Dagblaðið Vísir - DV - 19.06.2003, Blaðsíða 15

FIMMTUDAGUR 19. JÚNÍ2003 SKOÐUN 75
Þörf er á nýrri sátt
SAMAN AÐ SAMNINGABORÐINU: Fulltrúar ríkisstjórnarinnar, Alþýðusambands (slands og Samtaka atvinnulífsins ræddu kjara- og efnahagsmál í september 2001. (kjölfarið
hófst kapphlaup við að halda verðbólgunni undir rauða strikinu svokallaða.
1 KJALLARI
J Gylfi Arnbjörnsson
(0 framkvæmdastjóri ASÍ
Undanfarið ár hefur verið
mikið atvinnuleysi á íslandi.
Tæplega 6.000 manns eru nú
án atvinnu. Fátækt hefur auk-
ist verulega undanfarin ár og
sífellt stærri hópar fólks þarf
að snúa sér til sveitarfélaga
og hjálparstofnana til þess að
ná endum saman.
Elli- og örorkulffeyrisþegar búa
við mjög þröng kjör. Stór hópur
einstaklinga, með takmarkaða
formlega menntun, hefur mátt
sæta því að vera á jaðri vinnumark-
aðarins og búa við mikið atvinnuó-
öryggi og ótrygga afkomu. Þessi
upptalning sýnir að mikil breyting
hefur orðið á íslenskri þjóðfélags-
gerð en hvers vegna hefur þessi
breyting orðið og er þetta breyting
sem við sættum okkur við?
Breytingar og óvissa
Enginn vafi er á því að margt af
þessum breytingum má rekja til
þess að á undanförnum rúmum
áratug hafa orðið grundvallarbreyt-
ingar á allri umgjörð íslensks efna-
hags- og atvinnulífs. Aukin mark-
aðsvæðing hagkerfisins með frelsi í
gjaldeyrishreyfingum milli landa,
frjálst framsal fiskveiðiheimilda,
auknar kröfur um peningalega arð-
semi fjármagnsins með skráningu
fyrirtækja á hlutabréfamarkað og
peningamálastefna Seðlabankans
með verðbólgumarkmiði og fljót-
andi gjaldmiðli. f aðdraganda
flestra þessara breytinga hafa um-
ræður um iíkfeg áhrif þeirra á stöðu
og afkomu launafólks og almenn-
ings verið afar litlar og ófullkomnar
og aðeins horft til jákvæðra þátta.
Engu að síður hafa þessar breyting-
ar leitt til þess að dregið hefur úr
samfélagslegri ábyrgð í þjóðfélag-
inu og stórir hópar fólks búa nú við
allt aðra og alvarlegri óvissu og óör-
yggi en áður. í raun má segja að
uppsagnir alls starfsfólks hjá Jökli á
Raufarhöfh séu lýsandi dæmi um
þessar breytingar og því miður eru
allar líkur á því að við eigum eftir að
sjá fleiri slík dæmi á næstu vikum
og mánuðum.
Ágengar spurningar
Ljóst er að við íslendingar, og
einkum við í verkalýðshreyfing-
unni, þurfum að spyrja okkur ým-
issa ágengra spurninga um hvernig
við viljum að á verði haldið á næstu
misserum. Fórum við ranga leið við
gerð þjóðarsáttarinnar árið 1990
við að leggja höfuðáherslu á stöð-
ugleika i efnahags- og atvinnumál-
um? Gengum við of langt í áhersl-
unni á að tryggja lága verðbólgu? Ef
ekki, hvað er þá til ráða, hverju eig-
um við að svara þeim sem lenda á
hliðarspori vegna aðstæðna sem
þeir ráða ekkert við?
Mín skoðun er sú að gagnvart
breytingum á efnahagsumgjörð-
inni hafi landsmenn í raun ekki átt
neina aðra kosti en að aðlaga hana
þannig að hún bæði vinni með
okkur að því að tryggja stöðugleika
í efnahags- og atvinnulífi og gera
því kleift að standast alþjóðlega
samkeppni. Verkalýðshreyfingin
hefur laafist þess að gripið verði til
hliðarráðstafana til þess að skapa
öllum trygga afkomu og félagslegt
öryggi. Það verður hins vegar að
viðurkennast að stjórnvöld hafa
ekki fallist á þessar áherslur og því
hefur ekki tekist ná þeim í gegn.
Sáttmáli iofar góðu
Eitt af meginverkefnum Alþýðu-
sambands íslands í vetur hefúr ver-
ið að kryfja velferðarmálin til
mergjar, í nánu samstarfi við fjölda
almannaheillasamtaka og stofn-
ana. Niðurstöður þessarar vinnu
voru síðan birtar í byrjun mars í
sérblaði með Morgunblaðinu, í sér-
riti ASÍ og í Vinnunni og með
tveimur opnum ráðstefnum þar
sem markmiðið var að freista þess
að hafa áhrif á stjórnmálaflokkana í
aðdraganda alþingiskosninga.
Segja verður eins og er að nýgerður
stjórnarsáttmáli lofar nokkuð góðu
um breyttar áherslur ríkisstjómar-
innar í velferðarmálum, sérstaklega
ákvæðið um að allir landsmenn
eigi að hafa jafnan aðgang að vel-
ferðarkerfinu án tillits til efnahags,
félagslegrar stöðu eða staðsetning-
ar á landinu. Það verður fróðlegt að
sjá hvort raunverulegur vilji liggi
þarna að baki.
Innan Alþýðusambandsins hefur
jafnframt verið hafin vinna við að
endurskoða og móta alhliða at-
vinnustefnu.Það verður m.a. annað
af meginefnum næsta ársfundar
ASf í október.
„Miðstjórn Alþýðusam-
bands íslands hefur
lagt til að hafnar verði
viðræður um endurnýj-
aðan grundvöll að þrí-
hliða samstarfi og að
það verði útvíkkað. Við
erum tilbúin íþessar
viðræður og hvetjum
stjórnvöld til að koma
þeim afstað hið
fyrsta."
Samstarf og samhengi
Þessi vinna hjá ASI og þær
áherslur sem út úr henni koma em
engin tilviljun. Þær endurspegla í
raun þær áhyggjur sem almennt
launafólk hefur af vaxandi óöryggi
og áhættu sem hörð krafa um pen-
ingalega arðsemi hefur kallað yfir
það. Á ársfundi ASÍ í október 2002
var kallað eftir viðræðum við at-
vinnurekendur og stjórnvöld um
breyttan gmndvöll að þríhliða
samstarfi þessara aðila. Alþýðu-
sambandið gerir þá kröfu að horft
verði á efnahags-, atvinnu- og fé-
lagsmál sem eina samofna heild en
ekki andstæða póla sem ómögulegt
sé að sætta. Miðstjórn ASÍ áréttaði
þessar áherslur í sérstakri ályktun
um þróun gengis fslensku krón-
unnar í febrúar s.l., þar sem lagt var
til að Seðlabanki fslands ætti beina
aðild að þessum viðræðum.
Markmiðið er öryggi
En hvað eigum við við með því
að tengja saman stefnuna í efna-
hags-, atvinnu- og félagsmálum?
Jú, við gemm kröfu til þess að
launafólk búi við það öryggi að því
sé gert kleift að búa sér og sínum
eðlilegt líf og þroska sig sem ein-
staklinga.
Harðri kröfu um samkeppni og
hagræðingu verður að mæta með
raunhæfum úrbótum í sköpun
nýrra atvinnutækifæra, öflugu
framboði í endur- og starfsmennt-
un og afkomuöryggi ef til atvinnu-
missis kemur. Kröfunni um aukin
sveigjanleika og aðlögunarhæfni
atvinnulífsins verður að mæta með
raunhæfum úrbótum í félagslegu
öryggi launafólks þannig að það
standi ekki berstrípað gagnvart
réttindamissi eins og t.d. vegna eig-
in veikinda eða barna sinna.
Til að ná þessum markmiðum er
nauðsynlegt að:
• Hér á landi verið beitt efna-
hagsstjórn sem byggist á því að
treysta stöðugleika í efnahagslífinu
og tryggja þannig betur samkeppn-
ishæfni og vaxtarmöguleika ís-
lenskra fyrirtækja.
• Byggt verði á markvissri at-
vinnustefnu sem miði að því að
skapa fleiri og betri störf sem bygg-
ist á hæfú starfsfólki, frumkvæði og
framsækni, aðlögunarhæfni og
jafnrétti kynjanna. öflug símennt-
un og annað tækifæri til náms eru
mikilvægustu tækin til að ná þess-
um markmiðum.
• Skilgreind verði félagsleg
markmið um vinnumarkað sem
byggist á öryggi en jafnframt sveigj-
anleika sem gagnist bæði launa-
fólki og fyrirtækjum. Enn fremur
um mannsæmandi lífskjör fyrir alla
og um vinnumarkað og atvinnulíf
sem sé uppspretta frekari lífsgæða,
með styttri vinnutíma, auknum
möguleikum til símenntunar og
betra samræmi milli atvinnuþátt-
töku og einkalífs.
Þá hefur ASÍ lagt áherslu á að við-
urkennt verði mikilvægt hlutverk
aðila vinnumarkaðarins og réttindi
þeirra og skyldur við að þróa at-
vinnulífið og vinnumarkaðinn á
þeim grunni sem hér hefur verið
lýst.
Miðstjórn Alþýðusambands ís-
lands hefur lagt til að hafnar verði
viðræður um endurnýjaðan grund-
völl að þríhliða samstarfi og að það
verði útvíkkað. Við erum tilbúin í
þessar viðræður og hvetjum stjórn-
völd til að koma þeim af stað hið
fyrsta.
En ekki hvað?
„ökumaður skal nota ak-
braut."
Úr umferðarlögum (13. grein).
£
£
3
Með alltáhreinu
„Samfylkingin - sem bauð
kjósendum upp á þá stefhu
áíið 1999 að gefa Banda-
ríkjaher sjálfdæmi um það
hvort hann vildi vera hér
áfram eða ekki - fordæmir
nú utanríkisráðherra fyrir að
hafa ekkert gert á síðasta
kjörtímabili. Samfýlkingin er
neftiilega flokkur sem er
með þetta allt á hreinu -
alltaf, alls staðar."
Stefdn Pálsson og Sverrir Jakobsson
á Múrnum.is.
Svo það sé á hreinu
„f framhaldi af umræðum
um málefni Reykjavíkurlist-
ans hér á fúndinum vill
borgarstjómarflokkur
Reykjavflcurlistans taka fram
að engar þær breytingar
hafa orðið á högum Reykja-
víkurlistans sem kalla á end-
urskoðun málefnasamnings
eða samstarfsyfirlýsingar
flokkanna þriggja..."
Bókun lögð fram á fundi borgarstjóm-
ar Reykjavíkur fyrr í mánuðinum
(fundargerð send út í gær).
Kynlífsbyltingin étur
börnin sín
„Árið 2003 hefur kynltfs-
byltingin valdið því að það
er orðið bannað að hneyksl-
ast á kynhegðun eða klámi.
[...] Ef þú lætur út úr þér ein-
hverjar efasemdir um holl-
ustu takmarkalausrar til-
raunamennsku í kynlífi eða
efast um hvort ákveðnar
kynltfsathafnir séu eðlilegar
þá áttu á hættu að vera
stimplaður kynkaldur."
Andrés Jónsson á PólitíkJs.
Tillitssamur
„Það er svolítið erfitt að
ræða um íslenska þjóð á
þjóðháú'ðardaginn í útvarpi
allra landsmanna!"
Magnús Kjartansson tónlistarmaður i
viðtali við Guðrúnu Gunnarsdóttur á
Rás 2 á þjóðhátlðardaginn, þegar
hann varspurðurum tiltekinn
(meintan) löst I fari Islendinga.
Ekkert hangs!
„Gangandi vegfarandi,
sem ætlar yfir akbraut, skal
hctfa sérstaka aðgát gagnvart
ökutækjum sem nálgast.
Hann skal fara yfir akbraut-
ina án óþarffar tafar."
Úr umferðarlögum (12. grein).