Dagblaðið - 09.10.1976, Síða 4

4
DAGBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 9. OKTÖBER 1976.
EFNIÐ OG ANDINN
Viðtal við Hðrð Ágústsson um
sýningu hans að Kjarvalsstððum
Þaö þarf vart að kynna Hörð
Ágústsson fyrir lesendum. Sem
starfsamur og skapmikill lista-
maður, kennari og fyrirlesari,
sérfræðingur í byggingarsögu
íslands, ritstjóri og áhuga-
maður um alla hönnun hefur
hann þegar sett mark sitt á
íslenska menningu og þjóðlíf.
Fyrstu sýningu sína hélt
Hörður árið 1949 og hafa verk
hans sést á almannafæri á nær
hverju ári síðan og þessa
dagana sýnir hann um 100
myndir að Kjarvalsstöðum.
Sýninguna nefnir hann „Úr lit
og formsmiðju 1953-1976“ og
stendur hún fram til 12.
nktóber.
Aðalst. Ingólfsson: Hörður, má
af nafni sýningarinnar ráða að
hér sé um yfirlitssýningu að
ræða?
Starfskraftur
óskast strax við auglýsinga- og
innheimtustörf.
Þarf að geta unnið sjálfstœtt.
Reglusemi áskilin.
Umsóknir ásamt upplýsingum um
fyrri störf sendist Dagblaðinu,
Þverholti 2, fyrir 12. þ.m. merkt
„Rösk 222".
KOMIÐ TÍMANLEGA
Hörður Agústsson: Alls ekki.
Við getum kallað þetta yfirlits-
sýningu á ákveðinni hug-
myndafræði, — uppgjör við
arkitektinn í mér.
A.I.: Mörgum finnst þú marg-
skiptur, bæði í starfi og list. I
listinni vinnur þú annars vegar
frjálst og ljóðrænt, en hins
vegar stranggeómetrískt eins
og á þessari sýningu. Er ekki
um neina togstreitu að ræða
hér, eða eru þetta tvær hliðar á
sama hlutnum?
H.Á.: Einar Benediktsson sagði
að í sér væru tveir menn,
séntilmaður og dóni og þeir
töluðust ekki við. í mér er bæði
arkitekt og ljóðskáld og þeir
eru sífellt að rífast. Sem barn
vildi ég verða bæði arkitekt og
listmálari, mála formiðdaginn
og byggja eftirmiðdaginn — en
þetta hefur mér ekki tekist
enn. Geómetrían tók sinn tíma
að þroskast hjá mér og má segja
að hvað mig snerti spretti hún
upp úr ítalskri endurreisn, þ.e.
nýklassískum kenningum spek-
inga eins og Alberti og Pacioli
um hlutföll, gullinsnið, jafn-
vægi o.s.frv. Allt var þetta hluti
af endurvakningu platónskrar
hugsunar um ,,fullkomin“
form. Þetta drakk ég f mig á
árunum í kringum 1950. En úr
þessum kenningum gat ég ekki
unnið þá þegar, því ég var í
Frakklandi og komst í
snertingu við franskan
expressjónisma sem vakti í mér
skáldið og ýtti arkitektinum til
hliðar um stund. Svo var ég
aftur á Ítalíu 1952 og
endurnýjaði kynnin við Giotto
og sannfærðist endanlega um
það að geómetrísku formin,
hringurinn, ferhyrningurinn
og þríhryngurinn, móta alla
list. Ári síðar höldum við Karl
Kvaran, Sverrir Haraldsson og
Eiríkur Smith samsýningu sem
ásamt Vorsýningunni það ár
lagði grundvöllinn áð
geómetrískri list á íslandi.
Stuttu síðar heimsótti ég
Vasareley í París, en hann var
þá að byrja með optiskar
myndir, og fannst mér að þetta
væri rétta leióin fyrir mig.
Síðan hafa arkitektinn og
ljóðskáldið togast á og vonandi
endar sú barátta með jafntefli.
A.I.: Nú hafa menn leitað til
geómetríunnar til að hreinsa
málverk af öllum óþarfa
tilfinningum. Aðrir vilja hins-
vegar meina að beina línan og
rétta hornið s^ u i sjálfu sér
alveg eins tilfinningalega
hlaðinjnns og frjálsa línan.
H.Á.: Geómetrían er að vísu
mikill hreinsunareldur, en
vissulega verða tilfinningar að
vera með í spilinu þegar mynd-
verk er byggt upp. Skynsemin
og tilfinningarnar verða að
haldast í hendur. i öllu sem við
gerum.
A.I.: Nú hefur. því verið haldið
fram af mörgum að geómetrísk-
optiska listin hafi runnið sitt
skeið á enda og önnur list henti
heiminum i dag.
H.A.: Um það veit ég ekki.
Skeiðíok verða aldrei bundin
vissu ártali. Yngri menn
sækja að sjálfsögðu á önnur
mið. en það segir ekki allt. En í
raun er það ekki réttlátt að
ætlast til þess að menn séu að
stökkva á milli sviða í list þótt
ég sé sjálfur ekki saklaus af
sliku. Sjáðu t.d. Karl Kvaran.
hann byggir enn á
geómetrískum grunni, en drott-
inn minn, — hann er að gera
stórkostlega hluti. Svo hafa
Ameríkanarnir verið að endur-
nýja sig á þessum sama grunni.
A.I.: Finnst þér að í verkum
af því tagi sem þú sýnir nú eigir
þú samleið meðeinhverju af því
sem er að gerast í erlendri list?
H.Á.: Ég held að á ýmsum
stöðum sé verið að vinna að
sömu hugmyndinni, — ekki
skal ég neita því. Þú ert líklega
að spyrja hvort ég sé undir
áhrifum frá Stella. Auðvitað sá
ég Stella á sínum tíma, en það
var hvati þess að ég dró fram
þessar teikningar og klippi-
myndir frá 1953-55 og fór að
H.A.: Já, en afstraktmálari má
ætíð gæta sín á því að falla ekki
í leikaraskap með samræmda
liti og á því reyndi ég ávallt að
gæta mín. Þetta er ekki
skreytilist og því er hún fremur
exklúsíf, eins og einlífi eða
jóga. Að visu er hún fyrir hvern
sem er, — en hún gerir miklar
kröfur til skoðandans, sem ég
held að sé virðingarvottur við
hann. Þetta er list, sem er í
raun ekki langt frá tónlist.
A.I.: Þú vinnur þessar myndir á
nýstárlegan hátt, — og ég veit
ekki til þess að nokkur hafi lagt
út á sömu braut. Þú byggir þær
algjörlega upp með lituðum
límböndum. Hver er kosturinn
við slík vinnubrögð?
r ^
Myndlist
k j
vinna úr þeim upp á nýtt.
Annars finn ég til meiri
skyldleika við Jósef Albers og
litatilbrigði hans, auk þess sem
mér þykir Barnett Newmann
áhrifamikill listamaður.
A.I.: Nú vinnur þú með sterka
liti sem þú raðar saman á alla
mögulega vegu, þangað til
samspil þeirra veldur gjarnan
titringi á sjónhimnunni. Er það
þessi sjónerting sem skiptir
mestu máli í þessum myndum?
H.Á.: Alls ekki. Mörgum finnst
hún bölvanleg í fyrstu, en ég er
hættur að taka eftir henni. Nei,
það er annað og meira sem ég
er að stefna að, — ég er að
re.vna að gefa myndunum and-
legt inntak.
A.I.: Nú hefur þú gert eins
konar Kristsmyndir, t.d. mynd-
röðina um mannssoninn á
síðustu sýningu þinni í
Norræna húsinu. Er skyldleiki
með þeim myndum og þessum
hér?
H.Á.: Vissulega. Án þess að
vera með neina trúarjátningu.
þá hef ég eins og aðrir verið
upptekinn af spurningunni um
guðdóm. um æðstu rök
tilverunnar. Þar á ég alls ekki
við spiritisma. — nei. þessar
myndir eru hluti af ákveðnum
díalóg og um þau andlegu liig-
mál, sem standa á bak við til-
veruna. Þessar myndir gætu
því verið hinar einu og sönnu
altaristöflur nútímans.
A.I.: Svo þessar m.vndir hafa
mun víðara gildi heldur en það
að erta sjónhimnuna og vera
bugguleg hýbýlaprýði.
H.A.: I myndum eins og þessum
verða öll skil að vera hrein og
bein, og því er mun þægilegra
að vinna þær svona, í stað þess
að mála þær. Þetta er
einfaldlega hagkvæmni. Þetta
auðveldar mér einnig að vinna í
myndröðum.
A.I.: En er ekki það litaval sem
þessi litbönd bjóða upp á það
þröngt að það takmarki
útfærslu hugmyndanna?
H.Á.: Alveg öfugt. Eg
ákvað i byrjun að vinna ein-
ungis með frumlitina og því
hentuðu límböndin ágætlega.
Þetta gerir það að verkum að
litirnir blandast á sjónhimn-
unni en ekki á fletinum og
miklu hreinni verkan kemur út
úr málverkinu.
A.I.: Ert þú ekki hræddur við
að texti. auglýsingar og önnur
hönnun sem b.vggist á sam-
stillingu og samspili litræma,
geri skoðandanum erfiðara
fyrir í mati á málverki af því
tagi sem þú vinnur?
H.A.: Alls ekki. Þau gera sitt til
þess að útbreiða svipaðar
hugm.vndir. Ef þú skoðar innbú
og skreytingar r.enaissance
húsa. þá sérðu sömu upp-
setningu og koma fram i
málverkum meistaranna.
A.I.: Að lokum Hörður. hvað
viltu ráðleggja þeim, sem
kemur inn á sýningu eins og
þina i fyrsta sinn?
H.A.: Að vera fordómalaus, —
vera eins og barn. Myndirnar
gel ég ekki skýrt frekar. enda
er það hið óútskýranlega sem
skiptir mestu máli i listaverki.