Dagblaðið Vísir - DV - 19.05.2003, Page 16

Dagblaðið Vísir - DV - 19.05.2003, Page 16
16 MÁNUDAGUR 19. MAÍ 2003 MÁNUDAGUR 19. MAÍ 2003 ______41 > Skoðun Útgáfufélag: Útgáfufélagiö DV ehf. Framkvæmdastjóri: Örn Valdimarsson Aðalritstjóri: Óli Björn Kárason Ritstjóri: Sigmundur Ernir Rúnarsson Aðstoðarritstjóri: Jónas Haraldsson Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiösla, áskrift: Skaftahlíð 24,105 Rvik, sími: 550 5000 Fax: Auglýsingar: 550 5727 - Ritstjórn: 550 5020 - Aörar deildir: 550 5749 Ritsfjórn: ritstjorn@dv.is - Auglýsingar: auglysingar@dv.is. - Dreifing: dreifing@dv.is Akureyri: Hafnarstræti 82, sími: 462 5000, fax: 462 5001 Setning og umbrot: Útgáfufélagíö DV ehf. Plötugerð og prentun: Árvakur hf. DV áskilur sér rétt til aö birta aðsent efni blaösins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds, DV greiðir ekki viðmælendum fyrir viðtöl viö þá eöa fyrir myndbirtingar af þeim. Enn lengri biðlistar aldraðra Umönnun aldraðra hlýtur að vera eitt helsta forgangsmál hvers samfélags, að gæta að vel- ferð þeirra sem skilað hafa sín- um vinnudegi. Þegar þjóöfélags- gerðin var önnur fór sú umönn- un að mestu fram innan heimil- anna. Þar var fyrir fólk sem sinnti þeim sem lúnir voru og lasburða á ævikvöldi. Með breyttum þjóðfélagsháttum var óhjákvæmilegt að þessi þjón- usta færðist frá heimilunum til sérhæfðra stofnana. Aldraðir eru sá hópur sem vex hraðast um þessar mund- ir. Þörf fyrir vistunarpláss fyrir aldraða vex, samhliða því að fleiri ná háum aldri, en fjarri lagi er að hægt sé að verða við nauðsynlegum beiðnum um vistun. DV greindi frá því á fóstudag að yfir fimm hundruð aldraðir einstaklingar væru nú á biðlistum eftir plássi í Reykjavík, fólk með brýna þörf fyrir vistun. Á landinu öllu bíða 1034 eftir plássi í þjónustu- húsnæði eða hjúkrunarrými. Um 450 manns voru á biðlista í Reykjavík í fyrra. Nú hef- ur umsóknum íjölgað enda eru á hinum langa lista 515 aldr- aðir einstaklingar. Þar af biðu 345 eftir plássi á hjúkrunar- rými og voru 15 þeirra í brýnni þörf en langflestir, eða 285, í mjög brýnni þörf. Fjölgunin nú er rakin að stórum hluta til skorts á heimahjúkrun og heimaþjónustu. Ástandið er verst í Reykjavík en biðlistar eru víða langir. Svo dæmi sé tekið af stóru bæjarfélögunum þá eru 67 á biðlista í Kópavogi, 98 í Hafnarfirði og 102 á Akureyri. Sé lit- ið til landsins alls bíða 492 eftir plássi í þjónustuhúsnæði en 542 eftir plássi í hjúkrunarrými. Á bak við þetta talnaflóð er saga einstaklinga, vandi og þrautaganga. Áhyggjur þeirra eru ómældar og ekki síður nánustu aðstandenda. Mikil röskun verður á heimilislífi. Aldraðir makar reyna af veikum mætti að sinna sjúkum ást- vinum sem og börn þeirra sem bíða, eða aðrir aðstandendur. Benedikt Davíðsson, formaður Landssambands eldri borg- ara, segir biðlistana aldrei hafa verið lengri en nú og kallar að vonum eftir aðgerðum. Slíkt ákall er ekki nýtt. DV birti greinaflokk um ástand í vistunarmálum aldraðra í fyrrasum- ar. Þá lýstu talsmenn samtakanna ástandinu sem skelfilegu. Þar var líka greint frá því að starfsfólk á sjúkrahúsum og heilbrigðisstofnunum þekkti líka þetta skelfmgarástand. Á því brennur vandinn, það skynjar örvæntinguna. Þetta á ekki að vera svona í okkar velferðarsamfélagi. Heilbrigðisyfirvöld hafa fyrir löngu gert sér grein fyrir vand- anum. í áætlun heilbrigðis- og tryggingamálaráðuneytisins um uppbyggingu á öldrunarþjónustu áranna 2002-2007 er tal- að um gífurlegan vanda, einkum á höfuðborgarsvæðinu. Biðlistarnir löngu segja það eitt að meðferð skattfjár hvað þetta varðar hafi ekki verið rétt. Það er samstaða um það í samfélaginu að sinna öldruðum vel. Þegar kemur að fjárút- látum hins opinbera er eðlilega í mörg horn að líta. Sumt hefur þó augljósan forgang fram yfir annað. Þar hlýtur að vega þungt umönnun aldraðra, þyngra en fjölmargt sem vissulega orkar tvímælis þegar litið er til útgjalda ríkis og sveitarfélaga. Á þessum vanda þarf að taka og það fljótt. Áætlanir um aðgerðir nokkur ár fram í tímann liggja fyrir en öllum má ljóst vera að þær duga hvergi. Það hlýtur því að koma til kasta nýrrar ríkisstjórnar að gera betur; taka myndarlega á brýnu máli. Sjálfstæðisflokkur og Framsóknarflokkur vinna nú undirbúningsvinnu vegna áframhaldandi ríkisstjórnar- samstarfs. í þeim veigamikla málaflokki sem heilbrigðismál- in eru hljóta málefni aldraðra að verða tekin til endurskoð- unar með áætlunum um verulegar úrbætur svo fljótt sem verða má. Jónas Haraldsson Þá lagði Hannes nokkra fjölmiðlamenn í einelti og reyndi að skaða starfsframa þeirra vegna þess að þeir höfðu spurt óþœgilegra spuminga eða sleppt í gegn fréttaefni sem honum þótt óþægilegt. Vildi hann jafn- vel kenna sumum þeirra um ófullnœgjandi gengi Sjálfstœðisflokksins í kosningum. Þeir sem vinna á sama vinnustað og Hannes Hólmsteinn Gissurarson hafa fyrir iöngu tekið eftir því að svona sex tii átta vikum fyrir kosningar þagnar hann og jafnvei hverfur fram að kjördegi. Það er rétt eins og límt sé fyrir málfærin á honum og tölvan af honum tekin. Þetta gerist líklega vegna þess að hófsamari félagar hans í pólitíkinni telja að róttæk frjálshyggja hans og illskeyttar baráttuaðferðir geti fælt hófsama kjósendur frá því að styðja sama flokk og Hannes Hólmsteinn. Ekki er ólíklegt að þetta geti verið rétt hjá þeim. Svo hönduglega er um þessar límingar á Hannesi búið að þær losna yfirleitt strax eftir klukkan 10 að kveldi kjördags, rétt eins og þegar korktappi skýst úr kampavínsflösku. Þá stekkur hinn kunnuglegi Hannes Hólmsteinn aftur fram og tekur til óspilltra málanna. Skemmtiiegur súrreaiismi í liðinni viku birti Hannes tvær fyrstu greinarnar í síðbúinni kosningabaráttu sinni. Þessu var álíka farið eftir síðustu alþingis- og borgarstjórnarkosningar. Þá lagði Hannes nokkra fjölmiðla- menn í einelti og reyndi aö skaða starfsframa þeirra vegna þess að þeir höfðu spurt óþægilegra spurninga eða sleppt í gegn frétta- efni sem honum þótt óþægilegt. Vildi hann jafnvel kenna sumum þeirra um ófullnægjandi gengi Sjáifstæðisflokksins í kosningum. Nú er hið sama uppi á teningnum. Að þessu sinni Sækir hann að nokkrum starfsfélögum sínum í Háskóla íslands og einum frétta- manni. Á fimmtudag skrifar hann nýja grein um þetta og kynnir m.a. til sögunnar tvo prófessora sem hann kallar sérstaklega póli- tíska og telur það ljóð á störfum þeirra í háskólasamfélaginu. Hið sama segir hann um tvo aðra starfsmenn HÍ. Þetta er einstaklega skemmtileg- ur súrrealismi því eins og allir vita er Hannes Hólmsteinn einn pólitískasti prófessorinn sem fyrir finnst á norðurhveli jarðar - og jafnvel þó víðar væri leitað. Þaö má því hafa gaman af þessu. Sjálf- ur er ég ekki meðlimur í neinum stjórnmálaflokki og hef almennt ekki tekið þátt í pólitísku starfi. Á liðnum árum hef ég kosið ýmsa flokka, þar á meðal Sjálfstæðis- flokkinn. En hverju sætir það að Hannes heiðrar mig sérstaklega í þessu samhengi? Jú, ég hef það til unnið að frá mér hefur heyrst, með fréttaflutningi af tveimur erindum sem ég flutti um velferðarmál í að- draganda kosninganna; annað á ráðstefnu ASÍ og hitt hjá Samtök- um félagsráðgjafa. Auk þess talaði ég um velferðarmál á nýrri öld á vorþingi Samfylkingarinnar. Einnig hef ég sem forstöðumaður Borgarfræðaseturs staðið að út- gáfu bókar Hörpu Njáls um fátækt á íslandi. Allt þetta þykir Hannesi óþægilegt. Hann vill ekki umræðu um það hvernig íslenska velferö- arríkið er í reynd en kýs heldur að yrkja lofsöngva um að allt sé full- komið á íslandi. Reyndar er hann helsti innflytjandi hugmynda bandarískra frjálshyggjumanna um róttæka lágskattasamkeppni sem þar í landi er sérstaklega beitt til þess að hindra möguleika ríkis- ins á að fjármagna velferðarkerfið. Því má spyrja hvort hann sé bein- línis að vinna að því bak við tjöld- in að ameríkanísera íslenska vel- ferðarríkið - m.ö.o að grafa undan því? Af hávaðanum í Hannesi mætti ætla að ég hafi haft mikil áhrif í kosningabaráttunni, jafnvel sigrað en Hannes tapað. Ég þakka hólið, en þar eð ég er raunsær veit ég að það er alls ekki verðskuldað. Ef það telst vera pólitískt að fræði- maður sem rannsakað hefur lífs- kjör og velferðarríki tjái sig um það með tilvísunum í gögn sín þá er íslenska lýðveldið óþroskaðra en vera ætti. Nokkrar leiðréttingar Þá vil ég segja örfá orð um efnis- atriði í grein Hannesar því þar er staðreyndum illa misþyrmt. Grein- in er reyndar með ólíkindum því ég fann í henni meira en 20 stað- reyndavillur. Ég stikla þó einungis á stóru. Hannes segir mig smíða eigin mælikvarða á fátækt og nota sér- kennilegt fátæktarhugtak. Ekkert sé að marka það því ef Bill Gates flytti til íslands eða íslenskir auð- menn flyttu úr landi þá breyttist niðurstaðan. Hið rétta er að aðferð- in er ekki mín, heldur er hún sú staðalaðferð sem mest er notuð í slíkum rannsóknum á Vesturlönd- um, m.a. af OECD. Ofurríkir ein- staklingar hafa ekki áhrif á mæl- ingarnar. Ég var reyndar búinn að segja Hannesi að þetta væri svona en hann leyfir sér samt að fuilyrða þetta í greininni. Hann falsar því staöreyndir vísvitandi. Hannes fer einnig með rangfærsl- ur um þróun tekjuskiptingarinnar. Gögn fjármálaráðuneytisins sýna ótvírætt að tekjur hæstu tekju- hópanna jukust mest milli 1995 og 2001 en tekjur þeirra 20% tekjuþega sem lægstar tekjur hafa jukust lang- minnst. Ójöfnuður tekna jókst á hverju ári 1995-2000, eins og mæl- ingar Þjóðhagsstofnunar á dreifingu ráðstöfunartekna einstaklinga sýna einnig (sbr. Tekjur og eignir og dreifing þeirra, 2001). Þegar ég nefndi aukningu fátækt- ar var ég að vísa í fyrri rannsókn- ir sem sýndu að fátækt jókst í beinu sambandi við aukið atvinnu- leysi. Atvinnuleysi hefur sannar- lega aukist á Islandi á síðustu tveimur árum og þar eð atvinnu- leysisbætur eru undir fátæktar- mörkum segir sig sjálft að fátækt eykst. Auk þess vísaði ég til talna frá ASÍ, Hjálparstarfi kirkjunnar, Mæðrastyrksnefnd og Félagsþjón- ustu Reykjavíkurborgar sem cdlar sýna markverða aukningu á beiðn- um um fjárhagsaðstoð vegna þrenginga. Þetta eru ótvíræðar vís- bendingar um aukna erfiöleika lág- tekjufólks. Flest sem Hannes segir um lífs- kjör, tekjuskiptingu, fátækt, skatt- heimtu og velferðarmál í greininni er í reynd rangt og fer ég ekki fleiri orðum um það. í stað þess að eyða orðum á mig finnst mér að hann ætti sjálfur að hitta fólkið í biðröð- inni hjá Mæðrastyrksnefnd og benda þeim á að það þurfi ekki á slíkri aðstoð að halda, því allir hafi það svo gott á íslandi, samkvæmt pólitískri tilskipan. Það væri líka manndómsbragur á því hjá honum að mæta í biðröð þeirra þúsunda atvinnulausra sem vikulega ganga bónbjargarveginn eftir atvinnuleysisbótunum (rúm- um 70.000 krónum á mánuði) og út- skýra fyrir þeim hvers vegna ríkis- stjórnin taldi nauðsynlegt að rjúfa tengsl bótanna og lægstu launa 1996, með þeim afleiðingum að at- vinnuleysisbætur eru nú um 10 þúsund kónum lægri á mánuði en ella hefði verið. Telur hann það framfarir? Telur hann þaö rausnar- legt, eins og hann segir að aðstoð við þá sem á þurfa að halda eigi að vera? Telur hann mögulegt fyrir einstætt atvinnulaust foreldri að framfleyta barni sínu með 136 krónum á dag? Þetta eru aðeins örfá dæmi um laka tryggingavernd íslenska vel- ferðarríkisins sem skapar alvöru fátækt hér mitt í ríkidæminu sem við flest njótum. Ef menn komast upp með að banna að talað sé um þetta á árinu 2003 þá munu það þykja tíðindi í grannríkjunum á Vesturlöndum. Að lokum Á síðustu sex mánuðum hefur Hannes Hólmsteinn ítrekað gert mér ljóst að ef óþægilegt efni kæmi frá mér eða Borgarfræðasetri inn í -j - þjóðmálaumræðuna þá yrði ég lagður í einelti og mér refsað. Borg- arfræðasetur yrði sett undir sér- staka smásjá. í nokkrum tilvikum voru vitni að þessum skilaboðum. Ég leit svo á að með þessu væri hann að reyna að hafa áhrif á frjálsa rannsóknarstarfsemi og sjálfsagða miðlun upplýsinga og ákvað að hafa þessar hótanir að engu. Háskólamaður sem lætur slíkt hafa áhrif á störf sín bregst mark- miðum vjsindanna. Háttalag Hann- v" esar á betur heima í einræðis- og alræðisríkjum. Ég reyni yfirleitt að kynna rannsóknarefni mín þegar fólk sýnir þeim áhuga og falast eft- ir upplýsingum um þau. Það ætti allt háskólafólk að gera ef við verð- ur komið. Ég á því allt eins von á að Hann- es haldi áfram að senda mér skeyti í fjölmiðlum. Ég tek hins vegar fram á þessu stigi að algerlega óvíst er í hve miklum mæli ég mun nenna að elta ólar við það. Að vera eða vera ekkí jafnréttissinni Jafnréttisstarfið innan flokksins er bæði mikið og virkt og af stefnu flokksins má vera ljóst að hann leggur mikla áherslu á jafnréttismál kynjanna, jafnt i orði sem á borði.“ ©Helga Gudrún Jönasdóttir Landssambanós sjálfstæöiskvenna Kjallari Staða kvenna innan Sjálf- stæðisflokksins hefur ver- ið nokkuð i kastljósinu að undanförnu í kjöifar „út- reiðarinnar" sem þingkon- ur hans hlutu í nýafstöðn- um alþingiskosningum. Jafnvel hefur verið gengið svo langt að tala um afturfor eða áfall í jafnréttisbaráttu kynjanna sem rekja megi til neikvæðra viðhorfa flokksins gagnvart málaflokknum og um leið til kvenna innan raða hans. Hundalógík Staða jafnréttismála hér á landi á með öðrum orðum að standa og falla með innra jafnréttisstarfi eins flokks. Ástæðan er sú að þeir þingmenn hans sem náðu ekki kjöri voru konur en ekki karlar. Með hliðsjón af gangvirki kosn- ingakerfisins okkar og fylgis- sveiflu Sjálfstæðisflokksins held ég að flestir hljóti að sjá hundalógíkina í þessum rökum. Ábyrgðin sem Sjálfstæðisflokk- urinn ber í jafnréttismálum snýr að stefnu hans og árangri sem leið- andi stjórnarflokks undanfarin kjörtímabil. í þeim efnum er staða Sjálfstæðisflokksins sterk, sem skýrir að mínu mati um leið það ofurkapp sem stjórnarandstaðan hefur lagt á innra jafnréttisstarf Sjálfstæðisflokksins. Jafnréttisumræöa á vllligötum Það athyglisverða í málflutningi stjórnarandstöðunnar er nefnilega að hún hefur ekki séö sér hag í að gagnrýna þær mörgu aðgerðir sem stjórnvöld hafa gripið til á sviði jafnréttismála. Það er sem sé ekki aðgerðaleysið sem hefur staðið jafnréttisbaráttunni fyrir þrifum. Þeim mun meiri áhersla hefur ver- ið lögð á stöðu kvenna innan Sjálf- stæðisflokksins með þeim skila- boðum að stjórnmálaflokkur sem „fari“ svona með konurnar innan sinna raða standi ekki fyrir trú- verðugt afl í jafnréttisbaráttunni. Þetta samasemmerki, sem stjórn- arandstaðan vill setja á milli innra starfs Sjálfstæðisflokksins annars vegar og stöðu jafnréttismála hins vegar, er ekkert annaö en grátlegt dæmi um jafnréttisumræðu á villi- götum. Eða trúir stjórnarandstaðan því í alvöru að það eigi að vera inn- tak jafnréttisumræðunnar? Eða búa kannski bara allt aðrir hags- munir að baki en áhyggjur af stöðu jafnréttismála? Skortir á trúverðugleikann Málflutningur forsætisráðherra- efnis Samfylkingarinnar í kosn- ingabaráttunni er síðan kapítuli út af fyrir sig. Við hljótum öll að fagna því að konum hafi fjölgað jafnmikið og raun ber vitni í æðstu stjórnendalögum borgarinn- ar. Það er frábær árangur. Með hliðsjón af því hversu ört embætt- iskerfi borgarinnar hefur þanist út á undanfomum árum þaif þó að liggja fyrir í hve mörgum tilvikum um ný stjórnunarstörf var að ræða. Viö vitum af gefinni reynslu að það er miklu fljótlegra að ráða konur í ný störf en þau sem þegar eru skipuð körlum. Allt tal forsæt- isráðherraefnisins um þann mikla árangur sem beinskeyttar aðgerðir á borð við kynjakvóta skila verður ekki trúverðugur fyrr en þær upp- lýsingar liggja fyrir. Metingur sem engu skilar Sú flokkspólitíska harka sem hlaupin er í jafnréttisbaráttu kynj- anna er að mínu mati umhugsun- arverð. Margt bendir til að stjóm- málaflokkunum sé hollast að fara hægt í gllan meting þar sem þeir eru allir meira eða minna undir sömu sökina seldir. Hjá Samfylk- ingunni t.a.m. hafa árum saman sömu konumar myndað kjamann í núverandi þingflokki. Einhver rætin/n gæti spurt hver nýliðun meðal kvenna innan forystusveit- ar Samfylkingarinnar, eða forvera hennar, hafi verið. Eins mætti benda á að karlar hafi leitt lista Samfylkingarinar í nánast öllum kjördæmum, að for- sætisráðherraefnið hafi ekki ómakað sig við að skipa konu sem arftaka sinni í embætti borgar- stjóra og svo mætti lengi telja. Það hljóta á hinn bóginn allir að sjá í hendi sér hversu ófrjó um- ræða af þessum toga er. Innbyrð- is metingur flokkanna um hver þeirra sé hlynntastur jafnréttis- baráttunni skilar nákvæmlega engu til hennar. Er verið að setja réttlætið í bið? En hvernig ætlar Sjálfstæðis- flokkurinn þá að svara þeim ásök- unum um að árangurinn í jafnrétt- isbaráttunni sé rýr eftir 12 ára stjórnarsetu; svo rýr að sumra mati að það eitt réttlæti fremur gagnslausar aðgerðir á borð við kynjakvóta? Við hljótum að spyrja á móti hvaða mælikvarða sé rétt að styðjast við þegar þetta meinta árangursleysi er annars vegar? Er svonefnd hausatalning, þ.e. hve konum fjölgar t.d. á þingi eða í æðstu stjórnunarstöðum, eini marktæki mælikvarðinn? Eða kynbundna launamisréttið í pró- sentum talið? Okkar skoðun er sú að á meðan slík talning sé vissulega mæli- kvarði þá taki hann á afleiðingum en ekki orsökum kynjamisréttis- ins, líkt og kynjakvótarnir gera fyrst og fremst. Mælikvarðarnir verði því að snúa að aðgerðum gegn orsökum vandans; aögerðum sem miða að því að jafna þann kynbundna aðstöðumun sem rekja má til hinna hefðbundnu kynhlut- verka. Státum af verulegum árangri Á þennan mælikvarða hefur ár- angurinn í jafnréttisbaráttunni verið verulegur. Jafnréttisáætlun ríkisstjómarinnar fjallar m.a. um samþættingu kynjajafnréttis á öll- um stigum stjómsýslunnar. Breyt- ingar á lögum um jafna stöðu og jafnan rétt kvenna og karla (jafn- réttislöggjöfin) miðuðu að þvi að gera foreldrum kleift að samþætta betur en áður atvinnuþátttöku og fjölskyldulíf og með nýju fæðingar- orlofslöggjöfinni voru gerðar rót- tækar breytingar á aðstöðumun kynjanna á vinnumarkaðnum. Þetta eru aðeins fá dæmi af mörgum sem stuðla munu að rétt- látara þjóðfélagi gagnvart konum. Þar með er þó ekki sagt að vand- inn sé úr sögunni. Enn eigum við töluvert í land eins og sá óhóflega langi vinnudagur sem hér er við lýði er til marks um og dregur m.a. úr möguleikum kvenna innan bæði stjórnmálanna og atvinnu- lífsins. Eru allir vondir? Eftir stendur sú spuming hvort Sjálfstæðisflokkurinn sé vondur við konur. Að sjálfsögðu er ekki svo. Jafnréttisstaifið innan flokksins er bæði mikið og virkt og af stefnu flokksins má vera ljóst að hann leggur mikla áherslu á jafnréttis- mál kynjanna, jafnt í orði sem á borði. Á hinn bóginn má ljóst vera að litlir og miðstýrðir flokkar eiga auðveldara með að flagga jaftiréttis- starfi sínu, ásamt nýstofnuðum flokkum og fortíðarlausum, en þeir sem stórir eru og fjölmennir með langa lýðræðishefð að baki. Engu að síður er það áhyggju- efni að fylgissveiflur við Sjálfstæð- isflokkinn skuli koma jafnilla nið- ur á þingkonunum okkar og raun ber vitni. Ástæðunnar er hins veg- ar ekki aö leita í andvaraleysi flokksins í jafnréttismálum. Jk. *

x

Dagblaðið Vísir - DV

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.