Dagblaðið - 19.11.1977, Side 2

J V
Kjöt og sm jör fyrir
dollara og mörk
Ein af furðum íslensks efna-
hagslífs og um leið raunar
atvinnulífs er að halda verði á
sumum vörum svo háu að á
fárra eða engra færi sé að
kaupa eins mikið af þeim og
margir kysu þó — með þeim
afleiðingum að fyrir safnast
birgðir eða varan skemmist af
geymslunni svo-það verður að
henda henni. Sennilega verður
maður að vera einhvers konar
fræðingur til að skilja hagsýslu
af þessu tagi.
Margt vitlaust hefur verið
sagt í blöðum nú síðustu árin
um íslenskan landbúnað, en
manni er til efs að sú einsýna
endileysa sé vitlausari en
niðurgreiðsla á íslenskum land-
búnaðarvörum til útflutnings.
Sú niðurgreiðsla er einfaldlega
það að greitt er með íslenskum
gjaldmiðli af almannafé til þess
að fá ofurlítinn gjaldeyri fyrir
góðar, dýrar vörur, sem útlend-
ingar fá svo fyrir slikk heima
hjá sér miðað við það verð sem
við verðum að greiða fyrir sams
konar vöru.
Annaðhvort er, að niður-
greiðslurnar sem hafnar voru á
sínum tíma til að gera manninn
á mölinni sáttari með hlutskipti
sitt, eru að bestu manna yfirsýn
betur komnar í erlenda sæl-
kera, eða þá hitt að dekrið við
erlenda gjaldeyrinn ríður öllu á
slig. Mér er nær að halda að hið
síðarnefnda sé fremur upp á
teningnum. Jóakim önd er
stundum teiknaður með
dollaramerki í stað augna. Hið
sama gæti alveg átt við fjár-
málayfirvöld okkar. Þau sýna
íslenskum gjaldmiðli dæmafáa
fyrirlitningu,. Það er ekki von
að hann sé hátt metinn erlendis
úr því að heimavöldin litils-
virða hann svo sem raun ber
vitni.
Kunningi minn, sem margt
gott þvælist út úr, sagði um
daginn að þessi fyrirlitning
íslenskra fjármálavalda á krón-
unni væri svo römm, að þau
sýndu tregðu að endurkaupa
þær krónur sem villst hefðu á
erlenda grund. Hvaða von er þá
til að erlendar peningastofn-
anir vilji líta við henni?
Ég hef áður hér á háaloftinu
rætt um þau fáránlegu gjald-
eyrishöft sem á okkur gilda og
eru til þess eins að gera ólög-
lega peningasala — svarta-
markaðsbraskara — feita um
rófubeinið og koma í veg fyrir
að sá gjaldeyrir, sem á leið um
landið, skili sér nema að litlu
leyti í hendur téðra fjármála-
yfirvalda — sem þó elska er-
lendan gjaldeyri öllu öðru
fremur. Hver er sá blindingi, að
hann viti ekki að hver sá, sem
utan fer og hlíta verður lúsar-
skömmtun gjaldeyrisyfirvald-
anna gerir allt sem hann getur
til að afla sér gjaldeyris á ólög-
legan hátt? Hver er sá blind-
ingi, að hann viti ekki að sá
DAGBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 19. NÖVEMBER 1977.
Háaloftið
gjaldeyrir er keyptur á mun
hærra verði en gengisskráning
segir til um? Kemur hagnaður
seljandans til skila sem þjóð-
hagslegur? Hver er sá blindingi
sem veit ekki að erlendur
ferðmannagjaldeyrir á Islandi
kemur ekki nema mjög ták-
markað til gjaldeyrisyfirvalda,
heldur fer rakleitt út úr land-
inu aftur eftir að hafa skipt
nokkrum sinnum um eigendur?
Þetta breytist ekki fyrr en
landinn fær það yfirfært sem
hann teiur sig þurfa og biður
um. En það gerir krónuna
okkar engu betri í augum
útlendra fjármálastofnana. Það
er ekki fyrr en við förum að
virða hana sjálf, sem við getum
vænt þess að aðrir virði hana.
Fyrrnefndur kunningi minn
orðaði það svo, að ekki fyrr en
íslendingar geta farið með sfna
seðla og jafnvel tékkhefti og
notað okkar krónu I öllum er-
lendum viðskiptum, gæti hún
orðið gjaldmiðill, sem metinn
væri á erlendri grund. Og það
er ekki hægt fyrr en íslenskar
fjármálastofnanir taka refja-
laust við henni í milliríkjavið-
skiptum eins og hún sé
peningur.
Ef svo fer einhvern tíma,
sem virðist borin von eins og
nú standa sakir, þrátt fyrir öll
prófkjör og fallegan glamranda
með kosningablikkbragði,
verður kannski lítil von til þess
að hin ýmsu fjöll sem kunna að
safnast upp í landinu verði í
náð látin koma landanum til
góða með niðurgreiðslu sem
kemur honum í hag.
En þangað til er ekki nema
eitt að gera: Opna sérstaka
„fjalla“verslun, þar sem þeir
geti komið er hafa náð í gjald-
eyri á svörtum og keypt slatta
af umframosti eða umfram-
smjiöri eða umframkjöti fyrir
sinn ólöglega gjaldeyri, sem
þeir hafa eignast fyrir
tilstuðlan gjaldeyrisnískunnar
— og fengið á móti verðlækkun
I krafti þeirrar niðurgreiðslu
sem kæmi sem bónus á móti
gjaldeyrisversluninni.
Þetta væri kannski um leið
aðferð til þess að ná inn agnar-
ögn af þeim gjaldeyri, sem ella
færi beint utan.
Prestkonan
blá og bólginn
^
Vísur og
vísnaspjall
Jón GunnarJónsson

Margt hefur verið skráð um svaðil-
farir lækna, presta og annarra embættis-
manna og um átök þeirra við náttúruöfl
landsins. Nú er öldin önnur. Samgöngur
mega nú teljast góðar víðast hvar á land-
inu og embættismenn sem aðrir verða að
fara í sérstakar útileguferðir til þess að
komast í nána snertingu við náttúru
landsins. Fyrir nokkrum árum birti hér-
aðslæknirinn á Selfossi, hann heitir
Brynleifur H. Steingrímsson, nokkrar
vísur úr öræfaferð í Suðurlandi, blaði
þeirra Guðmundar Daníelssonar og
Ingólfs Jónssonar á Hellu. Meðal
annarra voru þessar
Ég um heiðar horfði um skeið,
hrifinn seiði fjalla.
Hún var breið og björt sú leið,
sem bar til eyðivalia.
Allt það land var lagt í sand,
logabrandi vegið.
Hafði gandur glófext band
gróðurs andaslegið.
Þar um nóttu nísti skjótt
nafnlaus óttans vaka.
Elds var gnótt, í iðrum mótt
afl með þrótti Laka
Það er undur eftir stund
ástarfundi heiða,
að mega i lundi lofa mund
limið sundur greiða.
*
Magnús Hj. Magnússon, hagyrðing-
urinn, sem Laxness gerði frægan i Ljós-
vfkingssögunum og Gunnar M. Magnúss
skrifaði um í bók sinni Skáldið á Þröm,
orti þessa vísu um unga stúlku.
Þú ert indæl, elskan min,
unaðsblómstrum gróin.
Fyrir að kyssa hringahlin
hlypi ég beint í sjóinn.
*
Bóndi hafði framhjá konu sinni með
annarri á bænum og fæddi hún honum
barn. Þegar eiginkonan heyrði hljóðin í
elju sinni, er hún ól barnið, orti hún:
Hvað þvi ollir veit ég valla,
vif óhollur kuldi slær.
Það fer hrollur um mig alla
ofan frá kolli niður í tær.
*
Svo segir íslenzkt máltæki: Aldrei er
góð vísa of oft kveðin. Sumir hafa
reyndar, „sjaldan er“. Sýnir þetta glögg-
'lega almenna trú á hollustusemi góðra
vísna. Það fer ekki á milli mála að
alþýðustökur, þó að séu „lærðar litt“
hafa mörgum yljað. Oft hefur verið til
mín hringt síðan ég hóf að birta vísur
hér í blaðinu og hafa menn látið í ljós
ánægju sína, og sumir birt mér athuga-
semdir. Þó mættu upphringingarnar
vera enn fleiri, þvi það er alltaf eitthvað
á þeim að græða, og þær upplýsingar
sem ég fæ, verða varðveittar, þó að þær
komi kannski ekki fram hér 1 blaðinu
strax.
Það er erfitt að birta vfsur á prenti í
stórum stil, án þess að fyrir komi prent-
villur.það hefur þó yfirleitt tekist hér. I
næst síðasta þætti urðu brenglanir í
tveimur vísum, er ég tók upp úr slysafrá-
sagnabók Lúðvíks Kemps. Koma þær því
hér aftur. Sú fyrri er um konu, sem þótti
of skamma stund una ekkjustandi, og er
vísan nokkuð gróf:
Einlífis á eymdarnóttum
ekkjur tíðum þola bágt.
Getnaðar í gluggatóttum
girndaruglan skrækir hátt.
Hér hafði' prentarinn sett u í stað a í
eitt orð, og visan varð ónýt. Svona má oft
litlu muna. I síðari vísunni var einnig
um að ræða víxlun á einum bókstaf.
Orðið „súrnar" varð „sárnar". Þetta er
saknaðarvísa vegna báts, sem fórst með
allri áhöfn. Tökum eftir hve fáorð vfsan
er, allur söknuðurinn bundinn i nafn
skipsins, ekki minnst á þá sem með þvi
hurfu:
Súrnar í augum sjáldur mér,
sinnið iemur kvíði.
Hafrenningur horfinn er.
Hann var sveitarprýði.
Rósberg G. Snædal hefur lengi verið
búsettur á Akureyri. Einhverju sinni fór
góðkunningi af öðru landshorni þar um
án þess að líta inn hjá Rósberg. Þegar
hann frétti þetta hraut honum þessi visa
af munni.
Vini alla einskis mat,
yfir fjalliðstrekkti.
Meira gallað mannrassgat
maður valla þekkti.
*
Strútur heitir fjall í Borgarfirði, og er
nefnt i þeirri alkunnu vísu, er nú
kemur:
Lyngs við bing á grænni grund
glingra og syng við stútinn.
Þvinga ég slyngan hófahund
hring í kringum Strútinn.
I ritum sínum birtir Kristleifur á
Stóra-Kroppi þessa vísu og segir að hún
sé eftir Sigurð Eiríksson, sem vinnu-
maður var i Kalmanstungu, og bætir við,
að sumir séu ranglega farnir að eigna
hana öðrum.
*
Önefndur harðrímsmaður hefur
undanfarna mánuði verið að tína í
ónefnt dagblað vísnaníð eftir hagyrðinga
um nútíma ljóðagerð fslenska og hefur
það ekki allt verið blaðinu, upptínslu-
manni eða höfundum vísnanna til sóma.
Hér er vfsa úr utanbæjarblaði, sem
virðist hafa farið framhjá áðurnefndum
aðilum:
Viti sneyddan eymdaróð
atómskáldin sungu.
Það getur enginn þeirra ljóð
þýtt á nokkra tungu.
Eins og menn sjá er hér farið f smiðju
Þorsteins Erlingssonar. Fullyrðingin f
seinni hluta vísunnar stenst ekki,
umrædd ljóð eru einmitt þýdd og mörg
þeirra hljóta lof með erlendum þjóðum.
*
Svo er konu lýst:
Prestkonan blá og bólgin,
beygð af elli og gikt,
aðeins í eitt er sólgin:
ýldu og skitalykt.
J.G.J. — S. 41046
Af£f //£// FKK/ t>£7TV. 4£J.T , TOMTýT
■hÝÐ/MQU, GK, £ KK/^f-
Þ£Tr*, EKK/ ÓfSQ/# [
/V