Dagblaðið - 21.01.1978, Qupperneq 10

10
DAGBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 21. JANUAR 1978.
fijálst, nháð dagblað
Utgefandi Dagblaðifrhf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R Eyjolfsson. Ritstjori: Jonas Kristjansson.
Frettastjori: Jón Birgir Petursson. Ritstjornarfulltrui: Haukur Helgason. Skrifstofustjori ritstjórnar:
Jóhannes Reykdal. íþrottir: Hallur Simonarson. Aðstoðarfrettastjori: Atli Steinarsson. Handrit:
Ásgrimur Palsson.
Blaðamenn: Anna Bjarnason, Asgeir Tomasson, Bragi Sigurðsson, Dora Stefánsdottir, Gissur
Sigurðsson, Hallur Hallsson, Helgi Petursson, Jonas Haraldsson, Ólafur Geirsson, Ólafur Jonsson,
Ómar Valdimarsson, Ragnar Lar.
Ljosmyndir: Árni Pall Johannsson, Bjarnleifur Bjarnleifsson, Hörður Vilhjalmsson, Ragnar Th.
Sigurðsson, Sveinn Þormoðsson.
Skrif stof ustjóri: Ólafur Eyjolfsson. Gjaldkeri: Þrainn Þorleifsson. Dreifingarstjóri: Már E.M.
Halldórsson.
Ritstjórn Siðumula 12. Afgreiðsla Þverholti 2. Askriftir, auglysingar og skrifstofur Þverholti 11.
Aðalsimi blaösins 27022 (10 linur). Askrift 1600 kr. a manuði innanlands. Í lausasölu 90 kr.
eintakið.
Setning og umbrot: Dagblaðið og Steindórsprent hf., Armuia 5
Mynda-og plötugerö: Hilmirhf. Siðumula 12. Prentun: Arvakurhf. Skeifunni 19.
„Redding” til bráðabirgða?
,,Reddingar“ til bráðabirgða
eru efst á baugi hjá ríkis-
stjórninni á þessu stigi at-
hugana á aðgerðum í efnahags-
málum. Helzt er talið koma
til greina að láta gengi krón-
unnar falla og þá frekar með
því að auka til mikilla muna hraða gengis-
sigsins en gengisfellingu meö einu pennastriki.
Þessi staða getur enn breytzt og aðrar aögerðir
orðið ofan á, en rétt er að líta nánar á þessa
leið.
Ríkisstjórnin og sérfræðingar hennar telja,
að ,,hratt gengissig“ hafi ýmsa kosti umfram
aðrar leiðir. í fyrsta lagi gerir hún sér vonir
um, að þá muni verkalýðshre.vfingin ekki rísa
upp. Samningum verði ekki sagt upp, þótt
gengið falli verulega, ef það gerist ekki á einum
degi heldur fáum vikum. En vafalaust mun
verkalýðshreyfingin setja það skilyrði fyrir
slíkri hlífó, að ekki komi til kaupbindingar og
kaupið hækki bæói fyrsta marz og fyrsta júní.
í öðru lagi geti gengissigið gengið sinn gang,
án þess að þaö komi beinlínis til kasta Alþingis.
Við beina gengisfellingu, sem Seðlabankinn
ákveður, verður Alþingi að samþykkja
ákveðnar hliðarráðstafanir. Stjórnin telur sem
sagt, að minni hávaði verði gerður, ef gengis-
fellingunni verður dreift á nokkurn tíma. En
auðvitað verður niðurstaðan hin sama, hvort
sem gengið er fellt á einum degi eða fleirum.
Hvert mundi þessi stefna leiða? Augljóst er,
að gengisfelling veldur veröhækkunum á
innfluttum vörum. Verði kaupið ekki bundið
eða vísitöluhækkanir felldar niður, valda þess-
ar verðhækkanir kauphækkunum, næst þegar
kaup á að hækka vegna vísitölubreytinga.
Stjórnendur frystihúsa eru efins um kosti
gengisfellingar. Augljóst er, að það er
einvörðungu ,,redding“ til bráöabirgða, sem
felst í framangreindum hugmyndum. Nær lagi
væri að fella niður vörugjaldið samfara gengis-
lækkun og halda verðbólgu ískefjum með því.
Allir munu sjá, hvaöa áhrif umrædd ,,leið“
hefur á verðbólguna, sem nú þegar stefnir
langt yfir 40 af hundraói á ári. Með þessu yrði
vandanum enn einu sinni kastað út í
verðbólguna.
' ..
Dauði Humphreys markar þáttaskil
Síðasti fulltrúi
frjálshyggju kalda
stríðsáranna
Með dauða Huberts
Humphreys fyrrum varaforseta
Bandaríkjanna í síðustu viku
urðu kaflaskipti í bandarískum
stjórnmálum. Með honum er
genginn síðasti fulltrúi frjáls-
byggju kalda stríðsáranna.
Enginn túlkaði betur en hann
þá málamiðlun sem vinstriöflin
í Bandaríkjunum gerðu við
erkifjendur sína. Sumir telja
þó að Humphrey hafi svikið
hefðir i bandarískum stjórn-
málum. Aðrir telja að hann hafi
með stjórnkænsku sameinað
íhaldssama utanríkisstefnu og
félagslegar framfarir innan-
lands. En hvað sem líður póli-
tísku mati á Humphrey, eru
flestir þó sammála um að þeir
pólitisku straumar, sem
Humphrey stóð fyrir, hafi verið
alls ráðandi frá stríðslokum og
hafi mótað hið bandaríska sam-
félag.
Pólitískur ferill Huberts
Humphreys hófst í ríkinu
Minnesota þar sem sósíalistar
náðu meiri styrk á millistríðs-
árunum en nokkru öðru riki
Bandaríkjanna bæði fyrr og
síðar. Á fjórða áratugnum var
bænda- og verkalýðsflokkur
þar allsráðandi og það varð eitt
af fyrstu pólitísku verkum
Humphreys að sameina þennan
flokk Demókrataflokknum
snemma á fimmta áratugnum.
Á flokksþingi Demókrata-
flokksins 1948 lagði hann síðan
fram frjálslynt frumvarp, sem
gekk gegn kynþáttastefnum,
sem náði fram að ganga vegna
ræðusnilldar Humphreys og
skipulagsgáfu. Frumvarp þetta
Hubert Humphrev fyrrum varaforseti Bandaríkjanna.
vakti mikla gremju hjá þing-
mönnum suðurríkjanna.
KALDA STRÍÐIÐ
— KR0SSFERÐIN
GEGN KOMMÚNISMANUM
Kalda stríðið brauzt einnig út
árið 1948. Áhrifamiklir fram-
farasinnaðir stjórnmálamenn
voru þar með settir í mikinn
vanda. Atti að fylgja kross-
ferðinni gegn kommúnis-
manum, sem studd var
af stórkapitaliskum og
hernaðarlegum öflum, jafnvel
framfarasinnaðir stjórnmála-
menn voru á móti þessari múg-
æsingu.
Humphrey ákvað að vera
með í baráttunni gegn
kommúnismanum. Hann var
fyrst kjörinn öldungadeildar-
TIMI
SVARTA-
GALDURS
Tvær aðrar leiðir hafa nokkuö verið. á
döfinni í þessum umræðum stjórnvalda. Að svo
stöddu telja ráöherrar og sérfræðingar þeirra
þær síður koma til greina. Annars vegar er sú
leió að lækka verðlag og kaupgjald og þá að
sjálfsögðu með samningum við verkalýðs-
forystuna. Með því mætti mjög draga úr
kostnaði útflutningsatvinnuveganna og bæta
stöóu þeirra. En stjórnvöld hika við að reyna
þessa leið. Ráðherrar vilja ekki leita slíkra
samninga við fulltrúa stjórnarandstöðu-
flokkanna í verkalýðsfélögunum svo skömmu
fyrir kosningar.
Hins vegar er sú leið að hækka skatta. Flest-
um mun þ.vkja skattahækkunin, sem samþykkt
var rétt fvrir jól, ganga of langt og megi ekki
höggva frekar í þann knérunn.
Því kann svo að fara að næsta skrefið verði
léleg reddi-ng til bráðabirgða, svo sem til að
fleyta þjóðarskútunni yfir kosningar.
Á seinni áratugum hefur
þjóðfélagsgerð okkar islend-
inga stöðugt orðið flóknari.
Lífsstíll fólksins er orðinn
þannig að fyrir mörgum er or-
sök og afleiðing nánast ein rök-
laus benda sem fólk virðist
hætt að reyna að skilja. Við
fljótum áfram eins og eftir
óþekktu náttúrulögmáli.
Orsakir fyrir þessu almenna
ástandi eru sjálfsagt margar.
Hér verður ekki gerð tilraun
til að skilgreina þessa flækju,
en leitast við að benda á örfáa
þætti úr ysta laginu.
Ilér verður fullyrt að ein or-
sök þeirrar þjóðfélagsgerðar
sem við búum við, sé sú hömlu-
lausa vinna 'sem viðgengist
hefur. Þessi þáttur í lifsstílnum
er ekki aðeins tilgangslaus
heimska, heldur er þarna um
þjóðfélagslegan glæp að ræða,
sem nær langt út fyrir okkar
tíma. Það er ekki aðeins að sú
v
kynslóð, sem nú er i blóma, sé
að keyra sig í gröfina, heldur
bitnar þetta einnig á börnum
hennar og vísast á þjóðfélagið
eftir að líða fyrir þetta geð-
veikitímabil um ófyrirsjáan-
lega framtíð.
FALSKENNINGAR
■ Það eru tvær kenningar sem
íslendingar fá oft að heyra.
Annars vegar er sú fullyrðing
að við búum á mörkum hins
byggilega heims. Hins vegar, að
svo lítil þjóð þurfi að vinna
miklu meira en aðrar þjóðir.
Fyrri fullyrðingin er byggð á-
gömlum þekkingarskorti, en sú
síðari á heimsku sem hver etur
eftir öðrum.
Þrátt fyrir kaldranalegt
veðurfar er island staðsett þar
á hvelinu að í fáum löndum er
byggilegra fyrir manneskjuna.
Stór hluti af þeim umhverfis-
vandamálum sem aðrar þjóðir
glíma við eru ekki fyrir hendi á
íslandi. Loftið er ómengað og
sjórinn er tær. Landið er meira
en nógu frjósamt til að sjá
landsmönnum fyrir grunnmat-
vælum og auðlindir í fossum og
sjó eru meira' en nógar til að
afla gjaldeyris og brauðfæða
íslendinga um ófyrirsjáanlega
framtíð.
Þessar fullyrðingar eru ekki
úr lausu lofti gripnar. Þær
styðjast við þekkingu síðari
tíma á landinu og efnahagsleg-
um staðreyndum síðustu ára.
Tækniþekking íslendinga er
meiri en nóg til þess að nýta og
vernda auðlindir landsins
þannig að næg framfærsla væ.'i
fyrir þjóðina þó að hún yrði
helmingi fjölmennari f náinni
framtið.
Það er ekki landsgæðum að
kenna að þjóðin rambar nú á
barmi gjaldþrots, heldur er það
vegna dæmalausrar skammsýni
landsmanna. Þar skilur ekki
j