Dagblaðið - 17.03.1978, Blaðsíða 12

/V
12
r
DAGBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 17. MARZ 1978.
STJORNMALAFLOKK-
URINN
atvinnumAl
Þörfin til þess aö vera og vita
hver maður er byggist á þrá
mannsins eftir því að láta eitt-
hvað til sín taka á einhvern
hátt. Flest fólk þráir líkamlega
áreynslu ásamt nokkurri
íhugun, það er að starfa að
þeim verkefnum sem hugur
þess stendur til. Eftir því
þurfum við að byggja og höfum
byggt okkar þjóðfélag.
Atvinnulíf Islendinga er fjór-
þætt í dag:
1. Sjávarútvegur.
2. Iðnaður.
3. Landbúnaður.
4. Opinber stjórnsýsla, þar með
talið hið hrikalega mennta-
kerfi.
I þeim heimi sem við lifum í,
ráðum við mjög litlu um okkar
hag, i stórum dráttum, en við
getum samt nokkuð, ef vel er að
gáð, haft áhrif á þjóðlíf okkar
og hvernig við stillum okkur
upp við hliðina á þeim stóra
heimi sem við lifum 1.
Hver þessara fjögurra liða,
sem áður er greint frá um at-
vinnulíf okkar, hefur tvö
höfuð. Annað er það sem
skapar atvinnuna en hitt er það
sem gerir kröfuna um hvað
þeim beri. Kröfuvængurinn er
ekki nægilega upplýstur um
hvernig verðmæti myndast og
hvað þurfi til þess að skapa
þau, og er það illa farið.
I öllum tilfellum held ég að
grundvallaratriðið sé að menn
viti nákvæmlega hver um
annan svo hægt sé að tala sama
mál.
Það er geigvænleg staðreynd
að það skuli vera búið að rugla
svo gjörsamlega bæði vinnu-
veitandann og launþegann að
þeir vita ekkert hvar þeir
standa og hvað þeir mega gjöra
hvor fyrir annan, þótt þá langi
til þess.
Vinnuveitandinn er ár eftir
ár látinn gera kaupgjalds-
samninga sem hann veit að
ekki er hægt að uppfylla á
nokkurn hátt. Haldið þið, gott
fólk, að það þyrfti sáttasemjara,
flokk manna, ef hægt væri að
hækka laun hins almenna
manns um 50-60% á ári. Haldið
þið að það fólk, sem starfaði hjá
svo fjárhagslega sterkum fyrir-
tækjum, væri í einhverjum
vandræðum með sína afkomu?
Nei, aldeilis ekki. Þá væri það
•eins og í þeim löndum, þar sem
bezt er búið að starfsfólki. Það
fengi yfirdrátt hjá fyrirtækinu
og mætti þar af leiðandi fara
mjög frjálslega méð sfn laun.
Ég þekki þess dæmi i öðrum
löndum að starfsfólk má taka út
laun sín allt að þrjá mánuði
fram í tlmann.
Það er kátbroslegt að vera
Kjallarinn
Vinnuveitendasamband ís-
lands og Vinnumálasamband
samvinnufélaganna hafa tekið
á málunum með sína 8 ög-
fræðinga sér við hlið og þeim til
aðstoðar nokkra háskóIa’Tv. i>nt-
aða menn til viðbótar.
Nú langar mig til að sýna
fram á með tölum hvernig
skiptingin er á einni
klukkustund sem unnin er í
vélsmiðju eftir síðustu kjara-
samninga.
á klst.
Laun ..............kr. 807.00
Fæðis- og flutningsg.
Orlof..............
Helgidagar.........
Veikindadagar ...
Verkfæragjald ...
Vinnuföt
’ 38.00
’ 96.00
’ 38.00
’ 38.00
’ 29.00
’ 20.00
Kristmundur
Sörlason
vitni að því hvernig stefna
launþegasamtakanna er mótuð
og ennþá hlægilegra hvernig
Samtals eru þetta kr. 1.066.00
Sjúkrasjóðsgjald, orlofs-
heimilasjóðsgjald, lífeyrissjóðs-
gjald og tryggingargjald er
samanlagt kr. 95.00, sfðan
kemur launaskattur kr. 37.00,
iðnaðargjald kr. 3.00, atvinnu-
leysistryggingasjóðsgjald kr.
5.00, lífeyristryggingargjald kr.
11.00, slysatryggingagjald kr.
3.00, iðnaðargjald kr 7.00,
aðstöðugjald er kr. 12.00 og
söluskattur kr. 309.00.
Þessi þáttur gjalda er kr.
498.00 samanlagt, þá eru þeir
gjaldliðir sem fyrirtækið á að
standa skil á orðnir 19 talsins.
Nú skulum við halda pínulít-
ið áfram og koma að þeim þætti
sem snýr að fyrirtækinu sjálfu
og þeim auðæfum sem því eru
ætluð í kerfinu, við skulum
taka það í einn lið og það
flokkast þannig:
Húsnæði, hiti, ljós, laun á
skrifstofu, stjórnun, pappír,
póstur og sími, afskrift'ir og
fjármagnskostnaður. Þetta
gerir samanlagt kr. 291.00.
Nú getur hver maður séð
eftir. þessa upptalningu hversu
björgulegt það er fyrir hinn al-
menna mann að gera kröfur á
hendur fyrirtæki, sem er svo
skömmtuð svo naum álagning,
því heildarverð á útselda klst.
er samkvæmt þessu kr.
1.855.00, sem er staðfest af hinu
opinbera.
Það hlýtur að vera niður-
drepandi fyrir hvern einasta
starfsmann að sjá ekki árangur
af sínu erfiði. Þessu viljum við
bre.yta hjá Stjórnmálaflokkn-
um með því að minnka ríkis-
búskapinn og allt það svinarí
sem honum tilheyrir.
Kristmundur Sörlason
iðnrekandi.
Dr. Jónas Bjarnason efna-
verkfræðingur skrifaði kjall-
aragrein í Dagblaðið hinn 27.
febr. þ.á. og er nokkur hluti
greinarinnar ætlaður sem and-
svar við grein minni um auð-
lindaskatt, sem ég skrifaði fyrir
nokkru í þetta blað.
Dr. Jónas heldur því fram í
grein sinni, að ég hafi minni-
máttarkennd gagnvart háskóla-
menntuðum mönnum. Ég sé nú
ekki hvað það kemur auðlinda-
skatti við, og í öðru lagi er þetta
rangt hjá dr. Jónasi.
Eg hefi setið átta ára á bekk,
sem háskólamenn sátu áður, og
kenndi mér einskis meins í
þeim efnum og geri ekki enn.
Þó Jón Hreggviðsson hafi
sagt að enginn væri neitt nema
það sem hann hefði bréf uppá,
þá ætti dr. Jónas ekki að taka
það of alvarlega, því það eru
líka til menn sem segja að ekki
séu allir menn í reynd eins óg
bréf þeirra segja til um. Annars
er svona viðhorf stundum kall-
að menntahroki og þykir ekki
stórmannlegt.
LAND 0G SJÓR
Dr. Jónas B.jarnason gerir
samanburð á skóglendi í Noregi
og hafinu i kringum löndin. og
gerir það að jöfnu eignarréttar-
lega séð. Um aldir hafa ein-
staklingar helgað sér landspild-
ur til eignar. þar á meðal skóg-
lendi. en enginn einstaklingur
hefir eignað sér ákveðinn hluta
af hafinu, svo þessi saman-
burður er fráleitur, enda hefir
hvorki norska stjórnin né
st.jórnir annarra landa inn-
heimt auðlindaskatt af sjó-
mönnum sínum.
En Norðmenn hafa skipulagt
veiðar sínar við strendur lands-
ins f.vrr en tslendingar. og
getur það verið til eftirbreytni,
ekki sist nú þegar við erum að
mestu lausir við útlendinga úr
landhelgi okkar.
HVAÐ ER
BYGGÐASTEFNA?
Dr. Jónas vekur athygli á því,
að ég minnist ekkert á Faxa-
flóasvæðið í sambandi við góð-
an árangur af framkvæmd
byggðastefnu og fiskveiðum i
öðrum landshlutum. En hvað er
þá svonefnd byggðastefna, er
Auölindaskattur
og
byggöastefna
hún ekki einfaldlega hugsuð
sem mótvægi við ofvöxt og
veldi höfuðstaðarins, þar sem
ráðamenn landsins eru búsettir
og virðast gleyma því, nema um
kosningar, að annars staðar á
landinu býr fólk, sem líka vill
lifa mannsæmandi lífi?
Það er næstum hlægilegt
þegar Re.vkvíkingar tala um
það að þeir eigi að njóta sömu
réttinda og aðrir úr Bvggða-
sjóði.
FAXAFLOASVÆÐIÐ
0G FISKIBÆIR
SUNNANLANDS
Undanfarna áratugi hafði
ríkt mikil de.vfð vfir atvinnulífi
og framförum byggða við
sjávarsíðuna. allt frá Vestfjörð-
um til Austurlands, að Akur-
eyri undanskilinni.
Öðruvísi var þessu farið með
suðvesturhorn landsins, að
Vestmannaeyjum meðtöldum.
Allir vita um vöxt og viðgang
Revkjavíkur, allt frá stríðsbyrj-
un til þessa dags, og sama er
um aðra bæi á þessum slóðum.
Fiskveiðar eru nú orðið lítill
þáttur i atvinnulífi Reykvík-
inga. Þar er fjölbreytt þjón-
usta. svo sem verslun, samgöng-
urs nokkur smátðnaður, skólar
og '-allar rikisstofnanir. sem
verður snar þáttur-í atvinnulífi
fólks. Akranes hefir sements-
verksmiðjuna, nokkurn iðnað
og nú á næstunni járnblendi-
verksmiðjuna. Hafnarfjörður
hefir álverksmiðjuna og fl„
Keflavík flugvöllinn og her-
mangið, og aðrir smærri staðír
á þessum slóðum njóta góðs af
ÓlafurÁ.
Kristjánsson
nærveru Re.vkjavikur og taka
þátt í vaxandi umsvifum öðrum
en fiskveiðum.
Grindavík og Þorlákshöfn
eru ný^byggðarlög, sem eiga allt
undir fiskveiðum, en báðir
þessir staðir fengu væna ,,blóð-
gjöf“ út á Vestmannaeyjagosið,
þó ótrúlegt_sé. Hafnarbætur
fyrir milljarð og tugi íbúðar-
húsa.
Vestmannae.vjar hafa alltaf
staðið fyrir sinu. Þar þróaðist
útgerð og byggð og fólkinu
. fjölgaði jafnt og þétt, þar til
ógæfan skall yfir með gosinu.
En þar er nú allt á réttri leið,
þrátt fyrir mikla erfiðleika,
með uppb.vggingu og fólksfjölg-
un.
Sem dæmi um mismun á vel-
gengni hér sunnanlands á
undanförnum áratugum og t.d.
á Vestfjörðum, skal þess getið,
að um 1950 var ekkert íbúðar-
hús i smíðum á ísafirði, en t.d. í
Vestmannaeyjum voru á sama
tíma milli 60 og 70 íbúðarhús í
smíðum auk fjölda atvinnu-
húsa. Sama er að segja frá
b.vggðum við Faxaflóa og víðar
sunnanlands. Ut frá þessum
forsendum varð bvggðastefnan
til. sem er kannski eini ljósi
punkturinn i óstjórn undanfar-
inna ára.
HAGFRÆÐI 0G EIGNA-
RÉTTUR Á FISKI
Dr. Jónas Bjarnason talar um
i grein sinni ,,að veiða fisk frá
öðrum," kannski átti dr. Jónas
nokkra merkta þorska, sem
horfið hafa í vörpur sjó-
manna??
Það veiðir enginn fisk úr sjó
frá öðrum. Allir íslendingar
hafa sama rétt til veiða 1 ís-
.lenskri landhelgi, og um per-
sónulegan eignarétt er ekki að
ræða, fyrr en fiskurinn hefir
verið veiddur.
Dr. Jónas kvartar yfir þátt-
tökuleysi hagfræðinga í um-
ræðum um fiskveiðimál.
Bættur sé skaðinn. Ekki hefir
stjórnsýsla í landinu batnað við
fjölgun þeirra, nema síður sé.
Ekki kæmi mér á óvart þó þessi
hugmynd um auðlindaskatt á
sjávarútveg væri frá þeim kom-
in, svo vitlaus sem hún er.
Það geta fleiri stjórnað fyrir-
tækjum en hagfræðingar. Einu
hinna best reknu frystihúsa
landsins er t.d. stjórnað af
manni, sem fór beint úr vélar-
rúmi lítils vélbáts í forstjóra-
stólinn. Hans bréf eru barna-
skólapróf og skfrteini um vél-
stjóraréttindi eftir þriggja
mánaða ngmskeið. Hann hefir
þann hæfileika að velja sér úr-
vals aðstoðarmenn, sem sjá um
hinar ýmsu greinar rekstursins
með þeim árangri. sem raun
ber vitni um.
Einni afkastamestu fiski-
mjölsverksmiðju í landinu er
stjórnað af trésmíðameistara af
miklum myndarskap.
SÆTTIR
Við dr. Jónas Bjarnason
erum sammála um það, að land-
inu sé illa stjórnað af þeim
menntamönnum. sem nú ráða
ríkjum í landi voru. Grein hans
endar þannig: „íslenskt þjóð-
félag er eins og fjölskylda af
ribböldum, sem engin lög ná
yfir. Er það furða þótt fulltrúar
f.vrir nýjar atvinnugreinar fái
tæpast orðið, hvað þá fjármagn
til uppbyggingar.” Tilvitnun
lýkur.
Að síðustu þetta: Inn á Al-
þingi vantar fagfulltrúa fvrir
hinar ýmsu atvinnugreinar, svo
sem sjávarútveg, fiskvinnslu,
landbúnað, iðnað og fl. og
fækka þarf lögfræðingum á
þingi, sem nú eru um 20 talsins
eða þriðji hluti þingmanna og
þar af um helmingur frá Sjálf-
stæðisflokknum, og þeir bera
höfuðábyrgð ásamt heildsölum
á vanstjórn landsins undan-
farna áratugi.
Þá þurfa raunverulegir full-
trúar launþega að vera það
margir, að ekki verði hægt að
mynda ríkisstjórn án þátttöku
þeirra. s
Ef kjósendur skildu svona
einfalda hluti, mundi fljótt
verða breyting til hins betra
með stjórn landsmáia.
Olafur A. Kristjánsson.