Dagblaðið - 07.11.1977, Blaðsíða 12

12
DAGBLAÐIÐ. MANUDAGUR 7. NOVEMBER 1977.
Sérfræðingur Atlantshafsbandalagsins um hernaðarmikilvægi íslands:
SOVÉZK ÞOTA VÆRIRÚIN
AÐ SPRENGJA ALLT A
ÍSLANDIÁÐUR EN ÞOTUR
VARNARUÐSINS KÆMUST
A| APf Afstaða Bandaríkjannatilflugstöðvarbyggingar
LUr I á Keflavíkurvelli hlægileg
Um höfund greinarinnar, Clarence A.Robinson jr.
Höfundur greinarinnar á
Aviation Week & Space
Technology, Clarence A.
Robinson, jr., er hermálarit-
stjóri blaðsins og hefur verið
um fimm ára skeið. Hann
starfar á skrifstofu blaðsins i
Washington D.C.
Hann er fyrrverandi major i
landgönguliði bandaríska
flotans og gegndi herþjónustu
viða um heim. Robinson tók
þátt i bardögum bæði í Vietnam
og Kóreu, að sögn ritstjóra AW,
Edwards H. Colcums, sem DB
ræddi við fyrir helgi.
Aviation Week & Space
Technology hefur valinn les-
endafjölda sem Colcum ritstjóri
sagði vera um 500 þúsund
manns í rúmlega 140 löndum.
Það er skilyrði þess að fá blaðið
keypt í áskrift, sagði ristjór-
inn, að taka þátt í ákvarðana-
töku í her- og geimferðar-
málum.
Útgefandi þessa sérrits, sem
nýtur mikillar virðingar I
Bandaríkjunum, er risaútgáfu-
fyrirtækið McGraw-Hill í New
York.
OV
Lega íslands gerir landið
óhemju mikilvægt fyrir Atlants-
hafsbandalagið og sérfræðingar
þess sem sjá um skipulagningu
telja að halda verði íslandi í
bandalaginu hvað sem það kostar.
Það er hlægilegt að Bandarikin
skuli ónýta fyrirætlun um að
byggja sérstaka flugstöð fyrir far-
þegaflug i Keflavík meðan Banda-
ríkin ættu að vinna að sem allra
nánustu samstarfi til' að fá að
byggja fleiri stöðvar á Islandi,
sérstaklega radarviðvörunar-
stöðvar.
Island er varðstöð við leið
Rússa til Norður-Atlantshafsins,
bæði þeirra skipaleið og þeirra
flugleið fyrir flugvélar frá Kola-
skaga í Sovétrikjunum. Banda-
lagsrikin geta notað landfræði-
lega yfirburði gegn tilraunum
Rússa til að opna leiðir á sjó til
N-Atlantshafsins. Fljúgandi eftir-
litsstöðvar eru höfuðvopnin f
þeim efnum. Lega Noregs,
tslands og Bretlands við flugleið
rússneska flotans eykur á mikil-
vægi þeirra fyrir bandalagið,
hyggi Rússar á skyndiárás. Hæfni
flugsveita í þessum þremur
löndum verður að vera næg til að
brjóta á bak aftur skyndiárás
Rússa án mikils liðsauka.
Þrjár tegundir hernaðar eru
líklegastar á norðursvæðinu.
1. Deilur vfðs vegar um Evrópu
um einhver merki þess að Rússar
hyggist nú skapa sér tíma til að
vlgbúastr
2. Hernaðaraðgerðir allra NATO-
rfkjanna með stuttum eða engum
fyrirvara.
3. Skyndisókn rússneskra herja
yfir Finnmörk I Noregi til að
innlima þann hluta Noregs í
Sovétrfkin.
Þoturnar á Kefla-
víkurvelli kœmust
ekki á loft
Sovézk flugvél sem látin yrði
fljúga lágflug til að komast óséð
framhjá radarstöðvum í Noregi,
kynni að verða notuð til árása á
hernaðarlega mikilvæga staði á
íslandi. Hernaðarsérfræðingar
telja að slik vél gæti lokið
ætlunarverki sínu án þess að flug-
sveitin, sem hefur bækistöðvar á
tslandi, kæmist á loft. Ekki gæfist
timi til að kalla til varasveitina í
Bandaríkjunum fyrir norsk-
islenzka svæðið. Sú sveit hefur til
umráða FC-121 vélar.
Tækist Rússum að eyðileggja
aðstöðuna á tslandi, myndi á
alvarlegan hátt höggvið á sam-
bandstaugina milli aðildarrikja
NATO og möguleikum skipabrúar
sem kann að reynast nauðsynleg
til þess að bjarga Evrópu. Eyði-
legging aðstöðu Bandarfkja-
manna á tslandi myndi opna
sovézkum sprengjuflugvélum
beina og breiða braut án hættu
frá varnarvélum með bækistöðvar
á Islandi.
Úreltar, 11 ára
gamlar þotur á
Keflavíkurflugvelli
Bandaríski flugherinn hefur
flugsveit á tslandi sem hefur 12
F-4C vélar. Þær eru búnar eldri
gerð svokallaðra NRS flugskeyta.
Notagildi þeirra hefur sætt
mikilli gagnrýni eftir reynsluna
sem fékkst i SA-Asiu. Flugvél-
arnar eru um það bil ellefu ára og
verður ekki f bráð skipt á þeim og
nýrri vélum af F-4 gerðum.
Flugfloti sovézka flotans telur
um 1200 flugvélar
Noregur er það svæði sem
fyrstu átökin eru lfklegust til þess
að verða á, er sjó og flugher-
deildir Sovétríkjanna myndu
sækja fram Barents- og norska
hafið út i Atlantshaf.
Þar eð flugstöðvar Norðmanna
eru f lítilli fjarlægð frá landa-
mærum Sovétrikjanna liggja þær
sérlega vel við höggi skyndiárása
og hertöku.
Veikt varnarkerfi
á íslandi gefur
enga möguleika
til varnar
Gert er ráð fyrir, að verði
varnar og aðvörðunarkerfið á
tslandi eins veikt og nú hafi þá
NATO litla sem enga möguleika á
því að koma í veg fyrir að Sovét-
menn sigli óhultir inn á Atlants-
hafið.
Ef landgönguliðar Bandarfkja-
hers yrðu staðsettir á Bretlands-
eyjum myndi það auka varnar-
möguleikana fyrir Noreg og
tsland. Ef aðvörun um árás kæmi
með nægum fyrirvara væri hægt
að flytja flugdeildir landgöngu-
liða til tslands og Noregs og enn-
fremur væri hægt að senda flug-
móðurskip á vettvang. Þaðan væri
svo hægt að beita E-2C þotum með
samvinnu við Grumman F-14 her-
Einhvers konar vftisvél mun þetta vera enda geymd í skotfærabyrgi
Varnarliðsins á Keflavfkurflugvelli.
siðasta ári. Meðal annars fengu þeir að skoða skotfærabyrgi varnarliðs-
ins. Þau eru f hálfgerðum jarðhúsum og traustvekjandi i alla staði, í
það minnsta fyrir leikmenn. Aftur á móti gekk ekki mjög vel að
komast að skotfærunum því fyrst þurfti að moka snjó frá dyrunum.
þotur, sem búnar eru langdræg-
um Hughes Phoneixeldflaugum.
Ef Sovétmenn ná flugvöllum
Norðmanna á sitt vald, geta þeir
nýtt þá i sína þágu og varið þaðan
sprengjuflugvélar sínar allt niður
til Færeyja.
Flugvellir Norðmanna eru
varðir með loftvarnarbyssum og
úreltu kerfi Nike-Hercules eld-
flauga og herþotur þeirra eru af
þrem megingerðum: Lockheed F-
104 — 16 herþotur, Northrop F5
— 75 flugvélar, og Kanadiskar
Lockheed CF-100 — 22 vélar alls.
Aðalvarnarkerfi
Nato ekki tengt við
ísland og aðalrad-
arinn óvirkur í
mörg ár
Helzta viðvörunarkerfi Atlants-
hafsbandalagsins, svo ' kallið
NADGE kerfi sem er nánar út-
skýrt sfðar í greininni, er ekki
tengt við tsland. Radarkerfið þar
er veikbyggt og langdrægur radar
sem þar er hefur verið óvirkur i
áraraðir. Á meðan byggja ætti
radarstöðvar sem að einhverju
gagni kæmu á tslandi og I Noregi
yrði að verja svæðið frá radar-
stöðvum á Jan Mayen. Þá væri
hægt að setja upp radarstöðvar á
Norðurlandi, sem tengdar yrðu
radarkerfinu á Jan Mayen og
næðu þannig yfir allt verndar-
svæðið.
íslendingar enn
neikvœðir gagnvart
veru Bandaríkja-
manna
Það þarf hins vegar að bæta
verulega tengslin við Islend-
ingana. Afstaða þeirra gagnvart
veru Bandarfkjamanna i landinu
er ennþá neikvæð. Ef aukning
yrði f liði Bandaríkjamanna þar
má búast við að þeir myndu
snúast þveröfugir við dvöl Banda-
ríkjamanna þar yfirleitt.
Ef notast yrði við E-3A þotur,
E-2C, eða Nimrod þotur frá
brezka flughernum væri hægt að
halda uppi nauðsynlegu við-
vörunarkerfi án þess að þurfa að
standa í stjórnmálalegum úti-
stöðum. Norðmenn hafa þver-
neitað bæði Bandaríkjamönnum
og öðrum NATO-þjóðum um að
hafa stöðvar i þeirra landi. Þar eð
E-3A þotan getur flogið sex tíma
könnunarflug i allt að 1000 sjó-
mflna fjarlægð frá flugstöð sinni,
getur hún haft yfirsýn yfir
tsland og Norður Atlantshaf og
þeirri umferð er þar kynni að
birtast, sérstaklega á svæðinu
Grænland-Island-Stóra-Bretland.
Það myndi þurfa fimm þotur af
þessari gerð til þess að halda uppi
vakt á svæðinu, allt að 450 sjó-
mílur undan tslandi.
E-3A þotan kostar um 57
milljónir dollara stykkið (12
milljarðar fsl. króna) og Flugher
Bandaríkjanna hefur lýst þvi yfir
að innan skamms muni þær taka
sér stöðu í Keflavík. Eða, ef
stjórnmálaástandið versnar munu
þær verða fluttar til brezkra her-
flugvalla á Skotlandi.
Varnarsamningurinn
frá 1974 kemur í
veg fyrir fjölgun
flugsveita á Kefla-
víkurvelli
Sérfræðingar innan NATO i
Brussel álíta, að gáfulegast yrði
fyrir Bandaríkjamenn að stað-
setja deild F-14 herþotna á
tslandi og nota þær sem
könnunarvélar. Þær þyrftu hins
vegar að styðjast við fullkominn
radar eða aðra deild flugvéla en
samningur, sem gerður var milli
rikisstjórna Bandarikjanna og
tslands árið 1974, verði þess lfk-
lega valdandi að ekki vcrði leyft
að staðsetja þar nema eina flug-
deild í stað F-4C þotnanna, án
þess að komi til stjórnmálalegra
átaka.
Það er einnig ljóst að vegna
þarfa miðsvæðisins innan NATO
væri ekki hægt að senda nægi-
legan fjölda herflugvéla til þess
að verja tsland eða Noreg, ef til
styrjaldar kæmi.
Bandarisklr hermenn vinna vafa-
iaust þau störf, sem af þeim er
ætlazt, vel og samvizkusamlega.
Flugvélar þær og ratsjár, sem
þeim eru fengnar í hendur á
Keflavíkurflugvelli, fá aftur á
móti vægast sagt slæma einkunn
hjá sérfræðingum Atlantshafs-
bandalagsins.