Dagblaðið Vísir - DV - 21.05.2003, Blaðsíða 14

14
Menning
Gullmolar við Laugaveg
í Hönnunarsafni íslands viö Garöatorg
stendur nú yfir sýning ellefu íslenskra gull-
smiöa sem eiga það sameiginlegt að stunda
list sína og viðskipti við Laugaveginn.
Eftir að íslensk gullsmíði hætti að hrær-
ast um víravirkið og silfrið á þjóðbúningn-
um og menn tóku að fikra sig áfram til þátt-
töku í alþjóðlegum viðmiðum og samtíma-
legri formfræði var um skeið eins og þeir
„misstu fótanna". Aðferðirnar og formin
sem verið höfðu í gildi og þóttu við hæfi,
áttu sér enga áhangendur lengur. Konur
voru hættar að ganga í íslenska búningnum
hvunndags og áttuðu sig á því að önnur
form á skartgripum hæfðu betur þeirri evr-
ópsku tísku sem þær höfðu tileinkað sér.
Hönnun
Menn tóku þá til bragðs að varpa fyrir
róða öllu sem minnti á eða tengdist hefð-
bundinni íslenskri silfursmíði. Sú aðferð
virðist eins og loða við íslensku þjóðina
þegar hún stendur frammi fyrir nýjum
veruleika. í stað þess að halda til haga
þeirri kunnáttu sem hefð var fyrir og bæta
nýju við, sem í þessu tilfelli laut sérstaklega
að aukinni almennri listmenntun og form-
fræöi, lögðu menn nú allt hefðbundið til
hliðar og hófu að búa til „abstrakt" sem
byggðist meira á smekk einstakra gullsmiða
en því að menn bættu við sig listnámi. í
myndlist gildir að kasta sér inn í núið,
takast á við hina ærandi ólíku strauma og
stefnur, vera alltaf hangandi á bláfmgur-
gómunum á bjargbrúninni. í greinum sem
heyra undir listhandverk eða hönnun á
þetta ekki við. Þar er nauðsynlegt að hafa
aliar hefðir í heiðri og fikra sig í átt til
framtíðar með þekkinguna í farteskinu.
Lengi vel var augljóst aö mikið vantaði í
nám gullsmiða hér á landi. Á síðustu árum
Hálsfesti eftlr Guöbrand J. Jezorski
Úr hraungrýti, kristat oggulli.
er þetta að breytast og allir metnaðarfullir
gullsmiðir stunda nám við erlenda lista-
skóla í lengri eða skemmri tíma. Margir
gerast sérfræðingar í afmörkuðum greinum
gullsmíðinnar eins og vanalegt er í mörgum
listgreinum þar sem aðferðir eru stór hluti
af sköpunarferlinu. Menn velja sér þá ýmist
tæknilegar eða listrænar áherslur.
Skart fjallar um form
Margt er áhugavert á sýningu ellefu-
menninganna. Þó verður að segjast að of
mikið er um óskýra formhugsun. Þetta er
slæmt þar sem skart fjallar mest um form.
Ef ekki form þá hefð. Það eru gripir á sýn-
ingunni sem bera listrænni gullsmíði fagurt
vitni og vil ég þar sérstaklega nefna skart-
gripi Guðbjargar Kr. Ingvadóttur úr stáli og
silfri. Eyrnalokkar Guðbrands Jezorskís úr
slípuðum kuðungum eru ljúfir og sama gild-
ir um hálsmenið hans úr bergkristal og slíp-
uðu hrauni. Tína Jezorskí sýnir einnig fina
takta þó að hún hafi enn ekki náð fágun
lærifóðurins. Kannski er hún að vinna með
of mörg efni í sama hlutnum. Hringar Ást-
þórs eru bæði fáguð og framsækin smíði.
Nöfnin á gripunum smellin og vel viðeig-
andi. Armbandið úr plexí og silfri er flott.
Þorbergur, sá völundarsmiður, sýnir þarna
sjö gripi þar sem saman fara einstaklega fal-
leg smíðavinna og nútímalegt skart.
Páll Sveinsson sýnir frumlega gripi með
steinsteypubitum. Þeir samsvara sér sumir
mjög vel sem skúlptúrar þar sem hið grófa
og ódýra kallast á við fínlegar, fágaðar og
sterkar línur. Maður veltir fyrir sér hvem-
ig sé að bera þessa gripi. Kannski virkar
það en mig grunar að herslumuninn vanti á
það. Harpa Kristjánsdóttir, sem í gegnum
árin hefur sýnt okkur framsækna og list-
ræna hönnun, sýnir forkunnarflotta gull-
festi. Um hana gildir það sama og um skart
Páls, maður veltir fyrir sér hvernig festin
fer á hálsi. Sápu-hringir Kjartans Amar
Kjartanssonar eru skemmtilegt innlegg í
umræðuna um forgengileika hlutanna. Það
á vel við að velta því fyrir sér á þessum
vettvangi. Það er léttleiki yfir „unglegu"
skartinu sem hann sýnir.
Sýningin Gullmolar hefur yfir sér sterk-
an heildarsvip, hún er skemmtilega uppsett
í einkar vel hönnuðum sýningarskápum.
Sýningarskrá er skýr og þjónar tilgangi sín-
um. Það sama gildir um fallegt boðskort og
andlitsmyndir í sýningarsal. Þarna er á
ferðinni næmt auga og listræn nálgun Guð-
mundar Odds Magnússonar. Honum til
sóma. Sýningin er vel heppnuð en hefði
samt mátt vera safaríkari.
Ásrún Kristjánsdóttir
Sýningin lólGull stendur til 25. maí. Hönnunarsafn
íslands er opiö alla daga nema mán. kl. 14-18.
Skartgrlpur eftir Pál Svelnsson „Baöhringir" eftir Kjartan Öm Kjartansson
Úr steinsteypu, stáli, gulli og demöntum, 2003. Þeir eru geröir úr sápu ...
Árbók norrænna bókmennta
- Stórt og fallega hannað myndskreytt rit um nýjar bækur á Norðurlöndum
Tímaritinu Nordisk litteratur, sem hefur
komið út á Norðurlandamálum og ensku í ára-
tug, hefur nú verið breytt í árbók. Þetta þýðir
að ritið hefur verið stækkað umtalsvert, það
er nú 184 síður í vænu broti og þrungið fróð-
legum greinum um norrænar bókmenntir.
Forsíðumyndin er glannalega skemmtileg
teikning eftir Hallgrím Helgason af teikni-
myndafigúrum og bamabókahetjum sem börn
og fullorðnir hafa gaman af að skoða. Þar má
í góðum hópi gesta á bókamessu í Frankfurt
þekkja m.a. Lísu í Undralandi, Línu langsokk,
Tinna, Andersínu, Tarsan og Köttinn með
hattinn - og í myndarmiðju kunnuglegan
Grim á tali við Drakúla greifa.
Ritið hefst á viðtali Oscars Hemer við Evu
Ström, ljóðskáldið sem hlaut Bókmenntaverð-
laun Norðurlandaráðs í ár. En þema árbókar-
innar er „Ungar bókmenntir - bókmenntir fyr-
ir ungt fólk“, og í upplýsandi greinum er sjón-
aukanum beint að ungum rithöfundum - sum-
um bamungum - og afurðum þeirra á finn-
landssænsku, dönsku, finnsku, norsku og
sænsku. Um tvo íslenska nýbylgjuhöfunda,
Guðrúnu Evu Mínervudóttur og Steinar
Braga, skrifar Bjöm Þór Vilhjálmsson.
Um sænskar bamabækur skrifar Lena Kjer-
sén Edman og kemst að þeirri niðurstöðu að
þær skiptist enn í drengja- og telpnabækur;
Andrine Pollen skrifar um norskar mynda-
bækur og Margrét Tryggvadóttir skrifar um
myndabækur fjögurra landa. Þar frétti undir-
rituð um bókina Núma og höfuðin sjö eftir
Sjón og Halldór Baldursson sem hún hafði
Arbók norrænna bókmennta
Meö frábærri kápumynd Hallgríms Helgasonar.
ekki hugmynd um aö heíði komið út!
Tapani Ritamáki spyr snúðugt hvort börn
búi enn þá á íjórða áratugnum og bendir á
hvað allur arkitektúr á myndum í bamabók-
um er gamall, þar er eins og ekki hafi verið
reist hús síöan 1930! Anne Stefi Teigland spyr
hvað greini milli unglingabóka og fullorðins-
bóka og tekur dæmi. Ann-Christine Snickars
skrifar um tvo látna snillinga, Astrid Lind-
gren og Tove Jansson, og Sigþrúður Gunnars-
dóttir skrifar um ævisögur skrifaðar handa
bömum um Astrid Lindgren, Halldór Laxness,
Aino Kallas, H.C. Andersen og Sigrid Undset.
Einnig eru í árbókinni ritgerðir um allar til-
nefndar bækur til Bókmenntaverðlauna Norð-
urlandaráðs. John Bang Jensen skrifar um
Evu Ström, John Mogensen um Per Hajholt,
John Swedenmark um Jóhann Hjálmarsson
og Morten Sondergaard, Jógvan Isaksen um
Kelly Berthelsen, Sindre Hovdenakk um Han-
us Kamban, Jón Yngvi Jóhannsson um Stewe
Claeson, Morten Abrahamsen um Kjell Westö
og Pirjo Hassinen, Ann-Christine Snickars um
Liv Koltzow og Jorgen Norheim og Dagný
Kristjánsdóttir og Soffía Auður Birgisdóttir
skrifa saman um Álfrúnu Gunnlaugsdóttur.
Meðal annarra greina má nefna að Kim
Simonsen skrifar um leitina aö hinu fær-
eyska, Jón Yngvi Jóhannsson um bækur sem
útgáfustjórar „panta“ hjá höfundum, Hanus
Kamban skrifar um Regin Dahl, Þorleifur
Hauksson um þrjár sögulegar skáldsögur eftir
Thor Vilhjálmsson, Steen Helene Andersen og
Einar Kárason. Loks skrifar verölaunahafmn
Eva Ström um ungu höfundana sem koma út
af háskólanámskeiðunum í skapandi skrifum
og spyr: En hvar eru ungu gagnrýnendurnir?
Vefsíða ritsins er www.nordbok.no en ritið
sjálft má til dæmis nálgast í Norræna húsinu.
-SA
MIÐVIKUDAGUR 21. MAÍ 2003
DV
Umsjón: Silja Aöalsteinsdóttir silja@dv.is
Wagner og Magnea
Á morgun verða nákvæmlega 190 ára frá
fæðingu tónskáldsins Richards Wagners og
kl. 19.30 heQast tónleikar Sinfóníuhljóm-
sveitar íslands honum til heiðurs í Há-
skólabíói. Hljómsveitarstjóri er Gregor
Búhl en einsöngvari er Magnea Tómasdótt-
ir. Hún söng Sentu í Hollendingnum fljúg-
andi á Listahátið í fyrra, eins og menn
muna, og skapaði eftirminnilega persónu
auk þess sem röddin var dásamleg.
Á efnisskrá eru Wesendonck Lieder
(Fúnf Gedichte), atriði úr Lohengrin,
Tannhauser og Tristan og Isolde.
Áfram veginn
Annað kvöld kl. 20 eru söngtónleikar í
Salnum í Kópavogi. Þar flytja Margrét
Stefánsdóttir sópran og Hrefha Eggerts-
dóttir píanóleikari íslensk sönglög, erlend
söngljóð eftir Hándel, Brahms, Fauré og
Strauss, og óperuaríur eftir Mozart og
Verdi.
Einar Már töfrandi
Skáldsagan Draumar á
jörðu og smásagnasafhið
Kannski er pósturinn
svangur eftir Einar Má
Guðmundsson voru að
koma út á Norðurlöndum
og hefur verið afar vel
tekið.
Draumar á jörðu er að
mati gagnrýnanda Dagsa-
visen í Noregi mikilvægar bókmenntir um
kjör mannsins á vegferð hans í heiminum
og segir þar að skáldskaparlist höfundar sé
einstök. I Aftenposten segir að þetta sé
„sterk frásögn um ísland örbirgðarinnar".
Gagnrýnandi Information segir m.a. að
Einar Már sé fremstur þeirra norrænu
höfunda sem skrifi í anda töfraraunsæis,
og í Politiken sagði að þetta væri meistara-
leg nútímasaga, í senn töfrandi, dularfull
og nálæg frásögn.
Um Kannski er pósturinn svangur sagði
í Jyllands-Posten að Einar Már málaði
„veruleikann skýrari dráttum en veruleik-
inn sjáifur megnar." Bókin er „ósviknar
kræsingar, sannkallaðar himnakrásir,“
sagði gagnrýnandi Information og bætti
við að í vissum skilningi mætti segja að í
þessu smásagnasafni „sé fólgin sjálf list
skáldsögunnar". Gagnrýnanda Politiken
fannst bókin „ljóðræn, fyndin og rólyndis-
leg lýsing á furðufuglum bæjarins með
grimmum undirtón." í Ekstra Bladet sagði
að frásagnirnar af einmana fólki væru
harður biti og beiskur dropi „en bomar
uppi af húmorista." í Berlingske Tidende
sagði: „Persónumar koma höfundi sínum
einfaldlega á óvart, svo og lesandanum -
og þá er gaman!"
Gróiö hverfi
Annað kvöld kl. 22.15 verður flutt á Rás
1 leikritið Gróið hverfi eftir Braga Ólafs-
son.
Ef grannt er skoðað í grónum hverfum
borgarinnar getur margt óvænt komið í
ljós. í þessari undurfurðulegu leikfléttu
leiðir höfundur hlustendur á slóðir þar
sem flest er ósagt og aöeins ýjað að hlut-
um. Leikstjóri er Óskar Jónasson.
Ríó tríó
Hljómsveitin Ríó trió spilar á Garðatorgi
í Garðabæ annað kvöld kl. 21. Hljómsveit-
ina skipa Ólafur Þórðarson, Helgi Péturs-
son, Ágúst Atlason, Gunnar Þórðarson og
Bjöm Thoroddsen. Ókeypis aðgangur og
allir velkomnir.
Hreyfimyndir á Vorhátíö
Annað kvöld kl. 20 sýnir hönnunar- og
arkitektúrdeild Listaháskólans vídeóverk
síðastliöins vetrar á Vorhátíð skólans í
Hafnarhúsinu. Minnum líka á leiðsögn um
myndlistar- og hönnunarsýningu daglega í
hádeginu.