Dagblaðið - 29.07.1981, Qupperneq 13

DAGBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 29. JÚLÍ 1981.
.......... 1 1
ÞOGNIN ROFIN
Loksins kom aö því, að rofin var
þögnin um skaðsemi fúkalyfja í
mjólk og mjólkurvörum. Á Dag-
blaðið þakkir skildar fyrir að hafa
eitt íslenskra blaöa þorað að ganga
svo fast að heilbrigðisyfirvöldum hér,
að þau létu uppi skoðun sína um
fúkalyfm.
Spurningunni um skaðsemi fúka-
lyfja i mjólk var fyrst varpað fram í
Morgunblaðinu í desember 1979 og
heilbrigðisyfirvöld þá um leið krafin
um svar, en án árangurs. Umræður
urðu einnig um þetta mál á fundi
mjólkurtæknifræðinga vorið 1980,
að viðstöddum fulltrúum bænda,
mjólkursamlaga og neytenda.
Dauöaþögn rikti samt áfram um
fúkalyfin, bæði I fjölmiðlum hjá heil-
brigðisyfirvöldum og neytendum.
Þá gerðist það upp úr Jónsmess-
unni í vor, sem telja má að sé árviss
atburður, að mjólkin hér í Reykjavik
tók að spillast og varð af mikið
fjaðrafok 1 fjölmiðlum. Var þá
spurningunni frá 1979, um fúkalyfin
í mjólkinni, aftur varpað fram á
síðum Morgunblaðsins.
Það var þá Dagblaðiö, sem tók
upp þráðinn, og þann 22. júlí sl. birti
það yfirlýsingu frá borgarlækninum 1
Reykjavlk um það, að fúkalyf I
mjólk og mjóUcurvörum gætu haft
mjög alvarlegar afleiðingar. Þá vissi
maður það.
Aldur mjólkurinnar
og meðferð
Kvartanir um súru mjólkina í
Reykjavík gengu svo langt að Heil-
brigðiseftirlit rikisins ákvað, að at-
huguðum öllum málavöxtum, að
kæra Mjólkursamsöluna í Reykjavík,
ásamt einhverjum mjólkurbúum, til
ríkissaksóknara fyrir meint brot á
mjólkurlöggjöfinni. Er nú beðið eftir
framvindu þessa máls.
Viðbrögð formælenda mjólkur-
framleiðenda eru ósköp vinsamleg.
Menn eru hvattir til þess að leggjast
allir á eitt, núna ennþá einu sinni,
þetta hafi verið mannleg mistök. Svo
fari tföin batnandi, sennilega átt við
kólnandi, og þetta hljóti allt að
lagast. Auk þess sé von á breskum
sérfræðingi til þess að leita aö
meintu gati á gerilsneyðingartæki i
Mjólkurstöðinni, sem sé svo örlítið,
aö fslendingar geti alls ekki fundið
það, en coligerlarnir geti þó smogið
þar 1 gegn. Einn coligerill er ca 1/500
mm á lengd og 1/2000 mm á breidd,
svo að það getur orðið erfitt fyrir
Bretann að finna gatið, og tekur vlst
langan tíma. Þaö er líka farið að tala
um, að mikið annriki sé i dóms-
kerfinu hérna um þetta leyti. Kærur
vegna vondu mjólkurinnar árið 1945
voru 4 ár á leiðinni gegnum kerfið.
Allir voru orðnir þreyttir á þessu og
auðvitað búnir að gleyma, hvernig
mjólkin var, svo að hægt var að klóra
yfir allt saman. Það er vonandi að
ekkifari eins núna.
Dagblaöið Timinn, sem annars
hefur látið þennan síðasta mjólkur-
slag afskiptalítinn, birti þann 24. júlf
sl. grein um gæði mjólkurinnar, eftír
Þorkel Björnsson, mjólkurfræðing á
Húsavlk. Þessi grein er ágæt, svo
langt sem hún nær, enda fræðileg og
opinská. Vekur hún áhuga á þeim
dönsku rannsóknum, sem þarna er
sagt frá, og ætti höfundurinn fyrir
alla muni að grennslast fyrir um
framhald þeirra. Er þarna um að
ræða rannsóknir á fjölgun gerla af
mismunandi flokkum I mjólk við allt
að 7 daga geymslu við 4—5°C. Vil ég
gjarnan víkja að þeim seinna.
Annars skrifar Þorkell þarna líka
um þróun mjólkurmála á íslandi og
m.a. þetta (leturbreyting mín);
„Aukin hagræðing I mjólkurbúunum
hefur leitt til þess, að oft er mjólkin
orðin 6—7 sólarhringa gömul, áður
en unnið er úr henni og meðalaldur
3—4 sólarhringar.” Þetta er alveg
rétt, en ekki er alltaf heppilegt fyrir
A „Kærur vegna vondu mjólkurinnar árið
w 1945 voru fjögur ár á leiðinni gegnum
kerfíð. Allir voru orðnir þreyttir á þessu og
auðvitað búnir að gleyma, hvernig mjólkin var,
svo að hægt var að klóra yfír allt saman.”
13
Kjallarinn
mjólkina, eins og höfundur líka
viðurkennir.
Ég vil bæta þama við annarri máls-
grein: „Aukin hagræðing í mjólkur-
búunum hefur líka gert það mögulegt
að sækja mjólkina til afskekktustu
staða og líka til sóðanna, hvort sem
þeir eru nær eða fjær.” Þennan
mövuleika gætu pólitíkusarnir hafa
freistasi til að nota sér til atkvæða-
veiða, og þá mætti kenna þeim um
súru mjólkina.
26. júlf 1981
Sigurður Pétursson
Kjallarinn
0 „Ástæðan fyrir árangri Lúðvíks er sú að
þrátt fyrir trú á sósíalismann reyndist
hann „pragmatisti”, skynsemistrúarmaður.
umhverfi og aðstæður og gerir sér
ljóst hið mögulega en lokast ekki inni
í óraunhæfum efnahagskenningum
sem gerðar eru jafnréttháar guðs-
orðinu.
Það er hárrétt að það þarf að
myndast þjóðarsamstaða um hags-
muni og heiður íslands. En það er
eins hárvíst að með þeim málatil-
búnaði, bellibrögðum og framkomu
sem viðhöfð hafa verið í súrálsmálinu
nærðu ekki þessari þjóðarsamstöðu
og trúnaði þeirra manna, íslenzkra og
erlendra, sem er forsenda þess að þú
náir árangri í raunverulegri íslenzkri
hagsmuna- og heiðursgæzlu, að þú
getir að þínu lifsverki loknu horft yfir
farinn veg með sömu velþóknun og
Lúðvík Jósefsson. Ennþá áttu öll
tækifæri til þess. En eins og staðið
hefur verið að málum skapast inn-
lendir flokkadrættir, menn sjá
ódrenglyndi og undirferli í fram-
komu æðstu valdamanna þjóðarinn-
ar, pólitíska blindu lokandi skyn-
semi, reynslu og kunnáttu, inn-
leiðingu sovézks fréttaflutnings í
óprúttnum brellimáta. Hagsmuna-
gæzlan, sem allir áttu að standa
saman um, verður aukaatriði því að
menn hætta að horfa á sextán
milljónir dollara, sem gæfu tvær
milljónir dollara í skattfrádrátt á
skattreikningsinnistæðu, þegar i veði
eru grundvallarprinsip vestræns lýð-
ræðis. Þjóðarsamstaðan sem skapa
átti verður í framkvæmd ný Sturl-
ungaöld. Mun hér í næstu greinum
rakið hvernig málið kemur fyrir
sjónir manns sem fylgzt hefur með
íslenzkum stjórnmálum í 40 ár og
lesið alþjóölega hagfræði álíka lengi.
Ég á enga ósk frómari en að iðnaðar-
ráðherra takist að skapa þá þjóðar-
samstöðu um hagsmuni íslands sem
verður að koma til. En hann á því
miður nokkra skuld á reikningi
trúnaðartraustsins upp að vinna.
Pétur Guðjónsson.
Súrálið og íslenzk
hagsmunagæzla
Inngangur
Súrálsmálið er stórmál. Ekki
verður hægt að gera sér grein fyrir
því án þess aö líta aftur til þeirra
sögulegu þátta er skópu þann grunn-
vef er Straumsvik var svo byggð á.
Því verður ekki gerð tilraun til að af-
greiða þetta mál í einum ■ kjallara
heldur er kjallarinn i dag sá fyrsti af 4
eða 5 greinum er munu spanna yfir
þetta yfirgripsmikla mál. Vænti ég
þess að sem flestir eigi þess kost að
fylgjast með frá byrjun til enda því
að þættir málsins eru svo samtvinn-
aðir að þeir verða ekki með góðu
móti sundur slitnir í sjálfstæðar kjall-
aragreinar. En þessir kjallarar munu
gefa lesandanum. kost á aðgangi að
upplýsingum og túlkunum sem ekki
hefur verið haft fyrir að birta á
prenti. Þetta ætti að gefa hinum
íslenzka lesanda frekari möguleika á
að geta litið á málið i heild, hlutlægt,
en verða ekki fórnarlamb eyðilegg-
ingar atómáróðursbomba þar sem
íslenzkum þjóðarhagsmunum er skil-
yrðislaust fórnað með óvönduðum
vinnuaðferðum og framkomu til
ávinnings í pólitísku valdastríði.
Hjörleifur — Lúðvík
Sá maður sem hefur verið aðalrétt-
argæzlumaður íslands gagnvart Alu-
suisse er iðnaðarráðherra okkar,
Hjörleifur Guttormsson. Ég hefi ekki
haft mikil ftersónuleg kynni af
honum en hann kemur mér fyrir
sjónir sem mjög geðfelldur persónu-
leiki, góðum gáfum gæddur, gott
útlit, tæknileg háskólamenntun, allt
grundvallarþættir til árangurs í góðu
starfi fyrir land og þjóð. Það er því
hörmulegt að ekki skyldi betur til
takast með málsmeðferð og vinnuað-
ferðir en eins og út lítur í dag að verið
hafi í súrálsmálinu. Nægir hér að
minna á frásagnir Njálu, hvernig hin
beztu mál glötuðust vegna rangs
málatilbúnaðar.
Hjörleifur tók sæti Lúðvíks Jósefs-
sonar á Alþingi. Það er mikill vandi
að fylla það sæti vegna þess frábæra
glæsta árangurs er hann náði i upp-
byggingu undirstöðuatvinnuvegar
þjóðarinnar fyrir þjóðarheildina, en
ekki sfzt fyrir átthaga sina á Austur-
landi.
Ég var loftskeytamaður um
nokkurt skeið á togaranum ísólfi
með aflamanninum Gísla Auðuns-
syni og kynntist þá nokkuð af eigin
raun ákveðnu tímabili í atvinnusögu
Austfjarða. Eftir að síldin endanlega
hverfur 1966 hefst mikið erfiðleika-
tímabil á Austurlandi því að stór hluti
atvinnulífsins hafði byggzt á henni.
Þetta átti ekki eingöngu við um Aust-
firði heldur almennt um sjávarútveg-
inn. Gera hefði mátt ráð fyrir að
lausnin á vandanum hefði verið
fundin af þeim aðilum sem lengst
höfðu verið við togaraútgerð á landi
hér. En sú varð ekki raunin; það eru
ráðamennirnir á Norðfirði sem ríða á
vaðið og fá fyrsta skuttogarann tíl
landsins og fast þar á eftir Aðalsteinn
á Eskifirði. Nokkur stórstökk, bylt-
ingar, eiga sér stað í útgerðarsögu
íslendinga, frá árabátum í þilskip
(skúturnar), notkunartaka vélarafls-
ins í opna báta og þilskip, innleiðing
togaraaldar, vélknúin nótaskip og
síðast tilkoma skuttogaraaldar, sem
hefur gjörbylt atvinnusögu íslands,
innleiðing tækis er gat fært fisk sem
hráefni til vinnslustöðva í landi jafnt
allt árið, breytir um allt árstíða-
bundnu atvinnuleysi í heilsárs at-
vinnuöryggi. Auknar atvinnutekjur
sjómanna gera þeim mögulegt að
dveljast hjá fjölskyldum sínum 3. og
4. hvern túr. Algjör bylting. Lúðvík
Jósefsson hafði á unga aldri átt hug-
sjónir byltingamannsins í sósíalískum
skilningi. En hann fær sitt byltingar-
tækifæri er hann verður sjávarút-
vegsráðherra 1970, skilur sinn vitj-
unartíma og stendur fyrir þeirri bylt-
ingu i atvinnusögu Islendinga sem er
meginundirstaða þess lífs er við lifum
I dag með forustu um innleiðingu
skuttogaraaldarinnar. Hin ótrúlega
uppbygging efnahagslifs og þjóðlífs
síðastliðinna 10 ára byggðist fyrst og
fremst á hinni auknu verðmæta-
sköpun skuttogaranna og sigri í land-
helgismálinu. Þar átti Lúðvík einnig
mjög stóran þátt með einbeitni sinni
og ótrúlega yfirgripsmikilli þekkingu
á sjávarútvegsmálum. Ég lét það einu
sinni fjúka á fundi að hann einn réði
yfir meiri þekkingu á sjávarútvegs-
málum en hinir 59 á Alþingi. í stuttu
máli skilur hann við þingsæti sitt eftir
að hafa skapað ný atvinnutæki til
sjós og lands og einkaafnot íslend-
inga af fiskimiðum fyrir Aust-
fjörðum, fyrst og fremst útgerðar-
stöðum kjördæmisins tíl góða.
„Gróandi þjóðlff” hvert sem iitið er.
Ónotuð tœkifœri
Ég ætla að vona að þegar þú,
Hjörleifur, stendur upp úr þingsæti
þínu fyrir Austfirðinga verði hægt
um þig og þín störf að segja það sama
og hægt er um Lúðvik Jósefsson í
dag. Þú hefur sannarlega fengið þitt
tækifæri með þvi að verða iðnaðar-
PéturGuðjónsson
ráðherra íslenzka lýðveldisins. Nú er
einmitt þannig háttað atvinnusögu
Austfirðinga að nýtinp fiskimiða
fjórðungsins er að komasi eða er komin
i hámark. Við blasir stóðnun, scm vi í
eðli sínu hrörnun. Stórkostlegar
ónýttar orkulindir í vatnsforðabúri
Vatnajökuls og fallhæði.ini niður í
Fljótsdal bíða nýs atvinnusögu-bylt-
ingarmanns á borð við Lúðvík
Jósefsson. Þú skipar í dag æðsta
embætti þjóðarinnar til átaka i
þessum efnum. Þú hefur fengið þitt
tækifæri en skilurðu þinn vitjunar-
tíma? Ástæðan fyrir árangri Lúðvíks
er sú að þrátt fyrir trú á sósíalismann
reynist hann „pragmatisti”, skyn-
semistrúarmaður, sem metur upp