Dagblaðið Vísir - DV - 15.01.2003, Blaðsíða 17

16
MIÐVKUDAGUR 15. JANÚAR 2003
MIÐVIKUDAGUR 15. JANÚAR 2003
17
Útgáfufélag: Útgáfufélagifi DV ehf.
Framkvæmdastjóri: Örn Valdimarsson
Aöalrltstjórl: Óli Björn Kárason
Ritstjóri: Sigmundur Ernir Rúnarsson
Aðstoóarritstjóri: Jónas Haraldsson
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaöaafgreiðsla, áskrift:
Skaftahliö 24,105 Rvík, sími: 550 5000
Fax: Auglýsingar: 550 5727 - Ritstjórn: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5749
Ritstjórn: ritstjorn@dv.is - Auglýsingar: auglysingar@dv.is. - Dreifing: dreifing@dv.is
Akureyri: Kaupvangsstræti 1, sími: 462 5000, fax: 462 5001
Setning og umbrot: Útgáfufélagifi DV ehf.
Plötugerð og prentun: Arvakur hf.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiðir ekki viðmælendum fyrir viðtöl viö þá eða fyrir myndbirtingar af þeim.
Miðborgin gefur efitir
Samdráttur hefur oröiö í
verslun í miðborg Reykjavík-
ur undanfarin misseri. Versl-
unin hefur færst meira í
stóru verslunarmiöstöövarn-
ar, í Kringlunni og Smára-
lind, þar sem fólk kaupir inn
og nýtur fjölbreyttrar þjónustu innanhúss, óháð rysjóttu
veöurfari hérlendis. Þróunin í miöborginni, í Kvosinni, á
Laugavegi og nærliggjandi verslunargötum er áhyggjuefni
þeim sem unna borgarlífi með öllu sem því tilheyrir. Mið-
borg Reykjavíkur er eini staðurinn hér á landi sem býður
slíkt mannlíf, umhverfi og þá þjónustu sem til þarf. Það eru
ekki aðeins Reykvíkingar sem sækja í miðborg sína heldur
íbúar nágrannasveitarfélaganna og raunar landsins alls,
auk útlendinga sem hingað koma.
Miðborg, sem stendur undir nafni, er í senn fjölbreytt
verslunar- og þjónustumiðstöð og vettvangur fjölbreyttrar
afþreyingar, veitinga- og kaffihúsa. Miðborg Reykjavíkur
býr yfir aðdráttarafli en hefur orðið að gefa eftir varðandi
verslun. Þróun í verslunarrekstrinum kom fram í könnun
sem Reykjavíkurborg lét vinna fyrir sig. Markmiðið var að
kanna ferðatíðni fólks í miðbæ Reykjavíkur og breytingar
á henni. Hlutfall þeirra sem segja að tilgangur síðustu
heimsóknar í miðbæinn hafi verið að versla lækkar um
meira en þriðjung milli ára. Hlutfall þeirra sem sem eiga
vinnutengt erindi hækkar. Miðbærinn er því að breytast úr
verslunarstað í vinnu- og þjónustumiðstöð.
Haft hefur verið eftir framkvæmdastjóra Baugs að versl-
unarkeðjan leggi æ meira upp úr verslun í stóru miðstöðv-
unum, Kringlunni og Smáralind. Baugur hefur til dæmis
nýlega ákveðið að loka versluninni Top Shop við Lækjar-
götu. Rekstur þeirrar verslunar var óarðbær. Fram-
kvæmdastjórinn segir að áfram megi gera ráð fyrir aukn-
um tilfærslum verslana frá miðbænum. Á sama tíma grein-
ir framkvæmdastjóri Kringlunnar frá því að aðsókn að
henni hafi verið nánast sú sama árið 2002 og árið áður,
þrátt fyrir aukna samkeppni og að nýtt aðsóknarmet hafi
verið slegið í Kringlunni á Þorláksmessu. Hann er bjart-
sýnn á að verslun muni aukast þar á þessu ári. Fram-
kvæmdastjóri Smáralindar greinir og frá aukningu þar
milli ára.
Vegna þessa hljóta þeir sem stunda verslunarrekstur í
miðborg Reykjavíkur að leita ráða til að snúa þróuninni
við. Stóru verslunarmiðstöðvarnar eru prýðilegar en þær
koma ekki í staðinn fyrir líflega miðborg. Ábyrgðin er
einnig borgaryfirvalda. Þau hljóta að leita leiða til að end-
urlífga miðbæinn, að sjá til þess að rekstraraðilar þar búi
ekki við lakari kost en aðrir.
Svava Johansen, sem lengi hefur stundað umfangsmik-
inn verslunarrekstur við Laugaveg, segir í viðtali við DV-
Magasín á morgun, fimmtudag, að miðborgin sé illa farin
eftir aðgerðarleysi sem ríkt hafi af hálfu borgaryfirvalda
um málefni hennar. Því hafi góðar verslanir á svæðinu ým-
ist lagt upp laupana eða flutt annað. Svava segist hafa ver-
ið að því komin að loka verslunarhúsnæði sínu við Lauga-
veg í fyrra en ákveðið að þrauka áfram eftir að borgaryfir-
völd gáfu loforð um að miðborgin yrði efld með marghátt-
uðum aðgerðum. Umhverfisfegrun hafi verið lofað og að
farið yrði í alhliða uppbyggingu á ýmsum sviðum. Nú þurf-
um við að sjá, segir Svava, hverjar efndirnar verða. Hrað-
ar hendur þurfi því margar verslanir hafi verið að hætta
rekstri og sú þróun haldi áfram, verði ekki gripið til að-
gerða. Auk sameiginlegra aðgerða kaupmanna sjálfra geti
borgin stuðlað að auknu lífi í miðborginni með skipulags-
aðgerðum, fjölgun bílastæða og lækkun sektargreiðslna.
Málið er brýnt. Öflug miðborg Reykjavíkur er í allra
þágu.
Jónas Haraldsson
H>V
Skoðun
Innlendir milljarðar Kárahnjúka
Menn deila í dag um tap
eða hagnað af sölu raf-
magns frá nýrri virkjun
við Kárahnjúka. Ef allt fer
á besta veg má eflaust
láta enda ná saman með
sölu á raforkunni, en
nettóhagnaður svo
nokkru nemi á langt í
land. Engin stærri óhöpp
mega verða, og svo þarf
álið frá Reyðarfirði að
seljast vel og á háu verði.
Meö fullum byggingarskuldum á
óhagstæðum erlendum vöxtum er
stutt í tap. Dæmið mallar, eins og
sagt er, án þess að skila beinum
nettógróða. Þá er ótalinn hernaður-
inn gegn landinu. Svo eru ekki talin
eða reiknuð margvísleg fríðindi sem
svona framkvæmd nýtur frá ríki og
bæ. Gagnrýna má of lágt orkuverð og
þeir menn hafa mikið til síns máls
sem það gera. Dæmið er hins vegar
ekki hugsað þannig af hálfu Lands-
virkjunar og ríkissjóðs.
Markmiðið; aukin atvinna
Framkvæmdir viö Kárahnjúka
gera fyrst og fremst I dag og næstu
árin út á veltuna og mikla aukna at-
vinnu margra sem svona fram-
kvæmdir skapa í þjóðfélaginu.
Reiknað er með að kostnaöur við
byggingu þessara mannvirkja allra
verði meira en 200 milljarðar þegar
álver og framleiðsla á raforku er lagt
saman. Svo getur þessi tala hækkað
eitthvað með óvæntum útgjöldum.
Jafnvel í dag hafa einhverjir strax
fengið vinnu og góðar tekjur við að
undirbúa virkjun við Kárahnjúka.
Af því kemur peningavelta sem ríki
og bær taka sinn drjúga toll og veltu-
skatta af.
Á næstu árum mun þessi velta og
aukin atvinna sem framkvæmdirnar
skapa aukast og margfaldast. Út á
þetta gera ríki og bær í bili, en hafa
minni áhyggjur af endanlegum
nettógróða eða smátapi af öllu dæm-
inu. Það mun koma í Ijós seinna
hvemig heildardæmið reiknast. - Og
þá verður tekið á því vandamáli.
Búrfellsvirkjun gefur tekjur
Þetta var eins með Búrfellsvirkjun
og Straumsvík fyrir rúmum 30 árum.
í fyrstu voru miklar skuldir en svo
fór þetta að mala gull þegar þær
urðu minni eða voru greiddar. Pen-
ingaveltan sem strax leiddi af Búr-
felli og Straumsvík skapaði aukna at-
vinnu og miklar skatttekjur fyrir
ríkissjóö og bæjarfélög. Peningavelta
sem drýpur af i raun og veru dag og
nótt er drjúg tekjulind. Rafmagn við
BúrfeU og ál í Straumsvík er að hluta
framleitt að næturlagi þegar flestir
sofa.
Menn lifa i þeirri von að svipuð
velgengni verði með nýja virkjun við
Kárahnjúka og nýtt álver á Reyðar-
firði. Það kemur auðvitað bara í ljós
eins og annað. - í bUi gera menn
ánægðir út á aUa veltuna og vinnuna
vegna framkvæmdanna.
Lífeyrissjóðirnir láni
Með aukinni peningaveltu og at-
vinnu vegna virkjunar við Kára-
hnjúka munu lífeyrissjóðir fá ein-
hverjar meiri tekjur í iðgjöldum.
Þess vegna m.a. geta þeir vel lánað
þessa 100 mUjarða sem virkjunin
kostar í byggingu. Það getur ekki
gengið að lífeyrissjóðimir flytji mik-
ið fé tU útlanda og fjárfesti þar eins
og þeir gera í dag.
Lengi vel flutti Einokunarverslun
Dana aUa peninga og arð af flskveið-
um við ísland tU Kaupmannahafnar
og fjárfesti í þeirri borg. AUar fjár-
hagslegar framfarir og uppbygging á
Islandi voru stopp í 200-300 ár meðan
þessi aðferð að flytja aUa peninga og
arð úr landi á íslandi var þvinguð
fram af Dönum. - í dag mega lífeyr-
issjóðimir ekki haga sér eins og
Danir gerðu í 200-300 ár og flytja inn-
lendan spamað og peninga tU út-
landa tU fjárfestingar þar.
Fjárfest hér í togurum
Raunar varð fjárhagsbylting tU
góðs á íslandi fyrst fyrir um 100
árum þegar byrjaö var að fjárfesta að
ráði okkar peninga hér á landi en
ekki í Danmörku. í Reykjavík var
t.d. byggð ný höfn sem enn er notuð.
Með þeim hafnarbótum og ýmissi
annarri bættri aðstöðu var svo farið
að gera hér út marga stóra togara
sem skUuðu peningaarði sínum
beint inn í landið.
MikU aukin atvinna skapaðist.
Hætt var að flytja aUan gróða og pen-
inga tU Danmerkur, en eftir aldamót-
in 1900 komu hingaö tU viðbótar fjár-
festingarlán frá Danmörku. Það var
þá sem Reykjavík og fleiri sjávar-
pláss spruttu upp.
Fjármögnun skapar gróða
Þetta er rakið svona hér að fram-
an þar sem peningar lífeyrissjóðanna
geta orðið gullnáma tU að byggja upp
„Peningaveltan sem strax leiddi af
Búrfelli og Straumsvík skapaði
aukna atvinnu og miklar skatttekjur
fyrir ríkissjóð og bæjarfélög. Peninga-
velta sem drýpur af í raun og veru
dag og nótt er drjúg tekjulind. Raf-
magn við Búrfell og ál í Straumsvík
er að hluta framleitt að nœturlagi
þegar flestir sofa. “
sjóðanna mikUl og margvíslegur
banka- og miUUiðakostnaður verð-
bréfasala.
Hægt að tryggja lánið
Innlent lán tU virkjunar við Kára-
hnjúka getur verið með 1. veðrétti í
virkjuninni. Líka fuUri og ótakmark-
aðri ábyrgð ríkissjóðs. Svo gæti það
verið skráð í dollurum, og kemur þá
eins út fyrir sjóðina og fjárfesting líf-
eyrissjóðanna erlendis í doUurum.
Þessu tU viðbótar er hægt að ávísa
óafturkaUanlega greiðslum frá álver-
inu fyrir rafmagn beint upp í lánið.
Þær greiðslur eru væntanlega í doU-
urum og þvi auðvelt að greiða þær
beint upp í lán lífeyrissjóðanna sem
væri skráð í doUurum. Með öUu
þessu er lánið að fuUu tryggt svo sem
hægt er.
Arðurinn fer úr landi
Við verðum að finna leiðir, bæði
þessa við Kárahnjúka, svo og aðrar
tU að fjármagna okkar framkvæmdir
með innlendum sparnaði. Annars fer
t.d. mestaUur arður af framleiðslu á
rafmagni við Kárahnjúka beint tU út-
landa sem erlendir vextir. Ekki er
það gott, og verður aldrei farsælt í
langan tíma.
Auka ber atvinnu hér á landi. Ef
innlendir peningar fjármagna sæmi-
lega arðbærar framkvæmdir á ís-
landi þá malar innlent ijármagn guU
fyrir okkur dag og nótt. ísland verö-
ur ríkara og ríkara og hættir að
skulda heU ósköp erlendis.
aukna atvinnu
á íslandi ef
rétt er á hald-
hægt að gera
með fjárhags-
ábyrgð ríkis-
sjóðs eða á
annan tryggan
hátt.
Peningar lif-
eyrissjóðanna
verða fyrst ör-
uggir ef al-
menn fjár-
hagsstaða ís-
lands er góð
og trygg. Lif-
eyrissjóðimir
eiga 650 mUlj-
arða I dag. Ef
við byggjum raforkuver við Kára-
hnjúka fyrir innlent lánsfé að öllu
leyti þá greiðum við sjálfum okkur
vextina og arðinn. Ef við tökum alla
þessa 100 miUjarða vegna Kára-
hnjúka að láni erlendis þá fara vext-
imir og nánast aUar tekjur í fyrstu
af raforkusölunni beint tU útlanda í
formi vaxtagreiðslna.
Peningar lífeyrissjóðanna eru lík-
lega tryggari þegar á heUdina og aUt
er litið, í láni tU virkjunar Kára-
hnjúka en í mörgu öðru. Fjárfesting-
ar sjóðanna erlendis, sem koma er-
lendu fólki tU góða með aukinni at-
vinnu þar, fela í sér margvíslega fjár-
hagsáhættu fyrir lífeyrissjóðina. Svo
feUur á slíka erlenda fjárfestingu
Sandkorn
sandkorn@dv.is
Glœpnum stolið
Bjöm Bjarnason upplýsti í
borgarráði í gær að sjálfstæð-
ismenn myndu aUir sem einn
styðja þátttöku Reykjavíkur-
borgar og ábyrgðir sem era
forsenda fyrir Kárahnjúka-
virkjunar. Fyrir fram þótti
ljóst að Ámi Þór Sigurðsson
formaður borgarráðs, Stefán
Jón Hafstein, Björk Vilhelms-
dóttir og „stjómarandstæðing-
urinn“ Ólafur F. Magnússon F-lista myndu greiða at-
kvæði gegn málinu. Fjórir höfðu lýst yflr öndverðri af-
stöðu; fuUtrúar Framsóknar og þeir Bjöm og Vilhjálm-
ur af D-lista. Áður en afstaða annarra fuUtrúa D-lista
varð ljós var því patt-staða í
borgarstjóm og óvíst að hægt
yrði að ná fram því samþykki
sem Landsvirkjun þaifnast.
Hefðu þeir setið hjá hefðu þau
þrjú getað ráðið úrslitum sem
ekki hafa gefið sig upp; þau
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir,
Dagur B. Eggertsson og Stein-
unn V. Óskarsdóttir. Með því
að segjast fyrir fram ætla að
sitja hjá hefðu sjálfstæðismenn
því getað gefið Ingibjörgu Sól-
rúnu kjörið tækifæri tU að máta sig inn í hlutverk þess
sem tekur hinar stærstu ákvarðanir í landsmálunum -
og það áður en hún lætur af embætti borgarstjóra. Þeim
hlýtur að hafa þótt það fuUsnemmt...
Ummæli
Tveir á Richter
„Samfylkingin sem berst bara
fyrir völdum en er stefnulaus að
flestu öðru leyti, fer í stjóm með
þeim flokki sem gefur þeim mest í
aðra hönd í áhrifastöðum, og þaö
getur helst verið Framsókn eða
Sjálfstæðisflokkur. Þeir geta ekki
myndað ríkisstjóm með VG nema
hugsanlega með því aö leggja niður
eina skýra stefnumið sitt, sem er
að ísland sé innlimað í Evrópusam-
bandið."
Ragnar Stefánsson jaröskjálftafræð-
ingur i grein í Morgunblaöinu.
Aðvörun
„Við fáum væntanlega tvo reffi-
lega menn í forystu norðan megin
og eftir að varaþingmaður flokks-
ins [Vigdís Hauksdóttir] lét undan
þrýstingi stuðningsmanna sinna
um að endurskoða ákvörðun sína
um að draga sig í hlé er útlit fyrir
að hægt verði að stilla upp tveimur
glæsilegum konum í forystuna
sunnan megin. Það væri góð lausn
til að tryggja friðinn. Friðurinn er
forsenda þess að við náum árangri
í vor og þvi gott að menn virðast
vera fyllilega meövitaðir um að
eina leiðin til að halda friðinn sé
að hleypa öllum að sem tilkall eigi
til. Þannig geta þeir sem völdin
hafa sýnt að valdi er beitt með geð-
felldum hætti í Framsóknarflokkn-
um í Reykjavík."
Haukur Logi Karlsson, formaöur Fé-
lags ungra framséknarmanna í
Reykjavík suður.
Fyrsta konan
í ræðu sinni fór Össur yfir tilurð
Samfylkingarinnar og þær vænt-
ingar sem samfylkingarsinnar bera
til hinnar nýju hreyflngar. Össur
sagði m.a. að í kosningunum þann
8. maí væri í fyrsta skipti mögu-
leiki á því að kona, og það vinstri
sinnuð kona, Mar-
grét Frímannsdótt-
ir, gæti orðið for-
sætisráðherra ís-
lands.
Frétt á heimastöu Sam-
fylkingarinnar um fund
á vegum flokksins á
Selfossi 21. apríl 1999. Rifjaö upp I
Vefþjóöviljanum á Andriki.is.
Fyrsta konan II
Sjálfur er ég
Þe'rrar skoðunar
TB að Samfylkingin,
W Og ég með pinulitl-
um hætti, sé hér að
\ j brjóta í blað því
þetta er í fyrsta
I ' sinn sem stjóm-
málaflokkur býður upp á konu sem
forsætisráðherraefni.
Össur Skarphéöinsson formaöur
Samfylkingarinnar á Stöö 2 12. janú-
ar 2003. Rifjað upp I Vefþjóðviljanum.
Tvíeykið Össur og Ingibjörg
Ágúst Ólafur
Ágústsson
formaður Ungra
jafnaöarmanna
Kjallari
í fyrsta skipti í mjög lang-
an tíma hefur stjórnmála-
flokkur mælst stærri en
Sjálfstæöisflokkurinn í
endurteknum skoðana-
könnunum. Samfylkingin
er oröin mikilvægt
forustuafl í íslenskum
stjórnmálum.
Samfylkingin mun tefla fram
sínu sterkasta liði í alþingiskosn-
ingunum þar sem Össur Skarphéð-
insson mun leiða flokkinn og Ingi-
björg Sólrún Gísladóttir verður for-
sætisráðherraefni. Það sýnir styrk
Samfylkingarinnar og er mikill
akkur fyrir islenska kjósendur að
Össur Skarphéðinsson og Ingibjörg
Sólrún Gísladóttir hafa ákveðið að
standa þétt saman í barátttmni.
Mikill meðbyr Samfylkingar
Össur Skarphéðinsson hefur lyft
grettistaki á þeim tíma sem hann
hefur verið formaður Samfylkingar-
innar. Hann hefur tekið virkan þátt
í að þróa innra starf flokksins á erf-
iðum tíma og stofnað Samfylkingar-
félög um allt land sem flokkurinn
mun búa lengi að. Með Össuri hefur
Samfylkingin farið úr 13% í skoð-
anakönnunum upp í rúmlega 30%
fylgi en í nóvember síðastliðnum
mældist Samfylkingin með 32%
fylgi. Eftir að ijóst varð að Ingibjörg
Sólrún myndi ganga til liðs við
flokkinn í kosningabaráttunni á
virkan hátt hefur fylgið f skoðana-
könnunum verið á bilinu 36%-39%.
Það liggur því fyrir að öflugt
tvíeyki hefur litið dagsins ljós í ís-
lenskum stjómmálum. Slíkt sam-
starf öflugra leiðtoga þekkist víða er-
lendis, sérstaklega á Norðurlöndun-
um. Tvíeyki era þó ekki óþekkt fyr-
irbæri í innlendri stjórnmálasögu og
þannig má til að mynda nefna Jón
Baldvin Hannibalsson og Jón Sig-
urðsson, Hermann Jónasson og Ey-
steinn Jónsson, Einar Olgeirsson og
Brynjólf Bjarnason og loks þá Ólaf
Thors og Bjarna Benediktsson.
Konu að forsætisráðherra
Össur Skarphéðinsson og Ingi-
björg Sólrún Gísladóttir standa fyr-
ir frjálslynda jafnaðarstefnu þar
sem öflugt velferðar- og mennta-
kerfl blómstrar á sama tíma og ein-
staklingurinn og viðskiptalífið fá að
njóta sín. Allir landsmenn þekkja
vel til Ingibjargar Sólrúnar Gísla-
dóttur sem borgarstjóra höfuðborg-
arinnar í rúm 8 ár. I hennar stjóm-
artíð hefur Reykjavík orðið að geta verið stoltir af. Össur Skarp- semi og dug og hefúr tekist að
heimsborg sem allir íslendingar héðinsson hefur sýnt mikla elju- byggja upp öflugan stjómmálaflokk
„Össur Skarphéðinsson, sem hefur skýrt umboð frá
flokksmönnum, fœrir þessa persónulegu fóm sem ekki
svo margir stjómmálamenn í hans stöðu myndu gera. “
og náð að mynda löngu þarft mót-
vægi við Sjálfstæðisflokkinn. Össur
Skarphéðinsson gefur nú íslenskum
kjósendum einnig einstakt tækifæri
til að gera konu að forsætisráðherra
en kona hefur aldrei gegnt því emb-
ætti áður. Össur Skarphéðinsson,
sem hefur skýrt umboð frá flokks-
mönnum, færir þessa persónulegu
fóm sem ekki svo margir stjóm-
málamenn í hans stöðu myndu
gera.
Davíð Oddsson forsætisráðherra
hefur verið við völd lengur en nokk-
ur annar forsætisráðherra. Það er
stundum sagt að vald spilli. Verst er
þegar menn eru með valdið of lengi
í hendi sér. Undanfarin misseri hef-
ur komið æ betur í ljós að það er
kominn tími á Davíð Oddsson.
Framkoma hans í Falun Gong-mál-
inu síðastliðið sumar og ummæli
hans í garð Mæðrastyrksnefndar,
þar sem hann afgreiddi hið ómetan-
lega starf hennar í einu vetfangi
með þeim orðum að það væri alltaf
til fólk sem hugnaðist að hlaupa eft-
ir ókeypis mat og fatnaði, sýnir vel
að breytinga er þörf.
Valið er skýrt
Kjósendur á íslandi hafa skýrt
val í komandi alþingiskosningiun.
Valið stendur annars vegar á milli
áframhEddandi ríkisstjórnar sér-
hagsmuna og valdhroka Davíðs
Oddssonar og hins vegar frjáls-
lyndrar og ferskrar ríkisstjómar
Ingibjargar Sólrúnar þar sem
mannúð, menntun og góð lífskjör
allra era höfð að leiðarljósi.