Dagblaðið - 27.02.1979, Qupperneq 15

í :f
1
LJOSMVNDIR
BJARNLEIFUR
DAGBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR
„Það verður æ mikilvægara fyrir mig að allur leikhópurinn vinni saman að finna — og túlka — kjarna verksins.”
Stefán stendur til vinstri, en í kringum hann sýningarstjóri og leikarar úr Stundarfriði eftir Guðmund Steinsson.
Sumir halda því fram, að leikstjóri
sé ekki annað en tæknilegur skipu-
leggjari, aðallega í því að ákveða,
hvort leikarinn eigi að koma inn á
sviðið um aftari dyr til hægri eða
fremri dyr til vinstri. Það er brot af
'starfi hans að vísu, en ekki nema
brot. Því hann þarf auk þess að vera
myndlistarmaður, sem mótar leikinn
myndrænt, tónlistarmaður, sem
formar hrynjandi og hraða, bók-
menntafræðingur, sem kemur kjarna
verksins til skiia og sálfræðingur,
sem laðar allt það besta fram úr leik-
aranum.
,,Já, þetta er geysilega spennandi
starf,” segir Stefán Baldursson, ,,og
makalaus forréttindi að geta verið i
svona vinnu.”
Gef mér smók
Þegar hann er spurður, hvaða leik-
sýning af þeim sem hann hefur séð á
ævinni hafi haft dýpst áhrif á hann
segir hann strax: „Skugga-Sveinn,
sem ég sá í Þjóðleikhúsinu með Jóni
Aðils, þegar ég var sex ára. Mig
dreymdi gamla útilegumanninn í
margar nætur á eftir. Og svo Snæ-
drottningin, sem mér fannst ævin-
týraleg sýning.”
Þegar konan hans, Þórunn Sigurð-
ardóttir, sem einnig vinnur mikið í
leikhúsi, átti að setja upp Snædrottn-
inguna í Kópavogi í fyrra, fór hann
að skoða myndir af tjöldunum í
þessu draumaverki — og skildi
ekkert, af hverju hann hafði orðið
svona hrifinn! En himinn bernskunn-
ar er alltaf svo blár og heiður.
,,Ég ætlaði jafnvel að verða leik-
ari,” heldur Stefán áfram, „gekk á
leikskóla hjá Ævari Kvaran og fékk
statistahlutverk í Hamlet. En þá rann
upp fyrir mér, að á leiksviðinu var
Leikarar sem hafa unnið mcð
Stefáni segja það sé mjög skemmti-
legt. Þóra Friðriksdóttir, sem við
hittum niðri í Viði í Austurstræti, þar
sem hún var að kaupa í matinn (því
það þurfa leikkonur líka að gera)
vann með honum í „Liðin tíð" eftir
Harold Pinter. „Hann er svo vand-
virkur og Ijúfur í skapi, þá sjaldan
hann reiðist sést það hvergi nema á
eyrunum á honum — þau roðna.
Þegar ég var að byrja voru flestir
leikstjórar — nema Indriði Waage —
eins og goð á stalli eða skipstjórar i
brú — algjörir einræðisherrar. Þetta
:r mikið að breytast og Stefán talar
mikið við sína leikara og er annt um
að allir verði sammála um, hvernig
túlka beri verkið.”
Aðrir leikarar segja, að Stefán sé
mjög næmur fyrir því, hvað þeir eru
að reyna að gera og styðji þá vel.
Sjálfur segir hann, að það skipti
gífurlega miklu máli, að leikhópur
standi heils hugar saman að því að
túlka verk og hafi sömu viðhorf til
lífsins og listarinnar.
„Þetta rann svo greinilega upp
fyrir mér, þegar ég leikstýrði popp-
leiknum Óla (ásamt Pétri Einars-
syni), sem við sömdum saman nokkr-
ir ungir leikarar og hljómsveitarmenn
árið 1970. Við vorum að reyna að
búa til verk um það, hvað skóli, fjöl-
miðlar og aðrir áhrifavaldar í nútíma
þjóðfélagi móta fólk geysilega mikið.
Okkur finnst við séum sjálfstæð en í
rauninni erum við oftast að gera það,
sem við HÖLDUM AÐ VIÐ EIGUM
AÐ GERA. Óli var ágætt verk, og
allt sem þar var sagt gæti eins átt við í
dag, (nema verðið á kóki, sem þá
kostaði ekki nema sjö krónur lítil
flaska). En til að geta samið það
þurftum við að hugsa svo mikið um
þjóðfélagið, að margir breyttu ai-
gjörlega lífsviðhorfum sínum.
Hjónabönd þátttakendanna leystust
upp og þeir giftust einhverjum nýjum
og að minnsta kosti einn leikarinn,
sem hafði engan áhuga fyrir þjóð-
,,í Skugga-Sveini til dæmis,” segir
Stefán, „þá skiptir miklu máli, hvort
leikararnir hafa meiri samúð með úti-
legumönnunum eða yfirvöldunum.
Og hvernig vilja þeir sýna konur? Eru
þær hæstánægðar með blævængina
sína að-bíða eftir þeim eina rétta eða
getum við sett spurningamerki við
stöðu þeirra.”
í öskubusku, barnaleikriti, sem
Stefán setti upp við Þjóðleikhúsið í
fyrra urðu allir sammála um, að
Öskubuska ætti ef til vill aðra val-
kosti en prinsinn. Þórarinn Eldjárn
var fenginn til að yrkja texta, þar sem
Öskubuska spyr sjálfa sig: Er það
þetta sem ég vil? — „Er það isköld
höllin, auðurinn og völdin . . .?”
Af æfingu á nýju verki í Þjóðleik-
húsinu, Slundarfriði, eftir Guðmund
Steinsson. Guðrún Gisladóttir
hjúfrar sig fyrir framan sjónvarpið
(Martini-kassann), en fyrir aftan
hana eru Sigurður Sigurjónsson, Þor-
steinn Ö. Stephensen og Guðbjörg
Þorbjarnardóttir.
DB-myndir: Bjarnleifur.
málum, þegar hann byrjaði, er í dag
skeleggur formaður í stjórnmálafé-
lagi.
Og þarna tók ég saman við konuna
mína,” segir Stefán og lítur brosandi
á Þórunni sína.
„Er það þetta
sem ég vil?"
„Ég finn alltaf betur og betur,”
heldur Stefán áfram, „hvað forvinn-
an er þýðingarmikil. Að leikhópurinn
komi sér í sameiningu niður á það,
hvað sé verið að segja með leikritinu
oc hvcrnie megi tjá þaðscm bcst.”
Því sú stefna í lýðræðisátt, sem
verður æ sterkari í leikhúsinu og birt-
ist meðal annars i mikilli bylgju al
leikhópum, er ekki síst fólgin í því,
að leikarar vilja nú miklu frernur en
áður koma eigin reynslu og lífs-
skoðun til skila. Þeir vilja ekki bara
vera glitrandi stjörnur, sem túlka ein-
hverjablekkingu.
ekki neitt yfirnáttúrlegt að gerast,
heldur voru allir fyrst og fremst í
hörkuvinnu. Það hrapaði eitthvað í
hjartanu á mér, þegar ég sá leikara
stiga upp af banabeði, eftir tilþrifa-
mikið dauðastríð, og biðja um smók!
Nú hefur einhver gert vel!
En þótt ég missti eiginlega áhugann
fyrir að verða leikari, þá fór mig að
langa til að móta þessa heild á sviðinu
og skellti mér i leikstjóranám til
Stokkhólms (því ég var svo hrifinn af
Ingmar Bergman) — með sálfræði til
vara.”
Einn stendur
utan við
Þannig má endalaust leika sér með
hverja einustu sýningu. Við tölum
um Silfurtúnglið, því það er cnn í
fersku minni.
„Þar var valin sú leið að lcggja
aðaláherslu á að sýna glys popp-
heimsins með allri þeirri tækni, sem
sjónvarpið hefur yfir að ráða. Það
hefði líka verið hægt að sýna það svo
til tjaldalaust og láta dapurleika hins
yfirborðslega skemmtanaheims birt-
ast í tilfinningarikum leik persón-
anna. Með góðum leikurum er allt
hægt.”
En þegar leikhópurinn eftir miklar
rökræður er orðinn sammála um,
hvað beri að leggja mesta áhcrslu á,
þá þarf einn maður að standa utan
við og móta heildarblæinn — og það
er leikstjórinn.
IHH.
1979.
AR
Stefán Baldursson útskrifaðist frá Stokkhólmsháskóla 1971 i leikhús- og kvikmyndafræðum. Árið áður hafði hann
leikstýrt popp-leiknum Óla ásamt Pétri Einarssyni, en 1. verkefni hans eftir próf var Fótatak eftir Nínu Björk Árna-
dóttur hjá LR og Elliheimilið eftir Anderson og Bratt hjá Þjóðleikhúsinu. Síðan hefur hann leikstýrt inörgum verkum,
m.a. Liðin tið eftir Harold Pinter og Kertalog eftir Jökul Jakobsson. Á síðasta ári leikstýrði hann Póker eftir Björn
Bjarman fyrir sjónvarpið, Túskildingsóperunni eftir Brecht í MH(ásamt Þorgerði Ingólfsdóttur), Grænjöxlum (hóp-
vinnuverki um árekstra milli foreldra og unglinga), Öskubusku i Þjóðleikhúsinu og Við borgum ekki, gamanleik eftir
Dario Fó í Alþýðuleikhúsinu.
Þessa dagana er hann að vinna að nýju verki eftir Guðmund Steinsson, Stundarfriði, er frumsýnt 'erður í Þjóðleik-
húsinu í lok mars.
EINN STENDUR
UTAN VID
— rætt við Stefán Baldursson leikstjóra, sem hlaut
Menningarverðlaun DB fyrir leiklist
Enginn
einræðisherra
Baldursson).
15