Dagblaðið - 27.07.1981, Qupperneq 13

DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR 27. JULI 1981.
greidda raforkan til að gera
fiskiðjuna hérlendis að raunverulegri
nútima stóriðju, í stað þess að fara
til erlendra aðila, væri öðruvísi
umhorfs í peningamálum lands og
þjóðar. Hvað er hægt að biðja um
meira en gnægð orku í orkuþverrandi
heimi og dýrmæt fiskimið í heimi þar
sem matar er vant — jú, tvennt,
skynsemi f stjórnun þessara auðæfa
oggott veður.
Kjallarinn
Burt með erlenda
stóriðju
Stóriðja er hagkvæmt rekstrar-
form og nauðsynlegt. En erlend stór-
iðja er fleinn inn ískrokkþjóðarinnar
og úr sárinu blæðir. Þennan flein
verður þjóðin að losa sig við. Hvað á
að gera við álver sem notar
niðurgreitt rafmagn og stelur í
þokkabót undan skatti? Til hvers að
fiytja inn hráefni til kísiljárn-
framleiðslu og senda síðan vöruna úr
landi aftur og gera ekkert annað en
að skaffa ódýrt rafmagn og vinnuafl?
Á meðan áratugaverkefni eru
óunnin i uppbyggingu stóriðju á
nútíma vísu í fiski, — veiðum,
ræktun og vinnslu í bestu
neytendapakkningar, er það hlálegt
að mest kapp sé lagt á að reisa álver
og málmbræðslur. Á meðan
harðduglegir einstaklingar þurfa
að paufa við að byggja upp stór-
virka ilrækt er fé ausið i stórum stíl í
nýjar og stærri virkjanir sem eiga að
sjá erlendri stóriðju fyrir rafmagni.
Með afhjúpun á svindli Alusuisse
og vonandi efnismeiri umræðu um
íslenska stóriðju úr íslenskum hrá-
efnum er víst að kórinn sem kyrjar
orðin burt með erlenda stóriðju
stækkar.
Albert Einarsson,
kennari.
STEINGRIMUR
Kjallarinn
OG KERFIÐ
samkvæmt upplýsingum forsvars-
manna flugmálastjórnar kr. 58.000.
Framkvæmdafjárveiting var þvi
1.715 þús. sem varið skyldi til eftir-
farandi framkvæmda:
a) Girðing 50.000.-
b) öryggissvæði 120.000,-
c) Yfirlag fiugbrauta 225.000,-
d) Vörubifreið 450.000,-
c) Flugbrautarljós 300.000.-
0 Malbikun flugbrautar 570.000.-
Samtals 1.715.000,-
Kerfið segir til sín
Allar þessar framkvæmdir og fjár-
veitingar voru ákveðnar í fullu sam-
ráði við forsvarsmenn fiugmála-
stjórnar og af þeim talið að ættu að
standast.
Það er síðan snemma sumars, sem
það fer að kvisast, að búið sé að fella
niður malbikunarframkvæmdir á
ísafjarðarflugvelli og þegar gengið er
á samgönguráðherra, sem jafnframt
er þingmaður kjördæmisins, upplýsir
hann, að þeir hinir sömu embættis-
menn fiugmálastjórnar, sem lögðu
blessun sina yfir framkvæmdir og
fjárveitingar í desember sl., hafi upp-
Karvel Pálmason
lýst, að engin fjárveiting sé fyrir
hendi til malbikunar vallarins, þar
sem skuld vegna framkvæmda frá
fyrra ári hafi verið langtum meirien
þeir hinir sömu gáfu fjárveitinga-
nefnd upp við afgreiðslu fjárlaga. Á
þetta virðist samgönguráðherra hafa
fallist, og þannig lagst undir handar-
jaðar embættismanna og kerfisins.
Þannig gerðist það í þessu tilviki, að
embættismenn í kerfinu tóku fjár-
veitingavaldið úr höndum þing-
manna og Alþingis í eigin hendur, og
það látið gott heita af ráðherra
samgöngumála, sem hefði þó átt að
vera kunnugt um þá brýnu nauðsyn,
sem á því er að koma malbiki á
norðurenda ísafjarðarfiugvallar.
Þessi lindkind samgönguráðherra
er ekki sist ámælisverð, þegar haft er
í huga, að sú aðstaða, sem nú er á
ísafirði til malbikunarframkvæmda,
verður varla fyrir hendi næstu árin,
þar sem malbikunarvélar þær, sem
þar eru nú, verða fluttar af svæðinu
nú á þessu sumri. Það gerir lindkind
ráðherra gagnvart kerfinu enn
ámælisverðari.
Ráðslagi sem þessu er vissulega full
ástæða til að mótmæla harðlega, og
hefur það verið gert í áheyrn ráð-
herra.
Fjárveitingavaldið var í þessu til-
felli búið í fullu samráði og sam-
kvæmt upplýsingum viðkomandi
embættismanna, sem áttu að stand-
ast, að ákveða bæði fjárveitingar og
framkvæmdir, og við það ber að
standa. Embættismenn i'kerfinu, sem
og aðrir, verða að standa reiknings-
skil gerða sinna. Það er krafa Vest-
firðinga að staðið sé við þau gefnu
fyrirheit og fjárveitingar, sem
ákveðnar hafa verið, en embættis-
menn ekki látnir ráðsmennskast með
fjárveitingar eða ráða fram-
kvæmdum.
Karvel Pálmason
alþingismaður.
Steingrimur á valdi kerfiskaila, segir greinarhöfundur.
-
Lengi hefur sá orðrómur loðað við
íslenska stjórnmálamenn, ekki síst þá
sem á toppinn komast og þá til ráð-
herradóms, að þeir ánetjuðust um of
embættismannakerfinu og yrðu
margir hverjir raunverulegir kerfis-
kallar.
Raunar hefur það verið ádeiluefni
á stjórnmálamenn hér á landi um
nokkuð langan tíma, að þeir hafi
eftirlátið embættismönnum valds-
svið, sem Alþingi einu ber að hafa.
Þessi ádeila er í mörgum tilvikum rétt
og á við rök að styðjast, og er það
umhugsunarefni fyrir stjórnmála-
menn, hvort ekki sé timi til kominn
að endurheimta aftur það vald, sem
Alþingi hefur á undangengnum árum
afsalaðsér.
Kerfishneigðin
Eitt dæmið af mörgum um kerfis-
hneigð sumra stjórnmálamanna er
linkind núverandi samgönguráð-
herra, Steingríms Hermannssonar,
varðandi framkvæmdir á ísafjarðar-
fiugvelli.Forsaga þess máls er sú, að
við afgreiðslu fjárlaga fyrir árið 1981
• var veitt til framkvæmda á ísa-
fjarðarfiugvelli fjárhæð , sem nam
kr. 1.773 þús. Frá þeirri upphæð
dregin skuld frá fyrra ári, sem nam
£ „Þessi ádeila er í mörgum tilvikum rétt
og á viö rök að styðjast, og er þá
umhugsunarefni fyrir stjórnmálamenn, hvort
ekki sé tími til kominn að endurheimta aftur
það vald, sem Alþingi hefur á undangengnum
árum afsalað sér.”
Kjallarinn
Sveinn Sæmundsson
1980 um Gkr. 13 milljarðar. í þessu
bréfi til Steingríms Hermannssonar
samgönguráðherra var gerð grein
fyrir rekstri Flugleiða 12 mánaða
tímabilið 1. nóvember 1980 til 31.
október 1981. Höfuðáhersla verði
lögð á að komast út úr þeim
taprekstri sem félagið hafi verið í
undanfarin tvö ár.
í greinargerðinni er ennfremur
sagt að samkvæmt skýrslu endur-
skoðenda sé eiginfjárstaða Flugleiða
jákvæð en greiðslufjárstaða félagsins
hins vegar mjög erfið. Þá var óskað
eftir viðræðum við ríkisstjórn fslands
um úrlausn þeirra mála, m.a. um
aðstoð ríkisins að breyta skammtíma-
skuldum í föst lán.
Óþarft er að rifja upp hér það
fjaðrafok sem varð í blöðum og fleiri
fjölmiðlum um málefni Flugleiða sl.
sumar og haust. Hins vegar er óhætt
að fullyrða að mörg óvarleg ummæli
sem féllu á Alþingi og víðar, og
sem send voru út af fulltrúum
erlendra fréttastofnana hér, ollu
félaginu miklu tjóni. Það er fljótlegra
að rífa niður en byggja upp. Því mun
það taka tíma og mikla vinnu að
leiðrétta margt af þeim hörmulegu
fullyrðingum sem þarna komu fram.
Sem að framan greinir náði skýrla
sú sem send var samgönguráðherra
hinn 8. september 1980 til 12 mánaða
tímabils sem endar 31. október 1981.
Hvort allar áætlanir standast er því
of snemmt að segja um. Hins vegar
eru hrakspár Geirs R. Andersen í
greininni frá 13. júlí sem betur fer
fjarri öllu sanni. Ef litið er á rekstrar-
reikning félagsins fyrir 1980 sést að
miðað við árið áður lækkaði
rekstrartap félagsins um 65,6% milli
áranna: Rekstrartekjur hækkuðu um
24,8% og var hér um verulegan bata
að ræða.
Flugleiöir, traust fólk
hjá góðu fólagi
Við starfsmenn Flugleiða treystun
því að félagið sé á réttri leið. Sé á leið
upp úr þeim öldudal, sem það ásamt
og með mörgum fieiri flugfélögum
lenti í á árunum 1978 og 1980.
Staðreynd er að ekkert félag
hagnaðist á N-Atlantshafsflugi á
þessum árum. Mörg töpuðu og tapa
enn stórfé. Um þessar mundir eru
fiutningar góðir á N-Atlantshafsleið
félagsins sem og öðrum áætlunar-
leiðum. Fargjöld eru hins vegar of lág
miðað við kostnað. Við skulum
einnig minnast þess að á þrem
sumarmánuðum ræðst raunverulega
tekjumyndun og fjárhagsstaða flug-
félaga í þessum heimshluta.
Félögunum er því nauðsyn á góðum
tekjum yfir háannatímann til þess að
geta þraukað hina mörgu mánuði
vetrarins.
Við skulum einnig minnast þess
að fiug á Islandi var byggt upp af
einstaklingum án beinna fjár-
framlaga úr hinum sameiginlega
sjóði landsmanna. Þær þrjár
milljónir dollara sem félagið fékk frá
hinu opinbera á yfirstandandi ári til
jiess að standa undir tapi á Atlants-
hafsleiðinni eru eins og fram hefur
komið hjá samgönguráðherra,
endurgreiðsla á þvi fé sem tapast
hefði ef þessi flugleið hefði verið lögð
niður. Rétt er einnig að muna að
vegna hindrana hins opinbera á réttri
verðlagningu innanlandsflugsins
tapaði félagið á sl. ári ámóta upphæð
og ríkissjóður greiddi fyrir hlutabréf í
Flugleiðum sl. vor.
Viðræður ráðherra sem fram fóru
í Reykjavík nýlega um málefni
Adantshafsflugsins voru jákvæðar.
Við treystum því að íslenska rikis-
stjórnin og ríkisstjórn Luxemborgar
sjái sér fært að veita Flugleiðum
sambærilega aðstoð fyrir tímabilið 1.
nóvember 1981 til 1. nóvember 1982.
Samkvæmt skýrslu þeirri sem
ráðgjafarfyrirtækið Aviation
Consulting gerði um Atlantshafsfiug
félagsins eru niðurstöður þær að bata
sé að vænta á þessari flugleið 1982 til
1983. Þrátt fyrir það munu Flugleiðir
eiga í vök að verjast. Félagið er lítil
eining og stendur þess vegna verr að
vígi en ýmis stór og miðlungsstór
félög sem keppt er við.
Hrakspám og órökstuddum
fullyrðingum í grein Geirs R. Ander-
sen læt ég ósvarað. Slíkar
staðhæfingar dæma sig sjálfar. Þau
skrif eru aðeins vatn á myllu þeirra
niðurrifsafla, sem reynt hafa að gera
félagið, stjórn, starfsfólk þess og
rekstur tortryggilegan á undan-
förnum mánuðum.
Breyttur
rekstrargrundvöllur
Með breyttri stefnu Bandaríkja-
stjórnar í flugmálum skapaðist það
öngþveiti í flugu yfir Atlantshaf, sem
flugfélög á þeirri leið hafa siðan liðið
fyrir. Um svipað leyti dró úr
ferðalögum Bandaríkjamanna til út-
landa, sumpart vegna veikrar stöðu
dollarans gagnvart gjaldmiðlum
Evrópulanda. Allt hafði þetta
skaðleg áhrif á Atlantshafsflug
Flugleiða og kom það harðar niður á
Flugleiðum en ýmsum öðrum
félögum vegna þess hve þessi þáttur
fiugsins var stór í rekstri félagsins.
Samdráttur í starfseminni var því
óumflýjanlegur. Jafnframt
minnkandi umsvifum á Norður-
Atlantshafinu var annarra verkefna
leitað og um þessar mundir annast
Flugleiðir flutninga í fjarlægum
heimshlutum, sem um leið tryggja
sérhæfðu starfsliði félagsins vinnu.
Timarnir eru breyttir: Eins og
Agnar Kofoed-Hansen flugmála-
stjóri komst að orði í ræðu fyrir
rúmlega ári: „Ævintýrið er liðið, það
kemur ekki aftur. Því verðum við að
leita annarra leiða og þær munum við
finna.”
Sveinn Sæmundsson.
Q „Tímarnir eru breyttir. Eins og Agnar
Kofoed-Hansen flugmálastjóri komst aö
orði í ræðu fyrir rúmlega ári: „Ævintýriö er
liðið, það kemur ekki aftur. Því verðum við að
leita annarra leiða og þær munum við
finna.”.”