Dagblaðið - 22.05.1978, Blaðsíða 4

Svipmyndir
á svipstundu
Svipmyndir í hvert skírteini
Svipmyndirsf.
Hverfisgötu 18 ■ Gegnt Þjódleikhúsinu
íslenskir Aðalverktakar s/f
‘ Kef lavíkurf lugvelli
óska eftir að ráða:
1. Bifvélavirkja, vélvirkja eða menn vana
viðgerðum ó bifreiðum og þungavinnu-
vélum.
2. Járniðnaðarmenn.
3. Blikksmiði.
Fæði og húsnæði á staðnum.
Uppl. á skrifstofu vorri Lækjargötu 12
Reykjavík þriðjud. 23. maí kl. 16—18 Einnig
alla vinnudaga á skrifstofu félagsins Kefla-
víkurflugvelli.
BLOSSOM
Frábært shampoo
BLOSSOM shampoo freyöir vel, og er fáanlegt
í 4 gerðum.
Hver og einn getur fengið shampoo við sitt hæfi.
Reyndu BLOSSOM shampoo, og þér mun vel líka.
BLOSSOM
Contí»nis: 250 C.c
Heildsölubirgöir.
KRISTJÁNSSON HF.
Ingóllsstræti 12, símar: 12800 - 14878
Sweet Aldehydíc *hampoo
for normal hair
Úr lcikritinu: Fréttaviötal um lærlegg dannebrogsmanns. Harald G. Haraldsson
sem fréttamaður og Jón Sigurbjörnsson sem Keops.
Leiklist
DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAOtJR 22. MAt 1978.
Fólk í kirkjugardi
leiknum þrátt fyrir hans létta og
gáskafulla brag. Vera má að frami
Skjaldhamra hafi ýtt undir hann að
gefa alvörugefni, rómantiskri tilfinn-
ingasemi sinni lausari taum í næsta
leik. svo mikið er víst að undarlega
hefur skipt um Jónas Árnason í nýja
leikritinu, Valmúinn springur út á
nóttunni.
Nú er engu likara en skopgáfa hafi
brugðist höfundinum, eða hann þá
enga rækt lagt við hana i þetta sinn,
fyndnin í leikritinu öll ósköp lúin og
lasleg. Uppistaða efnisins (sem mun að
sínu leyti sótt i meir en 20 ára gamla
smásögu, úr bókinni Sjór og menn,
(I956) er rómantísk tröllasaga
aftan úr kreppu. Hún segir frá ungl-
ingum sem þá fella hugi saman, strák-
urinn öreigi og stelpan burgeis, og fá
þau einu sinni að elska og njótast úti i
kirkjugarði. Af þessu verður auðvitað
mesta hneyksli í þorpinu við sjóinn,
strák og stelpu strax stiað í sundur og
strákurinn reyndar dæmdur fyrir
nauðgun, og eru þeir atburðir allir
með ólíkindum eins og þeim er lýst í
leiknum. Það sýnir sig að útgerðarauð-
valdið í þorpinu gamla er ekki frýni-
legt: manndráparar og fasistar upp til
hópa. en þaðan eru runnir fyrirmenn
Leikfálag Reykjavlkur
VALMÚINN SPRINGUR ÚT A NÓTTUNNI
Leikrit eftir Jönas Amason.
Leikstjóm: Þorsteinn Gunnarsson.
Leðtmunir Þorieikur Karisson.
Lýsing: Doníel Wiiliamsson.
Rómantíska og tilfinningasemi
Jónasar Árnasonar eru af þvi taginu
að hrollur fer um mig altan. Og það er
ekki beinlinis neinn sæluhrollur.
Tilfinningasemi, rómantík er
raunar engin nýbóla hjá Jónasi,
minnsta kosti ívaf af því tagi í flestum
eða öllum fyrri leikjum hans, oftast
tengt ástamálum. Það má rifja upp
ágústkvöld austur í Þingvallasveit i
Delerium búbónis til sannindamerkis,
eða þá mállaus stelpuskoffín sem
dandalast út og inn um seinni leiki
hans, Jörund og Skjaldhamra, og eiga
víst að fyrirstilla æsku, sakleysi og ást.
Raunar held ég að rómantiska Jónasar
Árnasonar risti mun dýpra en þessi
dæmi gefa til kynna og stafi fyrst og
fremst af einlægri aðdáun á einföldu,
frumstæðu, upprunalegu fólki og lifs-
háttum og verðmætum. Af þessum til-
finningalega toga er frúlega spunnin
sú rómantíska íhaldssemi sem tengir
saman pólitiska starfsemi og skáldskap
höfundarins, en líka eftirsókn hans
eftir alþýðuhylli og atkvæðum annars
vegar, en hins vegar alþýðudaðrið eða
-snobbið sem svo ríkulega gætir i
mörgum verkum hans.
Hvað sem liður lífsviðhorfum
stjórnmálamanns og rithöfundar og
hvernig sem þau blandast i orði og
verki, þá er Jónas Árnason eða hefur
til þessa fyrst og fremst verið reviu- og
farsaskáld. Leikrit hans hafa umfram
allt lifað og framfleytt sér á leikandi
fyndni höfundarins og hagmælsku
hans bæði á laust mál og bundið,
fyndni og hæðni hans oftast sprottin
af tilteknum tímabærum tilefnum í
samtíð og þjóðlífi, fólkið i leikjunum
jafnan einfaldir persónugervingar
kunnuglegra manngerða, fulltrúar
auðþekktra siða og ósiða úr sögu og
samtíð. Hvað sem annars má um leik-
rit Jónasar segja hefur hann hingað til
jafnan getað komið manni til að hlæja
— þótt stundum hafi það að visu
kostað hálfgildings fruntabrögð. Og
skopið hefur að sínu leyti sett tilfinn-
ingasemi og rómantísku hans skefjar,
svo ekki varð úr því nema ívaf í
glensið og gamnið í leikjunum.
Vafalaust er Skjaldhamrar veiga-
mesta leikrit Jónasar Árnasonar til
þessa: alþýðlegur græskulaus gaman-
leikur upp úr efnivið og aðferðum
farsaleiks. Og vafalaust er höfundin-
um lika heilmikil alvara undir niðri i
Höfundur og leikstjóri: Þorsteinn Gunnarsson og Jónas Árnason bera saman
bækur sínar á æfingu.
þjóðfélagsins i nútið leiksins. Af þess-
um atvikum ræðst svo ævi ungling-
anna þaðan i frá, verður togarakarl úr
stráknum, en grasafræðingur úr stelp-
unni, uns fundum ber að nýju saman í
hinum sama kirkjugarði að fjörutiu
árum liðnum. Þar er karlinn að reisa
minnismerki yfir sína sáluðu móður,
en þorpið komið í eyði.
Taka má eftir því í leikritun Jónasar
Árnasonar, og er raunar skýrt dæmi
um farsaeðli þeirra, hve algengt er að
skop hans beinist að fólki sem á ein-
hvern hátt er bæklað eða lýtt á likama
eða sál. Þetta er ein af ástæðum þess
hve örðugt er að taka alvarlega hið
„alþýðlega" verðmætamat sem leikrit-
in lika vilja aðhyllast. Byggingameist-
arinn í kirkjugarðinum.og hanselskaði
grasafræðingur eru bæði bækluð á til-
finningunum af þeim atvikum sem
fyrr var lýst, en karlinn er þar fyrir
utan að sögn brenglaður á geðsmun-
um. Það er ekki litið á Jón Sigur-
björnsson lagt í vetur. í Refunum sál-
aðist hann úr einhverri hinni átakan-
legustu hjartveiki. í gervi Keopsar al-
þýðumanns er hann sífellt að fá í
magann út af einhverju skelfilegu
krabbameini sem hann gengur lika
með, og er raunar mjög aðframkom-
inn um það bil að leiknum lýkur. Jón
berst hetjulega af í þessu önuglega
hlutverki, en Margrét Ólafsdóttir
fannst mér ekkert fá út úr grasafræði-
doktornum.
Annað fólk í þessum kirkjugarði er
eiturlyfjasjúkur háskólastúdent og
freudisti: Hjalti Rögnvaldsson, og
heitkona hans, Fidela, heitin eftir
Fidcli Castro: Lilja Guðrún Þorvalds-
dóttir. Þau leika líka hina viðkvæmnis-
legu unglinga i kreppuþorpinu, önnu
og Gassa, í upprifjun forsögunnar sem
fyrr greinir. Lilja Guðrún er nýliði, út-
skrifuð úr leiklistarskólanum í vor, og
hefur áður vakið eftirtekt í nemenda-
sýningum hans.
Sagan úr kirkjugarðinum er í leikn-
um sett i revíulega umgerð, lagaða
eftir sjónvarpsfréttum og beinir höf-
undur þar skopi sínu að ýmsum kunn-
uglegum hlutum, afkáralegri stúdenta-
pólitik, sænsku mafiunni, andakukli
og særingum, pólitískri forskrúfun.
Þótt brandur skopsins sé heldur deigur
og eggjasljór í þetta sinn fóru þau
Sigurður Karlsson og Margrét Helga
Jóhannsdóttir létt með að búa til úr
efninu hnyttna manngervinga. Þjóð-
leg kerlingarálft Margrétar og æru-
verður ráðherra Sigurðar var raunar
það sem helst tók því að hlæja að á
þessari dapurlegu leiksýningu.
Af reviutagi er lika tilvitnun sú til
eins af söngvunum á síðustu hljóm-
plötu Megasar sem höfundur og leik-
ari hafa sameinast um að reisa á hlut-
verk hins morfínsjúka freudista. Hér
er um persónulegt eiturskeyti að ræða
sem forráðamenn leikhússins hefðu
átt að afstýra áður en til sýningar
kom, ef smekkvisi gilti þar i húsinu.