Dagblaðið - 25.03.1977, Qupperneq 12

12
DAGBLAÐIÐ. KÖSTUDAGUR 25. MARZ 1977.
Pappírs-Pési
i Hafnarfirði
Nýtt íslenskt barnaleikrit,
Pappírs-Pési, var frumsýnt í
Bæjarbíói í Hafnarfirði laugar-
daginn 12. þ.m. Það er Leik-
félag Hafnarfjarðar — Barna-
leikhúsið — sem fyrir sýning-
um stendur. Leikfélag Hafnar-
fjarðar var endurvakið haustið
1973 af hópi ungs fólks og var
það Þóra Friðleifsdóttir sem
stóð fyrir því.
Fyrsta verkefni félagsins var
Sannleiksfestin og er hún
samin af leikhópnum upp úr
samnefndu ævintýri. Leikið var
í Bæjarbíói í Hafnarfirði og í
skólum í Reykjavík. Lögin úr
Sannleiksfestinni voru gefin út
á hljómplötu.
Annað verkefnið var Leifur,
Lilla, Blómi og Brúður, eftir
Suzane Osten. Það var sýnt i
Bæjarbíói, í skólum í Reykjavík
og Lindarbæ. Einnig var farið í
leikför um Austur- og Norður-
land og leikritið sýnt við góðar
undirtektir.
Þriðja verkefnið var Halló
krakkar eftir Leif Forstenberg,
og var það sýnt í Bæjarbíói í
Hafnarfirði, í barnaskólum
víðsvegar um Suðurland og
einnig á ísafirði. Fyrsti þáttur
leikritsins var sýndur í
sjónvarpinu og á nokkrum
barnaskemmtunum út um land.
Fjórða verkefni Leikfélags
Hafnarfjarðar — Barnaleik-
hússins — er svo barnaleikritið
Pappírs-Pési eftir Herdísi
Egilsdóttur barnakennara.
Tónlistin í leikritinu er einnig
samin af Herdísi og er hún
undirleikari á sýningunum og
ferst það mjög vel úr hendi.
Tónlistin er leikandi létt og
nær svo vel til barnanna, að
þau klappa í takt af lífi og sál,
þegar við á. Herdís Egilsdóttir
hefur gefið út barnabækur,
sögur og ljóð og haft með hönd-
um þætti í útvarpinu. Pappírs-
Pési er fyrsti sjónleikur hennar
sem tekinn er til sýningar en
áður hefur hún f engið verðlaun
fyrir leikrit hjá Barnavina-
félaginu Sumargjöf.
Leikstjóri er Kjuregej
Alexandra og leikur hún jafn-
framt eitt hlutverkið í leiknum,
hlutverk móðurinnar. Kjuregej
er ættuð frá Jakútíu, en hún er
hámenntuð leikhúsmanneskja.
sérgrein hennar eru búningar
og látbragðsleikur. Hún er
þekkt úr sjónvarpinu og fyrir
söng og störf í þágu leiklistar
hér á tslandi. Hún sá einnig um
búningana f Pappírs-Pésa, og
eru þeir mjög við hæfi leiksins
og skapa létta stemmningu.
Börn eiga mikinn þátt í leik-
ritinu. Leikmyndina teiknuðu
börn úr Myndlista- og hand-
iðaskóla íslands og fellur hún
vel að efni leiksins.
Fimm börn leika í leikritinu,
en þau eru: Ester Auður Elías-
dóttir (Pési), Eyþór Arnalds
(Maggi), Guðmundur Franklín
Jónsson (Gúndi), Kolbrún
Kristjánsdóttir (Óli) og Jón
Magnússon (Jónsi).
Börnin eru óþvinguð og eðli-
leg í leik sfnum og koma hlut-
verkunum vel og skemmtilega
til skila.
Aðrir leikendur eru: Guð-
ríður Guðbjörnsdóttir og Sig-
ríður Eyþórsdóttir. Guðrfður
leikur skósmið og einnig lög-
regluþjón. Sigrfður leikur
brunaliðsmann en hún er
einnig sögumaður og ferst það
einkar vel úr hendi.
Söguþráðurinn slaknar aldrei
en er þaninn til sfðustu stund-
ar. Guðríður fer einnig
skemmtilega með hlutverk
skósmiðsins sem tekur mikið f
nefið og finnur talsvert til sfn
eins og vera ber. Nokkrir hug-
ljúfir og léttir söngvar eru f
leiknum. Lýsingu annast Lárus
Björnsson.
Leikendur í Pappfrs-Pésa eru
átta en hlutverkin eru tfu. Þar
segir frá dreng — Magga —.
sem er nýfluttur í ókunnugt
hverfi og er þvf nokkuð ein-
mana til að byrja með, þar sem
hann hefur ekki eignast
leikfélaga. Hann lifir þvf f sfn-
um eigin hugarheimi og teiknar
m.a. stóra mynd af strák sem
hann talar við eins og hann
væri lifandi og leikfélagi hans.
Þó veit hann vel, að strákurinn
er bara teikning á pappfr —
Pappírs-Pési. Allt í einu gerist
það svo að teiknaði strákurinn
lifnar við, stigur út úr
myndinni, fer að tala við Magga
og þeir verða góðir leikfélagar.
Maggi kallar hann strax
Pappfrs-J’ésa. Það skeður eitt
og annað, sumt skemmtilegt,
annað sorglegt. Pappírs-Pési
er ekki eins og flestir krakkar
eru. Hann veit ekki hvernig
hann á að haga sér og kemur
í deiglunni á Húsavík
Frumsýning á Húsavík:
1 deiglunni eftir Arthur Miller.
Fyrir skömmu frumsýndi
Leikfélag Húsavfkur leikrit
Millers, í deiglunni, í Sam-
komuhúsi Húsavfkur og var
hvert sæti skipað.
Það er þvf óhætt að segja að
Leikfélagsfólkið hafi staðið við
loforð sitt frá f haust að sýna
okkur á áliðnum vetri eitthvað
alvarlegra og þá um leið eftir-
minnilegra heldur en verkið
sem þá var á fjölunum — Það
þýtur f sassa-fras trjánum.
Það er ekkert verið að ráðast
á garðinn þar sem hann er
lægstur með því að taka til sýn-
ingar þetta magnaða verk
Millers — í deiglunni.
Fenginn var hingað ungur
leikstjóri frá Reykjavfk,
Haukur J. Gunnarsson mennt-
aður í Japan og Bretlandi, til
þess að stjórna uppsetningu
leikritsins, og segir f leikskrá
að „óhætt sé að fullyrða að I
deiglunni sé viðamesta verk-
efni sem Haukur hafi fengist
við til þessa.“
Það er þó skemmst frá að
segja að það er ekki mikill við-
vaningsbragur á uppsetning-
unrii að því er við leikmenn
fáum best séð.
Miller er semsagt í sviðsljós-
inu hér norðanlands þessa
dagana. Sölumaður deyr á
Akureyri og það er allt í deigl-
unni hér á Húsavík.
Eins og margir vita snýst
þetta leikrit um galdra og of-
sóknir vegna þeirra og er byggt
á sannsögulegum atburðum
sem gerðust f bæ nokkrum í
Bandaríkjunum á 17. öld. Þegar
við horfum á þetta í dag trúum
við því varla að þetta hafi getað
átt sér stað, þótt langt sé þö um
liðið. En þetta er ekki einkamál
Bandaríkjamanna um þetta
leyti. I fslenzkum bókum segir:
Málin safnast til alþingis úr öll-
um landsfjórðungum,
þjófnaðarmál, blóðskammar-
mál og saurlifnaðar — og ekki
síst galdramál. Fólkið lifir í sf-
felldum ótta við þá menn sem
vita jafnlangt nefi sfnu, fara
með kukl og rista stafi á spjöld.
Vestfirðingafjórðungur er
gróðrarstfa íslenskra galdra-
manna. Árið 1703 var manntal
tekið á íslandi í fyrsta skipti,
var þá talið fólk f landinu með
nafni og heimilisfangi, einnig
flakkarar sem hvergi áttu
heimilisfesti. Af manntalinu
má sjá stétt og stöðu allra ís-
lendinga. Þar rekst maður á
starfsstéttir sem enn eru til en
eru þó sýnu fjölmennari f þá
daga. Bókbindarar eru tveir f
landinu, í hinni virðulegu
kennarastétt landsins voru sjö
hræður, að skólameisturum
meðtöldum.
En þá átti landið nytsama
stétt sem nú er horfin. Það voru
böðlarnir.
Þeir voru sjö að tölu, jafn-
margir kennurum og skóla-
meisturum. Á alþingi voru
böðlarnir jafnnauðsynlegir og
lögmennirnir, þeir voru í raun
og veru framkvæmdavald
landsins. Þeir hengdu menn og
hjuggu, tendruðu bálkestina og
brenndu galdramenn. Fógeti
kom ekki svo til þings að böðull
væri ekki f fylgd hans. Það er
þvf kannski ekkert tiltökumál
og því síður ótrúlegt að dómar-
inn í leikriti Millers var búinn
að láta hengja 12 menn þegar
kom að Jóni Proctor í leikritinu
og var íeiðubúinn að taka betur
til hendinni ef menn segðu
„sannleikann“.
Maður hafði það nefnilega á
tilfinningunni á þessari mögn-
uðu leiksýningu að áhorfendur
voru ekki alltof trúaðir á að
þetta verk væri unnið upp úr
sannsögulegum atburðum.
En Miller hafði fleira í huga
er hann samdi þetta leikrit.
Sjálfur varð hann fyrir ofsókn-
um af hendi dómara og stjórn-
valda á sjötta tug tuttugustu
aldarinnar, ásamt mörgum
öðrum löndum sínum. Og f dag
er deilt á dómarann bæði hér-
lendis og erlendis og það segir
aftast f leikskránni sem Leik-
félag Húsavíkur gefur út f til-
efni sýningarinnar: — „Enginn
er lengur líflátinn fyrir iðkun
galdrakonsta, og atburðirnir í
Salem eru nú liðin tíð, aðeins
einn af mörgum svörtum blett-
um á sögu mannkynsins, sem ef
til vill væri þægilegast að

Leiklist
gleyma. En hvað um þröngsýni,
græðgi I fé og völd, hefnigirni
og umburðarlyndi fyrir skoðun-
um annarra. Er það líka liðin
tfð?“
Leikarar Leikfélagsins
leiddu okkur á vit atburðanna í
Salem, sem gerðust 1692.
Abigael Williams systurdóttir
séra Samúels Parris er pottur-
inn og pannan í þeim atburðum
sem þar eiga sér stað.
Eg hef ekki hugsað mér að
rekja efni leikritsins heldur
minnast aðeins á frammistöðu
leikaranna sem gegndu veiga-
mestu hlutverkunum.
Abigael er leikin af Sigrúnu
Sigurbjörnsdóttur og henni
tekst leikinn út í gegn að túlka
þessa hálfbrjáluðu stúlku sem
svffst einskis til þess að ná tök-
um á Jóni Proctor sem hún
hafði átt vingott við er hún var
vinnustúlka á heimili hans. En
hún gengur of langt og er völd
að dauða hans i lokin. Séra
Parris er leikinn af Ingimundi
Jónssyni. Hann er einn af
okkar reyndustu leikurum og
skilar þessu hlutverki vel.
Maðurinn er gunga og ekki
mikill guðsmaður enda meira f
mun að fá gullkertastjaka á
altarið heldur en að kenna
mönnum guðstrú að því er
sóknarbörnin segja. Annar og
betri prestur kemur til sög-
unnar, séra Jón Hale frá
Beverley, sem er leikinn af
Einari Njálssyni sem fær þarna
gott tækifæri til þess að sýna
hvað f honum býr sem leikara.
Hann veldur þessu hlutverki og
sýnir, einkanlega í lokin,
ágætan leik. Ambáttina svörtu
leikur Anna Jeppesen kröftug-
lega en hún verður skotspónn
þessara óhugnanlegu atburða
sem setja allt á annan endann f
áður friðsælu þorpi. Saklausir
bændur og konur þeirra vita
ekkert hvaðan á sig stendur
veðrið, og tekst Svavari Jóns-
syni að skapa samúðarfulla
týpu með leik sfnum sem Corey
bóndi. Svo er einnig um Bjarna
Sigurjónsson sem leikur
Francis Nurse, efnaðan bónda.
Eiginkonu Nurse bónda,
Rebekku, leikur Herdís Birgis-
dóttir og skeikar hvergi enda
ein af okkar reyndustu leikur-
um og á mörg eftirminnileg
hlutverk að baki.
Sigurður Hallmarsson leikur
Danforth landstjöra sem kemur
til skjalanna til að dæma í
málum manna, — og þar þýðir
ekki að deila við dómarann. En
voru ekki svona karlar með
parruk f þá daga? Sigurður
bregst okkur ekki frekar en
fyrri daginn.
Aðalhlutverk leiksins, Jón
Proctor, leikur Kristján Jónas-
son.
Ég sá þetta leikrit fyrir
mörgum árum í Reykjavík og
hreifst mjög af manninum Jóni
Proctor. Kristján rifjar nú upp
þessi kynni mín við hann. Hann
fer hægt af stað í leik sfnum en
svo vissulega sígur hann á og
stækkar með hverri raun f at-
burðarásinni. Ef ég má aðeins
finna að, ekki leiknum, en
kannski gervinu, þá fannst mér
Jón ekki nógu þreytulegur og
of vel til hafður þegar hann
kom heim frá vinnu sinni, sem
stóð frá sólarupprás og til sól-
seturs. Mér fannst hann alls
ekki þurfa að þvo sér eftir
stritið áður en hann borðaði.
En smáatriðin gleymdust fljótt
þegar kom að samleik þeirra
Kristjönu Helgadóttur sem lék
eiginkonu Proctors. Ég er
búinn að sjá Kristjönu í all-
mörgum hlutverkum en í þetta
sinn held ég að hún hafi sýnt
sinn besta leik til þessa.
Átökin f lok leiksins, þegar
Proctor er að gera það upp við
sig hvort hann á að játa til þess
að forða lífi sínu eða deyja og
kona hans gerir einnig upp við
sig hvort hún muni vilja lifa
áfram með honum eftir játning-
una sem er lygi, eða sjá hann
hengdan — falla með sannleik-
anum, eru með þvf besta sem ég
hef séð á sviði.
Engin sorg er þyngri en sú að
verða að hata þann sem maður
vildi elska.
Þessari dramatfsku leiksýn-
ingu var lokið. Við áhorfendur
létum f ljósi hrifningu okkar
með langvarandi lófaklappi og
blómum. Enn einu sinni höfðu
hinir duglegu og ósérhlífnu
leikarar og starfsmenn Leik-
félags Húsavíkur komið okkur
á óvart. Eitt með meiri leik-
verkum heimsbókmenntanna
fluttu þeir okkur á litla leik-
sviðinu í Samkomuhúsinu hér á
hjara veraldar.
Ég fyrir mitt leyti gekk
hugsandi út í bflinn minn og
hefði ég komið akandi á honum
inn í 17. öldina, til þorpsins
Salem í Massachusett-fylki í
miðri atburðarás leikritsins I
deiglunni, hefði ég umsvifa-
laust verið hengdur fyrir
galdra.
Ásmundur Bjarnason.
----- ^
í lokaþættinum. Frá vinstri — Proctor Kristján Jónasson, Herrik fógeti Þorsteinn Jónsson, RebeKKa,
eiginkona Nurse bónda, Herdfs Birgisdóttir, Hathornc dómari Ingimar Jónsson, Séra Samúel Parris
Ingimundur Jónsson og Danforth varalandstjóri Sigurður Hallmarsson.