Dagblaðið - 14.08.1978, Blaðsíða 11

•\f
DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR 14. ÁGÚST 1978.
.....
11
N
HARALDIBLONDAL SVARAÐ
Haraldur Blöndal skrifaði grein í
Visi um hið svonefnda Guðbjartsmál.
Telur hann van[jekkingu blaðamanna,
einkanlega á sviði dómsmála, vera
átakanlega og að öll hugtök þvælist
fyrir þeim og nákvæmni í frásögn sé
undantekning. Þessar órökstuddu full-
yrðingar Haralds lýsa nú ekki neinni
nákvæmni löglærðs manns. Það er
augljós skortur á siðgæðiskennd og
sannleiksgildi að ásaka aðra um illgirni
og heimsku en ganga síðan sjálfur i
sömu gildru.
Slíkt framferði flokkast undir of-
stæki, sem er að sjálfsögðu ekki sæm-
andi virtum lögfræðingi.
Svo virðist sem Haraldur hafi gjör-
samlega misskilið höfuðtilgang þeirra
blaðagreina, sem undanfarið hafa
birzt eftir Halldór Halldórsson, en
1 ' " ........
hann hefur með raunhæfum hætti
reynt að vekja almenning í landinu til
umhugsunar um athafna- og úrræða-
leysi dómsyfirvalda gagnvart stór-
felldu fjármálamisferli ákveðinna
manna í þjóðfélaginu.
Haraldur minnist ekki á nauðsyn
þess, að ríkissaksóknari fyrirskipi
áframhaldandi dómsrannsókn í svo-
nefndu Guðbjartsmáli, heldur verði
nú rannsakað af opinberri hálfu,
hvaðan þau gögn bárust, sem Halldór
Halldórsson virðist hafa stuðzt við í
greinum sinum.
Vitanlega á að rannsaka hvoru-
tveggja. Ef sannleiksástin er Haraldi
jafnmikils virði og fram kemur i grein-
um hans, af hverju I ósköpunum
leggur hann þá ekki til, að Guðbjarts-
málið verði rannsakað til hlítar? Opin-
ber rannsókn þess er eina raunhæfa
svarið við því, hvort Halldór Halldórs-
son hafi farið með rangt mál eða ekki.
Allar fullyrðingar Haraldar um
ósannindi Halldórs eru órökstuddar,
nánast hugarórar manns, sem ekkert
eða lítið virðist þekkja til málavaxta.
Við skulum halda áfram að vona,
að málið fái eðlilega réttarfarslega
meðferð sem allra fyrst, svo að hið
sanna verði leitt í Ijós.
Haraldur greinir meðal annars frá
því í umræddri grein, að Guðbjartur
Pálsson hafi sætt harkalegri meðferð
sinna yfirheyrsluaðila. Við hvaða yfir-
heyrsluaðila á lögfræðingurinn? Um-
rætt mál var eins og kunnugt er bæði
til meðferðar hjá bæjarfógetanum í
Keflavik og síðar hjá Sakadómi
Reykjavíkur. Upplýst er, að handtak-
an fór fram með ólögmætum hætti en
að Guðbjartur hafi sætt hraklegri
meðferð af hálfu yfirheyrsluaðila hef
ég aldrei heyrt áður.
Rétt er hins vegar að taka undir þau
orð Haraldar, að börn Guðbjarts
heitins eiga að fá alla þá réttarvernd,
sem lög leyfa, ef faðir þeirra hefur
verið svertur með óviðurkvæmilegum
hætti. Opinber dómsrannsókn á Guð-
bjartsmálinu er vænlegasta og réttasta
leiðin til að binda enda á þessi skrif.
Haraldur ætti að beita áhrifavaldi sinu
inn á þá braut i stað þess að gerast liðs-
maður þeirra ógæfusömu skriffinna
Timans, sem hvað lengst hafa gengið i
niðskrifum seinni ára.
Kristján Pétursson
deildarstjóri.
Kjallarinn
Kristján Pétursson
Sagan endurtekur sig
Staðhæfingin þessi hefur oft verið
notuð og enn hefur henni ekki verið
hnekkt. Þegar Napoleon „mikli” réðst
inn i Italíu, þá var auðvitað gripið til
þess ráðs að kenna einhverjum itala
um undirbúning innrásarinnar. Á
páfastóli sat þá Pius, hinn sjötti með
þvi nafni. Italskur almenningur skellti
skuldinni á páfann, en auðvitað var
ekki hægt að ráðast á staðgengil
Péturs postula en hann átti frænda,
sem var hertoginn í Braschi-Onesti.
Lýðurinn gerði árás að höll hans og
krafðist blóðsúthellingar til bóta fyrir
baktjaldamakk páfans.
Garðshliðið var snögglega opnað
upp á gátt.hertoginn stóð þar sjáifur
með sina hundasvipuna i hvorri hendi.
Einkennisklæddir þjónar hans voru
með og þeir báru á milli sín körfu
kúfaða af gulli, sem þeir fleygðu út á
meðal lýðsins. Hrópin þögnuðu,
ákærurnar hljóðnuðu, lýðurinn beygði
sig til að týna upp gullmyntina. Þá hóf
hertoginn göngu sína meðal hinna
bograndi manna og lét svipur sína
sveiflast af afli til beggja hliða.
Gullsoltnir þegnar voru einnig
þiggjendur svipuhögga af hendi þess
manns, sem skemmti sér við að sýna
hvernig ætti að fara með rómverskan
lýð. Þegar hann hafði lokið umferð
sinni sneri hann til hallar sinnar og
hliðið lokaðist.
Islenzkir kjósendur hafa nýlega
látið i Ijósi skoðun sina á þvi hvaða
páfar stæðu að baki verðbólgunni,
vandræðunum á efnahagssviði þjóðar-
innar. Með atkvæðum sínum gerðu
þeir aðsúg að veldisstólum séréttinda-
fólksins í landinu, og þóttust hafa ráð
þess í hendi sér, þar sem lýðnum
buðust liðsoddar galvaskir í ræðu-
stólum og gallharðir í blaðagreinum.
En hvað skeður svo þegar liðskönnun
er lokið og likur eru til að það kunni að
takast, sem að var stefnt, þ.e. að ná
höllinni hertogans á Vald fólksins í
landinu?
Hver fleygði út gullmyntinni sem
liðsoddarnir beygðu sig eftir? Raunar
var það engin gullmynt, sem þeir lutu
eftir, heldur persónulegur, hégómlegur
metingur um valdastóla lýðræðisins.
Báðir veifa
íhaldsúrræðum
Hagsmunir fólksins hurfu út i
himinblámann fyrir augum
viðstaddra. Flokkar þeir sem styðja sig
við launþega og frjálshuga borgara
þjóðarinnar tóku allt i einu — báðir
tveir — að veifa gömlum úrræðum
íhaldsins, gengislækkun og eða
uppbótakerfi, án þess að leggja undir
dóm launþegasamtakanna hvora eða
hvaða leið unnt myndi að semja um.
Nú þurfti ekki lengur að heimsækja
vinnustaði fólksins, hagfræðingar þeir
sem unnið hafa fyrir rikisvaldið og lagt
spilin fyrir fráfarandi, stjórn, reyndust
notadrjúgir við ráðgjöfina, eða þá
hins vegar sýndarmennskutillögur
undirbúnar I verðbólgunefnd af litilli
fyrirhyggju, með kosningar að leiðar-
Ijósi fyrst og fremst. I trausti þess að
alltaf mætti finna einhver úrræði
þegar og ef þar að kæmi að stjórnar-
andstaðan ætti kost á að verða
stjórnarsinna. Gullið sem þeir köstuðu
„selst sem gull,” vegna þess að þeir
komu sér ekki saman um gulltrygging-
una, hver hún ætti að vera.
Hvaða úrræði
eru fyrir hendi?
Allir hljóta að gera sér Ijóst ástandið
á vinnumarkaðinum. Samningum um
kaup var rift með lagasetningu. Verka-
lýðssamtökin fóru i strið, laga-
setningunni var harkalega mótmælt
með tveggja daga verkfalli. Launþega
kosningarnar stóðu ekki hvað sist um
það hvort samningar aðila um kaup
og kjör skyldu í heiðri hafðir eður ei.
Auðvitað samkvæmt hefð var ekki
kveðið upp úr með það að efnahags-
ástand þjóðarinnar krefðist fórr.a
einnig af hendi launþega. Laga-
setningin inargrædda var gerð án
samráðs við launþegasamtökin. Getur
nokkur búist við þvi að óbreytt lög, ný
gengisfelling eða nýjar álögur í annarri
Kjallarinn
Guðjón B. Baldvinsson
mynd fái staðis’ án þess að launþega-
samtökin séu f jfð með í ráðum? Þing-
meirihluti, h.er sem hann er, kemst
ekki upp með hvað sem honum dettur
i hug til kjaraskerðingar fyrir launa-
menn. Verkalýðssamtökin eru vald í
þjóðfélaginu, sem verður að taka tillit
til. Þeir sem vanir eru valdastólum
ættu að kannast við eigin tilfinningar
ef skerða á völd þeirra. Valdi verður
'ekki mætt með valdi nema af þvi leiði
átök, stríð, kosti hvað það kosta vill,
þeir sem um taumana halda horfa ekki
á það heldur metnað sinn að sleppa
ekki tökunum. Viðhorfið til vanda-
mála þjóðarinnar einkennist ekki af
sáttfýsi né tillitssemi heldur af
einkennum einstaklingshyggjunnar og
hégómagirni valdstreitumanna, sen
hvarvetna virðast eiga greiða leið fran
I fylkingarbrjóstin.
Launþegahreyfingin hélt að séi
höndum og horfði á sjónarspil þeirra
flokka, sem styðjast við launafólkið
En nú þegar liðsoddarnir hafa kastað
út mörsiðrum sinum og eyða tíma og
kröftum sínum til að vega og meta
hvor bitinn er betri, hvað blasir þá
við?
Ríkisstjórn, sem lætur hagsmuni
launafólks lönd og leið, ef það rekst á
hagsmuni núverandi ráðastéttar, for-
réttindafólksins í landinu. Er rétt að
horfa þegjandi á? Er ekki hægt að
knýja fram vinstri stjórn? Vilja ekki
kjósendur knýja umbjóðendur sina til
samkomulags eða ræður orðið alger-
lega sjónarmiðið: Allt fer einhvern-
veginn. Hversvegna leita ekki flokkar
sem kenna sig við verkafólk og frjáls-
lyndi eftir samkomulagi við launþega?
Er það bara í munninum sem lýðræðið
á að vera opið og greið leið til skoðana-
skipta? Það er erfitt að hlusta á gagn-
rýni þegar lengi hefur tekist að verjast
henni með þvi að skella við skolla-
eyrum og beita útilokun með ýmsum
hætti.
En ungu menn, eruð þið hræddir við
gamla fordóma eða ætlið þið að gerast
skósveinar ihaldsseminnar strax i
fyrstu atrennu. Hvaða lifsskoðun
hafið þið, þessir nýju liðsoddar? Ætlið
þið að fórna hagsmunum kjósenda
ykkar til að tryggja óbreytta ihalds-
stefnu?
Guðjón B. Baldvinsson
deildarstjóri.
Stefnumörkun
eða lýðskrum
Hvað uppskera launþegarnir?
Marmið
rekast á
Sá vandi blasir ávallt við í stjórn-
málum, að eitt markmið rekur sig á
annað, en svo er að sjá, sem mörgum
stjórnmálamönnum sé litið um það
gefið að viðurkenna þessa staöreynd.
Er nú um stundir nærtækast að vekja
athygli á málflutningi talsmanna Al-
þýðubandalagsins undanfarna
mánuði, þar sem fyrirheit hafa verið
gefin um allt i senn hærra kaup, lægri
vexti, fulla atvinnu, niðurfærslu á
verðlagi — þar á meðal lægra búvöru-
verði, en um leið hærra verði til
bænda — óbreytt gengi, réttingu við-
skiptahalla við útlönd, stöðvun skulda-
söfnunar erlendis, svo að dæmi séu
nefnd.
Þegar til framkvæmda kemur
hlýtur slík stefna að sjálfsögðu að
hlaupa í hnút, eins og annazt hefur
síðustu daga. örvæntingarfullar út-
skýringartilraunir talsmanna Alþýðu-
bandalagsins á efnahagsstefnu
iflokksins og fyrirvarar í öðru hverju
orði sýna bezt í hverjar ógöngur þeir
eru komnir.
Undanþágu-
frumskógur
skattalaga
Þessa daga hafa skattamál að venju
'komizt á dagskrá og kröfur um hert
skatteftirlit og þyngri viðurlög við
1 skattsvikum verið' áréttaðar. En
skattar eru nú einu sinni ekki vinsælir
og í reynd vilja flestir víkja sér undan
þeim ef kostur er. Reyna stjórnmála-
menn að koma til móts við slíkar óskir
með ýmiss konar tilhliðrunarsemi.
Fyrir kosningar bar Alþýðubanda-
lagið meðal annars fram það stefnu-
mál, að felldur yrði niður söluskattur
af kjöti.
Slik undanþága og ívilnanastefna
setur mark sitt á alla skattalöggjöfina,
og má sem dæmi nefna, að í lögum um
söluskatt nr. 10/1960 eru í 6. gr. taldar
undanþágur, sem lúta að vörusölu, i
15 liðum og í 7. gr. undanþágur, sem
lúta að þjónustu i 11 liðum. í 22. gr. 1.
nr. 11/1975 er fjármálaráðherra veitt
almenn og næsta óákveðin heimild til
að veita ýmiss konar undanþágur frá
söluskatti af matvörum og I reglugerð
nr. 206/1975 eru þær undanþágur
taldar í 27 liðum. Við þessar undan-
þágur í lögum og reglugerðum bætast
svo undanþágur samkvæmt sérstakri
ákvörðun og úrskurðir um undanþág-
ur, sem ógerlegt er að telja upp hér.
Verður undanþágum frá söluskatti i
stuttu máli ekki líkt við annað fremur
en hinn myrkasta frumskóg.
Skriffinnskan
í 8. gr. söluskattslaganna er sú
skylda lögð á skattgreiðanda að
aðgreina skilmerkilega í bókhaldi og
skattframtali viðskipti, sem stafa af
skattfrjálsri starfsemi. Er með þessu
ákvæði lögð mikil vinnukvöð á sölu-
skattsgreiðendur og því fylgir ómæld
skriffinnska innan fyrirtækja. Mistök
geta hæglega orðið I bókhaldi við slika
sundurgreiningu auk þess sem opin
leið er til að hagræða fylgiskjölum vís-
vitandi til undanskots á skattstofni.
Undanþágur kalla einnig á meira
starfslið við eftirlit, sem auk venju-
legrar skoðunar framtala á við þann
vanda að etja að túlka einatt óljósar
reglur til dæmis um það, hversu víð-
tækar undanþágurnar séu. Er þá
ávallt hætta á einhverju misræmi milli
skoðana einstakra starfsmanna og þá
misrétti í framkvæmd laganna.
Undanþágunum fylgir þannig stór-
aukin skriffinnska í stjórnsýslu lands-
ins, veruleg hætta á mistökum I fram-
kvæmd og ekki sizt kjörin tækifæri til
skattsvika.
Þessi vandi hefur valdið því, að til
eru vörur, sem ekki hefur verið talið
fært að undanþiggja söluskatti, hversu
æskilegt, sem það annars kynni að
vera, og er kjöt þar á meðal — eitt
helzta undanþágustefnumál Alþýðu-
bandalagsins. Er ástæðan meðal ann-
ars sú, að vinnsla kjöts I verzlunum
er afar margvísleg og það er selt
með margs konar söluskattskyldum
vörum. Hefur reynzt ógerlegt i bók-
haldi eða annars konar skráningu að
skilja frá þennan vinnsluþátt til skatt-
lagningar. Ef þessi undanþága yrði í
lög leidd fylgdi stórfelld skriffinnska til
viðbótar þeirri sem fyrir er og nýjar
gáttir opnuðust til undanskots.
Eflum báknið
Þegar talsmenn Alþýðubandalagsins
gefa nú fyrirheit um að undanþiggja
kjöt söluskatti, sem almennt er viður-
kennt, að lítt eða ekki sé fram-
kvæmanlegt, eru þeir að koma til móts
við hagsmuni neytenda og þá ekki sízt
launafólks. Er þetta markmið út af
fyrir sig allrar virðingar vert. En málið
vandast, þegar litið er á önnur stefnu-
mál. Alþýðubandalagið hefur heitið
því að dregið skuli úr kostnaði við yftr-
byggingu þjóðfélagsins, ekki sízt i
einkarekstrinum, svo sem verzlun.
Ljóst er þó, að skattundanþágurnar
auka þennan kostnað að mun og
hljóta að stækka einkarekstuisbáknið.
Alþýðubandalagsmenn boða enn
fremur sem stefnu sína hert skatteftir-
lit. Er það ekki sizt í þágu launafólks
og góðra gjalda vert. Undanþágurnar,
sem þeir hafa einnig á stefnuskrá
sinni, torvelda það mjög auk þess sem
þær kalla á fjölmennara starfslið og
stórauka allan kostnað. Undanþágu-
stefnan verður því ekki samræmd þvi
markmiði að spara í ríkisrekstrinum
og minnka yftrbygginguna.
Alþýðubandalagsmenn krefjast
harðari viðurlaga við skattsvikum. Ef
þyngri viðurlög eru til þess fallin að
draga úr skattsvikum, er ekkert við þá
stefnu að athuga. Skattundanþág-
urnar gera hins vegar löghlýðnum
gjaldendum örðugra um vik að fara að
lögum, en auðvelda hinum lögbrot.
Auk þess er brotlegum gjaldendum
fengin í hendur sú varnarástæða, að
þeir hafi ekki áttað sig á reglunum eða
A
Kjallarinn
Sigurður Lfndal
ekki haft mannafla til að gera skýrslur
svo úr garði sem lög áskilji. Fram hjá
slíkum varnarástæðum verður engan
veginn alltaf gengið. Undanþágurnar
draga þvi úr öllu aðhaldi sem
viðurlögin eiga að veita.
Ef markmiðið væri í reynd að upp-
ræta skattsvik, ættu undanþágur að
vera sem allra fæstar, helzt engar.
Með þeirri undanþágustefnu sinni,
sem hér hefur verið gerð að umtals-
jefni, eru alþýðubandalagsmenn vissu-
lega að koma til móts við hagsmunin
eytenda og þá um leið hagsmuni laun-
þega, en um leið verða þeir málsvarar
skriffinnsku og smiðir yfirbyggingar
— en þó umfram allt stuðningsmenn
skattsvikaranna. Og hver verður þá að
lyktum uppskera launþeganna?
Sigurður Lindal
prófessor.
\f—.........................