Dagblaðið - 09.08.1976, Qupperneq 10

10
IMílBLAOIt). _ MANUDAdUK 9. ACUST 197(i
A
MMBUBW
frfálst, úháð dagblað
riucfamli l)a.ul>la<>i<> nl.
l-'ramkva‘imlasi jóri: Svcinn K. Kyjólfsson. Kilst jón: Jónas Krjsl jánsson
Króllasijóri: .!ón Hir«ir IVlursson. Kilstjórnarfulllrúi: llaukur Ht*I«ason. Aósloóarfrólla*
sljon: \111 Sicinarsson. í|)róllir: Ilallur Simonarson. llönnun: .lóhanncs Ktyvktlal. Hantlril
Asurimur l’álsson.
Klaöannnn: Anna Bjarnastm. As«t*ir Tómasson. Bi*r«linil As«i*irsilóttir. Biaj-.i Siuurósson.
llrna V In«ólfs<lóuir. (íissur Si«urósson. Ilallur Ilallsson. Ht*l«i I’útursson. Jóhanna Bir«is-
tlóiiir. Katrtn Pálstlóllir. Kristin Lýóstlöllir. Ölafur .lónsson. Oinar Vahlimarsson. Ljósmyntlir:
Arm l’áll .lóhannsson. Bjarnlt*ifur Bjarnlt'ifsson. Björ«vin Pálsson. Kav.nar Th. Sivurósson
'(ijaltlkori: Práinn Þorloifsson Droifinvarstjón: Már K.M. Halltlórsson.
Askriflarvjaltl 1000 kr. á mánuöi innanlantls. í lausasölu 90 kr. oinlakió.
Kilsl jórn Siöiumila 12. simi S.I222. auvlýsinvar. áskriflirov afvroiösla Þvorholli 2. siini 27022.
Sotninv <>v umhroi: Davhlaöiö hf. <>v Slointlórspronl hf.. Árnuila 5.
Mymla-ov j>lötuvoró: Hilmir hf . Siöunuila 12. Pronlun: Árvakur hf.. Skoifunni 19
Pófítísku sorpritin
Stjórnmálaflokkarnir hafa til
skamms tíma ráðið allri fjölmiðl-
un á íslandi. Þeir gera það annars
vegar með sameiginlegri stjórn
sinni á útvarpi og sjónvarpi og
hins vegar með útgáfu sorprita,
aðallega dagblaða.
Ekk.i skiptir máli, hvort þessi dagblöð eru
formlega eign ákveóinna stjórnmálaflokka eða
ekki. Þaó er innihald blaðanna, sem skiptir
máli, og þar leynist margur úlfurinn undir
sauðargæru.
Pólitísku sorpritin eiga þaó sameiginlegt, að
þau fylgja flokki sínum algerlega að máli og
velja fréttir sínar og greinar í samræmi við þaó.
Þar sem ljóst er, aó einn stjórnmálaflokkur
getur ekki alltaf haft rétt fyrir sér, geta menn
ekki treyst sorpritunum. Þar er flokksþjónust-
an æðri sannleikanum.
Pólitísku sorpritin eiga það einnig sameigin-
legt, aó þau reyna lítt aó afla sér frétta af þeim
málum, sem þjóóina varóar mest. Samtenging-
arkerfi stjórnmálaflokkanna hindrar, að þessi
hlöð geti haft frumkvæði að því aó grafa upp
fróóleik um valdakerfið í landinu og ýmsa
spillingu, sem blómgast í skjóli vanþekkingar
almennings.
Sióleysi pólitísks sorprits getur gengið svo
langt, að Tíminn segist munu fara að skrifa um
svokallað Ræsismál, ef Morgunbl. hætti ekki
að skrifa um Grjótjötunsmálið. Kúgunartilraun
Tímans felst í tilvísun tilsamtryggingarkerfis
stjórnmálaflokkanna. Tíminn hefur ekki áhuga
á að upplýsa neitt Ræsismál. Hann vill, að
þagaó sé um bæði málin.
Loks eiga pólitísku sorpritin það sameigin-
legt. aó þau rækta sérstakar sorptunnur á
síðum sínum. fasta þætti, þar sem dylgjaó er á
örökstuddan hátt um menn. Forustuna á
þessu sviði hefur Víðivangur Alfreðs Þorsteins-
sonar í Tímanum haft um nokkurt skeið.
Alfreð hefur nú fengið meðspilara í Svart-
höfðagreinum Indriða G. Þorsteinssonar í Vísi.
Þar kemur hræðslubandalag Tímans og Vísis
vel fram í réttlætingu Svarthöfða á gerðum
aðstandenda Grjótjötuns.
Dylgjustefnan kemur m.a. fram í dylgjum
Svarthöfða um, að aðstandendur Dagblaðsins
kunni á sínum tíma aó hafa tekið umboðslaun
af tækjakaupum Blaðaprents. Hægur vandi
hefói þó verió fyrir Indriöa aó fá þær upp-
lýsingar hjá einum hræðslubandalagsmanna,
núverandi stjórnarformanni Blaðaprents, að
tæki þessi voru valin af Norsk Arbeiderpresse,
samstarfsfyrirtæki norskra kratablaða, sem
einnig samdi um umboðslaunalaust verð við
framleiðendur.
í dylgjum víóuvanga hinna pólitísku sorprita
er yfirleitt ekki reynt að afla upplýsinga né að
gefa upp áþreifanlegar heimildir. Hins vegar
gera stjórnendur þessara þátta mikið af því aó
lepja hver upp eftir öórum. Einkum er þetta
áberandi í hræðslubandalagi Tímans og Vísis,
sem hefur svo Alþýóublaðió í buddunni.
Svo kvarta sum þessi blöó yfir skrifum Dag-
blaðsins um Grjótjötun. Það mál hafói Dag-
blaóið einmitt rannsakað svo vel, að það gat
birt hinar margvíslegustu tölur um viðskipti
Grjótjötunsmanna og skuldir þeirra við banka,
starfsfólk og þjónustufyrirtæki, svo og birt
viðtöl við nafngreinda vióskiptaaóila, sem
skýrðu frá því, hverjir væru huldumennirnir
að baki leppanna í stjórn Grjótjötuns.
Hún mísstí mann
barnið sitt og
hœgri handlegg
„Nú œtla ég að hvíla
mig í nokkra daga en
síðan fer ég heim til
pabba og mömmu í
Varmlandi“...
Sænsk hjúkrunarkona, Eva
Stahl, 27 ára, var ein þeirra sem
bjargað var úr flóttamannabúð-
unum Tel Al-Zaatar við Beirút í
siðustu viku. Flóttamannabúð-
irnar hafa sem kunnugt er
orðið mikið bitbein milli hinna
stríðandi afla í borginni og eru
þannig staðsettar að kristnir
hægri menn eiga auðvelt með
að hafa þær í skotmáli. Hafa
þeir beitt stórskotaliði gegn
Palestinumönnunum sem
höfðust við í búðunum og er
talið aö allt að 2000 manns hafi
látið lífið þar á þeim fimm
vikum sem barizt hefur verið
um búðirnar.
í samtali við fréttamann
sagði Eva frá atburðunum þar
sem hún lá á sjúkrahúsi i
vesturhluta Beirút. Hún var
yfirkomin af þreytu er hún
kom til sjúkrahússins — ein
þeirra 90 manna og kvenna sem
bjargað var þann dag.
Þorði ekki að vona
„Við höfðum enga trúa á því
að starfsmönnum Rauða kross-
ins myndi takast þetta. Strax
eftir að bílalest þeirra kom inn
í búðirnar sprungu nefnilega
fimm sprengjur í búðunum. Þá
þorði ég ekki að vona neitt,"
segir Eva Stahl.
— Vissir þú að þú værir
meðal þeirra sem átti að flytja á
brott?
„Nei, það kom mér algjörlega
á óvart."
— Hver valdi fólk úr?
„Það voru yfirvöld innan
flóttamannabúðanna."
Erfitt að lýsa óstandinu
— Hvermg gengu flutning-
arnir?
„I byrjun gekk allt vel. Við
vorum borin út á börum að bíl-
unum sem biðu okkar. Rauði
krossinn hafði komið með niu
vörubíla og tvo sjúkrabíla. Eg
var sett í annan sjúkrabílinn.
Þegar við ætluðum að fara
yfir mörkin að borgarhluta
Araba stöðvuðu kristnir her-
menn okkur. Þeir gengu um
meðal hinna særðu með hnifa á
lofti. Það var eins og þeir vildu
kanna hvort við værum í raun
og veru særð.
Hœttulegt augnablik
Þetta var hvað hættulegasta
tímabil ferðarinnar. Nokkrum
sjúklinganna á vörubílunum
var hótað — aðrir voru barðir."
— Hvers vegna?
„Það er bara svona... þetta er
allt svo viðbjóðslegt."
— Hvað með þig sjálfa?
„Þeir fylgdust einnig með
mér. Ég sá í gegnum glugga
bílsins að tveir hermannanna
komu auga á mig. „Þetta er
útlendingurinn sem var gift
Palestínumanninum," sögðu
þeir. Ég reyndi að fela mig en
þeir vissu hver ég var.“
— Um hvaö hugsaðir þú þá?
„Ég varð hrædd. Eg var
hrædd um að mér yrði rænt og
að Falangistarnir myndu nota
mig sem gísl. Sú hætta var fyrir
hendi, það vissi ég.“
Siðan segir Eva Stahl frá því
að eftir að menn höfðu beðið
lengi fékk bilalestin leyfi til
þess að halda áfram a.m.k. yfir
borgarmörkin. Meðal þeirra
sem voru í lestinni voru mörg
börn, sem höfðu fengið mikla
blóðeitrun svo sennilega
verður að taka af þeim bæði
hendur og fætur.
— Hvað ertu mikið slösuð
sjálf?
„Ég er fótbrotin á vinstra
fæti, auk þess er ég með slæmt
sár. Hægri handleggur var
tekinn af mér, ég er rifbeins-
brotin og er með nokkur sár á
líkamanum eftir sprengjubrot.
Svo missti ég 7 mánaða gamalt
fóstur."
Dauðinn ó hverju strói
— Hvað eru margir látnir og
særðir I flóttamannabúðunum?
r
sinn.
Eva Stahl: Myndin er tekin
áður en hún varð fórnarlamb
borgarastyrjaldarinnar í höfuð-
borg Líbanons, Beirút.
„Eftir að neðanjarðarbyrgið
féll saman eru á milli 1500 til
2000 manns taldir látnir. Meira
en 3000 eru særðir. Líkin
liggja út um allt eins og hráviði.
Margir hafa látizt eftir að hafa
fengið drep í sár sín. Vatnið er
skítugt og ekki beint til þess
fallið að hreinsa sár.“
— Misstirðu nokkurn tima
vonina um að komast burt úr
búðunum?
„Ég veit það ekki, ég var
hætt að hugsa um það undir
lokin. Það verður allt svo af-
stætt við svona kringumstæður.
Þegar 30 þúsund manns,
sem allir þjást, eru umhverfis
mann þá hættir maður að hugsa
um sjálfan sig.“
— Varstu hrædd um að
Falangistarnir reyndu að
ráðast inn í flótttamannabúð-
irnar?
„Já, sú hætta sveif alltaf yfir
vötnunum. En þar eð við héld-
um okkur mest niðri í neðan-
jarðarbyrginu vissum við, að
erfitt yrði að komast að okkur."
Sænsk yfirvöld hafa unnið
mikið að því að fá stúlkuna
heim en nokkrir Svíar, læknar
og hjúkrunarkonur, vinna við
hjálparstörf í flóttamannabúð-
unum.
Geta skottfeysingjar
verið máttarstólpar
þjóðfélagsins?
Hin árlega útkoma
skattskránna gefur fólki
eðlilega tilefni til umræðna um
skattamálin, skattakerfið í
heild, einstaka þætti þess og
um skatta einstakra aðila.
Þegar mér var gefinn kostur á
að rita kjallaragrein í Dag-
blaðið, taldi ég þvi eðlilegasta
umfjöllunarefnið að leggja orð
i belg urn skattamálin, þótt það
sé kannski að bera i bakka-
fullan lækinn.
Allir bljóta að viðurkenna
þörf hins opinbera, ríkis og
sveitarfélaga, fyrir tekjur til að
standa undir kostnaði við að
fullnægja hinurn margvis-
legustu samþörfum fólksins.
Hitt er umdeilanlegt, hve hin
opinbera skattheimta eigi að
vera mikil og hvert hlutfallið
V
milli beinna og óbeinna skatta
eigi að vera. Hér á landi hefur á
undanförnum áratugum og
árurn átt sér stað svipuð þróun
og i öðrum vestrænum löndum,
að opinberi geirinn hefur
stöðugt farið vaxandi, að sam-
neyzlan hefur aukizt, að hið
opinbera tekur að sér sífellt
fleiri verkefni, sem áður voru í
verkahring einstaklinganna.
Það er staðreynd, að í löndum,
þar sem velmegun virðist hvað
mest, s.s. í Svíþjóð og Banda-
ríkjunum, er samne.vzlan hvað
mest svo og skattheimta sem
hlutfall af þjóðartekjum.
Eftir að sú breyting var gerð
i ársb.vrjun 1972. að útsvör
urðu fastur hundraðshluti (nú
vfirleitt 11% í þéttbýli) af
brúttó-tekjum einstaklinga
(eða hér um bil brúttótekjum)
er auðvelt að sjá af skattskrá,
hverjar brúttótekjur manna
hafa verið liðið ár eða réttara
sagt framtaldar brúttótekjur,
þannig að auðvelt er að gera
samanburð á framtöldum
tekjum manna og álögðum
opinberum gjöldunt. Við slíkan
samanburð kemur margt
kyndugt i ljós m.a. að ýmsir
„góöborgarar" eru nieð öllu
tekjuskattslausir, en fá þá
gjarnan greiðslu frá ríkissjóði 1
formi barnalífeyris. Þeirn er
borgað fyrir að borga ekki
skatt, eins og Björn á Löngu-
mýri mun hafa mælt um
ákvteðin um skattafslált-
inn á situim titna. Menn
spvrja þvi eðlilega af slíkum