Dagblaðið - 19.11.1977, Blaðsíða 10

10
MMBUÐIB
fijálst, úháð dagblað
Útgefandi Dagblaðið hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjolfsson. Ritstjori: Jonas Kristjansson.
Fróttastjóri: Jón Birgir Pétursson. Ritstjórnarfulltrúi: Haukur Helgason. Skrifstofustjori ritstjórnar:
Jóhannes Reykdal. íþróttir: Hallur Símonarson. Aðstoöarfróttastjóri: Atli Steinarsson. Handrit:
Ásgrímur Pálsson.
Blaðamenn: Anna Bjarnason, Ásgeir Tómasson, Bragi Sigurösson, Dóra Stefánsdóttir, Gissur
Sigurðsson, Hallur Hallsson, Helgi Pétursson, Jónas Haraldsson, Katrín Palsdóttir, Ólafur Geirsson,
Olafur Jónsson, Ómar Valdimarsson, Ragnar Lár.
Ljósmyndir: Bjarnleifur Bjarnleifsson, Hörðui Vilhjálmsson, Svoinn Þormóösson.
SUrifstofustjori: Ólafur Eyjólfsson. Gjaldkeri: Þráinn Þorleifsson. Dreifingarstjóri: Már E. M.
Halldórsson.
Ritstjórn Síðumula 12. Afgreiðsla Þverholti 2. Áskriftir, auglysingar og skrifstofur Þverholti 11.
Aðalsimi blaösins 27022 (10 línur). Áskrift 1500 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 80 kr-
eintakið.
Setning og umbrot: Dagblaðið og Steindórsprent hf., Ármúla 5.
Mynda og plötugerð: Hilmirhf. Siðumula 12. Prentun: Árvakur hf. Skeifunni 19.
Viljahætta vitleysunni
Könnun Dagblaðsins á skoðun-
um þeirra fjörutíu og þriggja, sem
eru í framboði í prófkjöri sjálf-
stæðismanna í Reykjavík, leiddi
margt athyglisvert í ljós. Afstaða
þessa fólks til landbúnaðarmála er
skýlaust vantraust á þá stefnu,
sem ríkt hefur í þeim efnum um áratuga skeið
undir margvíslegum ríkisstjórnum. Yfir-
gnæfandi meirihluti þeirra, sem á annað borð
náðist í og fengust til að svara, sagðist vilja
hætta bæði útflutningsuppbótum og niður-
greiðslum á landbúnaðarvörum.
Tuttugu og tveir lýstu yfir þessari skoðun, en
aðeins einn var andvígur. Sex voru óákveðnir,
þar af nokkrir, sem kváðust vilja hætta útflutn-
ingsuppbótum en viðhalda niðurgreiðslum að
einhverju marki. Að öllu samanlögðu má telja
þetta einn mesta skell, sem landbúnaðarpólitík-
in hefur hlotið.
Þingmenn Sjálfstæðisflokksins í borginni
skáru sig algerlega úr í 'þessari könnun. Þeir
neituðu, einir manna, að svara spurningunum.
Þarna var þó aðallega um að ræða sömu spurn
ingar og verða lagðar fyrir kjósendur í próf-
kjörinu, um afstöðu til bjórsins, lækkunar
kosningaaldurs, ,,aronsku“ og frjálsan útvarps-
rekstur. Þá var spurt um afstöðu til kaupa á
Víðishúsi og landbúnaðarstefnunnar. Þetta eru
allt mál, sem koma til kasta Alþingis í einu eða
öðru formi. En, ónei. Þingmenn Sjálfstæðis-
flokksins í Reykjavík treystu sér ekki til að
svara neinum slíkum spurningum í skoðana-
könnun. Þeir höfðu ekki neina skýra línu um,
hvað þeir ættu að segja.
Sannleikurinn er sá um þorra þingmanna í
öllum flokkum, að þeir hafa í þingsetu sinni
vanizt þokukenndu orðagjálfri um eitt og ann-
að og undirgefni við vilja flokksforystu, ef mál
eru talin skipta einhverju. Þeir þora 1 hvorug-
an fótinn að stíga.
Hverjir eru þessir frambjóðendur í prófkjöri
sjálfstæöismanna, sem vilja leggja niður hina
brjálæðislegu landbúnaðarstefnu? Margt þetta
fólk er sáralítið þekkt meðal almennings. En
þetta eru forystumenn í röðum sjálfstæðis-
manna, iðulega fólk, sem ber uppi flokksstarfið
í hinum ýmsu hverfum og félögum eða er þekkt
í samtökum utan flokksins. Eðlilegt er að ætla,
að það mæli fyrir munn hins almenna sjálf-
stæðismanns frekar en þingliðið, sem hefur
vanizt hrossakaupum við framsóknarmenn og
fylgispekt við þá sjálfstæðisforingja utan af
landi. sem bera fulla ábyrgð á vitleysunni í
landbúnaðarmálum.
Það er von til, að þetta fólk geti einhverju
breytt í landbúnaðarmálunum sem öðrum,
hvort sem einhverjum þeirra eða engum tekst
að komast í þingliðið.
Það mun áfram verða burðarás flokksstarfs-
ins, og þaðan þarf að koma sú skriða, sem
kollvarpar helstefnunni.
Þessir sjálfstæðismenn sjá, að þeir standa
ekki einir í sínum flokki, ef þeir vilja taka til
höndunum.
DAGBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 19. NÓVEMBER 1977.
\ /--------------------
Tónlist
Leifur &
Þórarinsson
Islenzkur
oktett
Kammersveit Reykjavíkur
flutti fjögur tónverk á hljóm-
leikum sínum á sunnudaginn var
í Hamrahlíðarskólanum, þar af
þrjú frönsk og eitt íslenskt.
Frönsku tónverkin sem voru öll
samin á þessari öld, tilheyra þó
kynslóð langafanna, en það
íslenska, oktett fyrir tréblásara
eftir Jón Asgeirsson, var algjör-
lega nýtt af nálinni, samið sl.
haust.
Það er ekki alltof oft að manni
gefst kostur á að hlýða á frum-
flutnings nýs íslensks tónverks,
enda telst slikt til meiriháttar
viðburða í tónlistarlífinu.
Kammersveit Reykjavíkur, sem
starfar að mestu leyti óstyrkt og
hefur á að skipa fólki sem að öllu
jöfnu vinnur fyrir sér með
sinfóníuleik og kennslu, er eitt af
örfáum fyrirtækjum sem hefur
slíkt efnisval ofarlega á stefnu-
skrá sinni. Boðar hún frum-
flutning þriggja íslenskra verka á
þessu starfsári, og var oktett Jóns
það fyrsta. Að vísu er mér lífsins
ómögulegt að segja, að hér hafi
verið um spennandi eða nýstár-
legt tónverk að ræða, til þess er
oktettinn einum of skóladæmis-
legur að efni og byggingu.
Ferundahljómar og kontra-
púnktur í jöfnum, malandi nótna-
gildum, valda ekki að framfleyta
þeirri spennu sem upphafið gefur
fyrirheit um. Hljóðfæraskipanin
(piccolo flauta, stór flauta, óbó,
enskt horn, klarinett, bassaklari-
nett fagott og kontrafagott) gefur
vissulega möguleika til margvís-
legra hljómbrigða, en þá mögu-
leika nýtir tónskáldið ekki að
neinu marki. Hvað um það, innan
sinna takmarka, þ.e. germansks
hausmusikstíls, er verkið vel og
vandlega samið og hljómar alls
ekki leiðinlega í annað sinn, eins
og mörg önnur af því tagi óneitan-
lega gera. Kammersveitin flutti
það tvisvar, fyrir og eftir hlé, og
var það sniðugt uppátæki.
Frönsku tónverkin þrjú voru
kærkomin tilbreyting í okkar
norræna skammdegi. Tvö milli-
spil eftir Jaques Ibert fyrir
Hautu, fiðlu og hörpu eru að vlsu
ekki efnismikil og heldur af
léttara taginu. En hversvegna
þarf músíkin líka að vera svo
þung og virðuleg, ég held að sé
nóg af norðvestannepjunni samt.
Og þetta var leikið svo elskulega
og tilgerðarlaust, af þeim Jóni
Sigurbjörnssyni, Rut Ingólfs-
dóttur og Moniku Abendroth, að
manni varð strax hlýtt um hjarta-
ræturnar. Yfirleitt var hljóðfæra-
leikurinn mjög vandaður á
þessum hljómleikum, og stenst
hann raunar samjöfnuð við það
besta sem maður heyrir af slíku
erlendis. Það er til dæmis ekki
allstaðar sem maður á kost á að
heyra jafn hnökralausan flutning
á Introduction og Allegro fyrir
hörpu, flautu, klarinettu og
strokkvartett eftir Ravel, og
kannski enn síður á sextett
Poulencs fyrir píanó og blásara-
kvintett, sem Halldór Haraldsson
lék með blásarakvintett kammer-
sveitarinnar með miklum glæsi-
brag. Bæði myndu þessi verk hafa
verið talin næstum óspilanleg á
íslandi fyrir sosum tveim
áratugum, en þarna voru þau
leikin eins og ekkert væri sjálf-
sagðara.
Um kvöldið var Alþýðuleik-
húsið í Skollaleik Böðvars
Guðmundssonar í Lindarbæ, og af
því maður var svo upplagður eftir
þessa reynslu i Hamrahlíðinni og
vildi ólmur halda áfram að
skemmta sér, brá maður sér
þangað í enn meiri ævintýraleit.
Ekki varð ég neitt hissa á efnis-
meðferð og bragsnilld Böðvars í
þessari kostulegu sorgarsögu, né
listbrögðum alþýðuleikaranna,
sem eru löngu landsfrægir, en
tónlist Jóns Hlöðvers Askelssonar
kom mér þægilega á óvart. Með
einföldustu tæknibrögðum nær
hún þeim áhrifum sem textinn
þarfnast, og skeikar hvergi í
listrænni nákvæmni. Og það má
raunar segja um alla sýninguna,
sem er ein sú heilsteyptasta og
mest viðkomandi sem ég hef séð
hér um slóðir.
Leifur Þórarinsson
Magnús Magnússon:
Hamar Þórs, þrumufleygur noröursins.
örn og örlygur, 1977.
Magnús Magnússon, hinn
fjölhæfi rithöfundur, hefur
enn einu sinni haslað sér völl á
sviði norrænna fornfræða. Arið
1973 -kom út eftir hann bókin
Víking Expansion Westwards,
sem segir í stórum dráttum frá
víkingaferðum í vesturveg. A
sl. ári kom út enska útgáfa þess
rits, sem nú hefur komið út i
íslenzkri þýðingu Dags Þor-
leifssonar. F.vrrgreinda bókin
segir frá lífi og starfi víkinga-
aldarfólks, siglingum, landa-
fundum, list og verklegri menn-
ingu, en sú bók, sem hér um
ræðir fjallar um andlega menn-
ingu og þó einkum trúarbrögð
og guði víkingaaldar. •
I upphafi segir höfundur í
stórum dráttum frá Norður-
landabúum fyrir víkingaöld,
gefur örsmáa innsýn í líf og
trúarbrögð fólks á steinöld og
bronsöld, að svo miklu leyti,
sem hægt er að henda reiður á
því, en umfram allt styðst hann
við bergristur bronsaldar, sem
vfðkunnar eru. Höfundur
leitast við að tengja guði hinnar
fornu ásatrúar guðamyndum
bronsaldar og er reyndar ekki
fyrstur til þess, en það lætur að
líkum, að þótt sumir guðir
víkinga séu taldir ungrar
sköpunar eru aðrir miklu eldri.
Þróun í frumstæðum þjóð-
félögum gengur afarhægt,
breytingar verða litlar frá einni
kynslóð til annarrar, væntan-
lega ekki síður á sviði trúar-
bragða en verkhátta.
Skilgreining ósafrúar
Að meginefni er þó bókin
frásögn og skilgreining hinna
fornu trúarbragða, ásatrúar
víkingaaldarmanna. Eðlilegt
er, að aðalheimildirnar séu
forníslenzk rit og þótt efni
þetta sé búið að fjalla um í ótal
ritum af fjölmörgum höf-
undum, trúarbragðafræðing-
um, bókmenntafræðingum,
sagnfræðingum » og forn-
fræðingum og þess sé vart að
vænta, að höfundur komi með
margar nýjar kenningar eða
skýringar viðvíkjandi forn-
aldartrúnni er aðalkostur
bókarinnar sá, að efnið er sett
mjög ljóslega fram, stundum á
einfaldan hátt, og getur hver
sá, sem ekki þekkir til goða-
fræðinnar fyrirfram, fengið
mjög góða yfirsýn yfir hana af
lestri bókarinnar.
Að vísu geta heimildir oft
verið varasamar og það á ekki
sízt við heimildir um ásatrúna.
Allar þær ritaöar heimildir eru
skráðar I kristni og hljóta að
Bók
menntir
Þör Magnússon
INNLÐÐSLA SETUNNAR
Jónas smíöaöi tillögutetur.
Helgi hjá honum sat,
en Magnús kom og bætti um
betur
og boraði á hana gat.
Þau merku tíðindi hafa orðið
á alþingi lslendinga, að ellefu
manna „þingflokkur" hefur
myndaát. Hlutverk hans er
aðeins eitt: Innleiðsla setunnar
í öndvegl. í þessum „þing-
flokki" eru níu þriggja til fimm
stjörnu íhaldsmenn, tveir eru
bara íhaldsmenn. Þine-
flokkurinn" hefur þegar lagt
fram þingsályktunartillögu um
að hefja setuna til vegs á ný.
„Þingflokkurinn" telur, að
verði tillagan samþykkt, þá hafi
ekki aðeins verið bætt fyrir
glæp með iðrun, heldur einnig
með kristilegu kærleiksverki.
Þegar stórtíðindi gerast
spyrja menn ósjálfrátt — hvers
vegna? Örsök þessara stór-
tíðinda er tæplega ein. Raunir
ellefumenninganna eru marg-
þættari en svo. Það er örugg-
lega blýföst sannfæring alls
„þingflokksins", að bók án setu
sé alls ekki bók, heldur slys. Að.
sá, sem notar ekki setu rétt,
kunni ekki að skrifaoggetiþess
vegna ekki tjáð sig á þann hátt.
Ræður sínar um þetta mál hafa
þessir þingflokksmenn flutt af
slíkum sorgleiksþunga, að
hverjum manni er augljóst, að
þeir telja, að með niðurfellingu
setunnar úr ritmáli sé vegið
miskunnarlaust að hinum
fornu dyggðum íhaldssem-
innar. En það jafngildi I raun
uppreisn gegn hinni almennu