Dagblaðið - 30.01.1980, Blaðsíða 2

2
r
Örorkumat:
Er einkum byggt á
heilsufarsástandi
— en tekið er tillit til félagslegra aðstæðna
Hr. rilstjóri.
í blaði yðar, þann 23. þ.ni., birlist
grein skrifuð af Pjelru Ingólfsdóttur
undir fyrirsögninni ,,Opið bréf til
Jafnréttisráðs”. Þar sem vitnað er i
samtal þessarar konu við mig, sem
tryggingalatkni, óska ég eftir að þér
birtið cftirfarandi til lciðréttingar á
þeim misskilningi sem fram kemtir i
áðurnefndri grein:
Þegar örorkumat er gert er það
ýniist að viðkomandi mætir til
viðtals, með eða án læknisvottorðs
l'rá hcimilisla’kni eða sérfræðingi
<em hefur haft með viðkomandi að
gei.i. I>á er oft aflað frekari
upplysinga l'rá sjúkrahúsum hal'i
viðkomandi nýlega dvalið þar. Enn-
fremur er aflað upplýsinga um lclags-
legar aðstæður, t.d. hvort
viðkomandi er giftur, sé i sambúð,
hali fyrir fjölskyldu að sjá, þurfi
heimilishjálp og hverjar tekjur
viðkomandi hal’i eða maki hans.
Örorkumat, sem er mat á skcrðingu á
slarfsgetu, byggist þannig fyrst og
fremst á heilsularsástandi
viðkomanda, cn tekið er tillit til
félagslegra aðstæðna, ýmist til
lækkunar eða hækkunar örorkustigs.
Örorkustigin eru fjögur. I>eir sem
cru metnir undir 50% geta ckki sótt
um örorkustyrk. Þegar örorka cr
nictin 50% cða 65% gelur
viðkomandi sótt um styrk en hann er
síðan úrskurðaður af Lífeyris-
deildinni, samkvæmt reglum sem
Tryggingaráð selur. Örorkuslyrkur
er hcimildarákvæði. Hafi örorka
vcrið metin yfir 75% fær viðkomandi
örorkulífeyri og getur jafnframt sótl
um svokallaða tekjutryggingu en
hana fá þcir sem engar aðrar (ekjur
hal'a en örorkulifeyri eða þá ntjög
litlar.
Þcgar það orkar tvímælis, læknis-
fræðilega séð, hvort meta eigi örorkti
65% eða yfir 75%, er af eðlilegum á-
stæðum, sem allir ættu að gela sætt
sig við, tekið tillit til félagslegra
aðslæðna. Yfirleitt ergift kona betur
sett félagslega en einstæð kona eða
einstæð móðir sent er eina fyrirvinna
heimilisins. Nefna má sent dæmi að
tvær konur sent læknisfræðilega séð
cru 65% öryrkjar: önnur er gift og
Itefur góðar félagslegar aðstæður og
gelur sinnt itnt létt heimilisstörf,
þ.e.a.s. þarf kannski að fá
heintilishjálp cinu sinni eða tvisvar í
viku, hin konan er aftur á nióti
einstæðingur og getur ekki sinnt
frantfærsluvinnu en hugsar unt sjáll'a
sig heinta. Samkvæmt þeirri
meginreglu sent unnið er eftir hér i
Tryggingastofnun rikisins ntundi sú
l'yrri vera nietin 65% öryrki en hin að
sjálfsögðu nteira cn 75%. Ég held nú
að flestir geti sætt sig við þessa
tilhögun og ekki sist Jafnréttisráð.
Sé aftur á móti heilsufar þcssara
kvenna svo slæmt að þær séu báðar
frá læknisfræðilegu sjónarntiði
algjörir öryrkjar er örorkumatið
auðvitað i samræmi við það og báðar
ntetnar yfir 75% öryrkjar án lillits til
hjúskaparstéttar.
Þannig væri kvæntur karlmaður
metinn 65% öryrki ef maki hans
væri útivinnandi en hann gæti annast
heintilishald að verulegu leyti. Á
santa háll mundi einstæður karl-
maður vera metinn til meira en 75%
örorku þó hann gæti hugsað um
sjálfan sig heima fyrir ef Itann gæti
ekki stundað vinnu á almennum
vinnuntarkaði.
Það er algjörlega rang' hjá Pjctru
Ingólfsdóttur að hún Ital'i ekki verið
mclin meiri öryrki ut 65% af þvi að
hún er gift. Það cr ennfrcmur fráleitt
að halda þvi l'ram að ég liati sagt að
cngin gift kona sé metin rneira en
75% öryrki. Þessu lil stuðnings leyfi
ég mér að birta eftirfarandi tölur sern
tinnar voru í nóvember 1979:
Giftar konur metnar yfir 75%, 627 — kvæntir karlar 536.
Ógiftar konur metnar yfir 75%, 798 — ókvæntir karlar 846.
Giftar konur metnar yfir 65%, 1056 —kvæntir karlar 602
Ógiftar konur metnar yfir 65%, 267 -— ókvæntir karlar 323.
Þessar tölur tala sínu máli.
Þar sem Pjetra Ingólfsdóttir hefur
sjálf lýst því yfir að hún hafi verið
metin 65% öryrki viröist það henni
ekki á móti skapi að það sé rætt
opinberlega. Þegar örorkumat
hennar fór fram í fyrr^- skiptið,
þ.e.a.s. i janúar 1978, vár stuðst við
læknisvottorð frá sérfræðingi í
hjartasjúkdómum og taldi hann að
Pjetra 'gæti sinnt heimilisstörfum að
hluta. Þegar endurmat fór fram
ári síðar, eða í janúar 1979, kom
Pjetra sjálf til viðtals með læknisvott’
orð frá heimilislækni sínum. Pjetra
Raddir
lesenda
DAGBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 30. JANÚAR 1980.
Nokkur hjálpartæki þeirra er búa við örorku.
gaf þá sjálf þær upplýsingar að hún
sinnti um heimilishald fyrir sig og úti-
vinnandi mann sinn. örorkumat
hennar var því í engu frábrugðið
þeirri tilhögun sem viðhöfð er við
gerð örorkumats.
Eftir að seinna örorkumatið fór
fram hefur ekki verið óskað eftir
endurmati og ekkert læknisvottorð
borist Tryggingastofnun ríkisins um
heilsufarsástand Pjetru en að sjálf-
sögðu er alltaf opin leið til þess að
óska eftir endurskoðun á gildandi
mati.
Núgildandi lög um örorkumat
voru sett árið 1971 en eru efnislega
nær eins og þegar þau voru fyrst sett
árið 1946. Síðasta reglugerð um út-
hlutun örorkustyrkja var sett árið
1974. Öll þjóðfélagsgerðin hefur
breyst mikið á síðustu áratugum,
einkum hvað varðar verkaskiptingu
karla og kvenna. Það kann því vel að
vera að löggjöfin þurfi endur-
skoðunar við og þess má geta að
nefnd sem á að endurskoða lög um
almannatryggingar, situr nú að
störfum á vegum Heilbrigðis- og
tryggingaráöuneytisins. Ég er þeirrar
skoðunar að mikilvægt sé að sú
nefnd hraði störfum sem mest svo að
lög og reglur verði i meira samræmi
við þarfir þess þjóðfélags sem við
lifum i.
Með þökk fyrir birtinguna,
Jón Guögeirsson,
tryggingalæknir.
Hr. ritstjóri:
Vinsamlegast birtið eftirfarandi í
framhaldi af svari Jóns Guðgeirs-
sonar tryggingalæknis við skrifum
frú Pjetru Ingólfsdóttur:
Varðandi örorkumöt sem unnin
eru af læknum Tryggingastofnunar
rikisins skal það tekið fram að þau
eru gerð í fullu samráði við mig og í
samræmi við gildandi lög og þær
venjur sem fylgt hefur verið i
stofnuninni. Þessi háttur hefur að
sjálfsögðu verið viðhafður um
örorkumöt vegna sjúkdóms frú
Pjetru Ingólfsdóttur.
Virðingarfyllst,
Björn Önundarson,
tryggingayfirlæknir.
Bamaheimili
Moöir hringdi:
Mér finnst anzi hart að aðeins
cinstæðir foreldrar og námsmcnn
skuli fá inni á dagheimilum fyrir börn
sín. Nýir þjóðfélagshæltir á íslandi
og einkum þó það atriði að Ísland er
orðið táglaunaland gera það að
verkum að í flestum tilfellum þurfa
báðir foreldrar að vinna úti til að fá
cnda til að ná saman.
Það er því skylda þjóðfélagsins að
sjá þessum foreldrum fyrir dag-
heimilum fyrir börnin. Hér duga
engir fordómar. Staðreyndin er sú að
svona er kontið i þjóðfélaginu og við
því verður að bregðast. Sú spurning’
hvort heppilegra sé að ntæðurnar ali
börnin sjálfar upp er einfaldlega ekki
lil untræðu.
Ég er námsntaður og fyrst þegar
ég þurfti að setja dóttur ntina á
barnaheimili var ég nteð samvizkubit
út af þvi. Ég hef það ekki lengur þvi
ég er sannfærð unt að dóttir ntín
hefur haft ntjög gott af þvi að vera
nokkra tima á degi hverjum á barna-
heimilinu.
Það er ntjög vel hugsað unt
börnin, a.m.k. á þessti heintili sent ég
þekki til, og þeim er kennt ntargt
,,Ég held aö börnin hafi gott af því
aö umgangast jafnaldra sina,” segir
bréfritari.
eru nauðsynleg
mjög skynsamlegt og nytsantlegt. Ég
held líka að börnin hafi gott af þvi
að umgangast jafnaldra sina i stað
þess að Itanga i pilsfaldinum á
ntóður sinni.
Hitt er svo alveg rétt að börnin
ntega ekki vera ol' lengi á barna-
heintilinu. Foreldrarnir verða að
sjálfsögðu að gefa sér tínia fyrir þau
hluta dagsins. Þeir hafa eftir sem
áður stóru uppeldishlutverki að
gegna. Það er ekki verið að taka það
af þeim, heldur er aðeins verið að
koma til móts við það ástand, sem
gerir vinnu beggja foreldra utan
heimilis nauðsynlega.
Barnaheimili eru nauðsynleg og
svonefndar dagmömmur geta ekki
komið í þeirra stað.
Svíar og Danir teknir
um of til fyrirmyndar
3800-5243, 18 ára, skrifar:
Ég ætla að laka undir grcin sem
birtist í blaðinu þann 12.01. þar sem
skrifað var um hinar ýmsti barna-
bækur sent kontnar væru á ntark-
aðinn og þar á ég við bækur sent
nefnast svo góðum orðunt sem
,,Sjáðu sæta naflann ntinn” og „Víst
geta börn sofið”. Hvað verður börn-
um boðið upp á næst? Hér er ekkert
kerlingahneyksli á fcrðinni, það
hlýtur að vera komið nóg. Það
virðast engin lakntörk fyrir því hvað
Svíar og Danir eru teknir mikið til
fyrirntyndar hjá sumiim íslending-
um. Og þetta eru þjóðir (og þá sér-
staklega Danir) sem eru á góðrí leið
með að úrkynjast.
Þessar áðurnefndu bækur hafa
ekkerl gott að innræta börnunt, siður
en svo. Börn eru börn, og það er ekki
hægt að breyta börnum i fullorðið
lólk fyrr en þroski þcirra leyfir.
Og hvað er svo orðið af göntlti
góðu ævintýrunum sem ntaðtir las
svo mikið hér áðttr fyrr, eins og
Ævintýri Æskunnar og Grintmsævin-
týri o.fl.? Þetta voru bækur sem
maður hafði gaman af en voru ekki
til að seðja „lostann” eins og áður-
nefndar bækur. Nú er bara keppzt
við að troða i sem yngst börn kyn-
l'ræðslu (sem yngst). Það væri nær að
lesa fyrir börnin úr ævintýrabókum,
það vilja þau sjálf, en ekki vera sífelll
að troða inn í þau raunveruleikabók-
tim, þau hafa raunveruleikann i skól-
anum og i daglegu lífi. Svo cru líka til
góðar bækur sem þurfa ekki endilega
að vera ævintýrabækur og þá á ég við
bækur eftir góða islenzka höfunda
eins og ef mér leyfist að nefna Stefán
.lónsson þar á ntilli. Bækurnar lians,
eins og t.d. Hjaltabækurnar, voru
geysivinsælar og hafa þær ekki ann-
að en góðan boðskap cnda eru þetta
með beztu íslenzku barnabókum sem
kontið hafa út.
Stundin okkar
aldrei betri
en einmitt nú
Mæðgur skrifa:
Við álítum að Stundin okkar sé nú
betri en oflast áður. Bryndis Schram
stjórnandi þáttarins kemur okkur
öllum til að hugsa.
Á okkar heimili horfir öll fjöl-
skyldan á þátlinn, allt frá Iveggja ára
til hálfsextugs. Þetta ér eini
þátturinn i sjónvarpinu sem öll
fjölskyldan horfir á saman.
Untræðan um að Stundin okkar
sé orðin að pabbaþætti finnst okkur
ekki heilbrigð. Það er ekki við þvi að
búast að konur nái árangri i jafn-
réttisbaráltunni á nteðan þær niða
hver aðra niður. Aldrei hefur það
heldur þótt saka að hafa fallegt fyrir
augunum.
Alhugasemd DB: Fjölmörg bréf
sama efnis hafa borizt blaðinu og er
útilokað að birta þau öll.

Vi