Dagblaðið - 21.08.1976, Blaðsíða 11

DAÍiBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 21. AGUST 1976.
11
\
Eina m.vndin, sem til er á dagblöðum af Daniel Ludwig, var tekin
árið 1966. Allt sitt líf hefur hann aðeins veitt eitt blaðaviðtal.
Paul Gettv.
Howárd Hughes.
Jari. Talið er að hann eigi þar
1.5 milljón hektara lands og þar
hefur hann, alveg eins hljóð-
lega og fyrr, hafið stórkostlegt
skógarhögg, látið hefja hrís-
grjónarækt, skipuleggur ál-
vinnslu og er byrjaðurá fram-
kvæmdum við stórbú, aein sjá á
hinni sveltandi Ameríku og
Vestur-Evrópu fyrir brasilísku
nautakjöti.
Indíónarnir
verða að hörfa
Ludwig ætlar að sjá
heiminum fyrir nautakjöti, áli,
hrísgrjónum og timbri.
Hugmyndir hans eru stórar og
kannski svolítið seint á ferðinni
hjá honum, sem er jú orðinn 79
ára. Hann hefur gott samband
við herforingjastjórnina og
hann hefur ráðið marga af
fyrrum foringjum þeirra sem
starfsmenn sína við fram-
kvæmdirnar í Amazon. Og hann
rekur vinnukraft sinn áfram af
mikilli hörku.
Þó urðu töluverð læti í
kringum heimsðkn fyrsta for-
seta landsins sem kom úr
röðum hersins, Garratazu
Medici heimsótti Jari í byrjun
áratugsins. Þá notuðu fátækir
starfsmenn tækifærið og mót-
mæltu harðlega þeim
aðstæðum er þeir bjuggu við.
Lögreglan og eigin her Lud-
wigs gengu hart fram gegn
fólkinu og lömdu mótmælin
niður — en nú gerðist það i ásjá
heimsfjölmiðlanna.
Það er í eina skiptið sem
hinum dularfulla Ludwig tókst
ekki að koma sér undan þvi að
til hans og af honum fréttist.
"
................ ' -------------------------------
Hver er
réttur
Olivers?
V
,,í borginni Modfog var
fátækrahæli, eins og í flestum
öðrum borgum. Og í þessu
fátækrahæli fæddist Oliver
Twist.“ Þannig byrjar saga
Charles Dickens um einn
kunnasta munaðarleysingjann,
uppvöxt hans og afdrif.
Á dögum Dickens voru
munaðarleysingjahæli og hvers
konar stofnanir, sem tóku að
sér uppeldi ungbarna, talin ill
nauðsyn á Englandi og svo er
enn, þótt í landi, sem telur
margar milljónir íbúa, þyki
vart annað koma til greina, en
að hið opinbera hafi af mann-
úðarástæðum tiltæka þjónustu
við þá samborgara, sem af
ýmsum ástæðum fara á mis við
þá gæfu að eiga athvarf hjá
fjölskyldu eða á heimili, um
lengri eða skemmri tíma á ævi-
skeiðinu.
Á þeim tíma,er Dickens ritaði
söguna um Oliver Twist, voru
engin barnaheimili eða dag-
vistunarstofnanir til uppi á
íslandi, og hefði þó verið full
þörf á því, á þeim tíma þegar
þorri landsmanna voru
tómthúsmenn með barnmargar
fjölskyldur.
En þrátt fyrir mikla og raun-
verulega ómegð og alls kyns
hörmungar á íslandi á
öndverðri nítjándu öld og enn
lengur, létu barnaheimili og
dagvistunarstofnanir standa á
sér, enda fáir hérlendis kynnzt
slikum ,,munaði“ sem þeim, aó
geta farið með afkvæmi sín til
vistunar og viðurværis á þessar
stofnanir.
Og svo komu tvær heims-
styrjaldir. Að þeirri síðari
lokinni, þegar fólk á islandi fór
í fyrsta sinn að hafa sæmilega í
sig og á og hafa handbæra
peninga í ríkari mæli en
nokkurn hafði órað fyrir, þá
fyrst uppgötvaði fólk hér aó
barnaheimili og dagvistunar-
stofnanir, sem annars staðar
voru talin ill nauðsyn, eru
,,munaður“ sem ekki mátti láta
vanta í því lífsþægindakapp-
hlaupi, sem hér var að hefjast.
Og barnaheimili voru reist,
dagvistunarheimili voru reist,
leikskólar eru orðnir fleiri en
barnaskólar, og allar þessar
stofnanir eru fullar af litlum
..Oliverum" hins íslenzka
uppvaxandi þjóðfélags. Nú eru
eklci lengur þeir tímar að
„Oliverarnir" séu
meðhöndlaðir á sama hátt og á
dögum hins eina og sanna
Olivers. á dögum Dickens.
Nú hafa sérfræðingar, sem
nefnast „fóstrur" tekið við
hlutverki frú Mann í sögu
Dickens. Og fóstrurnar koma í
stað ömmunnar og jafnvel
stundum mömmunnar. þær

Kjallarinn
Geir R. Andersen
segja sögur, kenna söngva og
sitthvað fleira, sem heimilum
velmegunarþjóðfélagsins er um
megn að gera sökum þess að
tíminn er naumur og vinnan
kallar, þessi vinna, sem allir
fjölskyldumeðlimirnir verða að
taka þátt í svo að hægt sé að lifa
,,sómasamlega“, eins og það er
kallað.
Og þjóðin vinnur og vinnur
en samt er vandamál í þjóðar-
búskapnum, það vandamál, að
þjóðin aflar ekki fyrir eyðslu
sinni. Gamlir og reyndir stjórn-
málamenn rísa þá upp og segja:
„HaldisJ áfram að vinna, brettið
upp ermarnar og vinnir ^kkur
út úr vandanum, það er allur
vandinn". En samt leysist
vandamálið ekki. Hverju á
fólkið að trúa? Sögðu ekki
stjórnmálamennirnir að halda
ætti áfram að
vinna?Eiginmenn lögðu á sig
aukavinna flest kvöld og
stundum um helgar, konur
hlupu burt af heimili til vinnu
og gerðu börnin að „Oliverum"
á meðan þær unnu úti, og svo
kom skattheimtan og heimtaði
megnið af tekjunum til baka, —
árið eftir. Og þá var bara að
halda áfram, því vinnan, þetta
algilda lausnarorð, er með því
marki brennd að ef einhver
hættir snögglega að vinna þá
fær hann snarlega að finna
fyrir því að ári liðnu i formi
skattheimtu,
Þetta á sérstaklega við um
allar útivinnandi giftar konur
sem hugðu svo gott til
glóðarinnar þegar þeim bauðst
hálfs- eða heilsdagsvinna um
tíma, rétt á meðan verið var að
koma þakinu yfir höfuðið. En
þeim yfirsást sem sé sú
staðreynd, að af tekjum eru
greiddir skattar, og því hærri
skattar sem tekjur eru meiri og
einn góðan veðurdag eru
tekjurnar orðnar svo miklar að
meðalstórt heimili með nútíma
neyzluvenjur rís ekki undir því
áfalli að eiginkona, sem aflar ef
til vill þriðja hluta eða
helmings tekna.hætti allt í einu
að draga þennan hluta í bú.
Og hvað er þá til ráða?
Auðvitað að gera þá kröfur á
hendur ríkinu að það hlutist til
um lægri skattheimtu af
hjónum sem bæði vinna úti! Og
flóðaldan er skollin á,
Áhyggjufullir skattborgarar.
eiginmenn sem eiga úti-
vinnandi konur og eiginkonur
þeirra, senda nú áskoranir til
skattyfirvalda og fjármálaráð-
herra um að taka tillit til vinnu
beggja hjóna og taka tillit til
þessa „mikla kostnaðar“, sem
flest heimili bera af útivinnu
beggja hjónannalÞessir
áskorendur um ívilnun skatta
segja að húsmæður sem vinna
á heimilum geti sparað mikla
fjármuni með vinnu sinni, ekki
aðeins með barnagæzlu og
hreingerningum, heldur lika
með hagkvæmum innkaupum
og vinnslu á matvælum, — fjár-
hagur heimilisins sé nefnilega
ekki aðeins háður því sem aflað
er, heldur einnig því sem eytt
er! Fáum mun finnast þetta
nýstárleg sannindi. En hvers
vegna eru þá giftar húsmæður
að vinna úti, úr því þær geta
sparað svona mikið með því að
vera heima á heimilunum?
Þær staðreyndir þarf ekki að
rekja í löngu máli, að hús-
mæður spara heimilinu og þjóð-
félaginu i heild miklu hærri
upphæðir í peningum með því
að vera á heimilunum en að
vinna úti. Barnaheimili og dag-
vistunarstofnanir væru mun
færri í landinu, ef húsmæður
héldu sig við húsmóðurstörfin
og létu eiginmenn um að vinna
fyrir skattskyldum tekjum.
Stór hluti af því umróti sem nú
hrjáir íslenzkt þjóðlíf er
sannanlega rakið til þess mis-
skilnings, sem er landlægur, að
heimilinu sé bezt borgið með
sem flestum útivinnandi
höndum, jafnvel þótt stærstur
hluti þessara viðbótartekna fari
í það að greiða fyrir þjónustu,
sem húsmóðir annars sér um,
þ.á m. uppeldi barna.
En það er ekki einasta að
grunnhyggnir einstaklingar,
giftar konur með góða afkomu
knýji á um laus störf á vinnu-
markaði, hið opinbera ýtir
undir með byggingu þjónustu-
stofnana, sem gefa enn fleiri
tækifæri til vinnu utan
heimilis. Það má vart á milli sjá
hvaða flokkur í borgarstjórn
Reykjavíkur gefur fegurstu
loforðin um byggingu enn fleiri
dagheimila, barnaheimila og
lofar stuðningi við hvers konar
samtök sem mynduð eru til að
knýja á um aðstoð í þessum
efnum. Heyrzt hefur að
borgaryfirvöld séu fús til að
veita sérstökum starfsstéttum
aðstoð til þess að eiginkonum
manna í þessum stéttum sé
hægara um vik að komast á
vinnumarkaðinn, og taka þátt í
rekstri dagheimila þeirra.
Auðvitað allt á kostnað skatt-
borgaranna.
Hinn almenni skattborgari er
orðinn langþreyttur á að taka á
sig byrðar fólks sem að óþörfu
knýr sífellt á um úrbætur i einu
eða öðru formi, t.d. með
byggingu eða víðtækari rekstri
hins opinbera á barnaheimilum
og dagvistunarstofnunum
hvers konar.
Það er ekkert skemmtileg
sjón að horfa á kappklædd smá-
börn, sem búið er að binda á
nesti og nýja skó, rogast með
hafurtaskið á köldum vetrar-
degi, með eða án aðstandenda á
hælið sitt, sem á að veita þeim
skjól daglangt.
Islenzkum húsmæðrum og
öðrum konum, sem nú standa
hvað fremst í eldlínunni fyrir
því að grínlögin um „jafnréttis-
ráð“ nái fram að ganga, væri
sæmra að taka höndum saman
um fækkun barnaheimila og
dagvistunarstofnanna í það
lágmark sem nauðsynlegt getur
talizt, heldur en stuðla að
fjölgun islenzkra „Olivera."