Dagblaðið - 23.07.1976, Blaðsíða 10

10
DAGBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 23. JULt 1976.
EMSBIAÐW
frfálst, úháð dagblað
Útíiefandi Danhlartirt hf'.
Framkvæmdastjóri: Svvinn R. Eyjólfsson. Ritstjóri: Jónas Kristjánsson.
Fröttastjöri: Jón Birttir Pétursson. Ritstjórnarfulltrúi: Haukur HvlKasun. Aðstuðarfrótta-
stjóri: Atli Stoinarsson. lþróttir: Hallur Sfmunarson. Hönnun: Jóhannes Rcykdal. Handrit
Asjírímur Pálsson.
Blaðamenn: Anna Bjarnasun. ÁsReir Tómassun. Berttlind Asaeiisdóttir. Bratti Siíturðssnn.
Erna V. Inttólfsdóttir. C.issur SÍRUrðssnn. Hallur Hallssun. Heltti Péturssnn. Jóhanna Birttis
dóttir. Katrín Pálsdóttir. Kristln Lýðsdóttir. Olafur .Innssun. Ómar Valdimarssun. Ljósmyndir:
Arni Páll Jóhannsson, Bjarnleifur Bjarnleifssun. Bjðrevin Pálsson, Ratinar Th. Sieurðssnn
Cljaldkeri: Þráinn Þorleifsson. Dreifintíarstjóri: Már E.M. Halldórsson.
Áskriftartíjald 1000 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 50 kr. eintakið.
Ritstjórn Slðumúla 12. simi 83322. aufilýsinttar. áskriftir ott afgreiðsla Þverholti 2, sími 27022.
Setnintt ott umbrot: Dattblaðið hf. or Steindórsprent hf.. Ármúla 5.
Mynda-pt! plötutterð: Hilmir hf.. Siðumúla 12. Prentun: Árvakur hf.. Skeifunni 19.
Óreiða
Ríkisstjórnin verður að hrista/g
af sér drungann í olíumálunum.
Það hefur dregizt alltof lengi, að
einhverjum af þeim fjölmörgu
beiðnum sem hafa borizt um
leyfi i til olíuleitar hér við land,
yrði tekið. Drátturinn getur
reynzt okkur dýr.
Málið hefur legið í skúffu í iðnaðar-
ráðuneytinu árum saman. Sagt hefur verið, að
„ekkert liggi á.“ En við höfum misst af mörgum
tækifaérum til að afla upplýsinga um hugsan-
lega olíu. Finnist olía, sem nýta mætti, sem
vísindamenn telja ekki ólíklegt, er ekki til
setunnar boðið. Þeir, sem bezt þekkja til mála,
nú síðast formaður Rannsóknarráðs ríkisins,
hvetja allir til þess, að hafizt sé handa.
Umsóknir erlendra aðila um leyfi til olíu-
leitar standa í sambandi við rannsóknir sovézks
skips árið 1973 og bandarísks skips árið eftir.
Bæðiskipin könnuðu hafsvæðið milli íslands og
Jan Mayen. Sovétmenn fundu setlög íslands-
megin við miðlínu milli íslands og Jan Mayen,
sem bentu til, að þar undir gæti verið olía.
Bandaríkjamenn munu einnig hafa fundið
merki um olíu.
Mestu líkurnar til olíufundar eru að vísu að
svo stöddu taldar vera á dýpi, þar sem tæki
hafa ekki verið til, svo að vinna mætti hana. En
framfarir eru örar í vinnslutækni á olíu á
sjávarbotni og slík tæki gætu orðið til staðar
fyrr en varir. Auk þess hafa rannsóknir til
þessa verið í svo litlum mæli, að enginn getur
fullyrt á þeim forsendum, að ekki kunni að
finnast vinnanleg olía á minna dýpi.
Landgrunnsnefnd, sem nú hefur verið lögð
niður, hafði gert tillögur um olíuleit á land-
grunninu. Þær hafa til þessa verið hafðar ad
engu.
Auk borana á hafsbotni að loknum undir-
búningsrannsóknum telja vísindamenn, að
reyna mætti boranir á landi, til dæmis á
Melrakkasléttu.
Ekki þarf að óttast, að fjárhagsleg áhætta
fylgi því að veita leyfin. Sumar umsóknirnar
eru með þeim hætti, að við getum nánast setið
hjá, fylgzt með og verið viðbúin að njóta góðs
af, ef vel tekst til.
Færustu vísindamenn okkar telja, að ein-
hverjum af hinum erlendu tilboðum hefði átt
að taka fyrir löngu. Það hefur staðið á stjórn-
málamönnum að hef jast handa.
Við þurfum ekki að óttast samskipti við hina
erlendu aðila. Við getum sett þeim þau skilyrði,
sem okkur sýnist, og þeir gera rannsóknirnar
fyrir eigin reikning.
Nú verður að ætla, að sá þrýstingur, sem
myndazt hefur, ekki sízt fyrir fulltingi fjöl-
miðla, knýi fram athafnir.
Það vekur athygli í hverju stórmálinu á
fætur öðru, að við eigum marga færa vísinda-
menn, sem vísa veginn, en stjórnmálamennirn-
ir hafa oft verið þversum.
Sljóleikinn í olíumálinu gengur ekki. Ekki er
seinna vænna að taka til í olíuskúffunni í
iðnaðarráðuneytinu.
Ófogurt ástand á
Jamaica vegna
neyðarástands
semþar ríkir
Tunglið óð í skýjum og veðrið
var hlýtt og notalegt, eins og
það gerist bezt í Vestur-Indíum.
Á bökkum sundlaugar éins
strandhótelsins, í skuggum
plómutrjánna, sat fólk, sem
sötraði vinið sitt og hlustaði á
calypsohljómsveit. Flóðljós
lýstu upp vatn sundlaugar-
innar. Þetta var sannkölluð
friðarparadís á jörðu.
Skyndilega kom í ljós dökkur
skuggi í endurskini flóðljós-
anna. Kakíklæddur hermaður
með stálhjálm á höfði, skot-
færabelti skröltandi um sig
allan og vélbyssu í hendi þeysti
inn á friðsælt sviðið. Fleiri her-
menn með sama útbúnað
fylgdu á eftir og brátt voru þeir
orðnir 15, sem dreifðu sér
meðal hótelgestanna.
Hermennirnir rannsökuðu
nákvæmlega hvern einasta
mann við sundlaugina. Brátt
fundu þeir manninn, er þeir
leituðu að. Hann sat i rólegheit-
um á bar næturklúbbs hótels-
ins með glas í annarri hendi og
föngulega stúlku undir hinni.
Maðurinn var fluttur burtu hið
bráðasta. En þegar her-
mennirnir voru horfnir út í
myrkrið með fanga sinn, voru
sundlaugarbakkarnir líka
tómir. Gestirnir höfðu flýtt sér
inn í hótelið. Margir þeirra yfir-
gáfu hótelið og eyjuna daginn
eftir.
Þetta er lýsing frá eyjunni
Jamaica 1 Vestur-Indíum.
Margir atburðir líkir þessum
hafa gerzt þar að undanförnu.
Fanginn, sem var handtekinn
þarna að framan var sagður
pólitískur byssubófi. Honum
var sleppt tveimur dögum eftir
handtökuna, en skaðinn var
skeður. Fjöldi erlendra ferða-
manna yfirgaf Jamaica
skelfingu lostinnog mælirseint
með eyjunni við kunningja.
Neyðarástand vegna
pólitískra glœpa
Síðan neyðarástand og herlög
gengu í gildi á Jamaica þann 19.
júní síðastliðinn hefur fækkun
ferðamanna orðið slík, að jafn-
vel hamfarirnar þar síðastliðið
sumar höfðu ekki eins mikil
áhrif á ferðamannastrauminn.
Stjórn Jamaica lýsti yfir
neyðarástandi, þegar 63 menn
höfðu verið myrtir frá ára-
mótum, í pólitiskum uppþotum.
Það var daglegur viðburður I
höfuðborginni, Kingston, að
heyra skothvelli og hús voru
brennd.
Akvörðun stjórnarinnar um
neyðarástand og herlög hefur
verið harðlega gagnrýnd i dag-
blaði stjórnarandstöðunnar. Þá
hafa samtök eins og lög-
fræðingafélag Jamaica og fleiri
lýst yfir andstöðu sinni við
baráttuaðferðir stjórnarinnar
gegn pólitiskum glæpamönn-
um.
Léttir fyrir
eyjarskeggja
Þrátt fyrir mikla andstöðu
ýmissa hópa, er neyðarástandið
sannkallaður léttir fyrir al-
menna borgara á Jamaica.
Ikveikjur og morð á götum úti
hafa nú hætt og fólk er sæmi-
lega öruggt utan dyra, —
jafnvel á nóttunni. Þetta er
mikil breyting fyrir fólkið frá
þvi er útgöngubann var í gildi á
nóttunni fyrr á þessu ári. Það
var sett eftir að kveikt var i
ÞORF B0K
Oft líður langur tími frá þvi
að bækur koma út, þangað til
almennur lesandi nær í þær til
lestrar, jafnvel í stærstu bóka-
söfnunum, eins ogBorgarbóka-
safni Reykjavíkur. Þar eru
margir um boðið, og líklega
kaupir safnið ekki ýkja mörg
eintök af hverri bók. Ræður því
sennilega mergð auranna í
handraðanum hverju sinni.
Rausn ríkisins er mun meiri á
öðrum sviðum, en þeim sem
snúa að alþýðubókasöfnunum í
landinu. Ekki verður heldur
annaðsagt.en gjöldum einstakl-
ingsins fyrir afnot af bókum
Borgarbókasafnsins sé mjög í
hóf stillt, ef miðað er við annað
verðlag í landinu og það heljar-
flóð dýrtíðar sem daglega er
magnað. Heita má að hver seðill
verði verðlaus jafnóðum og
hann kemur úr prentun. Nóg
um það. —
Síðan bók Guðmundar Þor-
steinssonar frá Lundi, Horfnir
starfshættir, kom út á sl.
hausti, hef ég öðru hvoru ætlað
að ná í hana, en ekki tekizt það
fyrr en fyrir fáum dögum.
Ég var dálítið málkunnugur
Guðmundi. Vissi að hann var
skýrieikskarl, dverghagur,
margfróður, minnugur og vel
ritfær. Hafði víða komið,
mörgum kynnzt og fróðleikur
sá sem hann bjó yfir — roskinn
maður ’að árum — var ekki í
hvers manns vasa.
Mér lék því nokkur hugur á
að lesa bók hans. Og fyrir von-
brigðum varð ég ekki.
Margir þættirnir eru bráð-
snjallir, ekki sízt i fyrri hluta
bókarinnar. Má þar benda á rit-
gerðina um fráfærur og sauða-
mjaltir. Sú frásögn mun ekki
verða hrakin eða umbætt að
mun. Þar kló sá er kunni. Sá
þáttur mun verða klassiskur f
íslenzkum bókmenntum, svo
notað sé orðalag langskólageng-
inan manna, sem ég held að
Guðmundur sé ekki um of
hrifinn af. —
Þeir unglingar sem nú hafa
Bók
menntir
V y
Bergsveinn Skúlason
verið gerðir út af örkinni og
renna um sveitir iandsins í
sumar, í leit að froðleik um
fráfærur og skyld efni, mundu
geta sparað sér margt sporið og
leiðar spurningar með því að
lesa vel bók Guðmundar, eða að
fara á fund hans, sem lfklega
væri öllu betra. Guðmundur er
viðræðugóður engu sfður en rit-
glaður. Oft kemur eitt og annað
á krókinn þegar menn talast
við, sem útundan verður þótt
vel sé haldið á penna. —
Flest þau verk sem Guð
mundur nefnir f bók sinni hei
ég heyrt talað um, séð önnur og
unnið eitt og annað sjálfur,
stundum á annan veg en hann
skýrir frá, enda ekki óeðlilegt,
því við munum uppaldir sinn á
hvorum landsenda. Þar fyrir
dettur mér ekki i hug að rengja
frásögn hans eða leiðrétta hana
á nokkurn hátt. En álíka fátækt
og hann nefnir og lýsir, held ég
að ekki hafi þekkzt á Vestur-
landi á þeim tfma sem hann
skrifar um.
Guðmundur frá Lundi á
skildar miklar þakkir fyrir
þessa bók. Hún ber með sér að
vera traust heimild, og er góð
viðbót við bækur þeirra, séra
Jónasar frá Hrafnagili og Finns
bónda á Kjörseyri, svo eitthvað
sé nefnt af skyldum bókum.
Ef það er nokkuð annað en
flapur eitt, sá mikli áhugi sem
allt í einu virðist hafa gripið
um sig hjá æskufólki á þjóðleg-
um fræðum — einkum gömlum
atvinnuháttum og dainni verk-
menningu — ætti bók Guð-
mundar þegar að vera uppseld,
eða a.m.k. að verða það innan
skamms. Ætti þá óðar að koma
á markaðinn önnur útgáfa af
henni. Væri höfundinum þá í
lófa lagið að fylla dálítið upp þá
kafla sem mér sýnast helzt hafa
orðið útundan, eða hann dregið
um of af sér, einkum er snerta
hans eigin sögu. —
Kristján Eldjárn forseti
hefur skrifað formála fynr bók-
inni. Ekki ætti það að draga úr
sölu á henni. Ritgerðir hans og
ræður eru hvarvetna til prýði.
Bergsveinn Skúlason.