Dagblaðið Vísir - DV - 06.03.2002, Blaðsíða 31

MIÐVIKUDAGUR 6. MARS 2002
35
DV
Tilvera
Æsmssm
Shaquille O’Neal þrítugur
Einn besti körfu-
boltamaður í banda-
ríska körfuboltan-
um, Shaquille
O’Neal, sem leikur
með Los Angeles
Lakers, verður þrí-
tugur í dag. O’Neal,
sem ungur vakti at-
hygli fyrir hæfileika sína, hætti námi
i háskólanum í Louisiana til að geta
farið i atvinnumennskuna en tók síð-
ar próf utanskóla í stjómmálafræð-
um. Hann lék í nokkur ár mcð Or-
lando en skipti siðan yfir til Los Ang-
eles og hefur verið yfirburðamaður í
NBA-körfunni undanfarin ár.
Tviburarnlr (2
Gildir fyrir fímmtudaginn 7. mars
Vatnsberinn (20. ian.-i8. febr.):
I Þú kynnist einhveijum
mjög spennandi á
næstunni og á sá eða
sú eftir að hafa mikil
áhrif á líf þitt. Það verður mikið
um að vera í kvöld.
Fiskarnir (19. febr.-20. marsl:
Óvæntir atburðir eiga
Isér stað í dag. Þú færð
einhverja ósk þína
uppfyllta, verið getur
að gamall draumur sé loks
að rætast.
Hrúturinn (21. mars-19. aprill:
. Vinur þinn sýnir þér
skilningsleysi sem
| fær þig til að reiðast.
Hafðu stjóm á
tilfinningum þínum og ræddu
málið við vin þinn.
Nautið (20. april-20. maí):
Þú ert eitthvað eirðar-
laus þessa dagana og
átt í erfiðleikum með
að finna þér skemmti-
legverkefni. Fjölskyldan er afar
samhent í dag.
Tvíburarnir (21, maí-21. iúní):
Þér gengur vel í vinn-
“■unni og færð mikla
hvatningu. Kvöldið
verður rólegt í
hópi goðra vina. Þú ert sáttur
við allt og alla.
Krábbinn (22. iúni-22. íúid:
Fjármálin valda þér
| nokkrum áhyggjum en
' verulegar líkur eru á að
þau muni fara batnandi
á næstúnni. Ekki er óliklegt að brátt
dragi til tíðinda í ástarlifinu.
Liónið (23. iúlí- 22. áeúst):
■ Þú gerir einhverjum
greiða sem viðkom-
andi verður afar
ánægður með. Þetta
veldur skemmtilegri uppákomu
sem þú átt eftir að minnast lengi.
Mevian (23. áeúst-22. sept.l:
Þú færð óvæntar frétt-
ir sem hafa áhrif á
.fjölskyldu þína.
Ferðalag verður til
úmræðu og von er á frekari
fréttxun sem snerta það.
Vogin (23. sept.-23. okt.):
S Eitthvað sem hefur
farið úrskeiðis hjá vini
\ f þínum hefur truflandi
r f áhrif á þig og áform
þín. Þú þarft því að skipuleggja
hlutina upp á nýtt.
Sporðdrekinn (24. okt.-2i. nóv.i:
Kólk treystir á þig og
leitar ráða hjá þér um
(ihugmyndir og útfærslu
þeirra. Þú þarft að
sýna skilning og þolinmæði.
Happatölur þinar eru 9, 17 og 33.
Bogmaðurinn (22. nóv.-2i. des.):
_Þú ert orðinn þreyttur
rá venjubundnum verk-
' efnum og ert fremur
!§| eirðarlaus. Þú ættir
að breyta til og fara að gera
eitthvað alveg nýtt.
Stelngeitin (22. des.-19. ian.l:
Þú ert að skipuleggja
ferðalag og hlakkar
afar mikið til. Það er
í mörg hom að líta
og töluverður tími fer í að
ræða við fólk.
Charles Lindberg-verðlaun fyrir frumumeðferð veitt í fyrsta sinn í Bandaríkjunum:
Frumkvöðull heiðraður
- margt spennandi að gerast á sviði frumumeðferðar sem gefur von um betri lækningar, segir Bernhard Pálsson
í síðasta mánuði tók íslenskur
vísindamaður, Bernhard Pálsson,
við sérstakri viðurkenningu fyrir
frumkvöðlastarf á sviði frumumeð-
ferðar úr höndum sonarsonar
Charles Lindbergs, þess sama og
varð fyrstur manna tU að fljúga yfir
Atlantshafið. Tilefnið er að hjá
læknaháskólanum í Suður-Karólínu
í Bandaríkjunum er verið að koma
upp alþjóðlegum vettvangi sem
kenndur er við Lindberg. Þetta á að
verða árlegur viðburður, þar sem
vísindamenn á sviði frumumeðferð-
ar og lífefnaverkfræði hittast og
ráða ráðum sínum. Á þessu þingi
verður síðan hápunkturinn sá að
heiðra einhvem sem skarað hefur
fram úr á þessu sviði með verðlaun-
um sem kennd eru við Lindberg
annars vegar og franska lækninn og
visindamanninn Carrel hins vegar,
sem á fyrri hluta síðustu aldar vann
mikið brautryðjendastarf á sviði
æðatenginga og læknisfræðirann-
sókna. -
Málþingið sem fór fram á dögun-
um þar vestra var stofnþing þessa
framtaks og af því tilefni var
nokkrum af virtustu fræðimönnum
á þessu sviði boðið að koma til að
halda fyrirlestra og jafnframt voru
Heiðraöur
Hér má sjá Bernhard (t.v.) taka við
Lindberg-Carrel verðlaununum úr
hendi Lindbergs, sonarsonar
Charles Lindbergs, sem fyrstur flaug
yfir Atlantshafið.
nokkrir þeirra sæmdir heiðursverð-
laununum sem kennd eru við þá
Lindberg og Carrel. Að sjálfsögðu
áttu íslendingar sinn fulltrúa í þeim
hópi, téðan Bemhard Pálsson.
Kunnur vísindamaður
Bemhard er löngu orðinn heims-
kunnur vísindamaður á sínu sviði
og býr og starfar í Bandaríkjunum
þar sem hann er prófessor við Uni-
versity of Califomia í San Diego.
Hann er upphaflega úr Aratúninu í
Garðabænum, sonur Ernu Arnar og
Páls Vígkonarsonar, en hefur nú
búið í Bandaríkjunum um langt ára-
bil. Bemhard var einn af frum-
kvöðlum þess að líftæknifyrirtækið
Urður, Verðandi, Skuld var stofnað
á sínum tíma og hann hefur tekið
ríkan þátt í liftækniævintýrinu í
Bandaríkjunum og verið þar frum-
kvöðull á ýmsum sviðum.
Miklir möguleikar
Þegar DV hitti Bernhard að máli
lá beint við að spyrja hann um
þessa hátíð læknaháskólans í Suð-
ur-Karólínu. Hann sagði það vera
gott framtak að kalla saman fólk
sem er að vinna á sviði frumumeð-
ferðar, því þetta væri til þess að
gera ung grein og menn hefðu gott
af því að skiptast á skoðunum. Mik-
ið af spennandi hlutum væri að ger-
ast á þessu sviði og því um margt að
ræða. í því sambandi nefnir hann
rannsóknir, þar sem verið er að
rækta stofnfrumur sem síðan er
hægt að nota til að græða og byggja
upp líkamsvefi sem hafi spillst eða
eyðilagst. Þama væru t.d. að opnast
möguleikar til þess hugsanlega að
lækna hluti eins og brjóskeyðingu í
Verölaunahafar
Hér er Bernhard í hópi annarra verölaunahafa.
tækinu. Þetta hefur nú fengið tals-
verða klíníska prófun. Mergur hef-
ur verið tekinn úr konum sem farið
hafa í gegnum erfiða krabbameins-
meðferð sem hefði skemmt merg
þeirra. Mergurinn er síðan geymd-
ur í tækinu í allt að 2 vikur og virk-
ar síðan eðlilega eftir að hann er
settur á ný í konurnar. Það er í
raun verið að gera meira en að
geyma merginn - hann er ekki
kældur eða
frystur
heldur er
hann í
eðlilegri
virkni
og
starf-
semi á
meðan
hann
er í
tæk-
inu,“
segir
Bemhard.
Hann segir
að þetta
tæki sé
fyrir
nokkru komið á markað þar vestra,
en þróun þess og útbreiðsla hafi
verið heldur hægari en menn hafi
búist við. Komi þar bæði til að gagn-
rýninni umræðu um þessar aðferðir
skaut upp fyrir um tveimur árum,
og svo ráði einföld markaðslögmál
líka miklu. Þetta sé dýrt tæki og dýr
meðferð og spurningin sé alltaf
hvað tryggingar eru tilbúnar að
borga. Hann er hins vegar ekki í
vafa um að þessi þekking og sam-
bærileg þekking á sviði frumumeð-
ferðar eigi eftir að gjörbreyta lækn-
isfræðinni.
Merkileg blóðpumpa
Bernhard var að lokum spurður
að því hvemig stæði á því að viður-
kenning á sviði frumumeðferðar
væri kennd við flugkappann Lind-
berg. Það sagði Bemhard ekkert
skrýtið. Lindberg hafi nefnilega gert
ýmislegt fleira en að fljúga yfir Atl-
antshafið því ýmsar uppfinningar
hans mörkuðu tímamót. Þannig
hafi hann t.d. hannað og smíðað
„bóðpumpu" eða gervihjarta, í kjöl-
far þess aö mágkona hans, Elisabeth
Morrow, dó úr einhvers konar
hjartveiki. Þá sökkti hann sér niður
í það hvers vegna ekki var hægt að
hjálpa henni með hjartaskurðað-
gerð og fólst vandinn í því að menn
treystu sér ekki til að halda blóð-
rásinni gangandi með fullkomlega
eðlilegum hætti meðan á aðgerðinni
stóð. Þessi pumpa Lindbergs varð
mjög fræg og segir Bemhard það
verðskuldaða frægð, því pumpan
endurskapi í raun þá aflfræði sem
finnst í líkamanum. Verðlauna-
gripurinn sjálfur - Lindberg-
Carrel verðlaunin - er einmitt
útfærsla af þessari pumpu þar
sem sett eru saman í eina
figúru pumpan og Elísabeth
þessi, sem dó úr hjart-
veikinni og varð kveikjan
að pælingum Lindbergs.
-BG
Frumkvööuliinn
Bernhard Pálsson segir marga
spennandi hluti vera að ger-
ast í frumumeðferö og
nýir möguleikar að
opnast til lækninga
á skemmdum
vefjum.
liðamótum og áhugaverðir hlutir
væru að koma fram varðandi end-
urbyggingu vefja eftir krabbameins-
meðferð svo eitthvað væri nefnt.
Áhugavert fólk
Eins og áður segir voru margir
helstu sérfræðingar Bandaríkjanna
á sviði frumumeðferðar kallaðir til
Suður-Karólínu og sumir þeirra
heiðraðir. Spurður um það fólk
sagði Bemhard að þar hafi vissu-
lega verið merkilegir menn á ferð
og nefnir sérstaklega Judah Folk-
man frá Harvard sem er sérfræðing-
ur í blóðstreymi til krabba-
meinsæxla og er að vinna stór-
merkilega hluti í þeim efnum. Bern-
hard segir að það kæmi sér ekki á
óvart þótt Folkman fengi nóbels-
verðlaunin í læknisfræði innan
nokkurra ára.
Mergur í eðlilegri starfsemi
Um framlagið sem Bernhard sjálf-
ur var heiðraður fyrir sagði hann
það vera svokallaðan „Flat-bed bior-
eactor", sem væri tæki eða kerfi
sem hægt væri að geyma í merg
þannig að mergurinn viðhéldi sinni
eðlilegu starfsemi. Þessi aðferð og
þróun þessa tækis er raunar nokk-
urra ára gömul þannig að góð
reynsla er komin á það. „Það
má segja að þetta hafi verið
fyrsta kerfið, sem getur
ræktað þessar mergfram-
ur fyrir utan líkamann.
Það mikilvægasta er að
svokallaðar stofnfrum-
ur mergsins, sem era
í raun þær frumur
sem endurskapa
vefinn, ná ekki
einvörðungu að
viðhalda sér
með eðlilegri
starfsemi
heldur hefur
fiöldi
þeirra
aukist
meðan
þær
*
£