Dagblaðið - 15.03.1979, Blaðsíða 10

10
DAGBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 15. MARZ 1979.
'Útg«fandfc Dagblaflið hf.
Framkvnmdastjórl: Svalnn R. EyJ6lfaaon. RHstJ6rfc J6naa Kriatjénaaon.
Fréttaatjöri: Jón Blrgk Péturason. Rttstjómarfultrtrfc Haukur Halgason. 8krtfstofusfJ6ri ritstjóman
Jótiarmas RaykdaL Iþróttir Halkir Slmonaraon. Aflstoðarfróttaatjóran Adl 8takiarsson og Ömar ValdF
marsaon. Mannktgarmáfc Aflatatakm Ingólfsaon. Handrte Asgrimur Ptisson.
Blaflamann: Anna BJamaaon, Asgak Tómaaaon, Bragl Slgurflsaon, Dóra Stafánsdóttk, Gtasur Stgurfla
son, Gurmtaugur A. Jónsson, Halur HaBsaon, Halgl Pátursaon, Jónas Haraldsson, Ólafur Gaksson,
Ólafur J6nason. Hflnnun: Gufljón H. Páisson.
fclöamyndlr Aml PáU Jóhannsaon, BJamlalfur BJamlalfsson, Hörður Vlhjáknsson, Ragnar Th. Slgurðs-
son, Svainn Þormóflason.
Skrtfstofustjóri: Ólafur Eyjólfsson. GJaldksrfc Þráktn Þorialfsson. Sfllustjórfc Ingvar Svaktsson. DrsHlng
arstjóri: Már E.M. HaMórsaon.
Rltstjóm Slflumúla 12. Afgraiflsta, áskriftadalkl, augtýsingar og skrifstofur ÞvarhoM 11.
Aflataknl btaflalns ar 27022 (lO Hnuri. Askrift 3000 kr. á mánufll Innantands. i lausasöki 150 kr. akttaklð.
Satnkig og umbrot Dagbiaflifl hlf. StflumUa 12. Mynda- og plfltugarfl: Hlmk hf. Slflumúta 12. Prankin:
Arvakurhf. Skalfunnl 10.
Ekki Olafi einum
Einu sinni var Framsóknarflokkurinn fá
annar stærsti stjórnmálaflokkur
þjóðarinnar og naut stuðnings fjórða
hvers kjósanda í landinu. Það eru ekki
meira en fímm ár síðan flokkurinn var í
þessum traustu 25% skorðum.
Fylgi Framsóknarflokksins hrundi síðán níðúr 07%
í kosningunum i fyrra. Samkvæmt skoðanakönnunum
Dagblaðsins hefur fylgi flokksins áfram hrakað og er
nú komið niður í 14%. Það bendir til, að kosninga-
ósigurinn hafi ekki verið sveifla, heldur hluti af varan-
legum vítahring.
Ekki getur þetta verið eingöngu Ólafi Jóhannessyni
að kenna, þótt virðing hans hafí rýrnað nokkuð að
undanförnu. Hluta af vanda Framsóknarflokksins má
þó rekja til foringjans, ekki sízt fylgistapið á síðustu.
mánuðum.
Lengi báru menn virðingu fyrir Ólafi sem leiknum
stjórnmálamanni. Menn töluðu um hann sem „sterka
manninn” í ríkisstjórn Geirs Hallgrímssonar. Menn
töluðu um hann sem bragðaref, er tefldi betur en aðrir
stjórnmálaforingjar hér á landi.
Þessa álits nýtur Ólafur ekki lengur. Menn eru farnir
að líta á hann sem stefnulausan vindhana, sem býr til
frumvarp á frumvarp ofan, eftir því sem vindar blása
frá stjórnarflokkum og þrýstihópum hverju sinni.
Fyrir hálfum öðrum mánuði skilaði nefnd ráðherra
úr öllum stjórnarflokkunum áliti um efnahagsmál, sem
benti til samstöðu í stórum dráttum. Á meðan samdi
Ólafur frumvarp, sem gladdi alþýðuflokksmenn, en
kom alþýðubandalagsmönnum á hvolf.
Uppistandinu frá Alþýðubandalaginu mætti Ólafur
með því að semja nýtt frumvarp, sem alþýðubanda-
lagsmönnum líkaði, en gerði alþýðuflokksmenn óða og
uppvæga. Núna er komin þriðja myndin á frumvarpið
og er það nú komið langleiðina aftur að stefnu Alþýðu-
flokksins.
Afleiðingin af þessum hringsnúningi er sú, að menn
líta ekki lengur á Ólaf sem „sterka manninn” í ríkis-
stjórninni. Menn líta fremur á hann sem mislukkaðan
sáttasemjara, er fer klaufalega að því að reyna að
þjónusta samstarfsflokka og þrýstihópa.
En fleira veldur hruni Framsóknarflokksins. Fleira
veldur því, að flokkurinn hefur ekki eflzt sem mið-
flokkur á tímum miðflokkahyggju, heldur dottið á
milli stóla. Hornsteinar flokksins i landbúnaði, sam-
vinnu og bæjarróttækni hafa riðlazt.
Þéttbýlisbúar hafa loksins áttað sig á gjaldþroti
ríkjandi stefnu í landbúnaði og Framsóknar-
flokkurinn er brennimerktur þeirri stefnu. Þess vegna
hvarf eins og dögg fyrir sólu hið róttæka fylgi, sem
flokkurinn hafði á löngum tíma safnað að sér í þétt-
býlinu.
Um leið kom Alþýðubandalagið aftan að
Framsóknarflokknum með enn afturhaldssamari
stefnu í landbúnaði, sem ánetjaði marga bændur.
Þessir bændur vildu mæta gjaldþroti ríkjandi land-
búnaðarstefnu með enn fullkomnari sjálfvirkni í fyrir-
greiðslu fráskattborgurunum.
Þannig tapaði Framsóknarflokkurinn i senn í þétt-
býli og strjálbýli. Til viðbótar hefur svo komið aukin
sjálfstæð hugsun kjósenda í bæjum, þar sem sam-
vinnuhreyfingin er öflugust. Þar er mörgum kjós-f
endum farið að finnast kaupfélagið vera eins konar
einokunarkaupmaður, sem öllu vilji ráða.
Eflaust eru fleiri orsakir að verki en þær, sem hér
hafa verið nefndar. Samanlagt stuðla þær að falli
Framsóknarflokksins milli stóla, milli forneskju og
nútíðar, milli sveita og bæja, milli ofurvalds kaup-
félaga og vaxandi valddreifingar.
Hrunið er ekki Ólafi einum að kenna.
FRAKKLAND:
Verkamenn í stál-
iðnaði fómar-
lömb nýsköpunar
— heiftarlegar óeirðir f smábænum Denain þar sem meginhluti
atvinnubærra manna sér fram á atvinnuleysi
Franski smábærinn Denain komst
skyndilega i fréttir á dögunum vegna
heiftarlegra óeirða sem þar urðu.
Denain er í iðnaðarhéruðum Norður-
Frakklands og undirstöðuatvinnu-
vegur er stáliðnaður. Stáliðnaðar-
menn í Denain eru þó fórnarlömb
breytts fyrirkomulags og nýsköpunar
í frönskum stáliðnaði.
í tvo daga í síðustu viku var þessi
heldur óhrjálegi litli bær rétt við
belgísku landamærin vettvangur ill-
skeyttra óeirða milli óeirðalögregiu
og reiðra stálverkamanna. Skotum
var hleypt af á lögreglumenn og sjö
lögreglumenn voru særðir. Þá slös-
uðust a.m.k. 30 mótmælendur í átök-
unum við lögregluna.
Blaðamaður sem fylgdist með
óeirðunum sagðist ekki hafa séð al-
varlegri átök i þrjátíu ár en heift og
biturleiki brauzt út meðal verka-
mannanna í bænum. Að öðru jöfnu
er mesta kyrrð og friðsæld í þessum
litla bæ.
IMýsköpun
stáliðnaðarins
Ástæða óeirðanna er tilkynning
frönsku stjórnarinnar frá því í
desember um stórkostlega fækkun
starfsmanna í hinum ríkisreknu stál-
verksmiðjum og nýsköpun stáliðnað-
arins fyrir árslok 1980. Niðurskurð-
urinn kemur harðast við iðnaðárhér-
úðin í Norður-Frakklandi og Lorr-
aine í Austur-Frakklandi. Aðgerðir
ríkisstjórnarinnar eru gerðar í því
skyni að gera franska stáliðnaðinn
samkeppnisfærari við slíkan iðnað
annarraþjóða.
í Denain búa um 27 þúsund
manns. Þar af vinna um 6800 manns í
stálverksmiðjunum. Með aðgerðum
stjórnarinnar er ijm fimm þúsund
manns hótað atvinnumissi.
í fyrstu virtist tilkynning franskra
stjórnvalda koma stáliðnaðarmönn-
unum mjög á óvart. Þeir trúðu því
ekki að binda ætti enda á hefðbund-
inn atvinnuveg bæjarbúa sem menn
hafa stundað mann fram af manni
undanfarna öld. En þegar mönnum
varð ljós alvara málsins urðu aðgerð-
irnar harðari og ofbeldið náði undir-
tökunum.
Leiðtogi verkalýðsfélagsins í
Denain, Albert Dhennain, 42 ára að
aldri, sagði fréttamanni Reuters að
stáliðnaðarmennirnir væru sérstak-
lega bitrir þar sem tilkynning stjórn-
valda kom þeim gersamlega
skjöldu.
opna
Síðasta hálmstráið
Hann lagði áherzlu á það að stál-
iðnaðurinn væri síðasti aðalatvinnu-
vegur bæjarbúa. Áður fyrr byggðu
menn í norðurhluta Frakklands af-
komu sína á þremur meginiðngrein-
um: Fataiðnaði, sem nú er að mestu
liðinn undir lok vegna innflutnings á
ódýrum fatnaði, kolaiðnaði sem var
mikill, en kol í jörðu eru nær þrotin,
og nú blasir við hrun í þriðju megin-
iðngreininni, stáliðnaði.
Og það eru ekki eingöngu járniðn-
aðarmennirnir sem fyllzt hafa ör-
væntingu vegna hinna nýju tiðinda.
Þeir sem stunda verzlun og þjónustu
sjá einnig fram á stöðvun og atvinnu-
leysi vegna atvinnuleysis og brott-
flutnings íbúa. Haft er eftir bakara
staðarins, Lucien Bollaert, að fólk í
bænum viti ekki lengur hvað gera
skuli. Enginn viti deginum lengur
hvort hann haldi atvinnu sinni. ,,Ég
er orðinn fimmtugur,” sagði bakar-
inn, ,,og það er orðið of seint fyrir
mig að byrja nýtt líf annars staðar.”
0NYTTIR
0RKUGJAFAR
Vindurinn, fjóshaugurinn, heita
vatnið og sjávarföll — allt þetta má
nýta og jafnvel flytja milli
byggðarlaga eða utan.
Vindurinn
Vindrafstöðvar voru settar upp í
miklum mæli hér á landi áður fyrr og
voru þær eins konar vorkoma raf-
magnsins með þó nokkrum hretum.
Vindrafstöðvarnar sönnuðu okkur
m.a. það sem allir vissu að á íslandi
er mikill vindur. Þær sönnuðu líka að
úr vindinum mátti vinna rafmagn
sem gerbreytti lífi fólksins á þeim
bæjum, sem höfðu góða vindrafstöð
og rafgeyma.
Aðalvandinn var sá að vindurinn
gat verið svo mikið að flýta sér að
vindspaðarnir fuku af eða turninn
eða rafallinn gaf sig. Vandamálið var
að erfitt reyndist að hemja aflið sem
bauðst og smám saman komst raf-
magn í sveitirnar og vindraf-
stöðvarnar hurfu.
Nú er hins vegar komið svo að
nýjar tegundir vindspaða hafa rutt
sér til rúms og farið er að setja upp
rafstöðvar sem gefa 220 volta sjiennu
og mikið afl.
Ef sett væri upp nútímaleg vind-
rafstöð, t.d. við sveitabýli sem ekki er
talið hag^væmt að rafvæöa frá
samveitu, væri a.m.k. unnt að
nýta vindorkuna til upphitunar á öUu
húsnæði, eða með þeim hætti að hita.
mikið vatnsmagn, þegar vindur gefst,
og nýta síðan úr því hitann þegar
vindur er lítill. Þessu fylgdi vissulega
að varaafl þyrfti að vera til staðar til
þess að unnt væri að hita upp í logni.
Aðalálagstími upphitunar er þá
veturinn en þá er vindgangur mestur
eins og fólki er kunnugt.
Rafalar eru nú framleiddir hér á
landi og ekki yrði íslenskum iðnaðar-
mönnumn skotaskuld úr því að fram-
leiða vindspaða eftir nýjustu hug-
myndum. Hvort þetta dæmi gengur
upp veit ég ekki en vissulega eigum
við vísindamenn sem svarað gætu
þessari spurningu.
þætti. Þetta er eitt af „stóru smá-
málunum” sem við þurfum og eigum
að fylgjast með af athygli, jafnvel að
fara strax af stað með eigin vinnslu.
Fjóshaugurinn
í fjóshaugum okkar býr umtals-
verð orka sem erlendis hefur þegar
A „Hugsanlegt er að flytja heita vatnið
^ ekki einungis með rörum heldur mætti
flytja það í tankvagni eða með skipum.”
„Sjávarfallavirkjanir gætu orðið hluti
orkuöflunar utan áhættusvæða.”
Nú er talað um að byggja fjar-
varmaveitur fyrir þau byggðarlög
sem ekki er líklegt að komi til greina
með nýtingu jarðhita og nota svart-
olíu til upphitunar þeirra. Það væri
fróðlegt að spá um það hvort ekki
komi fyllilega til greina að byggja
vindrafstöð eða rafstöðvar við slík
byggðarlög sem nýttar yrðu síðan til
að keyra inn á heitavatnsgeyma fjar-
varmaveitnanna. Umfangsmiklar
tilraunir eru í gangi með nýtingu
vindorku og ætti okkur að geta verið
mikill fengur að fylgjast með árangri
þeirra og nýta okkur ef hagkvæmt
verið nýtt til orkuöflunar. Hér á
landi eru til menn sem kunnugir eru
nýtingu gass frá haughúsum alls
konar húsdýra. Þessa menn á að nýta
og setja þeim það verkefni að taka
eitt eða tvö býli til rannsóknar og
nýta þar haughúsagas til upphitunar
eða raforkuframleiðslu.
Taðið úr gömlu fjárhúsunum
þótti löngum gott til upphitunar og
jafnvel betra en mórinn. Nú fá menn
ekki lengur tað úr fjárhúsunum,
heldur lausan skit en það ætti ekki
endilega að þýða að ekki sé unnt að
nýta hitann úr skítnum. Nýting