Dagblaðið - 07.11.1977, Blaðsíða 10

10
DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR 7. NOVEMBER 1977.
Útgefandi Dagblaftiö hf.
Framkveemdastjóri: Sveinn R. tyjólfsson. Ritstjóri: Jonas Krístjánsson.
Fróttastjóri: Jón' Birgir Pótursson. Ritstjórnarfulltrúi: Haukur Helgason. Skrifstofustjóri ritstjómar
Jóhannes Reykdal. Iþróttir: Hallur Símonarson. AAstoðarfróttastjóri: Atli Steinarsson. Handrit:
Ásgrímur Pálsson.
Blaftamenn: Anna Bjamason, Ásgeir Tómasson, Bragi Sigurftsson, Dóra Stefánsdóttir, Gissur
Sigurftsson, Hallur Hallsson, Helgi Pótursson, Jónas Haraldsson, Katrín Pálsdóttir, Ólafur Geirsson,
Ólafur Jónsson, Ómar Valdimarsson, Ragnar Lár.
Ljósmyndir: Bjamleifur Bjamleifsson, Hörftur Vilhjálmsson, Sveinn Þormóðsson.
Skrifstofustjori: Ólafur Eyjolfsson. Gjaldkorí: Þráinn Þorleifsson. Dreifingarstjórí: Már E. M.
Halldórsson.
Ritstjórn Síðumúla 12. Afgreiðsla Þverholti 2. Áskríftir, auglýsingar og skrifstofur Þverholti 11.
Aflalsfmi blaflsins 27022 (10 llnur). Askrift 1500 kr. á mánuði Innsnlsnds. I Isusssökj 80 k»
ótmaKio.
Sotning og umbrot: Dagblaflið og Steindórsprent hf., Ármúla 5.
Myndaog plötugerð: Hilmir hf. Síðumúla 12. Prentun: Árvakurhf. Skeifunni 19.
Vemdar ekki gjaldeyrí
Nauðsynlegt er að gera upp
gjaldeyrisdæmi landbúnaðarins,
þegar þjóðhagslegt gildi atvinnu-
greinarinnar er metið. Sumpart
notar landbúnaðurinn gjaldeyri,
sumpart aflar hann gjaldeyris eða
sparar hann og sumpart hindrar
hann þjóðina í að beita kröftum sínum að
arðbærum verkefnum, sem afla gjaldeyris eða
spara hann.
Árið 1975 notaði landbúnaðurinn gjaldeyri
fyrir 4400 milljónir króna. Fyrir þetta var
keypt skepnufóður, tilbúinn áburður, eldsneyti
og vélar til landbúnaðar. Þessi háa tala endur-
speglar annars vegar mikla tæknivæðingu og
hins vegar rýra landkosti, sem kalla á mikinn
áburð og mikið fóður.
Sama ár aflaði landbúnaðurinn og búvöru-
iðnaðurinn gjaldeyris fyrir 3300 milljónir
króna. Fyrir þetta var selt kjöt, ullr gærur,
skinn, húðir, ullarteppi, lopi, band og prjóna-
vörur. Annars vegar er þarna um að ræða
uppbótavörurnar frægu og hins vegar iðnaðar-
vörur, sem nokkrar vonir hafa verið bundnar
við.
Dæmi gjaldeyrisöflunar og gjaldeyrisnotk-
unar er landbúnaðinum verulega óhagstætt
samkvæmt þessu. En auðvitað sparar landbún-
aðurinn nokkurn gjaldeyri. Erfitt er að meta
þann sparnað, því að verð landbúnaðarafurða
er hér á landi óheyrilega miklu hærra en í
nágrannalöndunum.
Hér í þessum dálkum hefur verið stungið
upp á innflutningi nautakjöts,svínakjöts,kjúkl-
inga, eggja, smjörs og kartaflna. Ef allar þessar
vörur væru eingöngu fluttar inn og engar
framleiddar hér heima, yrði kostnaðurinn í
erlendum gjaldeyri um 3000 mijljónir króna.
Þar með er gjaldeyrisdæmi landbúnaðarins
komið í nokkurn plús. En þá er eftir að taka
tillit til þess, að óhemjulegt vinnuafl fer í
landbúnað, vinnslu landbúnaðarafurða og bú-
vöruiðnað. Telja má öruggt, að finna megi
raunhæfari verkefni fyrir mikið af þessu fólki,
úr því að framboð atvinnutækifæra er mun
meira en eftirspurnin.
Að svo miklu leyti sem arðbær verkefni bíða
vinnufúsra handa hér á landi, er þar um að
ræða starfsemi, sem annaðhvort aflar gjald-
eyris eða sparar hann. Að svo miklu leyti sem
slíkt vinnuafl er bundið í landbúnaði, vinnslu
landbúnaðarafurða og búvöruiðnaði, hindrar
það þessa gjaldeyrisöflun og gjaldeyrissparnað.
Hér verður ekki gerð tilraun til að meta
þessa stöðu til gjaldeyris, enda leikur mikil
óvissa um möguleikana á arðbærum verkefn-
um fyrir fólk, sem bætist á vinnumarkaðinn.
Það ætti þó að vera ljóst, að möguleikarnir eru
mun meiri en sem nemur þeim gjaldeyri, er
færi í að kaupa erlendar landbúnaðarafurðir.
Niðurstaðan verður því sú, að gjaldeyris-
dæmið sé landbúnaðinum óhagstætt. Hann
notar mikinn gjaldeyri án þess að spara mikinn
gjaldeyri í þeim vörum, sem ella yrði að flytja
inn. Þar að auki aflar hann ekki mikils gjald-
eyris, þrátt fyrir gífurlegar fórnir skattgreið-
enda í útflutningsuppbótum.
FILMUVERÐ
Á ÍSLANDI
Hinn 11. okt. sl. birtist grein i
Dagblaðinu eftir Gísla Jónsson
prófessor um hið háa verð á
ijósmyndafilmum á tslandi.
Hafa síðan spunnizt talsverðar
umræður um málið og hefir DB
ekki legið á liði sínu að kynna
sjónarmið ýmissa aðila, sem
eiga hér hlut að máli. Hefir
verið deilt á umboðsmenn
Kodak á tslandi, Hans Petersen
hf., fyrir að halda uppi óeðli-
lega háu filmuverði hér á landi.
Vegna hinna fjölmörgu
viðskiptavina okkar um land
allt, svo og annarra er ekki vilja
að hallað sé réttu máli, leyfi ég
mér að svara þeim ásökunum,
sem að okkur hefir verið beint.
I áðurnefndri grein Gísla
Jónssonar kemst hann að þeirri
niðurstöðu, að hvorki heildsölu-
né smásöluálagning á filmur
hér á landi sé óhófleg, þótt
e.t.v. mætti segja að heildsölu-
álagningin sé f hærra lagi.
Kemst hann því að þeirri niður-
stöðu að óhófleg álagning sé
ekki ástæðan fyrir hinu háa
filmuverði á tslandi.
En hvar liggur hundurinn þá
■grafinn? Gísli telur ástæðuna
vera óeðlilega hátt innkaups-
verð. Hann tekur sem dæmi að
36 mynda Kodachrome-filmu
hafi maður nokkur keypt í
september 1977 í ljósmynda-
vöruverzlun í London og hafi
hún kostað 3.00 sterlingspund.
Siðan reiknar hann með þeirri
forsendu að þetta sá smásölu-
verðið almennt í Englandi. Að
vísu segir hann að minjagripa-
verzlun á Heathrow flugvelli
selji þessa filmu á 3.50 pund, en
slikar verzlanir selji vörur al-
mennt nokkru dýrar en venju-
legar verzlanir. Um það atriði
leyfi ég mér að efast. Eitt er
vfst að Gísli hringdi til mín
áður en hann skrifaði grein
sfna og spurði mig um hvort ég
vissi um verð á filmu þessari f
búðum í Englandi. Var ég þá
nýkominn frá Englandi og
hafði einmitt skrifað niður
nokkur filmuverð, sem ég sá í
búðarglugga hinn 3. okt. sl. Gaf
ég honum upp verðið og var það
3.53 pund. Samt notaði Gfsli
Kjallarinn
Adolf Karlsson
ekki þetta verð í grein sinni,
það hefir e.t.v. ekki reynzt
heppilegt fyrir útreikninga
hans. Grunnverð Kodak til inn-
lendra aðila á þessari filmu er
2.675 pund. Hámarksálagning i
smásölu á filmur í Englandi er
22% og virðisaukaskattur 8%.
Þannig verða 2.675 pund með
22% álagningu 3.264 pund og
með 8% f viðbót 3.53 pund, sem
er sama verðið og ég sá í búðar-
glugganum 3. okt.
En Kodak gefur afslátt til
innlendra viðskiptamanna
sinna þegar um viss lágmarks-
kaup er að ræða. Hæsti mögu-
legi afsláttur að viðbættri þókn-
un fyrir árfeg innkaup, sem ná
að minnsta kosti 50.000
pundum (tæpl. 20 millj.
krónum), nemur 9.8%. Mis-
munurinn ' milli útflutnings-
verðs og heildsöluverðs f Eng-
landi á þessari filmu er mjög
lítill, þannig að kaupmenn þar
greiða 2.5% meira en út-
flutningsverðið er, ef þeir fá
engan afslátt, en fái þeir
hámarksafslátt er þeirra verð
8.2% lægra en útflutnings-
verðið. Þegar hér er talað um
útflutningsverð frá Kodak, ber
að geta þess að þar er um cif-
verð að ræða, þ.e. flutnings-
kostnaður og vátrygging til
ákvörðunarstaðar er innifalið í
verðinu.
Veik forsenda
Vfkjum aftur að
Kodachrome-filmunni hans
Gfsla á 3.00 pund. Hann segir
að umboðsmenn Kodak á
Islandi gætu lækkað verðið um
5—15%, ef þeir keyptu filmur
sínar frá smásala í Englandi,
því vafalaust myndi hann gefa
10—20% magnafslátt. I lokin
segir Gfsli svo: „A sá orðrómur,
sem alltaf öðru hvoru skýtur
upp kollinum, raunverulega við
rök að styðjast, að sumir
fslenzkir innflytjendur láti
bæta við útsöluverðið ríflegri
þóknun umfram eðlileg um-
boðslaun, sem fer inn á þeirra
reikning erlendis?"
r
Digurbarkinn
raddlausi
Svar við greln Sigurgeirs Sig-
urðssonar, bæjarstjóra á Sel-
tjarnarnesi, er birtist f Vísl 25.
okt.
Mér þykir S.S. tala digur-
barkalega með því að segja:
„Var þetta þá allt og sumt?“
Þar sem hann talar um borgara-
fundinn, sem haldinn var á
Hótel Borg 20. okt. Þetta er sú
lítilsvirðandi einkunn, sem S.S.
velur fundinum.
En raddlaus þykir mér hann
vera, þar sem naumast verður
þess vart i grein hans, að hann
hafi nokkuð til málanna að
leggja. Hans rödd heyrist sem
sé ekki nema sem rödd hins
úrræðalausa vandlætara.
Astæðan fyrir svari mínu til
Sigurgeirs er m.a. sú, að hér
kveður sér hljóðs í þjóðfélags-
umræðunni góður og gegn emb-
ættismaður — og á þess vegna
skilið, að honum sé sýnd kurt-
eisi með svari. En f leiðinni
nota ég tækifærið til að beina
athygli að mikilvægi þess að
eiga trausta embættismanna-
stétt. Ég er ekki viss um, að
menn almennt geri sér ljóst,
hversu mikilvægt þetta er, og
hversu þjóðin er vel á vegi
stödd að þessu leyti — t.d. borið
saman við stöðu ýmissa annarra
þjóða á heimsbyggðinni — að
því er þetta varðar. Sviksemi,
leti og mútuþægni embættis-
manna er böl, sem margar
þjóðir eiga við að strfða. Böl,
sem við íslendingar erum svo
heppnir að þekkja lítið tiL
Þó vakandi gagnrýni sé
mikilvæg, um það sem miður
fer, þá er hitt engu sfður mikil-
vægt fyrir þjóðina, þegar hún
metur stöðu sína í heild hverju
sinni, að hafa hugfasta þá þætti
þjóðlífsins, sem ýmist eru í
góðu lagi eða bærilegu lagi.
Þjóðfélagsumræðan má ekki fá
á sig blæ þess að vera eintómt
svartagalls-raus. Vel ber að
muna, að liklega hefur þjóðin
aldrei búið við almennari vel-
megun en nú. Hún hefur byggt
yfir sig, virkjað orkulindir
sinar. Bókmenntir og listir
standa f miklum blóma. Hjálp
við sjúka og aldraða er á fram-
farabraut. Tæknivæðing hefur
farið vaxandi á fjölmörgum
sviðum. Aðstaða til frjálsrar
þjóðfélagsumræðu hefur sjald-
an verið betri. Þjóðin ræður nú
ein yfir fiskimiðum sínum.
Þetta er meðal þess jákvæða.
Hitt ber svo jafnframt að
muna, að þróun efnahagsmála
stefnir út í ógöngur. Flótti úr
landi er þegar hafinn. 1000
manns fóru í fyrra. Skuldasöfn-
un við útlönd er geigvænleg.
Verðbólga á hættustigi. Skóla-
mál að hluta til f ólestri. Staða
iðnaðarins er í hættu — og lítil
vaxtamerki sjáanleg á því sviði.
Landbúnaðarmálin, að minnsta
kosti að sumu leyti, í varhuga-
verðri stöðu. Og sjávarútvegur-
inn! Að honum vík ég sfðar. —
En úr öllu þessu mætti bæta
með stjórnunaraðgerðum.
Borgarafundurinn
Borgarafundur sá, sem hald-
inn var á Hótel Borg þ. 20. okt.
hefur ekki hlotið þá umsögn f
blöðum, sem verðugt væri.
Þvert á móti hafa nokkrar til-
raunir verið gerðar til að mis-
túlka hann, sbr. grein S.S. Hér
skal reynt að bæta Iftillega úr.
Ég tók boði um að tala þar með
ánægju og fór þar að dæmi
flokksbræðra minna um það að
ræða málin á fundum utan
flokks mfns.
Fundur sá, er hér um ræðir,
var einn sá fjölmennasti borg-
arafundur, sem hefur verið
haldinn innan dyra hér á landi.