarmáli sem upp hefur komið hér á landi vekur
upp margar spurningar um dómavenjur og gildismat.
Þriggja ára fangelsi fyrir aö svíviröa unga konu og mis-
þyrma henni á annan hátt ofbýður öllu venjulegu fólki.
Og þegar haft er í huga að glæpamaðurinn á að baki
langa sögu afbrota - dæmdur 20 sinnum frá 1992 fyrir
umferðarlagabrot, þjófnaði, rangar sakargiftir og lik-
amsárás - er dómurinn óskiljanlegur.
Svokallaður HelgafeUsnauðgari hefur vakið upp óhug
meðal þjóðarinnar og vægur dómur undirréttar sært
réttlætiskennd hennar.
Jón Steinar Gunnlaugsson hæstaréttarlögmaður hefur
rétt fýrir sér í DV í gær þegar hann segir að þetta sé
„afar sérkennilegur dómur“ en hann bendir á að dómar-
ar hafi svigrúm til að beita mjög hörðum refsingum í
nauðgunarmálum eða allt að 16 ára fangelsi. Jón Stein-
ar segir athyglisvert að bera saman dóma yfir fíkniefna-
neytendum við nauðgunardóma. Þar virðist lítið sam-
hengi vera á milli dóma og alvarleika afbrota.
Á það hefur verið bent oftar en einu sinni hér í DV að
gildismat þjóðar birtist í mörgum myndum.
Á liðnu ári var fimmtugur níðingur dæmdur í átta
mánaða fangelsi fyrir kynferðisafbrot gegn unglings-
stúlkum, auk smánarlegra miskabóta. Sama ár var fúl-
menni dæmt í 75 þúsund króna sekt fyrir að hóta ung-
um pilti lífláti og likamsmeiðingum við innheimtu
fikniefnaskuldar en Pólverja var hins vegar gert að
greiða 400 þúsund króna sekt fyrir að smygla áfengi til
landsins.
Þannig endurspeglast gildismat okkar íslendinga í
dómum. Að leggja líf ungrar konu í rúst með hrottalegri
nauðgun er metið jafngilt þremur árum af lífi fúlmenn-
is með langan afbrotaferil að baki.
Því miður hefur það viðhorf náð að festa rætur að eitt
meginmarkmið refsivistar sé betrun sakamanns. Þetta
viðhorf er ekki aðeins rangt heldur hættulegt þegar
kemur að refsingu glæpamanna sem ekkert virða. Dóm-
ar yfir slíkum mönnum mega aldrei vera annað en
skilaboð samfélagsins um hvert gildismat þess raun-
verulega er.
Þriggja ára dómur yfir Helgafellshrottanum misbýður
siðferðiskennd allra og vekur upp alvarlegar spurningar
um dómavenjur, ekki síst þegar vægur dómur í nauðg-
unarmáli er borinn saman við dóma fyrir önnur afbrot.
Skilaboð samfélagsins til dómstólanna verða að vera ein-
föld; hingað og ekki lengra - við krefjumst þess að þeir
sem leggja líf samborgara í rúst verði beittir hörku og
svigrúm til refsinga samkvæmt lögum nýtt að fullu.
Staðreyndin er sú að allur almenningur hefur annan
mælikvarða - annað gildismat - en dómstólar landsins.
Við slíkt verður ekki unað til lengdar og dómarar lands-
ins verða að skilja að dómar verða að vera í takt við
hugmyndir borgaranna, ætli þeir að halda mikilvægri
stöðu sinni í samfélaginu og trúverðugleika sínum og
trausti.
Hæstiréttur á eftir að kalla Helgafellsniðinginn fyrir
dóm. Dómarar Hæstaréttar eiga því tækifæri til að leið-
rétta ranglæti og um leið senda skýr skilaboð um gildis-
mat lítillar þjóðar.
Óli Björn Kárason
X>V
Eflum menntun í heimabyggð
Tækifærum til menntun-
ar er mjög misskipt eftir bú-
setu. Þó það geti talist hollt
fyrir alla að hleypa heim-
draganum ætti það að vera
jafngilt hvort sem búið er I
borg eða sveit.
Hvert samfélag, hver
byggð, þarf stöðugt að
sækja fram hvað menntun
varðar. Hér styður hvert
menntunarstig annað. Auk-
ið námsframboð í heima-
byggð styrkir sjálfsímynd-
ina, eykur samkeppnis- ——
hæfnina og hefur feikileg margfeldis-
áhrif í nærsamfélaginu. Framfarir í
fjarskiptatækni bjóða upp á fjöl-
breyttan stuðning í þessu starfi.
Það er mikil blóðtaka fyrir hvert
byggðarlag að senda allt ungt fólk
burt til menntunar frá 15-16 ára
aldri og verður erfiðara eftir því sem
skólaárið lengist. Fjarveran eykst,
íjölskyldubönd og rætur í heimahög-
um slitna. Á þessum aldri er hvert ár
dýrmætt sem fjölskyldan getur hald-
ið saman í heimabyggð.
Ný stefna í menntamálum
Þingmenn Vinstri hreyfingarinnar
Jön Bjarnason
þingmaöur Vinstri hreyf-
ingarinnar - græns
framboös.
- græns framboðs hafa flutt
tillögu til þingsályktunar
um samfellt nám til 18 ára
aldurs. Tillagan varð ekki
afgreidd á síðasta þingi en
var send til umsagnar og
kynnt víða um land. Hún
hefur vakið marga til um-
hugsunar. Þar er lagt til að
allt grunnnám verði skipu-
lagt þannig að ungt fólk
innan sjálfræðisaldurs
hvarvetna á landinu geti
stundað það daglega frá
heimili sínu. Hluti námsins
verði starfstengdur og þá jafnframt
höfð hliðsjón af umhverfi, atvinnu-
og menningarlífi viökomandi byggð-
arlags. Náminu Ijúki formlega með
námsgráðu.
Endurskoða þarf síðan skipulag
annars framhaldsnáms, tæknináms,
sérnáms og háskólanáms með tilliti
til þessara breytinga grunnnámsins
þannig aö tryggð verði eðlileg sam-
fella og tenging við alla framhalds-
menntun í landinu.
Núverandi framhaldsskólar munu
víðast geta séð fyrir námsframboði á
tveimur siðustu árum í samfelldu
tólf ára námi en þar sem þeir eru
ekki til staðar er eðlilegt að
þetta nám verði byggt upp við
þá grunnskóla sem fyrir eru.
Snæfellingar, Dalvíkur-
byggð og Olafsfirðingar
sækja fram
Samkvæmt fréttum nýver-
ið hafa Dalvikurbyggð og
Ólafsfjaröarbær nú ákveðið
að sækja fram í eflingu
menntunar í heimabyggð. Og
menntamálaráðuneytið hefur
lýst sig reiðubúið til að hefja
viðræður við þessi sveitarfé-
lög um stofnun tveggja ára
framhaldsskóla. Sveitarfélög-
in við norðanvert Snæfells-
nes eru einnig í viðræðum um
stofnun framhaldsskóla fyrir
Ólafsvík, Grundarfjörð og
Stykkishólm.
Standa ber vörð um fram-
haldsdeildirnar í Stykkis-
hólmi og Ólafsvik og styrkja
námið í Grundarfirði uns önnur
sterkari skipan náms kemst á .
Núverandi reglur um kostnaðar-
og tekjuskiptingu milli ríkis og sveit-
arfélaga mega ekki verða til þess að
hamla eðlilegri þróun og skipan
„Framboð menntunar leggur grunn að
samkeppnishœfni atvinnulífs og búsetu
á hverjum stað. “ — Krakkar á
smíðavelli í Ólafsfirði.
fjar-
menntamála í landinu. Er nú þegar
orðið brýnt að endurskoða reglur um
fjármögnun náms á grunn- og fram-
haldsskólastigi en leggja þarf aukna
áherslu á eflingu náms í heima-
byggð. í því sambandi er brýnt að
fara afar varlega í því að loka eða
takmarka starf litlu sveita-
skólanna. Þeir eru lífæð ná-
grannasamfélagsins og lok-
un þeirra getur haft óaftur-
kræfar afleiðingar fyrir
samfélagið og búsetuna í
landinu öllu.
Menntun er byggöamál
Öflugt menntakerfi sem
nær til allra landsmanna er
forsenda velferðar og hag-
vaxtar. Framboð menntunar
leggur grunn að samkeppn-
ishæfni atvinnulífs og bú-
setu á hverjum stað.
Þjóðinni er nauðsyn að
virkja þá krafta og þekkingu
sem býr í verkkunnáttu og
menningu á hverjum stað,
vítt og breytt um landið.
Þau mikilvægu skref sem
sveitarfélögin viö utanverð-
an Eyjafjörð og á norðan-
Snæfellsnesi eru að stíga
verða vonandi hvatning fyrir önnur.
Markmiðið er að ungt fólk eigi kost á
samfelldu námi í heimabyggð í þaö
minnsta til 18 ára aldurs. Annað
verði undantekning.
Jón Bjarnason
verðu
Skólafrelsi í augsýn
Maður nokkur sagði að íslending-
ar hefðu allir verið læsir og skrif-
andi þegar skólaskyldu var komiö á
í landinu.
Máliðkun var hluti af menningu
landsmanna frá fornu fari. Það
þurfti ekki skyldu til að efla þann
áhuga. Líklega var það forræðis-
hyggjan frá Evrópu sem var undir-
rótin að skólaskyldunni.
Skólaskyldan gerði að verkum að
farið var að kenna sömu fög með
sama hraða öllu ungviðinu. Svo er
reyndar enn að vissu leyti. Þeir sem
eru næmir og áhugasamir um bók-
fræðin þurfa að dragnast með þá
sem engan áhuga hafa og eru seinir.
Þannig útvatnast og tefst menntun
þeirra fljótlærðu
Fá ekki að þroska
sín áhugasvið
Þeir bóktregu eru þannig fláðir
sjálfsímynd og áhuga snemma (en
reynast nú samt oft bestu þegnamir,
þegar þeir hafa náð sér eftir niöur-
brjótandi áhrif skólaverunnar). En
svo vill til að menn, og ungviðið líka,
eru misjafnir.
Flestir hafa áhuga á einhverju og
geta þroskað sinn séráhuga og hæfi-
leika snemma ef þeir fá tækifæri.
Það er margt annað en skræðulestur
í stöðluðum bóknámsfögum sem get-
ur komið þeim til gagns. Fyrir suma
gæti verið betra að læra tónlist frek-
ar en tungumál, dansmennt frekar
en dönsku eða trésmíði í staðinn fyr-
ir tölvufræði. Sumir myndu þroskast
best af að fá að vera með fullorðnum
við störf og læra þannig eitthvaö
nýtilegt.
Ofskólun og rangskólun
íslensk ungmenni fá þó ennþá að
taka þátt í atvinnulífinu, meira en í
mörgum ná-
grannalöndum.
Reyndar fer þetta
hríðversnandi hér
líka. Reglufargan
Evrópusambands-
ins, m.a. um
vinnumarkaö og
vinnu ungmenna,
er í kjölfar EES-
samningsins farið
að teygja sína
dauðu hönd til ís-
„ Víðsýnir menn, a.m.k. Hafnfirðingar og ^ð' °a8ð
menntamálaráðherra, hafa áttað sig á að skólann, hann er
menntunin í landinu verður best þar sem skól- Þegar orðinn
unum er stjómað af þeim sem kunna það, það g,1,^11 ánuöurn of
er að segja skólastjórum ogkennurum.“ - Betra vært að
Listahátíð í Lækjarskóla í Hafnarfirði. skipta skólunum
upp í styttri annir og hvetja
nemendur, sérstaklega þá
eldri, til þess að taka þátt I
atvinnulifinu inn á milli.
Fyrirtæki eru farin að flytja
inn fólk til starfa, meira að
segja stofnanir íslenska rík-
isins eru farnar að ganga á
undan viö að flytja inn fólk
frá fjarlægum heimshorn-
um. íslendingarnir eru
nefnilega að „mennta sig“ í
skólum, á kostnað ríkisins.
Margir að óþörfu, þegar að
er gáð fer mikið af þeirra
tíma í nám sem hvorki þeir
né samfélagið hafa gagn af. Fyrir
marga væri best að fá að taka þátt í
atvinnulífinu snemma, finna sér
áhugasvið og einhvem staö í samfé-
laginu. En sækja síðan nám þegar
þroskinn og áhuginn kallar, eftir sín-
um þörfum og getu. Annars gæti far-
ið eins og hjá mörgum ungmennum í
Evrópusambandinu; verða gagnslaus
að þvælast fyrir, tjóðruð á skólabekk
langt fram á fullorðinsár, og losna
svo út úr skólunum rúin frum-
kvöðlakrafti og kjarki (og sjá jafnvel
fyrir sér að verða atvinnulaus mest-
allt lífið).
Brautryðjendur í Hafnarfirðí
Fyrsta virkjunin var í Læknum,
fyrsta stóriðjuverið i Straumsvík, og
nú fyrsti kerfisskólinn, sem fær eitt-
hvert frelsi í Áslandi. Víðsýnir
menn, a.m.k. Hafnfirðingar og
menntamálaráðherra, hafa áttað sig
á að menntunin í landinu verður
best þar sem skólunum er stjórnað af
þeim sem kunna það, það er að segja
skólastjórum og kennurum. Frelsi,
frumkvæði og framsækni gæti
Friðrik
Daníeisson
efnaverkfræöingur
þannig orðið ráðandi í
skólastarfinu. Stjórnvalds-
afskipti og fyrirmæli kerf-
isins, eða embættismenn í
ráðuneytum víðs fiarri,
þurfa þar ekki nálægt að
koma (þeim gæti nægt að
gefa út samræmd próf í
reikningi og íslensku ann-
að slagið, það mætti m.ö.o.
hafa kunnáttukvöð í
grunnfogum í staö skóla-
skyldu).
Frelsi í augsýn
Það verður vonandi ekki
bara Áslandsskóli i Hafnarfirði sem
fær eitthvert sjálfstæði. Allir skólar
landsins þurfa frelsi frá óþörfum lög-
um og reglum, miðstýrðum forræðis-
lausnum skólakerfisins, skrifstofum
og launadeildum ráðuneyta og sveit-
arfélaga. Það er fiölbreytileikinn sem
íslenska þjóð vantar, ekki eintóma
skræðumenntaða skjáglópa, steypta í
sömu mót. Foreldrana vantar fleiri
valkosti fyrirr börnin sín, ungling-
ana vantar minni og mannlegri
skóla með markmið, ungmennin
þurfa menntun að sínum áhuga sem
hæfir atvinnu sem þörf er fyrir og
völ er á.
Allir skólar, frá grunnskólum í há-
skóla, þurfa sjálfstæði. Hvort sem
þeir verða sjálfstæðar stofnanir, fé-
lög, fyrittæki eða einstaklingar. Þá
geta þeir lagað sína starfsemi að
kalli tímans og boðiö sínum nemend-
um upp á það sem þeir vilja og þurfa.
Þá verður til fiölbreytt þekking í
landinu, löguð að þörfum einstak-
linganna og atvinnulífsins, og jafn-
vel íslands.
Friðrik Daníelsson
Spurt og svarað
Hafa Norðmenn stundað rányrkju í íslenskri landheígi?
Amar Sigurmundsson,
formaður fiskvinrtslustöðva
Efla skal
eftirlitið
„Það er ljóst aö við þurfum að
vera mjög vel á varðbergi varð-
andi veiðar útlendinga innan og á
mörkum fiskveiðilögsögunnar, sem og í grænlensku
lögsögunni í þessu tilfelli. Landhelgisgæslan hefur
staðið mjög vel að málum. Þessi niðurstaða á ísafirði
segir okkur að við þurfum að efla þetta eftirlit, ekki
sist á mörkum íslands og Grænlands. Við erum að
veiða úr takmarkaðri auðlind og þetta færir okkur
sannindi um það að það er viss freisting í þvi aö hafa
möguleika á því að veiða á tveimur veiðisvæðum. Ég
tel ekki að Norðmenn stundi rányrkju á íslandsmið-
um og þessar þjóðir hafa unnið saman en þessi tilvik
segja okkur að vera vel á varðbergi."
Helgi Laxdal,
formaður Vélstjórafélags fslands
Ekkiað
hefjast nú
„Það er alveg ljóst að ef þeir
eru að veiöa mun meira en
þeim ber samkvæmt samkomu-
lagi þjóðanna eru þeir í vissum skilningi að
stunda rányrkju. Við erum að veiða úthlutuðum
afla og allir verða að hlíta því. Ég veit ekki
hvort þetta hefur staðið lengi en það væri mjög
skrýtið ef Norðmennimir væru að hefia þetta at-
hæfi í dag. Við erum með dómstóla og þarna eru
menn að fremja verknað sem er í andstöðu við
okkar lög svo það þarf að fara með þessi mál fyr-
ir þá. Ég hef ekki verið á sjó mjög lengi en þrátt
fyrir það kemur þetta ekki á óvart þvi menn
beita öllum ráöum til þess að auka sinn hlut.“
Einar Oddur Kristjánsson,
þingmaður Sjálfstœðisflokks
Kemur ekki
á óvart
„Norðmenn eru ekki að stunda
rányrkju en þeir eru að seilast
lengra en þeir hafa samninga til
og hafa jafnvel gert lengi. Ég hef vitað lengi að það
er mjög takmarkað sem hægt er að treysta afla-
skýrslum. í svona kerfum mega menn alltaf reikna
með því og það er ekki hægt að stunda svona veiði-
eftirlit nema með gríðarlegu miklu eftirliti. Ég er
einn af þeim sem hafa haft miklar efasemdir um
það að hægt sé yfir höfuð að halda uppi einhverju
veiðieftirliti. Viöurlög eru mjög þung við þessum
brotum, það vantar ekkert á refsirammann, hann
er alveg í toppi, bæði aflaupptekt og fiársektir.
Þetta kemur mér því ekkert á óvart.“
Ekki tala um þaö
„Stöðugt fleiri hafa að
undanfórnu tekið undir
með þeim sem telja að
háir vextir og veik staða
íslensku krónunnar sé
orðin íslenskum fyrir-
tækjum og íjölskyldum slíkur myllu-
steinn um háls að vart verði við unað.
Þarna hafa menn á borð við Hörð Arn-
arson í Marel og Þorgeir Baldursson í
Odda tjáð sig opinberlega með mjög
skýrum hætti svo að eftir hefur verið
tekið. Þeir sem ekki vilja ræða málin
hafa svo sem látið í sér heyra líka.
Nokkrir hafa opinberlega lýst hneyksl-
an sinni yfir því að þessi mál skuli yf-
irleitt vera rædd. 1 leiðara dagblaös var
nýlega fialiað um illa ígrundaða aðfór
að veikburða gjaldmiðli. 1 sama streng
hefur þekktur verðbréfamiðlari tekið og
er helst á honum að skilja að umræðan
innan iðnaðarins hafi valdið falli krón-
unnar. Vandinn er meiri en svo að við
í iðnaðinum getum leyst hann með því
einu að þegja þunnu hljóöi."
Sveinn Hannesson framkvæmdastjóri á si.is.
Frjósamar refalæður
„Síðustu refalæðurnar eru væntan-
lega gotnar nú, en eins og i minknum.
Flest bendir til þess að gotið hafl geng-
ið vel. Heyrst hafa tölur frá 6 til 7 og
jafnvel fleiri hvolpa á paraða læðu en
það verður að teljast mjög gott. Geld-
prósentan virðist samt vera meiri á
sumum búum nú í ár en áður og vilji
refabændur skoða það nánar er ég til-
búinn til þess. Flær og flugur eru til
vandræða fyrir þá sem búa í minkabú-
inu en ekki síður fyrir þá sem vinna
þar. Það er því kostur fyrir alla ef
þessum dýrum er útrýmt. Mikilvægt er
að halda þessu niðri með fyrirbyggj-
andi eitrun í þá kassa sem læður og
hvolpar eru flutt í og síðan í þá kassa
sem hvolpamir komu frá.“
Einar S. Einarsson ráöunautur í fréttabréfi.
Þórarinn E. Sveinsson,
forstöðumaður á Akureyri
Grjótkast úr
glerhúsi
„Rányrkja er stórt orð og varla
rétt að kalla þetta það. Þetta er
hins vegar lögbrot því Norðmenn-
irnir eru greinilega ekki að fara eftir settum regl-
um og samningum með því að gefa upp töluvert
minni afla en þeir era að taka. Ég er því ánægður
með að íslensk landhelgisgæsla er að taka á því,
hvort sem Norðmenn eiga í hlut eða aðrar þjóðir.
Traust okkar til þeirra hefur þorrið í bili, hvað
varðar aflatölur en við íslendingar ættum að fara
varlega í að kasta grjóti úr glerhúsi út af yfirsjón
frænda vorra. Hafa Norðmenn ekki tekið íslensk
skip við ólögleg athæfi? En þetta eru siðaðar þjóðir
sem taka á þessu eftir Guðs og manna lögum."
Margfaldur munur er á tilkynntum afla og afladagbók norskra loönuskipa viö íslandsstrendur samkvæmt mælingum Landhelgisgæslunnar. Norsk skip færö til hafnar.
Skoðun
Vanlaunuö störf
og oflaunuð
Sú stefna að meta erfið störf og oft
á tíðum lítt eftirsóknarverð til
lægstu launa er ekki aðeins óréttlát,
hún er heimskuleg. Þeir sem móta
þessa stefnu bera því við að um sé að
ræða störf sem ekki krefiast mikillar
menntunar eða sérþekkingar. Sú
haugalygi lýsir aðeins fáfræði þeirra
sem senda menn út af örkinni til að
varna því að tilteknar atvinnustéttir
komist upp úr fátæktarbaslinu.
Skýrt og nærtækt dæmi eru þroska-
þjálfar sem þurfa að stunda nokk-
urra ára háskólanám til að fá starfs-
réttindi. Þar að auki þurfa þorska-
þjálfar að búa yfir fórnfúsri lund og
gefandi hugarfari. Þeir eiginleikar
verða seint metnir til fiár.
Samt láglaunastétt
Þroskaþjálfar tilheyra einni þeirra
starfsstétta sem ríki og sveitarfélög
telja að ekki séu margra skildinga
virði þegar kjör þeirra eru ákveðin.
Hlutskipti vel menntaðrar stéttar
sem vinnur erfið og viðkvæm störf í
þágu samfélagsins er að búa viö kjör
sem meðal siðaðra þjóða teljast vart
undir fátækramörkum. - Sjúkraliðar
eru önnur starfstétt sem sem varla
nýtur menntunar né mikilvægi
starfa sinna þegar til launakjara
kemur.
Á þeirra herðum hvílir náin um-
önnun sjúkra og aldraöra og ekki er
sjaldgæft að störfin séu þess eðlis að
annað fólk veigrar sér við að leggja
hugann að því hvemig þau eru unn-
in. Samt eru sjúkraliðar láglauna-
stétt sem neyðist til að sækja hverja
kjarabót með hörku þar sem fiárveit-
ingavaldið spymir fast við fótum í
hvert sinn sem stéttin fer fram á
leiðréttingu sinna launakjara.
Að vonum sækja þroskaþjálfar og
sjúkraliðar í önnur og betur launuð
störf og er því hörgull á menntuðu
fólki til að fylla í skörðin þegar
fækkar óðfluga í starfsgreinunum.
Fátæktargildra
í samkeppnisanda markaðsþjóðfé-
lagsins eiga starfsgreinarnar sem
hér em nefndar fá eða engin tæki-
færi til kjarabóta. Heilbrigðiskerfin
eru rekin af því opinbera og starfs-
fólkið því háð ákvörðunum ráðu-
neyta hvað varðar launakjör. Samn-
inganefndir ríkisvaldsins starfa í
umboði fiármálaráðuneytisins og
eru bundnar af tilskipunum þaðan.
Þegar opinberu ráðamennirnir
eru búnir að ákveða hvaða stéttir
eru ekki verðar mannsæm-
andi launakjara eru þær
settar til hliðar eins og
stéttleysingjar á Indlandi.
Úr því ástandi er erfitt að
brjótast, eins og öðrum fá-
tæktargildrum.
Minna má á, sem
endranær, að þeir embætt-
ismenn sem véla um kaup
láglaunastétta og yfirmenn
þeirra úr hópi stjórnmála-
manna njóta úrskurða
greiðvikins kjaradóms þeg-
ar þeirra eigin kjör eru
ákvörðuð. Því þekkir þetta lið ekkert
til kjarabaráttu nema frá þeirri hlið
að halda kaupi annarra og þar með
lifskjara á
eins vesölu plani og mögulegt er
að komast upp með.
Því er borið við að hið opinbera
þoli ekki útgjaldaauka og að fiárlög
og fiárhagsáætlanir fari allar úr
skorðum ef bæta á hag láglauna-
hópa.
Mlsréttiö eykst
Hins vegar er aldrei minnst á að
það skaði rikissjóð eða sveitarsjóði
hið minnsta þegar veriö er að hækka
laun kjaraaðalsins upp úr
öllu valdi. Þótt aldrei séu
til peningar til að bæta kjör
þeirra sem annast aumustu
meðbræður okkar og syst-
ur eru aldrei vandkvæði á
að ganga í sjóði til að hygla
þeim sem bestar hafa tekj-
urnar.
Eins og í öðrum ríkjum
markaðshyggjunnar eykst
launamunur og misrétti
hröðum skerfum. Á það
jaftit viö á frjálsum vinnu-
markaði og hjá því opin-
bera og ekki síst hjá alþjóðastofnun-
um sem eru að verða meö mestu at-
vinnurekendum í heimi hér. Að-
staða er notuð til að hygla sér og sín-
um og öll samfélagskennd er að
hverfa úr hugskoti þeirra sem fyrir-
tæki, flokkar, lönd og embætti erfa.
Auðvelt er að reikna út að umönn-
um sjúkra og bjargarlausra er létt-
væg í landsframleiðslunni. Því skal
litlu til kostað. Sú er hugsun kjara-
aðals og einstrengingslegrar mark-
aðshyggju. Þess gjalda starfsstéttir
sem hafa valið sér það vanþakkláta
hlutskipti að létta byrðar þeirra sem
þyngstar bera.
Þroskaþjálfar tilheyra stétt sem er meðal þeirra sem
hið opinbera telur ekki margra skildinga virði þegar
kjör þeirra eru ákveðin.
94