Dagblaðið - 23.10.1978, Síða 12

12
IMfíBIAÐIÐ
frfálst, oháð dagblað
Útgefandi Dmgblaðifl hf.
Framkvæmdasljóri: Sveinn R. EyjóKsson. Ritstjóri: Jónaa Kristjónason.
Fróttastjó' 'on Birgir Pótursson. Rrtstjómarfulltrúi: Haukur Helgason. Skrífstofustjórí rrtstjómar Jó-
hannos Reyndal. íþróttir Hallur Simonarson. Aflstoóarfróttastjórar Atli Steinarason og ómar Valdi-
marason. Menningarmál: Aflateteinn Ingólfsson. Handrif Ásgrimur Pólsson.
Blaðamenn Anna Bjamason, Ásgeir Tómasson, Bragi Sígurflsson, Dóra Stefónsdóttir, EHn Alberts-
dóttir, Gissur Sigurflsson, Gunnlaugur A. Jónsson, Hallur Hallsson, Helgi Pótursson, Jónas Haraldsson,
Ólafur Geirsson, Ólafur Jónsson. Hönnun: Gufljón H. Pólsson.
Ljósmyndir: Ari Kristinsson, Ámi Páll Jóhannsson, Bjamlerfur BjamleHsson, Hörður Vilhjálmsson,
Ragnar Th. Sigurflsson, Sveinn Þormóflsson.
Skrifstofustjóri: Ólafur EyjóHsson. Gjaldkeri: Þráinn Þorieifsson. Sölustjóri: Ingvar Sveinsson. Drelfing-
aratjóri: Már E.M. Halldórason.
Ritstjóm Síðumúla 12. Afgreiflsla, áskrrftadeild, auglýsingar og skrifstofur Þverholti 11.
Aflalsfmi blaflsins er 27022 (10 linur). Áskrift 2400 kr. á mánuði inrpnlands. Í lausasöki 120 kr. eintakifl.
Setning og umbrot Dagblaflifl hf. Siflumúla 12. Mynda- og plötugerfl: Hilmir hf. Slðumúla 12. Prentun:
Árvakur hf. Skorfunni 10.
Þriðja heimsstyrjöldin
Þriðja heimsstyrjöldin er komin á fulla /5
ferð í þriðja heiminum að mati
Sinnathamby Rajaratnam, utanríkisráð-
herra Singapúr. Síðan 1945 hafa 25
milljónir manna farizt í 130 styrjöldum
milli 80 ríkja þriðja heimsins.
í ræðu á þingi hlutlausra ríkja í Belgrad í sumar benti
utanríkisráðherrann á, að ríki þriðja heimsins hefðu á
sinum vegum fjórðung af öllum vígbúnaði jarðar og
verðu að meðaltali 10% ríkistekna sinna til vígbúnaðar.
Rajaratnam varaði við tilhneigingu einstakra ríkja
og valdaklíkna innan einstakra ríkja í þriðja heiminum
að kalla á heimsveldin tvö eða leppríki þeirra til
hernaðarlegrar aðstoðar.
Á næsta ári er ætlunin að halda þing hlutlausra ríkja í
Havana á Kúbu, einmitt í því ríki, sem hefur nú um
50.000 hermenn í Afríku til að drepa þar svertingja fyrir
aðra svertingja.
Svo kann að fara, að framtak Kúbustjórnar í Afríku
verði kornið, sem fylli mælinn í samtökum hlutlausra
ríkja heims. Þessi 22 ára samtök 86 ríkja, einkum í þriðja
heiminum, ramba á barmi klofnings.
Marokkó hefur skorað á ríkin að mæta ekki til leiks í
Havana. Egyptaland og Nígería hafa harðlega gagnrýnt
Kúbu fyrir Afríkustríðin. Og Tító Júgóslavíuforseti
hefur varað við nýjustu nýlendustefnunni í bandalagi
Sovétríkjanna og Kúbu.
Júgóslavía leggur mikla áherzlu á, að hlutlausu ríkin
gæti sín á ofurvaldi Sovétríkjanna. Kúba vill hins vegar,
að hlutlausu ríkin geri bandalag við sovézku blokkina.
Þetta misræmi sjónarmiða er skýrasta dæmið um and-
stæðurnar í samtökum hlutlausra ríkja.
Einnig að öðru leyti eiga ríkin í þessum hópi í heiftar-
legum deilum og styrjöldum sínum í milli. Marokkó og
Máritanía standa andspænis Alsír, Chad andspænis
Libyu, Víetnam andspænis Kambódíu og Eþíópía
andspænis Sómalíu og Súdan, svo að nokkur dæmi séu
nefnd, kunn úr heimsfréttunum.
Spennan milli ríkjanna er skiljanleg. Mörg eru þetta
nýfrjáls ríki, sem skortir aldagamlar landamærahefðir
Evrópu. Þau eru nú að heyja þau landamærastríð, sem
Evrópuríkin eru búin að afgreiða sín í milli.
Þar á ofan eru hlutlausu ríkin flest einræðis- og
alræðisríki, sem enga virðingu bera fyrir íbúum sínum.
Líf og limir skipta litlu máli sem og mannréttindi og
matarréttindi. íbúarnir eru ekki spurðir, hvort heyja
skuli stríð.
Af ýmsum slíkum ástæðum eru styrjaldir orðnar
daglegt brauð í þriðja heiminum, raunar orðnar að
hversdagslegu ástandi. Og auðvitað ákalla deiluaðilar
heimsveldin í sífellu. Heimsveldin hafa svo ekkert á móti
því að stæla hernaðarvöðvana.
Hópur hlutlausu ríkjanna var á sínum tíma stofn-
aður til að hamla gegn heimsvaldastefnu. Á síðustu
tveimur áratugum hefur heimsvaldastefna orðið fjöl-
breyttari og margslungnari. Hin gömlu nýlenduveldi,
sem áður voru hötuð í þriðja heiminum, hafa gersamlega
fallið í skugga nýrra nýlenduvelda í vestri og austri, suðri
og norðri.
Neyðaróp utanríkisráðherra Singapúr er því einstak-
lega tímabært. Annaðhvort klofna samtök hlutlausra
ríkja í frumeindir eða þau taka frumkvæði í að leysa
erjur þátttökuríkjanna án styrjalda og án afskipta heims-
velda og leppríkja þeirra, Trójuhestanna í samtökum
hlutlausra ríkja.
DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR 23. OKTÓBER 1978.
Tæmast sjóöir
Sameinuöu þjóöanna
vegna nýrra iaga
á Bandaríkjaþingi?
Hugsanlegt er, aö lög sem samþykkt
voru nýlega í öldungadeild Banda-
ríkjaþings og siðan undirrituð af
Jimmy Carter forseta landsins geti
orðið til þess að tillag Bandaríkjanna
til Sameinuðu þjóðanna falli niður.
Þó svo að í þeim efnum séu
Sameinuðu þjóðirnar ekki neinn fjár-
hagslegur baggi á Bandaríkjunum er
því þó þannig varið að rikið leggur
samtökunum til um það bil þriðjung
þeirra fjármuna sem það hefur umráð
yfir. Framlag Bandarikjanna eru þrjú
hundruð fimmtíu og fjórar milljónir
dollara á þessu ári.
Áðurgreind lög voru að öllum
líkindum undirrituð og samþykkt án
þess að aðilar gerðu sér almennt
grein fyrir, að þarna væri verið að
vekja upp draug, sem erfitt gæti orðið
aðkveðaniður aftur.
Þarna varaðeinsumaðræðaminni
háttar mál fjárhagslega séð. Kveður
það á um, að frestað skuli greiðslu
tuttugu og sjö milljón dollara framlags
Bandaríkjanna til ýmissra tækniverk-
efna á vegum Sameinuðu þjóðanna
eða stofnanna þeirra sem eru tólf að
tölu. Ástæðan fyrir þessarri frestun er
skiljanleg frá sjónarmiði Bandarikja-
manna. Lýðræðinu hjá Sameinuðu
þjóðunum er þannig varið að minni
þjóðirnar í samtökunum geta i krafti
atkvæðafjölda samþykkt að styðja
fjárhagslega ýmis verkefni, sem
Bandaríkin eru jafnvel á móti en verða
að horfa upp á að fjármunum sem eru
að stórum hluta frá þeim runnir, sé
varið til. Hefur þetta lengi verið eitt
þeirra mála, sem brunnið hefur á sinni
margra bandarískra þingmanna og
þeir bent á i gagnrýnisræðum sínum
um meðferð opinbers fjár í landi sínu.
Lögin, sem Jimmy Carter Banda-
rikjaforseti undirritaði varðandi fjár-
framlag Bandaríkjanna til tækni-
aðstoðar Sameinuðu þjóðanna kveða
skýrt á um það að ekkert af því fé sem
Bandaríkin leggja samtökunum til
megi fara til tækniaðstoðar. í raun
þýðir þetta, að Carter Bandaríkja-
forseti og stjórn hans verður að fá
einhvers konar tryggingu fyrir því að
engu af þeim hátt í fjögur hundruð
milljónum dollara sem stórveldið í
vestri leggur þar til, verði varið til þess
verkefnis. Slíka tryggingu verður erfitt
ef ekki ómögulegt að fá frá Kurt
Waldheim aðalritara eða neinum
ábyrgum aðila hjá Sameinuðu
þjóðunum.
„Við getum engan veginn fallizt á að
þeim framlögum meðlimaríkja okkar
séu bundin einhverjum skilyrðum,”
sagði einn talsmaður samtakanna
fyrir nokkrum dögum. Gildistaka
áðurgreindra laga þýðir í raun, að
Sameinuðu þjóðirnar geta ekki að
óbreyttu tekið á móti fjárframlagi frá
Bandarikjunum þar sem samkvæmt
orðanna hljóðan verður að eyrna-
merkja hvern dollara til að hann
komist í galtómann kassa samtak-
anna. Ekki er ofmælt að segja að
sjóðir Sameinuðu þjóðanna séu
uppurnir. Þeir eru það fyrir langa
löngu og raunverulega hafa það verið
Bandarikin, sem haldið hafa lífinu í
samtökunum en við vaxandi gagnrýni
heima fyrir.
Carter forseti var andvígur þessarri
lagasetningu og sérfræðingar hans
bentu á vankanta þeirra. Að vísu
koma lögin ekki til framkvæmda
strax, þannig að rúmlega hálft ár er til
stefnu. Á þeim tíma er lika möguleiki
á að breyta lögunum þannig að aðild
Bandaríkjanna að Sameinuðu
þjóðunum sé ekki hætt. í þessu tilfelli
er raunverulega ekki aðeins um að
ræða aðild einnar þjóðar. Einnig er
tilveru samtakanna hætt því án
Bandaríkjanna geta Sameinuðu þjóð-
irnar ekki haldið uppi sínu núverandi
starfi. 1 það minnsta ekki að óbreyttri
fjármálastefnu annarra stórvelda.
Orsökin fyrir því að öldungadeild
þingsins i Washington samþykkir slík
lög, sem frumvarpið um fjárframlög
til Sameinuðu þjóðanna, er að lik-
indum í það minnsta tvíþætt. Bæði
virðist vera um að ræða vaxandi
íhaldssenti meðal þingmanna á Banda-
ríkjaþingi og einnig eiga margir þing-
menn erfitt með að sætta sig við
síaukin áhrif ríkja þriðja heimsins á
allsherjarþingi Sameinuðu þjóðanna.
Óánægjan hefur til dæmis fengið
byr undir vængi með fregnum af að
Sameinuðu þjóðirnar og í raun banda-
rískir skattborgarar eigi að greiða
mestan hluta af fræðslukvikmynd um
PLO Samtök Palestínumanna. Þar
verður meðal annars rætt við Yasser
Arafat leiðtoga samtakanna, sem í
áravís hefur í augum velflestra Banda-
ríkjamanna verið líkastur hinum
vonda sjálfum. Fulltrúar Bandaríkj-
anna hjá Sameinuðu þjóðunum beittu
sér gegn fjárstuðningi við myndina.
frWm
eWm .■* i