Dagblaðið Vísir - DV - 07.02.2002, Blaðsíða 8

8
FIMMTUDAGUR 7. FEBRÚAR 2002
Fréttir
DV
Miðborgin sem sefur á daginn og vakir á nóttunni:
Verslanir og
þjónustufyrirtæki
hafa lagt á fló
- og nú er veitingastöðum farið að fækka líka
Flótti verslana og þjónustufyrir-
tækja - ofbeldi, sóöaskapur og hnign-
un eru orð sem mjög oft heyrast í um-
ræðunni um miðborg Reykjavíkur. Sú
umræða er engin ný bóla, heldur hafa
svipuð orð verið viðhöíð um þetta
svæði um áratugaskeið. Skýrsla Þró-
unarfélags miðborgarinnar frá i haust
staðfestir reyndar þennan orðróm að
hluta og sýnir vel hnignun miðborgar-
innar hvað verslun varðar siðustu
árin.
Verslunum hefur fækkaö stöðugt í
miðborginni frá 1996. í Kvosinni hefúr
þeim fækkað úr 67 árið 1996 í 35 í sept-
ember 2001. Á Laugavegi og Banka-
stræti hefur verslunum fækkað úr 191
árið 1996 í 166 árið 2001. Á Skólavörðu-
stíg er staðan óbreytt á milli þessara
ára, eða 48 verslanir, þó um tíma hafi
þær farið allt upp í 50 árið 2000 og fæst-
ar orðið 46 árið 1998. Á Hverfisgötu
voru 30 verslanir 1996 en voru orðnar
24 í september 2001. f hliðargötum mið-
bæjarins hefur verslunum hins vegar
lítils háttar fjölgað, eða úr 36 árið 1996
í 42 í september 2001.
Samsetning verslana og þjónustu á
svæðinu hefúr breyst mjög á umliðn-
um áratugum. Verslunum fækkar en
veitingastöðum hefur fjölgað fram
undir síðasta ár. Það er því ekki laust
við að nokkurt sannleikskom sé falið í
því þegar talað er um að miðbærinn
sofi á daginn en vakni ekki tO lífsins
fýrr en með öldurhúsagestum á nótt-
unni. Þar kann þó líka að vera breyt-
ing í aðsigi.
Veitingastóðum
fækkar um fjóröung
í úttekt Landmats á starfseminni í
miðbænum kemur fram að veitinga-
húsum er nú einnig farið að fækka í
miðborginni eftir að hafa sprottið upp
eins og gorkúlur á umliðnum árum.
200
150
100-
50
VERSLUNUM F/EKKAR
Laugavegur
og Bankastrœti
Kvosln
1996 1997 1998 1999 2000 2001
Sorglegar staðreyndir
Tölur Þróunarfélags miöborgarinnar
og Landmats sína glögglega fækkun
verslana og fyrirtækja í miöbænum.
Frá árinu 2000 til 2001 hefur veitinga-
húsum fækkað úr 80 í 61, eða um
hvorki meira né minna en 24%. Þá hef-
ur smásöluverslunum samkvæmt
könnum Landmats fækkað á milli
þessara ára úr 43 í 36, eða um 16%. Það
sem flokkað er undir viðskipti og at-
vinnulíf hefur dregist saman um 5%,
ráðgjöf og þjónusta um 2%, opinber
þjónusta um 9%, afþreying um 15%, en
í öðrum óskilgreindum geirum hefur
hins vegar fjölgað um 23%.
Hörður
Kristjánsson
blaðamaöur
Fátt um skýringar
Fáar skýringar eru gefnar á marg-
umræddu ástandi, en ef litið er yfir at-
burði liðinna áratuga virðast aðgerðir
til að endurvekja miðbæinn oftast hafa
verið ákaflega ólánlegar. Má segja að
einn helsti stórviðburðurinn til góðs i
þeim efnum hafi verið uppbygging
Torfunnar á áthmda og níunda ára-
tugnum. Eflaust var þá leitun að mið-
borg i víðri veröld sem státaði af hrör-
legri byggingum en þar mátti sjá. Að
gera illa brunna og að margra mati
hálfónýta fúahjalla að virðulegum
byggingum með sögu var vissulega
stórvirki. Samt má þó eflaust finna
marga sem dauðsjá eftir að tækifærið
hafi ekki verið notað til að setja jarð-
ýtu á allt „draslið".
Vistvæn miðborg
- hvað er það?
Hugtakið vistvæn miðborg hefur
ákaflega óræða merkingu þegar rætt
er um miðborg Reykjavíkur. Menn
eyða gríðarlegum tíma, í borgarstjóm
og víðar, í að velta vöngum yfir hvort
pöbbar, súlustaðir eða kaffihús rúmist
innan þessa hugtaks. Einnig hvaða teg-
und verslana sé æskilegust á svo göf-
ugum stað sem miðja höfúðborgar á að
vera.
Einn þáttur, sem jafnframt er þó
trúlega sá augljósasti þegar rætt er um
vistvæni miðbæjar, gleymist gjaman í
þessari umræðu. Það er blessað veður-
farið. Það er ákaflega lítið vistvænt við
það að berjast í nístandi norðanáttinni
um götur miðbæjarins með það helsta
takmark að koma sér í skjól. Við slík-
ar aðstæður fer harla lítið fyrir því að
menn dvelji við fagurskreytta búðar-
glugga eða setjist niöur á bekk undir
bemm himni til að spjalla við kunn-
inga og vini. Þetta er einmitt það atriði
sem verslunarmiðstöðvamar í Kringlu
og Smáralind hafa einna helst fram
yfir miðbæ Reykjavíkur. Það er stað-
reynd að fólkið sem ekki nennir að
DV-MYND GVA
Laugavegurinn í dag
Erfitt viröist vera aö efla ímynd miöborgarinnar í líkingu viö það sem gerist
erlendis. í staö þess aö fölk flykkist þangaö í verstunarerindum sækir þaö nú
í skjóiiö i Kringlu, Smáralind og öörum „ veöursælum “ stööum.
berjast við óblítt veðurfar í miðbænum
leitar á þessa staði. Því er í raun furðu-
legt til þess að vita að hugmyndir um
að auka skjólsæld miðborgarinnar
virðast lítinn sem engan Mjómgrunn
hafa Motið á umliðnum áratugum. Má
þar t.d. nefna hugmyndir Amar Sig-
urðssonar arkitekts um yfirbyggðan
Laugaveg sem enn hafa ekki orðið að
verMeika. Eigi að síður var við endur-
bætur götunnar gert ráð fyrir undir-
stöðum undir slíkt glerþak.
í kulda og trekki
Norðanstrengurinn úr Hvalfirðin-
um, sem mjög oft er ríkjandi á vetrum,
næðir illilega um miðbæ Reykjavíkur.
Þegar Laugavegi og Bankastræti slepp-
ir ganga menn í raun inn í vindgöng
eða trekt sem opnast í norður við
Reykjavikurhöfn. Fyrir utan skemmur
Ny hverfi honnuð i veðurlikani
- glæný tækni, segir Haraldur Ólafsson veöurfræðingur
Þótt vitað sé að veðurfar sé einn
afdrifaríkasti þátturinn varðandi
það hvort hverfí séu aðlaðandi eða
ekki þá hafa veðurfræðingar ekki
verið kallaðir til varðandi hönnun-
armál miðbæjarins. „Ég veit ekki til
þess að þetta hafi veriö skoðað sér-
staklega," segir Haraldur Ólafsson
veðurfræðingur.
Haraldur vakti einmitt mikla at-
hygli fyrir nokkrum árum er hann
kynnti hugmyndir sínar um hvern-
ig breyta mætti veðri i nágrenni
fjalla með skipulagðri ræktun trjáa.
Hann hefur nú komið slíkum hug-
myndum að við hönnun nýrra
hverfa við Norðlingaholt og í Mos-
fellsbæ. Þar er notað glænýtt veður-
farslíkan í tölvu sem væntanlega
verður einnig notað við hönnun
nýja hverfisins við Úlfarsfell. Hann
segist hafa mætt á fundi með arki-
tektum þessara hverfa þar sem far-
ið hafi verið yfir marga þætti, bæði
er varðar vind og snjósöfnun. Norð-
lingaholtið sé í raun fyrsta hverfið
þar sem slíkt er reynt.
„Þessi nýja tækni að reikna út
áhrif vinds er alveg ný og þetta hef-
ur ekki verið gert áður. Norðlinga-
Haraldur Olafsson veðurfræðingur
Þaö er alveg hægt að reikna út áhrif bygginga á veöurfariö þótt þaö sé flókiö.
holtið og Mosfellsbær eru í raun
fyrstu svæðin þar sem notaðir eru
vindreikningar. Maður tekur þá töl-
ur um dæmigerða vinda og setur
þær inn í tölvulikan. Vandamál
skipulagsfræðinganna hefur verið
hingað til að þeir hafa fengið mæl-
ingar frá veðurstöðvum sem eru
langt í burtu. Veður er hins vegar
svo staðbundið að þær mælingar
hafa ekki fullnægt þeirri þörf sem
er til staðar. Þar kemur tölvulíkan-
ið til skjalanna.
Það er almennt viðurkennt að
trjágróður getur t.d. haft mikil áhrif
á veðurfar. Þá er bæði um bein
áhrif af skjólbeltinu sjálfu og líka
veðuráhrif í töluverðri fjarlægð.
Það bæði dregur úr vindi og lyftir
honum líka. Trén í Hljómskálagarð-
inum hafa t.d. ótrúlega mikil áhrif á
sunnanáttina í miðbænum. Þó virð-
ist þetta hafa meiri áhrif á strengi í
fjallendi en jafnan vind á slétt-
lendi.“
- Telur þú líklegt að hægt væri að
hafa áhrif á veðurfar í miðbænum,
t.d. með hönnun bygginga?
„Já, það er alveg hægt. Það er þó
ekki nándar nærri eins mikið svigrúm
þar og í nýjum hverfum. Þetta er löngu
hannað svæði og það er ekki víst að
menn séu tilbúnir að ganga eins langt
og þyrfti til að fylgja eftir veðurfars-
sjónarmiðum. Það er samt alveg hægt
að reikna út áhrif bygginga á veðurfar-
ið þótt það sé flókið. Það er þó ekki
fyrr en á síðustu misserum sem þetta
hefúr í raun verið mögMegt," segir
Haraldur Ólafsson.
Hafskips hefur nær ekkert verið gert
til að skipMeggja byggð á þessu svæði
sem drepið gæti niður þennan vind-
streng. Nýtt deiliskipulag miðbæjarins
virðist duga þar skammt, því þar er
ekki gert ráð fyrir að lokað verði fyrir
þessa trekt með háreistum byggingum
austur fyrir Ingólfsgarð. Athyglisverð-
ustu tillögumar í þeim efnum gat þó
að líta í DV í desember. Þar er um að
ræða hugmyndir þeirra Guðjóns
Magnússonar arkitekts og Bjöms Em-
ilssonar kvikmyndagerðarmanns sem
þeir hafa kallað „Nýhöfn“ í Reykjavík.
Þeir félagar vonuðust til að hægt yrði
að þróa þær hugmyndir í framhMdi af
nýju deiliskipulagi. Þær hugmyndir
njóta þeirrar sérstöðu að tengja höfn-
ina með virkum hætti við byggð mið-
bæjarins.
Hús breyta veðurfari
Þrátt fyrir að langt virðist í land að
miðbær Reykjavíkur geti talist veður-
fræðilega vistvænn, nema þá á Mbestu
sumardögum, þá hefur ýmislegt verið
gert meðvitað eða ómeðvitað til að
breyta þar veðurfari. Sérstaklega varð-
ar það svæðið ofan SkMagötu. Þar hafa
á liðnum árum verið reistar háar bygg-
ingar sem án efa brjóta upp stöðugan
norðanstrenginn. Víst er að háreistar
nýbyggingar á Eimskipslóðinni, neðan
Lindargötu, sem nú stendur til að fara
að byggja, munu þar einnig virka til
bóta. Rök gegn slíkum byggingum er
að það sé stflbrot að byggja háreista
byggð sem umlyki lágreista miðborg.
Þá hefur stóraukinn trjágróður í
borginni verið mjög til bóta. Það er vís-
indalega margsannað að hávaxinn
gróður drepur niður vindstyrk. Jafn-
vel hafa sérfræðingar á borð við Har-
Md Ólafsson veðurfræðing komið fram
með hugmyndir um að drepa megi nið-
ur hættMeg veðurfyrirbæri eins og
fjallabylgjur með skipMagðri rækfirn
skóga. Víst er að í Reykjavik er orðinn
til einhver stærsti skógur á íslandi
sem gjörbreytt hefur veðurfari borgar-
innar, en þar mætti örugglega gera
enn betur.
Ómaikvissar aögerðir
Þegar litið er til annarra aðgerða í
miðbænum, sem átt hafa að vera til úr-
bóta, virðast þær oft á tíðum hafa ver-
ið æöi fálmkenndar. Þó að í fyrrasum-
ar hafi verið deilt á jarðrask í Austur-