Dagblaðið - 15.02.1979, Blaðsíða 19

DAGBLAÐID. FIMMTUDAGUR 15. FEBRÚAR 1979._
Norræn kvikmyndagerð
19
18.-21. janúar sl. fór
fram norræn kvik-
myndahátíð íFinnlandi
Myndlist
Bækur f búningi
Verk Hubertus Gojowczyk
AÐALSTEINN
INGÖLFSSON
Þann 18.—21. janúar síðastliðinn
var haldin norræn kvilcmyndahátíð í
Finnlandi. Fór hátíðin fram á Hana-
hoimen sem er menningarmiðstöð i
nokkurra kílómetra fjarlægð frá
Helsinki. Dagskránni var skipt i
tvennt, myndir af fullri lengd og svo
stuttar myndir. Frá íslandi komu 2
stuttar myndir, Lilja eftir Hrafn
Gunnlaugsson og svo Ólafur Liljurós
eftir Rósku.
Þetta er i annað sinn sem norræn
kvikmyndahátið er haldin, en sú fyrsta
fór fram i mars sl. í Kaupmannahöfn.
Norræni menningarsjóðurinn hefur
stutt báðar hátíðirnar. Þátttakendur í
Finnlandshátíðinni voru rúmlega tvö
hundruð og þar af 100 Finnar. Frá
Noregi, Danmörku og Sviþjóð komu
u.þ.b. 30 frá hverju landi og svo 2 frá
íslandi. Fulltrúamir héðan voru
Erlingur Sigurðsson, fréttaritari Ríkis-
útvarpsins í Helsinki, og Guðmundur
Þorbergsson, formaður Fjalakattarins,
sem boðið var á hátíðina. Þama voru
samankomnir leikstjórar, leikarar,
blaðamenn og fulltrúar opinberra
kvikmyndastofnana ásamt fulltrúum
ýmissa stéttarsamtaka innan kvik-
myndaiðnaðarins.
Rjómi
kvikmyndagerðar
á Norðurlöndum
Eðlilega var megináherslan lögð á
-
Baldur Hjaltason
Laxnessin ja tarujen
Islanti lyhytkuvissa
Hanaaaarcn ohjelmia-
‘.osaa on 'ollut runaaaati
<atsottavaa xr.yöa lyhytku-
van yatáville, onhan mu-
kana 1—2 tunnin lyhyt-
<uvaohjelmaa jokalacata
PohjolamaflJita, kaukainen
íalanti mukaanlukien. Ly-
xytkuvien taaoaaa ei ole
íavaittaviasa aclviá huip-
ðuja, ne ovat pikemmin ta-
laiscn Ja varman tun-
.uista, mutta ei erikolsen
innostunutta ammatti-
íaisen työtá. Kansallista
omaleimaisuutta on náhtá-
vissá oikeastaan vain áári-
alueidcn, Ialannln Ja Suo-
men elokuvlssa.
Lyhytkuvit venyvát venyml*-
Mln. Ntpaáköltá 10-15 mlnuuUn
«uvl& on enáá korkelnUan anl-
Ttaatioelokuvlen joukoMa. II-
neiaeaU televlalon mlttoja ail-
nállápltáen on lyhytkuvlen pl-
uua klvunnut puoleen tuntlln Ja
len ohikln Kentlea el tállóln enáá
iltálalkáan puhua lyhytkuvlata
vaan elokuvanovellelata, -ea-
lelalá tms.
Ruotaln kolmen elokuvan oh-
elma káaittl alukal kakal alnánaá
unnolllaeatl valmiatettua. mutta
ilvan lilan Jahkallevaa Ja Itaeáan
oiatavaa dokumenttla. Lek-
ilata Broadway (Lelkkl-
■alkkana Broadway) kuvaai New
'orkln alummikorttelelden lap-
la Ja heidán lelkklpaikkojaan:
isinairpaleiden táyttámlá taka-
ihoja llkalala JatkakáyUvlá.
uaten haaatattelut tolmivat pai-
oln Járkyttáviná todUtuakappa-
• ‘ i telnl-lkáán ehUnel-
Róaka Ja Manrieo Puvlolettonln elokuva Olof Llljeroain balladl kuulul lalannin lyhytkuvat
mialin. Vaalea tyltó on larlnassa vaaralllsen keljukansan edustaja.
oli Leidulv Risanln Sendetld
(Lahctysaika). náytelmálllsen
dokumentin keinoln aikaansaatu
todcntuntuinen pikku draama
nalacsta. Joka tunkeutuu tele-
visiostudloon Ja vaatil saada lá-
hctysalkaa llmolttaakseen Ih-
mlsllle Jotakin tárkeátá. Rat-
kalscmattomaksl Jááva arvoltus.
sanoma innka nainen halual lá-
tusta heráttl Islannln osuus. pit-
kia elokuviahan Islannista el ol-
lut. vaan alnoastaan kaksl lyhyt-
kuvaa. Pohjolsmaista kaukalsln
Ja eksoottlstn eslttlkin Jánnlttávát
náytót vlelá varsln pienestá elo-
kuvatuotannostaan. Elokuvat
osoittivat, ettá lslantilaiset pon-
nlstavat mlelelláán puhtaastl
kansalllsclta oohtalta. Kummaa-
tunnelmaansa. Ei ole valkea
vltella tállalsten tarujen elá
vlclá táná páiváná satujen :
rella.
Ei uutta
kotirintamalta
Sýnishorn af kvikmyndadómi finnsku pressunnar um islensku mynairnar.
stjórnaði. Raunar var ekki búið að
frumsýna þá síðastnefndu í Sviþjóð
svo ný var hún. Kjell Grede hefur
verið í miklu uppáhaldi hjá Svíum.
Þetta var 4. mynd hans í fullri lengd.
Íslendingar hafa séð 2 þessara mynda,
þ.e. Harry Munter (mánudagsmynd)
og Klara Lust (sýnd á sænsku mvnda-
vikunni 1976). Eflaust er Grede
þekktastur hér fyrir sjónvarpsseríuna
Varnarræða vitfirrings (En Dáres För-
svarstal) gerð eftir samnefndu verki
Strindbergs.
Danir sendu frá sér myndir. sem
hafa gengið mjög vel þar i landi. Var
það HONNING MÁNE sem Bille
August leikstýrði, H0R VAR DER
IKKE EN, SOM LO, sem Henning
Carlsen stjórnaði og svo unglinga-
mynd frá Saren Kragh-Jacobsen, VIL
DU SE MIN SMUKKE NAVLE?
Danir voru mjög ánægðir með myndir
sínar og sögðu að á kvikmyndamark-
aðnum MIFED á ftalíu hafi Svíar sem
einnig sáu þar um sölu danskra mynda
selt fleiri danskar en sænskar. Norð-
menn sendu RALLARBLOD eftir
Erik Solbakken, OPERATION
COPRA sem Ola Solum stjórnaði og
DET ANDRE SKIFTET sem Lasse
Glom leikstýrði og var það hans fyrsta
mynd. Gestgjafarnir sendu einnig 3
myndir: RUNOILLJA JA MUUSA,
SYKSYLLÁ KAIKKI ON TOISIN
og VARTIOITU KYLÁ 1944.
Vonbrigði
Samkvæmt upplýsingum Guð-
mundar Þorbergssonar varð útkoman
á þessum myndum ekki eins góð og
menn höfðu vonast. Helst voru það
sænsku myndirnar sem ollu von-
brigðum. Töluverðar umræður urðu
um tilgang þessarar hátiðar og sýndist
sitt hverjum. Einna harðorðastur var
Jörn Donner, núverandi yfirmaður
Svenska Filminstitutet. Hann sagði að
það væri óverjandi að ausa svona
miklum peningum í eina hátíð. Það
væri nær að verja peningunum til
kvikmyndagerðar. Aðrir töldu
hátiðina sameina kvikmyndagerð á
Norðurlöndum og þar sem mikill
fjöldi blaðamanna væri viðstaddur þá
fengju myndirnar góða kynningu. Að-
spurður um þetta mál kvaðst
Guðmundur að mörgu leyti sammála
Donner. Hér væri um mikla peninga
að ræða og óvíst hver árangurinn yrði.
Hlutur íslands
Eins og áður sagði sendi lsland tvær
stuttar myndir á hátíðina. Yfirleitt
voru viðbrögð jákvæð og var m.a.
ritað um myndirnar í finnsku blöðun-
um. Töldu gagnrýnendur myndirnar
þjóðlegar en kvörtuðu undan því að
enginn texti væri með þeim. Sérstak-
lega háði þetta myndinni Lilju því
margir virtust ekki ná efnisþræðinum
þótt úrdráttur á sænsku fylgdi með
dagskránni.
Peter Cowie, ritstjóri International
Film Guide og mikill vinur norrænnar
kvikmyndagerðar, lýsti yfir ánægju
sinni með þátttöku tslands og undr-
aðist kvikmyndaáhuga okkar. Til
gamans má geta þess að Peter Cowie
sagðist selja meira af International
Film Guide hér í Reykjavík en i 4 til 5
sinnum stærri borgum i Bretlandi. 1
heildina taldi Guðmundur að þátttaka
Islands hefði komið vel út.
Óvissa er um framtíð norrænu kvik-
myndahátíðarinnar. Norðurlöndin eru
með mikla kynningu á kvikmyndagerð
sinni á Berlínarhátíðinni 20. feb. nk.
og ef útkoman þar verður góð má bú-
ast við að 3. norræna kvikmynda-
hátíðin verði haldin. f framhaldi af
þessu er vert að ihuga hvenær
fslendingar geta tekið þátt í svona
hátíð ef hún verður ekki lögð niður.
Við skulum vona að með kvikmynda-
sjóðnum fari að skapast möguleikar í
náinni framtið á að framleiða a.m.k.
eina mynd á ári í fullri lengd.
LÍTTU TIL OKKAR
OPIÐ 9-7

/ Sýningahöllmni
löngu myndirnar. Hvert landanna
(fyrir utan fsland) lagði til 3 myndir
sem voru framleiddar á tímabilinu
1978—1979. Svíar skörtuðu sinu feg-
ursta og sendu frá sér myndirnar
FRIHETENS MURAR sem
Marianne Ahrne leikstýrði, CHEZ
NOUS sem Jan Halldoff sá um og svo
MIN ÁLSKADE sem Kjeli Grede
Máltið, 1971
LANDSINS STÆRSTA
BÍLA- OG BÁTASALA
Það er einkennilegt hve íslenskir
myndlistarmenn af yngri kynslóðinni
hafa lítið gert að því að hanna bækur
en sú grein er mjög útbreidd erlendis.
Hér á ég ekki einvörðungu við fjöl-
prentaðar bækur þar sem myndlistar-
menn gera annað hvort, mál eða
myndir, eða hvort tveggja, heldur
einnig einstök myndverk í formi bóka.
Þar er gjarnan farið út fyrir prentað
mál og flata mynd og höfðað til snerti-
skyns „lesandans” og hugarflugs, þrí-
Bók með glugga, 1975
stæður i sinni grein að því leyti að
hann býr eiginlega ekki til eigin bækur
heldur tekur hann bækur annarra til
handargagns og fer með þær eftir efni,
þykkt, innihaldi, bandi og útliti al-
mennt. Ljóðasafn eftir John Milton í
fallegu rauðu leðurbandi setur
Gojowczyk t.d. í kassa og setur gadda-
vír yfir og við þetta vakna alls konar
spurningar um frelsi rithöfundarins
fyrr og nú.
Innhverfar og
úthverfar
Gojowczyk gerir síðan gys að notk-
un okkar á ýmsum þokukenndum
hugtökum um bækur. Við tölum t.d.
um „innhverfar” bækur og „úthverf-
ar” og Gojowczyk bleytir einhverjar
skruddur og brýtur þær svo annað-
hvort út á við eða inn og límir þær
fastar í því ástandi.
Sérstaklega háfleyg og sæt ljóð af Brennd bók, 1972
víðum hlutum er kannski bætt inn í
verkið og þessu má svo fletta og hafa
af mikla ánægju. Diter Rot var nokkur
áhrifavaldur i þessum málum, bæði
hér og annars staðar, og gerðu mynd-
listarmenn eins og Magnús Pálsson og
nafni hans Tómasson stök bókaverk á
tímabili en prentaðar bækur gerðu svo
nokkrir aðrir listamenn, m.a. Kristján
Guðmundsson.
Bókalist
Á síðasta ári var undirritaður á ferð
í Þýskalandi og sá þá m.a. afar
skemmtilega sýningu „bókalistar-
manns” að nafni Hubertus Gojowc-
zyk i Kúnsthöllinni í Diisseldorf en
hann er einnig fyrrverandi nemandi
Diters Rot og Josephs Beuys. Þrátt
Bók meö sárabindi, 1970
rómantíska skólanum tekur Gojowc-
zyk og þekur með hunangi og trega-
blandnar skáldsögur bindur hann með
sárabindi. Listamaðurinn leggur ekki
einungis út af prentuðu máli heldur
einnig nótum og nótnabókum —
þræðir þær með vír, gróðursetur fræ í
þeim — allt eftir efni og ástæðum.
Með þessu öllu er Gojowczyk ekki að
spotta tónlist eða prentað mál heldur
er það honum uppspretta alls kyns
myndrænna hugmynda. Reyndar er
hann með útsetningum sínum að hylla
bókina og áhrifamátt hennar gegnum
aldirnar. Hugvit hans er næsta ótrú-
legt en hér á siðunni eru nokkur dæmi
um verk Hubertus Gojowczyk.
fyrir nafnið er Gojowczyk af þýsku
bergi brotinn þótt eflaust séu þar ein-
hver tengsl við Pólverja. Hann er
fæddur 1943 í Slesíu og nam við Lista-
akademíuna í Dtlsseldorf á árunum
1967—72 en þar voru kennarar hans
m.a. Beuys og Rot, eins og áður sagði.
Árið 1968 hóf Gojowczyk að einbeita
sér að bókaverkum og hefur stundað
þá iðju síðan, auk eins konar „kon-
kret”ljóðagerðar. Síðasta áratuginn
hefur hann búið í Krefeld og sýnt viða
um Þýskaland og þess á milli hefur
hann tekið þátt í Bókamessunni í
Frankfurt. Gojowczyk er mjög sér-
Kvik
myndir