Dagblaðið - 24.09.1979, Síða 10

10
DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR 24. SEPTEMBER 1979.
\
Útgefandi: DagblaOifl Hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson. Ritstjóri: Jónas Kristjánsson.
RitstjómarfuHtníi: Haukur Heigason. Skrifstofustjóri ritstjórnar: Jóhannos Reykdal. Fróttastjóri: Ómar
Vaidimarsson.
(þróttir: Hallur Simonarson. Menning: Aðalsteinn Ingóffsson. Aflstoðarfróttastjóri: Jónas Haraldsson.
Handrit: Ásgrfmur Pálsson.
Blaflamenn: Anna Bjamason, Ásgeir Tómasson, Atii Steinarsson, Bragi Sigurflsson, Dóra Stefánsdótt-
ir, Gissur Sigurðsson, Gunnlaugur A. Jónsson, Ólafur Geirsson, Sigurður Sverrisson.
Hönnun: Gufljón H. Pálsson, Hilmar Karisson.
Ljósmyndir: Ámi Páll Jóhannsson, Bjamlerfur Bjamlelfsson, Hörflur Vilhjálmsson, Ragnar Th. Sigurfls-
son, Sveinn Þormóðsson.
Skrifstofustjóri: ólafur Eyjólfsson. Gjaldkeri: Práinn Þorieifsson. Sökistjóri: Ingvar Svoinsson. Dretfing-
arstjóri: Már E.M. Halldórsson.
Ritstjórn Síflumúla 12. Afgreiflsla, áskrtftadeild, auglýsingar og skrifstofur Þverholti 11.
Aflalslmi blaösins er 27022 (10 línur).
Setning og umbrot: Dagblaðifl hf., Síðumúla 12. Mynda- og plötugerð: Hilmir hf., Sfflumúla 12. Prentun:
Árvakur hf., Sketfunni 10.
Áskriftarverð á mónufli kr. 4000. Verð í lausasölu kr. 200 eintakifl.
Samsæri gegn almenningi
Bankarnir hafa sameinazt allir sem
einn um að draga úr þjónustu við
almenning. Þeir loka öllum afgreiðslum
sínum klukkan fjögur alla daga nema
fimmtudaga, þegar haft er opið milli
klukkan fimm og sex.
Þetta er .stórfelld breyting. Áður
voru mörg útibúin opin til klukkan sex. Raunar er
ekki langt síðan unnt var að komast í bankaútibú til
klukkan hálfsjö alla virka daga. í þá daga stóðu
bankarnir sig vel.
Verzlunarbankinn var þá svo stoltur af þjónustu
sinni, að hann auglýsti grimmt að jafnan væri einhver
afgreiðsla bankans opin frá klukkan tíu að morgni til
hálfsjö að kvöldi. Þetta stolt hefur bankinn nú étið
ofan í sig.
Þjónusta er almenningi mikilvæg á tímabilinu frá
khikkan fjögur til sjö. Þá eru flestir á leið úr vinnu og
hafa aðstöðu til að sinna erindum sínum. Enda er
þetta annasamasti verzlunartími dagsins.
Almenningur hefur ekki góða aðstöðu til að not-
færa sér bankaþjónustu fyrir klukkan fjögur. Margir
eru bundnir í vinnu sinni og geta ekki brugðið sér frá
eftir þörfum. Einnig gerir eðli margra starfa slikar frá-
tafir erfiðar.
Flestir fá laun sín greidd í ávísunum og þurfa að
leggja leið sína i banka. Þeir, sem fá útborgað á föstu-
dögum, hafa tæpast efni á að bíða til næsta fimmtu-
dags til að skipta ávísun í peninga.
Síðan yfirfærist vandinn að hluta til yfir á atvinnu-
reksturinn. Þar mun ráðamönnum reynast erfitt að
standa gegn því, að starfsmenn komist í banka á vinnu-
tíma. Auðvitað leiðir þetta til aukins loss á vinnu-
brögðum.
Bankarnir baka almenningi og atvinnulífi þessi
vandræði til þess að draga úr launagreiðslum sínum.
Það er ekki haldbær afsökun, því að þeir gætu náð
sama markmiði með öðrum skipulagsbreytingum.
Til dæmis mætti stytta afgreiðslutíma hvers útibús
án þess að stytta þann hluta hans, sem var eftir
klukkan fjögur. Slík breyting hefði komið mun síður
við almenning en hin samræmda aðgerð.
Það hefði verið sök sér, ef einhverjir bankar, sem
lítinn áhuga hafa á viðskiptum við almenning, hefðu
lokað dyrum sínum, en aðrir bankar, sem þjónusta
vilja fólk, hefðu haldið óbreyttum afgreiðslutíma.
En þetta eru samantekin ráð allra bankanna. Þetta
er „samsæri gegn almenningi”, svo að notað sé orða-
val bandarískra laga gegn einokun og hringamyndun.
Ef slíkt samsæri gegn almenningi hefði verið framið
í Bandaríkjunum, sætu bankastjórar á bak við lás og
slá. En við búum á íslandi, án laga gegn einokun og
hringamyndun. Þess vegna fá bankastjórarnir að
ganga lausir.
Raunar er athyglisvert, að tiltölulega vægt
frumvarp til laga um verzlunarhætti, einokun og
hringamyndun hefur verið að velkjast um alþingi allt
frá dögum viðreisnarstjórnar án þess að ná fram að
ganga.
Þess vegna mega bankarnir ofsækja almenning
með þeim hætti, sem hér hefur verið fjallað um. En
það, sem er lagalega heimilt, þarf ekki að vera
siðferðilega heimilt.
Bankarnir eru brotlegir frá siðferðilegu sjónarmiði.
Full ástæða er til að fordæma harðlega hinn snögga
samdrátt í þjónustu þeirra. Stytting afgreiðslutímans
er fjandsamleg almenningi. Hún er samsæri gegn
almenningi.
Horfur á hungurs-
neyð í suðurhluta
Af ríku vegna þurrka
Mikil hætta er nú á því að
hungursneyð verði í þeim ríkjum i
suðurhluta Afríku sem stjórnað er af
svörtum mönnum. Eftir fjögurra ára
uppskerubrest er ástandið orðið mjög
alvarlegt. Flytja verður matvæli frá
Suður-Afríku til Zambíu og hefur
Kenneth Kaunda forseti landsins
verið mjög gagnrýndur fyrir. En
hann á í raun einskis annars úrkosti.
Jámbrautin sem lögð var með aðstoð
Kínverja og liggur til Tanzaniu er
mjög illa starfhæf. Er það að sögn
einkum vegna skorts á varahlutum.
Zambíumönnum verður einnig lítið
gagn af járnbrautarlínu sem liggur til
strandar i Angólá þar sem um hana er
stöðugt barizt. Eigast þar við her-
menn stjórnar landsins og skæruliðar
enda er járnbrautarlínan talin
hernaðarlega mikilvæg.
í viðtali við brezkfædda konu sem
búið hefur í mörg ár í Botswana og
Zambíu, segir hún að Botswana
Zambía, Zimbabwe/Ródesia, hlutar
Suður-Afríku, Tanzania, Angóla og
Mosambik eigi yfir höfði sér mikla
hungursneyð á næstu mánuðum.
Ástæðan er sú að í þessum heims-
hluta hefur nánast ekki komið dropi
úr lofti í fjögur ár.
Stjórnmálaástandið á þessum
slóðum mun heldur ekki bæta úr.
Löngum hefur það reynzt svo að
erfitt er að yrkja jörðina þegar strið
geisar. Það er ekki aðeins í
Zimbabwe/Ródesíu, sem skæruliðar
berjast við stjómarher, þó svo draga
mætti þá ályktun af fréttum. í
viðtalinu sem birtist i danska blaðinu
Information segir konan að margoft
séu gerðar árásir inn í Zambiu,

Botswana og Mosambik frá
Ródesíu/Zimbabwe og Suður-
Afríku. Sjálf segist hún hafa lent i
loftárás við heimili sitt sem er í þorpi
sem heitir Mochude og er aðeins þrjá-
tíu kílómetra frá landamærum
Botswana og Suður-Afríku.
Margir hvítir bændur í
Ródesiu/Zimbabwc flytja frá býlum
sínum, og þar með er ekki ræktað og
uppskorið.
Ekki er vitað til þess að neinir
svartir íbúar þar hafi tekið til við
ræktunina þar sem hvitir hafa farið á
brott. Svartir eru flestir í þeim bæj-
um og búðum sem stjórnin í Salis-
bury hefur safnað þeim saman í til að
betur sé hægt að vemda þá fyrir
skæruliðum þeirra Nkomos og
Mugabes. Talið er að um það bil eilt
þúsund hvítir íbúar yfirgefi
Ródesíu/Zimbabwe á mánuði
hverjum.
í viðtalinu við konuna, sem búið
hefur í þessum heimshluta i marga
áratugi, kemur fram að þeir mann-
flutningar sem framkvæmdir hafa
verið á mörgum svörtum íbúum hafi
haft mjög slæm áhrif. Fólk hafi verið
rifið brott frá sinu landi, menning
þess eyðilögð og það neytt tilaðlifa
við venjur og lifsform sem eru því
algjörlega framandi.
Þctta gildir cinnig um hið
svokallaða lýðræði sem talað er um
að innleiða eigi i Afríku. Samkvæmt
því gilda allt aðrar reglur en
svertingjar í Afríku þekkja. Þess
vegna vill svo verða að kosningar
verði í raun langt frá því sem talið er
lýðræðislegt miðað við vestrænan
hugsunarhátt.
Talið er af mörgum að ástæða sé
til bjartsýni um Ródesíuviðræðurnar
í London. Þar megi að lokum ná
fram lausn sem allir aðilar geti sætt
sig við. Að visu verði þá að sjá svo
um að hörðustu fulltrúar hvíta
minnihlutans i Ródesíu séu ekki á
samningafundum. Ef nokkurt sam-
komulag eigi að nást verði Ian Smith
fyrrverandi forsætisráðherra_ að
hverfa úr samninganefnd Muzorewa
biskups. Ekki sé það vegna hans
sjálfs heldur þeirrar stefnu sem hann
er fulltrúi fyrir. Öðruvísi muni
skæruliðar Nkomos og Mugabes
aldrei semja.