Dagblaðið - 13.05.1981, Blaðsíða 11

DAGBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 13. MAl 1981.
Biskuparnir Sven lngebrand (til vinstn) og ttertu Uartner.
Sænskir biskupar deila:
Afstaöan til
kvenpresta
kann að valda
klofningi
Deilur eru nú risnar innan sænsku
kirkjunnar um, hvort þjóðkirkju-
skipulagið sé heppilegt fyrir viðgang
kristninnar í landinu. Bertil GSrtner,
biskup í Gautaborg, hefur verið tals-
maður þess að algjörlega verði skilið
á milli ríkis og kirkju. Hefur hann
ítrekað látið þessa skoðun sína í ljós
uppásíðkastið.
Þessi afstaða Gártners hefur mætt
harðri andstöðu ýmissa kirkjunnar
manna í Sviþjóð. í leiðara sænska
kirkjuritsins ræðst Sven Ingebrand,
biskup í Karlstad, á Gártner, starfs-
bróður sinn, fyrir þessa afstöðu hans.
Ingebrand biskup segir meðal ann-
ars að málflutningur GSrtners hafi
orðið til þess að auka á sundrung inn-
an sænsku kirkjunnar. „Hvað er það
eiginlega sem frelsa á kirkjuna frá?”
spyr Ingebrand biskup.
Gártner biskup hefur einnig látið í
ljós þann vilja sinn að stofna frí-
kirkju og hafa ýmsir sett þá afstöðu
hans í samband viö andstöðu hans
gegn kvenprestum.
„Með því móti yrðu klofningsöflin
innan sænsku kirkjunnar að sérstakri
stofnun,” segir Ingebrand og lætur í
Ijós efa um að slíkt mundi reynast
heppilegt fyrir útbreiðslu fagnaðarer-
indisins í landinu.
Yorkshire-lögreglan
er harölega gagnrýnd
— Hún þykir hafa verið ákaf lega svifasein við að upplýsa
Yorkshire-morðmálin
Lögreglan í West-Yorkshire veröur
nú að sætta sig við harða gagnrýni
vegna þess að hún náði ekki York-
shire-morðingjanum svonefnda,
Peter Suthcliffe, fyrr. Hann hefur
verið í sambandi við lögregluna allt
að tíu sinnum á síðastliðnum árum.
Lögreglan fékk einnig ábendingu
frá vini hans, Trevor Birdsall, sem
grunaði hann og gaf fyrst lögreglunni
upplýsingar með nafnlausu bréfi.
Þegar ekkert gerðist sneri hann sér
sjálfur til lögreglunnar og skýrði frá
grunsemdum sínum. Þessar upplýs-
ingar hans lentu i þeim aragrúa af
upplýsingum er barst stöðugt til lög-
reglunnar.
Lögreglan grunaði ekki Suthcliffe.
Vinur hans tók rithandarsýnishorn af
bréfi er átti að hafa borizt frá morð-
„Ég reyndi að slá á léttari strengi
til aö brjóta ísinn,” sagði hann, sneri
mér að eiginkonu hans og sagði eitt-
hvað á þá leið að hér væri nú tæki-
færi til aö losna við eiginmanninn
fyrir fullt og allt. Ég átti von á
brosi,” sagði hann, „en hvorugt
sýndi nokkur svipbrigði. Horfðu
bara köld ogþögul á mig.” Lögreglu-
þjónninn yfirheyrði Suthcliffe í
lengri tíma og var sannfærður um er
þeirri yfirheyrslu var lokið að hér
væri á ferð maðurinn sem leitað
hafði verið, einn kaldrifjaðasti morð-
ingi Bretlandseyja.
Mynd er lögreglan lét gera af
Yorkshire-morðlngjanum eftir lýs-
ingu þeirra er sluppu lifandi úr klóm
hans.
Mynd er dagblaðið News of the
World lét gera af „The Yorkshire-
Ripper” elns og hann er nefndur i
daglegu tali i Bretlandi.
Peter Suthcliffe.
■
ingjanum og hlustaði á upptöku af
rödd morðingjans. Þar með var hann
sannfærður um að hann grunaði
einnig rangan mann.
Lögregluþjónninn sem komst að
því að Suthcliffe hlyti að vera fjðlda-
morðinginn hefur látið hafa það eftir
sér við dagblöð að honum hefði ekki
líkað illa heimsóknin til Suthcliffes.
Hann fór til að yfirheyra hann um
það hvers vegna bifreið hans hefði 46
sinnum verið skráð I „Hóruhverf-
inu”. Eiginkona hans, Sonja, var
einnig viðstödd.
Bolli Héðinsson
öllu, nema þvi aðeins að landið allt sé
gert að einu kjördæmi.
Einmenningskjördœmi
krefjast f yrirgreiðslu-
starfsemi
Hugmyndin um einmenningskjör-
dæmi hefur enn skotið upp kollinum
og hefur stærsti stjórnmálaflokkur
þjóðarinnar nú gert kröfuna um ein-
menningskjördæmi að sinni. Krafan
um einmenningskjördæmi er skref
afturábak, skref sem kallar á miklu
fleiri galla heldur en kosti.
í einmenningskjördæmum er þing-
mönnum raunverulega stillt upp við
vegg. Þeim er uppálagt að standa sig í
fyrirgreiðslupólitikinni fyrir „sitt”
kjördæmi, ella þyki mönnum hald-
lítið aö kjósa þá í næstu kosningum.
Og ekki getur eitt einmenningskjör-
dæmi sætt sig við lakari vegi eða
færri brýr heldur en næsta kjördæmi
við hliðina. I „lífsgæðakapphlaupi”
þessu, sem kjördæmin gætu átt í, er
hætt við að kastað verði fyrir róða
öllu því er nefnast hagsmunir þjóðar-
heildarinnar, a.m.k. hvað varðar
arðsemi einstakra framkvæmda.
Arðsemi framkvæmda og hagsmunir
allrar þjóðarinnar munu ekki standa
þingmönnum ljóslifandi fyrir hug-
skotssjónum fyrr en þingmönnum
lærist að lita á landið allt sem „sitt”
kjördæmi.
Skemmst er að minnast blessaðs
Þórshafnartogarans þegar allir þing-
menn kjördæmisins beittu sér fyrir
kaupunum, „sínum” kjósendum til
hagsbóta. En að engum þeirra hvarfl-
aði að spyrja hverjir væru hagsmunr
þjóðarheildarinnar við þessi togara-
kaup.
Ekki þarf með breytingunni yfír í
eitt kjördæmi að óttast að byggða-
stefnan sé fyrir bí. Velflestir munu
sammála um að marka þurfi og halda
útí hnitmiðaðri og öflugri byggða-
stefnu, auk þess sem þingmenn
myndu vafalaust eftír sem áður ein-
beita sér að ákveðnum landshlutum
til að afla þar atkvæða og þar með
jafnvel glepjast til að láta á stundum
þjóðarhag víkja fyrir hagsmunum
einstakra landsvæða. En a.m.k. væri
ekki lengur hægt að stilla þingmönn-
um upp við vegg, sem hæg eru heima-
tökin í einmenningskjördæmum.
Mætti í því sambandi minna á að
þó svo að Island allt yrði eitt kjör-
dæmi þá eru landsmenn ekki fleiri en
svo að fjöldinn jafnast á viö eitt eða
tvö einmenningskjördæmi í Þýska-
landi eða Bretlandi. Svo allténd hefði
einstaklingurinn hér i raun sextiu
þingmenn að leita til með sin sérmál
er fyrirgreiðslu þyrftu með.
Hugmyndin um landið allt sem eitt
kjördæmi er síður en svo ný af nál-
inni. Hefur hugmyndin yfirleitt skot-
iö upp kollinum þegar rætt hefur
verið um breytta kjördæmaskipan en
ekki hlotið hljómgrunn hingað tíl.
Svo enn er ástæða til að hvetja menn
tíl aö gefá henni gaum.
Sextfu þingmenn
hámark
Ekki er að furða að sú eina lausn
sem þingmönnum virðist vera í sjón-
máli, þegar rætt er um jöfnun at-
kvæðavægis, sé sú að þingmönnum
verði fjölgað frá því sem nú er. Þing-
menn leggja ekki í að „taka” þing-
menn frá hinum fámennari kjör-
dæmum. Auðvitað hlýtur slikt til-
finningamál að valda úlfúð í fámenn-
ari kjördæmum, en alþingismenn eru
nú einu sinni kosnir til að takast á viö
vandann en ekki tíl að sneiða hjá
honum. En með því að fjölga þing-
mönnum komast þingmenn í reynd
hjá því að takast á við það vandamál
sem atkvæðamisvægi skapar. Eða
álíta menn nokkra nauðsyn bera til
að fjölga þingmönnum? Ekki er að
efa að betri nýtíng yrði á tíma þing-
manna ef þeir settust saman í eina
deild í stað þess að afgreiða mál á
sama veg á tveimur stöðum. Enda er
deildaskipting Alþingis arfur frá því
að tíl voru konungkjörnir þingmenn
sem gátu vegna deildaskiptingarinnar
stöðvað lagafrumvörp, væru þau í
andstöðu við skoðanir Danakon-
ungs. En alþingismenn gætu þó mun
betur starfað að því sem þeir eru
kjörnir tíl, þ.e. tíl íöggjafar, ef þeir
hættu að vasast i framkvæmdavald-
inu og sneru sér þess I staö að því að
vinnaað löggjöf.
Enginn virðist nú vera þingmaður
meö þingmönnum nema hann hafi
a.m.k. þrjá til fjóra launaða bitíinga
að auki til að státa af. Eða þvi skyldu
öll bankaráð, alls kyns ráð, nefndir
og stjórnir vera full af þingmönnum?
Sannleikurinn er sá að þingmennirnir
allir eru að leika litla ráðherra. Hver
og einn þingmaður vill fá aö ráðskast
með fé og ákvarðanir umfram það
sem löggjafarskylda hans leggur
honum á herðar. Þingmenn hafa
einfaldlega ekki áhuga á að semja
lög, fara yfir lagafrumvörp og
mynda heildstæð og sjálfum sér sam-
kvæm lagakerfi. Þeir vilja allir fá að
skammta. Enda er ekki að furða að
þeir vilji fleiri menn á þing þegar svo
mikið er aö gera við að sinna bitling-
unum.
Afskrœming
stjórnkerfisins
Hræddur er ég um að Montesquieu
þætti núverandí ástand í stjórnsýslu
íslendinga vera heldur léleg útfærsla
á hugmyndum þeim sem frá honum
eru komnar um þrískiptingu ríkis-
valdsins í löggjafarvald, dómsvald og
framkvæmdavald. En hér á landi
virðist sem svo að löggjafarvaldið
keppi af öllum mætti við að ná til sín
sem stærstum skerf framkvæmda-
valdsins.
Umræðan um breytta kjördæma-
skipan fer enn ekki fram á „alþingi
götunnar”, þ.e. manna á meðal né
með virkri þátttöku alls þorra al-
mennings. Hér skortír líka frum-
kvæði hins opinbera sem enn hefur
ekki birt neinar tillögur eða greinar-
gerðir í kjördæmamálinu. Þegar
fjallað er um stórvægilegt mál, á
borð við breytta kjördæmaskipan og
kosningafyrirkomulag, hlýtur ein
forsenda þess að lýðræðisleg ákvörð-
un verði tekin að vera sú að opinber
umræða um tillögur til breytinga hafi
átt sér stað. Brýnt er hins vegar að
breytingar verði afráðnar fyrir næstu
alþingiskosningar og verði þær
jafnvel ekki fyrr en 1983, þá er ekki
seinna vænna en umræður um kjör-
dæmamálið hefjist af fullri alvöru.
Bolli Héðinsson.
^ „í einmenningskjördæmum er þingmönn-
um raunverulega stíllt upp viö vegg. Þeim
er uppálagt að standa sig í fyrirgreiöslupólitík-
inni fyrir „sitt” kjördæmi, ella þyki mönnum
haldlítíð að kjósa þá í næstu kosningum.”