Dagblaðið - 31.08.1976, Blaðsíða 10

lu
DACíBLAÐIÐ. — ÞRIÐJUDACUR .31. AGUST 1976.
msBUBa
frjálst, nháð dagblað
l.'tat-fanili Dacblaúiú hf.
Framkviennlast.jón Svcinn H. Hy.jólfsson. Ritstjöri: Jónas Kristjánsson.
Fróttasijóri: Jöri Hiruir Pétursson. Ritstjórnarfulltrúi: Haukur Holyason. Artstoðarfrétta-
st.jóri: Atli Stcinarsson. Iþróttir: Hallur Símonarson. Hónnun: Jóhannes Rcykdal. Handrit
As^rímur Pálsson.
Blaðamcnn: Anna Bjarnason. Ás«oir Tómasson. Bcrulinti Ásyciisdóttir. Brajíi Sigurósson.
Krna V. Int»ólfsclóttir. (lissur Siííurðsson. Hallur Hallsson. Hcljii Pótursson. Jóhanna Biríiis-
döttir. Katrín Pálsdóttir. Kristin Lýðsdóttir. Olafur Jónssou. Omar Valdimarsson. Ljósmvndir
Árni Páll Jóhannsson. Bjarnlcifur Bjarnlcifsson. Björgvin Pálsson. Haynar Th. Sigurðsson
C.jaldkcri: Þrámn Þorlcifsson. Drcifinnarstjóri: MárE.M. Halldórsson.
Asknftarujald 1000 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 91) kr. cintakið.
Hitsljörn Siðumúla 12. sími H3J22. au«lýsin«ar. áskriftir o« afurciðsla Þvcrholti 2. simi 27022.
Sctnint* óii umhrot: Dachlaðið hf. o« Stcindórsprcnt hf.. Ármúla 5.
Mynda-ojj plötuiícrð: Hilinir hf.. Síðumula 12. Prcntun: Árvakurhf.. Skcifunni 19.
íslemka spiHingin
Glöggur maður sagði fyrir
skömmu, að nú væri eins og rétt-
lætisgyðjan á íslandi hefði opn-
að annað augað. Satt er það, að
talsvert af svikamálum er í rann-
sókn og von til, að lögum verði
komió yfir allmarga, sem hafa ver-
ið virkir þátttakendur í spilling-
unni íslenzku. En spilling verður hvergi nærri
kæfð með þessu. Hún er rótgróin í samfélaginu.
Hinn almenni borgari, sem allt frá barnæsku
hefur alizt upp við sögur um gróðamyndun
fjölmargra manna í skjóli spillingarinnar,
hefur átt á hættu að verða samdauna
spillingunni. ,,Þetta kalla menn á íslandi fjár-
málasnilld,“ er oft viðkvæðið, þegar minnzt er á
að einhver hafi hagnazt með því að brjóta hinar
opinberu leikreglur samfélagsins. Mönnum
hættir til að taka þá stefnu að bíða sjálfir færis,
ef þeim skyldi takast að krækja sér í einhvern
bita, þótt ekki væri með fullkomJega heiðar-
legum hætti. „Þjóðfélagiö er spillt, og ég kemst
ekki áfram nema ég verði spilltur sjálfur.“
Þannig hefur margur maðurinn brugðizt við.
Hverjar eru orsakir íslenzku spilling-
innar? Ein er sú, hversu frumstætt þjóðfélag
okkar er í rauninni. Við erum nýrík, nýkomin
úr fátækt bænda- og sjómannasamfélags. Við
erum ekki komin af stigi samfélags frumfram-
leiðslunnar. Hún skiptir enn meginmáli í efna-
hag okkar. Okkur er á margan hátt ekki ólíkt
farið og Afríkuþjóðum, sem við þó gagnrýnum
óvægió. Þjóðfélagið hefur ekki fengið tækifæri
til að þróast. Eins og oft er um þá nýríku helzt
okkur ekki vel á verðmætunum.
íslenzka þjóðin hefur lent í krumlum skefja-
lauss flokkavalds. Flokksforingjar úthluta
dúsum til gæóinga sinna, svo að vart þykir
tiltökumál. Það er yfirleitt ekki talið meiri-
háttar hneyksli, þótt hæfur umsækjandi um
stöóu verði að víkja fyrir öðrum lítt hæfari, af
því að sá síðari stendur flokksforingjanum, sem
stöðunni úthlutar, nær. Svo vanir eru
íslendingar stjórnmálaspillingunni, að varla
þykir tiltökumál, þó að menn sitji fyrir um
styrki og lán vegna pólitískrar aðstöðu. Þessi
pólitíska spilling er þéim mun háskalegri, sem
þjóöin er fámenn. Hún gegnsýrir kerfið hátt og
lágt.
Þetta er hverjum manni svo ljóst, að ekki
þarf að fjölyrða um. Allir þekkja fjölmörg
dæmi um skýlausa pólitíska spillingu. Það er
nánast sama, á hvaða svið litið er.
Efnahagslífið rennir einnig stoðum undir
spillt samfélag. Samspil flokkavalds og verð-
bólgu skapar því gróðrarstíu. Verðbólgan
veldur því, að menn geta orðið auðugir nánast
á einni nóttu með því einu að eiga aðgang að
lánsfé.
Þetta gerir stjórnmálaforingjunum og erind-
rekum þeirra hægt um vik. Þeir geta viðhaldió
hjörð fylgismanna og tryggt valdastöóu sína í
flokki sínum meö því að úthluta úr meira eða
minna opinberum sjóöum. Flokksforingjarnir
hafa af nógu aö taka.
Von er, að mönnum hafi fundizt, að réttlætis-
gvðjan hefði lokað báðum augum.
Illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
Hvaðerhvað
og hver er
hvers í Líbanon?
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIII
Líbanskir þingmenn leita skjóls fyrir kúlnahríðinni.
í Líbanon berjast allir við
alla. Fjöldi hópa bardagamanna
stendur þar andspænis hver
öðrum. Vinur í dag er óvinur á
morgun.
Fjöldi aðila í borgarastyrjöld-
inni í Líbanon gerir málið þar
einstaklega flókið. Hópar, sem
berjast hlið við hlið, kunna að
eiga sameiginlegra hagsmuna
að gæta á aðeins örfáum af-
mörkuðum sviðum. A öðrum
sviðum eru hagsmunirnir sam-
eiginlegir óvininum.
En hver er óvinurinn?
Hverjir eru bandamenn í þessu
blóðuga og ógeðslega stríði?
„Hœgra“ megin
Hægra megin eru þrjár
meginfylkingar.
Falangistarnir, Kataib, eru
stjórnmálaflokkur sem meira
og meira er að verða að
hernaðarsambandi. Leiðtogi
flokksins er marónítinn Pierre
Gemayel. Falangistar teljast
kristnir menn. Flestir eru
marónítar.
Kataib hefur eigin her og
eigin lögreglu. Leiðtogar
flokksins eru af yfirstétt og
flokkurinn mjög íhaldssamur. I
dag ráða falangistarnir lögum
og lofum á þeim svæðum sem
hægri ntenn eru sagðir ráða.
Hver skýtur hvern?
Pappírar og plögg frá opinber-
um yfirvöldum eru ekki tekin
gild fyrr en stimpill Kataib
hefur fengizt á þau.
Annar hægriflokkur er
Frjálslyndi þjóðarflokkurinn,
PNL. Leiðtogi hans er Camille
Chamoun, fyrrum forseti lands-
ins. Flokkurinn telur sig krist-
inn flokk.
PNL hefur ekki her og liðs-
menn hans berjast því gjarnan
með falangistahernum.
Líbanski herinn er tvískiptur
og berst hvor hópurinn sín
megin, sá stærri með hægri-
mönnum.
Þegar borgarastyrjöldin
hófst klofnaði herinn. Yfirfor-
ingjarnir voru flestir kristnir
og fengu meirihluta óbreyttra
hermanna með sér. Sú er
ástæðan fyrir því að með hægri-
mönnum berjast margir
múhameðstrúarmenn.
Þessi hægrisinnaði hluti
hersins berst með falangista-
hernum en báðir hafa sínar
sjálfstæðu herstjórnir.
„Vinstra“ megin
Vinstra megin berst það sem
eftir er af fyrrverandi her ríkis-
ins ásamt vinstrimönnum
Kamals Jumblatts. Jumblatt er
bæði hernaðarlegur og stjórn-
málalegur leiðtogi. Hann er for-
maður Framfarasinnaða sósíal-
istaflokksins og leiðtogi hers
libön.sku þjóða rhreyfingar-
innar. Jumblatt er af sýrlenzk-
um drúsurum kominn en það er
kynblendingsflokkur sem
hefur búið í Líbanon í mörg
hundruð ár. Vinslrisinnaður
her .lumblatis telur sig af
múhameðstrú.
Stuðningsmenn vinstriafl-
anna eru margir hverjir svo-
kallaðir shit-
múhameðstrúarmenn eða lág-
stétt múhameðstrúarmanna.
Sunni-múhameðstrúarmenn
eru fyrrum milli- og yfirstétt.
Leiðtogi þeirra er Saeb
Salam, fyrrum forsætisráð-
herra. Þótt hann sé múhameðs-
trúarmaður er hann mikill og
einarður andstæðingur Jum-
blatts. Að undanförnu hefur
hann beint kröftum sínum að
þvi að sigrast á falangistunum.
Stéttabarótta
í raunveruleikanum er
myndin enn flóknari en hún
virðist af framansögðu. Yfir-
stéttarmúhameðstrúarmenn
berjast með yfirstéttarmönnum
úr hópi kristinna. Lágstéttar-
menn úr báðum hópum berjast
saman vinstra megin. En oft
veltur það á búsetu manna með
hverjum þeir berjast.
Hernaðarleiðtogarnir afhenda
fólki vopn og skipa því að
skjóta.
Borgarastyrjöldin er þvi
meira stéttabarátta en trúar-
bragðastríð. Og ofan á allt
saman bætist baráttan á milli
Palestínumanna og hægri afl-
anna í landinu.
Hermenn Palestínumann-
anna berjast með vinstrimönn-
um Jumblatts. En þar er einnig
klofningur á ferðum.
Róttæka skæruliðahreyfing-
in PFLP, Alþýðufylkingin til
frelsunar Palestínu, skiptist í
tvennt. Leiðtogi annars hópsins
er George Habash, Ahmad
Jibril hershöfðingi hins.
Vinstra megin við þennan hóp
er Lýðræðislega alþýðufylking-
in til frelsunar Palestínu,
PDFLP, undir stjórn Nayif
Hawatima.
Innan Frelsisfylkingar
Palestínu, PLO, er einnig klofn-
ingur. Þegar George Habash
lýsti því yfir fyrir nokkrum
vikum að hafinn væri fullur
skæruhernaður gegn Sýrlend-
ingum hafnaði Yasser Arafat,
leiðtogi PLO, samvinnu við
klofningsbrot Habash. En sam-
starfsmenn Arafats eru margir
fylgjandi því að barizt verði af
meiri krafti í Líbanon en gert
hefur verið til þessa.
Öngþveiti
Þar sem svo margir berjast i
sama stríði er útilokað að
komast hjá algjöru öngþveiti.
Óvinirnir eru fleiri en tölu
verður á komið — og auk þess
aldrei vist að morgni hver er
helzti óvinurinn. Trúarbragða-
hagsmunir lenda á ská við
stéttahagsmuni. Og enginn
hefur hugm.vnd um hvernig
íbúum Líbanon tekst að leysa
þessi fjölmörgu og flóknu
vand amál.