Dagblaðið Vísir - DV - 02.05.2003, Blaðsíða 8

8
Yfirheyrsla
FÖSTUDAGUR 2. MAÍ 2003
stööugleika
Halldór Ásgrímsson segir aö menn viti hvar þeir hafi Fram-
sóknarílokkinn enda sé hann aö nálgast níræðisaldurinn og
sjái ekki ástæöu til aö skipta um nafn eða kennitölu. Flokk-
urinn hafi lagt grunninn aö stööugleikanum í þjóðfélaginu
og aðalatriði þessara kosninga sé að viðhalda honum. Hann
segir að þátttaka í vinstri stjóminni 1978 hafi verið „skelfi-
leg“ reynsla og segist ekki tilbúinn að ganga í gegnum „þau
ósköp“ aftur.
Skattbyrði hefur aukist á
síðustu árum þrátt fyrir að
skattprósentan hafi verið
lækkuð. Ertu sáttur við þá
þróun?
„Þegar við komum í rikis-
stjóm 1995 þá var ríkissjóður
rekinn með verulegum halla.
Kaupmáttur almennings hafði
rýrnað eða staðið í stað um
margra ára skeið. Það ríkti
stöðnun í þjóðfélaginu. Viö
blasti að það voru miklar þarfir,
sérstaklega vantaði atvinnu fyr-
ir fólk. Það var mikið atvinnu-
leysi. Við lögðum mest upp úr
því aö rjúfa þessa kyrrstöðu.
Þess vegna fórum við af stað
með stækkun álversins í
Straumsvík, þess vegna fórum
við af stað með álverið á Grund-
artanga og þess vegna fórum við
að leita aö aðila sem hugsanlega
vildi byggja álver á Austurlandi.
Þetta hefur allt saman tekist.
Það liggur alveg ljóst fyrir að
skatttekjur ríkisins hafa stór-
hækkað vegna aukningar þjóð-
artekna en á sama tíma hefur
kaupmáttur fólks stóraukist.
Niðurstaðan er sú að það hefur
tekist að auka kaupmátt um
einn þriðja, lægstu launa og
lægstu bóta enn meira, og efla
velferðarkerfið. Ég get nefnt sem
dæmi að á árunum 1990-1995
voru heilbrigðisútgjöld á mann
um það bil 150.000 krónur. Á ár-
inu 2002 voru heilbrigðisútgjöld
á mann á föstu verðlagi 218.000
krónur. Þetta hefði ekki verið
hægt nema með auknum skatt-
tekjum.“
Nú fullyrða sumir að hvað
sem þessum tölum líði þá
finni fólk ekki á sjálfu sér að
kaupmáttur hafi aukist.
„Það er ekkert annað svar til
við slíku en hagtölur og kjara-
rannsóknir. Ef hagtölurnar og
kjararannsóknirnar eru vitlaus-
ar þá er nú ýmislegt annað vit-
laust í þjóðfélaginu. En þarfim-
ar og kröfurnar breytast og þrátt
fyrir hærri laun finnst fólki oft-
ast nær að það hafi of lítið.
Hækkandi kaupmáttur eykur
líka bjartsýni og verður til þess
að fólk ræðst í meira og setur sig
í skuldir, það þekkjum við öll úr
okkar eigin umhverfi.“
Fleiri hafa leitað til Hjálpar-
stofnunar kirkjunnar í ár en í
fyrra. Er það til marks um að
vinna og vöxtur síöustu ára
hafi ekki skilað nægilega mik-
illi velferð?
„Ætli við verðum nokkurn
tímann algerlega ánægð með
velferðina? Ég held að við kom-
um alltaf til með að sjá ýmis
vandamál. En maður getur spurt
á móti: Hvemig væri ástandið ef
okkur hefði þó ekki tekist á
þessum átta árum að auka hag-
„Ég er fullviss um að ég
mun ná kjöri. Ég hef
aldrei fundið jafnmikinn
hlýleika í minn garð,
hvað svo sem það boðar. “
ALÞINGISKOSNINGAR
2 0 0 3
vöxt að meðaltali um 3,4% á ári,
sem er það besta sem gerist í
heiminum? Hin mannlegu
vandamál verða ávallt til staöar
og ég óttast að svo verði áfram
en eftir því sem við höfum
meiru úr að spila er líklegra að
við getum gert meira fyrir fjöl-
skyldurnar í landinu.“
Offramleiðsla og slök af-
koma er mikið vandamál víða
í landbúnaðinum. Ef það er á
annað borð hlutverk stjóm-
valda að tryggja góða afkomu
í landbúnaði hafa þau þá ekki
brugðist?
„Við höfum gert samninga við
sauðfjárbændur og kúabændur
þar sem þeim er tryggður stuön-
ingur vegna ákveðinnar fram-
leiðslu. Síðan er önnur kjötfram-
leiðsla í landinu, eins og
kjúklingar og svínarækt, þar
sem hefur verið farið út í miklar
offjárfestingar sem eru á engan
hátt á ábyrgð stjórnvalda. Þar á
við það sama og í öðrum grein-
um, alveg eins og ef menn færu
í að byggja hér allt of margar
gosdrykkjaverksmiðjur, að
stjórnvöld geta ekki borið
ábyrgð á því.
Én þessi offramleiðsla hefur
gert stöðu annarra bænda erfið-
ari og við gerum okkur grein
fyrir því að í sauðfjárbúskapn-
um þarf að eiga sér stað áfram-
haldandi hagræðing. Sláturhús-
in hafa verið of mörg og búin of
lítil en þarna á sér stað þróun
sem byggjr á samningum við
bændur. Á sama tíma hefur ver-
ið ákveðið að stórauka framlög
til skógræktar þaxmig að fleiri
bændur geti farið út á það svið.
Byggðastofnun hefur stutt dyggi-
lega við bakið á mörgum sem
hafa farið út í ferðaþjónustu og
það skiptir líka máli því aðalat-
riðið er að viðhalda búsetu í
sveitunum. Það liggur líka fyrir
að þegar er ráðist út í nýjungar,
eins og til dæmis stóriðjufram-
kvæmdir á Austurlandi, hafa
bændur möguleika þar til tekju-
öflunar, bæði við framkvæmdir
og stöðuga vinnu. Það er að
verða algengara og algengara að
menn sæki vinnu inn í þéttbýli
frá sveitabæjum í nágrenninu.
Þannig að allt helst þetta í hend-
ur.“
Þú nefnir skógræktina.
Beinn stuðningur við hana
nemur mörg hundruð milfjón-
um króna á ári. Er það ekki
óeðlileg styrkjastefna í at-
vinnulífi og um leið viður-
kenning á að sveitirnar geti
ekki staðið undir sér?
„Uppgræösla landsins er eitt-
hvað sem kemur okkur öllum
viö. Það hefði aldrei tekist að
viðhalda gróðri og hefta eyði-
leggingu lands nema með stuðn-
ingi ríkisins. Við sjáum sýslur
eins og Austur-Skaftafellssýslu;
ég man eftir því í mínum upp-
vexti að maður var alltaf með
sand í andlitinu og sand í skón-
um. Við skulum segja að það
væri nú ástandið hér í Reykja-
vik að hér væru götur fullar af
„Það er krafa Frjálslynda
flokksins að aðskilja al-
gjörlega veiðar og
vinnslu. Ég er sannfærð-
ur um að ef það yrði gert
þá leggst fiskvinnsla af
víðast hvar úti á landi. “
sandi sem fyki ofan úr Heið-
mörk og ofan af hálendinu. Það
er alveg ljóst að þetta getur gerst
ef við hugum ekki að okkur og
það hefur verið þjóðarsamstaða
um að ríkisvaldið styddi land-
græðslu og uppgræðslu í land-
inu. Fyrsta mál sem ég stóð að
að samþykkja á Alþingi á þjóð-
hátíðarafmælinu 1974 var ný
landgræðsluáætlun. Það var gjöf
okkar sjálfra til landsins okkar á
þessum merkisdegi. Þannig höf-
um við hugsað og eigum að
hugsa.“
En er þetta ekki rúmlega
landgræðsla - er þetta ekki
skógvæöing í atvinnubóta-
vinnu?
„Ég tel nú að það sé miklu
betra að rækta skóg sem verður
nytjaskógur eftir fimmtíu til
hundrað ár en að framleiða eitt-
hvað sem ekki er hægt að selja.
Og ég vil ekki kalla það atvinnu-
bótavinnu; ég vil kalla það upp-
græðslustarf og upbyggingu sem
gagnast komandi kynslóðum.
Það er orðin staöreynd að til
dæmis á Héraði er byrjað að
selja timbur. Það er búið að
sanna að það er hægt að stunda
skógrækt á íslandi. Er ekki gott
að við leggjum eitthvað af mörk-
um sem næstu kynslóðir geta
notið góðs af?“
Rætt hefur verið um að
breyta þurfi styrkjum í land-
búnaði vegna samninga hjá
Alþjóðaviðskiptastofhuninni
(WTO) en menn nefna þá leið
að gefa styrkjunum einfald-
lega nýtt nafn, „grænar
greiðslur". Verða þeir ekkert
lækkaðir?
„Þegar menn horfa til þeirrar
lotu sem nú er í gangi eru ann-
ars vegar þjóðir sem krefjast al-
gjörs frjálsræðis í viðskiptum
með landbúnaðarafurðir og hins
vegar þjóðir sem vilja vemda
sinn landbúnað. Við erum í
þeim hópi þjóða sem telur að
vegna okkar einangrunar og
menningar sé mikilvægt að hér
sé rekinn sjálfstæður, öflugur
landbúnaður sem skaffi okkur
hollar og heilnæmar vörur.
Það er ekki ólíklegt að niður-
staðan verði ekkert langt frá því
sem Evrópusambandið er að tala
um; það leggur mikið upp úr
stuðningi við landbúnað en þó
ekki framleiðsluhvetjandi stuðn-
ingi. Ég tel allar líkur á að við
getum breytt okkar stuðningi að
einhverju marki innan slíkra
reglna. íslenskur landbúnaður
verður hins vegar að búa sig
undir aukið frjálsræði og aukna
samkeppni og þar með lægra
verð á markaði til neytenda. Ég
tel að þetta þurfi ekki aö veikja
íslenskan landbúnað því að í
þessu felast líka ákveðin tæki-
færi.“
Hvaða breytingar - ef þá
nokkrar - er að þínu mati
brýnt að gera á stjómkerfi
fiskveiða?
„Ég tel að gjaldtakan sem búið
er að ákveða skapi grundvöll
fyrir meiri sátt. Ég tel að meiri
veiöiskylda skapi meiri sátt. Ég
tel að meiri sveigjanleiki út af
línuveiðum smærri báta skapi
meiri sátt. En það er svo oft búið
að tala um að ná fullkominni
sátt í þessu máli og ég er ekkert
sérstaklega bjartsýnn á að það
takist, alveg sama hvað gert
verður.
í minum huga er aðalatriði
þessa máls að varðveita stöðug-
leikann. Ef þetta kerfi verður rif-
ið upp með rótum fer allur stöð-
ugleiki samfélagsins. Það hefur
ekki einungis áhrif á sjávarút-
veginn, það hefur áhrif á allt
samfélagið. Ég get tekið sem
dæmi að það er krafa Frjáls-
lynda flokksins að aðskilja al-
gjörlega veiðar og vinnslu. Ég er
sannfærður um að ef það yrði
gert þá leggst fxskvinnsla af víð-
ast hvar úti á landi. Hún fer út á
sjó og miklu meira af hráefni fer
óunnið úr landi. í mínum huga
er stærsta málið að umgengnis-
reglurnar við auðlindina skapi
sem mest verðmæti og sem mest-
an stöðugleika í samfélaginu, en
við munum aldrei finna eitt-
hvert kerfi sem er gallalaust.“
Þið segið í stefnuskrá ykkar
að tekjustofhar sveitarfélaga
eigi að vera í samræmi við
lögbundnar skyldur þeirra. Er
þetta vísbending um að þið
ætlið að hækka útsvarið?
„Nei. Það liggur fyrir að mið-
að við hagvaxtarspár koma tekj-
ur sveitarfélaganna til með að
vaxa verulega. Ég sé enga
ástæðu til að ætla að þau þurfi
að hækka útsvarið. Mér finnst
líklegra að þau komi til með að
hafa eitthverf svigrúm til að
lækka en það er sveitarstjórn-
anna að ákveða það.“
Þið segið að reynslan sýni
að Framsóknarflokkurinn sé
akkeri í efnahagsmálum.
Benda sveiflur í gengi krón-
unnar og ríflega 9% verðbólga
2001 til þess?